بفرمایید انتقاد

[eɴιɢмαтιc]

هر فرد در طول حیات خود ممكن است بارها توسط دیگران مورد ارزیابی قرار گیرد. برخی از این ارزشیابی ها دارای جنبه های تشویقی و برخی دیگر منتقدانه است. انتقاد از دیگران در صورتیكه هوشمندانه انجام شود آثار بسیار مفیدی خواهد داشت، درغیر این صورت ممكن است با واكنش های منفی مختلف مواجه شود. این رفتار، هنری است كه باید آموخت و بدون آگاهی از روش كاربرد آن زیان بار خواهد بود.



مفهوم صحیح انتقاد ، اشاره به یك ارزیابی عینی و بی طرفی از افكار و اعمال است ؛ هدف از انتقاد تحت تاثیر قرار دادن و تغییر شرایط موجود به وضع بهتر انتقاد شونده است ؛ انتقاد وسیله ای برای تشویق و افزایش رشد فردی و روابط اجتماعی است.انتقاد درست آن است كه ضمن تاكید بر نقاط قوت به نقاط ضعف فرد نیز اشاره كند و با ارایه راهكارهای مناسب برای رفع آن سخن به میان آورد.

افراد را به طور کلّی، به سه گروه میتوان تقسیم کرد:

الف : افرادی که خود را «از هر جهت کامل میدانند!» و با وجود نقصهای مختلف، به آنها توجّه ندارند، خود را سرآمد و خبره میپندارند از دیگران بینیاز میدانند، نه آگاهی به عیب دارند و نه برای رفع آنها اقدام میکنند!

آن کس که نداند و نداند که نداند در جهل مرکّب،ابـد الدّهر بماند
ب: اشخاصی که عیب و ایرادهای خود را احساس کنند و اگر دیگران تذکر دهند و گوشزد کنند با تواضع و فروتنی میپذیرند و برای رسیدن به مقام بالاتر، با کوشش فراوان، در صدد رفع آنها برمیآیند.
ج: افرادی که عیب و نقصهایی در وجود خویش احساس میکنند، یا از ترس گرفتار شدن به لغزش، یا از بیم مبتلاشدن به وضع بدتر، از دیگران میخواهند که عیب و ایرادها را به آنان یادآور شوند و به یاری آنان بشتابند، این حالت عالیترین روحیه و بلندترین فرهنگ زندگی ساز است.

چگونه انتقاد کنیم:

خصوصیات شخصی فرد را نادیده بگیرید
اگر میخواهید انتقاد شما سازنده و تاثیرگذار باشد ، باید تا میتوانید از دخالت دادن خصوصیات شخصی فرد مورد نظر خودداری كنید. اگر بخواهید در انتقادتان صرفا به نقصهای او اشاره كنید، تصور خواهد كرد قصد خوار كردن شخصیتش را دارید و توجهی به حرفها و انتقادتان نخواهد كرد و علاوه بر این كه از شما كینه به دل خواهد گرفت، به قول معروف انتقادتان را از یك گوش میگیرد و از گوشی دیگر بیرون میكند. با این كه دشوار است اما باید تلاش كنید كه تا میتوانید شخصیت فرد را از كارش جدا كنید.

برای جواب گرفتن باید فرصت بدهید
بهتر است بین طرح انتقادات خود كمی سكوت كنید تا فرد مقابل نیز فرصت دفاع از خود را پیدا كند. باید به او اجازه دهید برای كار خود توجیه بیاورد. این كار باعث میشود كه او توجه بیشتری به انتقادات شما ابراز كند و دستپاچه نیز نشود.


انتقاد را در زمان و مکان مناسب ابراز کنید

انتقاد را در زمان و مکان مناسب ابراز کنید نه در لحظه ای که طرف مقابل آمادگی شنیدن آن را ندارد. اول صبر کنید تا مخاطب در آرامش و خونسردی قرار گیرد تا ایرادی که از او می گیرید مؤثر واقع شود. انتقاد سازنده زمانی موثر واقع خواهد شد که در زمان مناسب آن صورت گیرد; یعنی تا زمانی که شرایط حاکم بر محیط در زمان وقوع مشکل یا نارسایی از بین نرفته است، باید انتقاد کرد چرا که در صورت اتلاف وقت، انتقاد بی معنی خواهد بود و در نظر شخص مورد نظر، کم اهمیت جلوه گر خواهد شد. اگر می خواهید از شخصی که نتیجه رفتار و اعمالش منفی است، انتقاد کنید، این کار را در محیط کار خود انجام دهید و بهتر آن است که انتقاد در محل خلوت و به دور از چشم همکاران دیگر صورت پذیرد. این نکته را هم به خاطر بسپارید اگر در خارج از محیط کار از شخصی انتقاد کنید، ممکن است این انتقاد در نظر او کم اهمیت و گاهای تهدیدآمیز تلقی شود.


هرگز در انتقاد، طرف مقابل را با کسی مقایسه نکنید
مقایسه کردن باعث دلگیری مخاطب شده و ممکن است با واکنشهای بسیار نامناسبی مواجه شوید.

انتقاد مبتنی بر واقعیت های عینی
به خاطر داشته باشید که بسیاری از انتقادها به آن دلیل رد می شوند که طرف مقابل فکر می کند بی ارزش است. وقتی شما از واقعیت ها برای طرح انتقاد استفاده می کنید، احتمال اینکه شخص مورد نظر، انتقاد شما را درک کند، بیشتر خواهد بود. بنابراین توصیه می شود مبنای انتقاد خود را بر پایه واقعیت ها قرار دهید و نه ادراک های ذهنی.

پرهیز از کنایه در انتقاد
اگر قصد آن دارید که از یک شخص انتقادسازنده کنید، از گوشه و کنایه زدن به شخص مخاطب جدا بپرهیزید چرا که این کار نشان دهنده آن است که شما از شخص عصبانی هستید نه از اینکه کار درست انجام نشده است. به همین دلیل مخاطب در جبهه مخالف شما جای خواهد گرفت و حتی اگر گفته های شما درست و منطقی هم باشد آنها را قلباً نخواهد پذیرفت.