پیشگویی روشن

[ابراهیم هادی]

پیشگویی روشن!
سورہ آل عمران
شأن نزول آیه 12 سوره آل عمران چنین است که وقتى مسلمانان در سال دوّم هجرى در جنگ بدر پیروز شدند، گروهى از یهودیان گفتند: این پیروزى نشانه‏ى صدق محمّد صلى اللَّه علیه و آله است، چون در تورات آمده است: او بر دشمنانش پیروز مى‏شود.
گروهى دیگر از یهود گفتند: عجله نكنید، شاید در جنگ‏هاى دیگر شكست بخورد. وقتى در سال سوّم، جنگ احد پیش آمد و مسلمانان شكست خوردند، این گروه از یهودیان خوشحال شدند.
آیه نازل شد كه زود قضاوت نكنید، در آینده‏ى نزدیك شما شكست مى‏خورید. طولى نكشید كه مسلمانان، یهود بنى قریظه و بنى نضیر مدینه را در هم شكستند و در فتح مكّه نیز مشركان را از بین بردند.
با توجه به این شأن نزول و اینكه بعد از جنگ احد نازل شده در حالى كه مسلمانان از نظر ظاهر قدرت و نفوذ خود را از دست داده بودند و دشمنان اسلام با پیوستن به یكدیگر و هم پیمان شدن، قدرت و نیروى چشم گیرى پیدا كرده بودند. در چنین شرایطى پیشگویى صریح آن هم درباره آینده نزدیك موضوع جالبى است، از این رو مى‏توان این آیه را از آیات اعجاز قرآن به‏شمار آورد زیرا خبر صریح از امور مربوط به آینده در آن است در شرایطى كه نشانه‏هاى پیروزى مسلمانان بر كفار و یهود روشن نبود.
قُلْ لِلَّذِینَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى‏ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ (آل عمران ـ 12)
به كسانى كه كافر شدند بگو: به زودى شكست مى‏خورید و به سوى جهنّم رانده مى‏شوید و چه بد جایگاهى است.

شأن نزول:
پس از جنگ "بدر" و پیروزى مسلمانان جمعى از یهود گفتند: آن پیامبر امى كه ما وصف او را در كتاب دینى خود (تورات) خوانده‏ایم كه در جنگ مغلوب نمى‏شود همین پیغمبر است، بعضى دیگر گفتند: عجله و شتاب نكنید تا نبرد و واقعه دیگرى واقع شود آن گاه قضاوت كنید، هنگامى كه جنگ احد پیش آمد، و ظاهراً به شكست مسلمانان پایان یافت گفتند: نه، به خدا سوگند آن پیامبرى كه در كتاب ما بشارت به آن داده شده این نیست و به دنبال این واقعه نه تنها مسلمان نشدند، بلكه بر خشونت و فاصله گرفتن از پیامبر و مسلمانان افزودند، حتى پیمانى را كه با رسول خدا صلی الله و علیه و آله در مورد عدم تعرض داشتند پیش از پایان مدت نقض كردند و شصت نفر سوار به اتفاق "كعب اشرف" به سوى مكه رهسپار شدند و با مشركان براى مبارزه با اسلام هم پیمان گردیده به مدینه مراجعت كردند، در این هنگام آیه فوق نازل شد و پاسخ دندان شكنى به آنها داد كه؛ نتیجه را در پایان كار حساب كنید و بدانید به زودى همگى مغلوب خواهید شد. (مجمع البیان، جلد 2- 1 صفحه 413)
در این آیه، خداوند صریحاً به پیامبر خود بشارت مى‏دهد كه بر همه دشمنان پیروز خواهد شد و به كافران مى‏گوید علاوه بر این كه در این جهان شكست خواهید خورد و مغلوب خواهید شد در جهان دیگر نیز سرانجام شومى در پیش خواهید داشت
انتظارات غلط
با توجه به شأن نزول فوق معلوم مى‏شود كفارى كه به اموال و ثروت ها و فرزندان و نفراتشان مغرور بودند انتظار شكست اسلام را داشتند، ولى قرآن در این آیه با صراحت مى‏گوید: یقین داشته باشید كه به زودى مغلوب خواهید شد، روى سخن را به پیامبر كرده، مى‏فرماید: "به كافران بگو: به زودى مغلوب خواهید شد (در این دنیا خوار و بى ‏مقدار و در قیامت) به سوى جهنم محشور و رانده خواهید شد و چه بد جایگاهى است دوزخ"(قُلْ لِلَّذِینَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى‏ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ). ( "مهاد" به گفته راغب به معنى مكان آماده و مهیا است، و در اصل از ماده "مهد" به معنى گاهواره و محل استراحت كودك گرفته شده است.)

نكته: یك پیشگویى روشن‏
در قرآن مجید اخبار غیبى فراوانى است كه از ادله عظمت و اعجاز قرآن است و یك نمونه آن را در آیه فوق مى‏خوانیم.
در این آیه، خداوند صریحاً به پیامبر خود بشارت مى‏دهد كه بر همه دشمنان پیروز خواهد شد و به كافران مى‏گوید علاوه بر این كه در این جهان شكست خواهید خورد و مغلوب خواهید شد، در جهان دیگر نیز سرانجام شومى در پیش خواهید داشت.
از شكست‏هایى نگران باشید كه به جهنّم منتهى مى‏شود، و الّا در هر جنگى احتمال شكست وجود دارد. «سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى‏ جَهَنَّمَ»
طولى نكشید كه مضمون آیه تحقق یافت، یهودیان مدینه (بنى قریظه و بنى نضیر) در هم شكسته شدند و در غزوه خیبر، مهم‏ترین مركز قدرت آنان از هم متلاشى شد و مشركان نیز در فتح مكه براى همیشه مغلوب گشتند.

پیام‏های آیه:
1- دلدارى مومنان و تهدید كفّار، نشانه رهبرى صحیح و ایمان به هدف است. «قُلْ لِلَّذِینَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ»
2- یكى از معجزات قرآن، پیشگویى‏هاى صادق آن است. «سَتُغْلَبُونَ»
3- حق، پیروز و كفر، محكوم به شكست است. «سَتُغْلَبُونَ»
4- با شایعات و تبلیغات دشمن، برخورد كنید. «سَتُغْلَبُونَ»
5- از شكست‏ هایى نگران باشید كه به جهنّم منتهى مى‏شود، و الّا در هر جنگى احتمال شكست وجود دارد. «سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى‏ جَهَنَّمَ»