روایت علی جنتی از دلداری رهبر انقلاب/ امام درباره جایگاه مصدق چه نظری داشت؟

[tyjtfhdhr]

مجتبی سلطانی احمدی، مشاور وزیر ارشاد در امور جوانان درباره چاپ مجدد کتاب خاطرات علی جنتی، در تماسی که با خبرگزاری مهر برقرار کرد، گفت: چاپ جدید خاطرات علی جنتی حاوی مطالبی افزون و مهم نسبت به چاپ اول است. خاطرات و تاریخ شفاهی شیوه‌ای جدید و میان رشته‌ای در گردآوری اطلاعات تاریخی از شاهدان و دست‌اندرکاران حوادث و رویدادهای تاریخی است و ماهیت انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس ایجاب می‌کند به صورت گسترده در گردآوری اطلاعات مربوط با تکیه بر اسناد و منابع نخستین از این شیوه بهره‌گیری شود. از این رو استفاده از خاطرات شخصیت‌ها و کسانی که در عرصه فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی نقش‌آفرین بوده، یا از نزدیک شاهد وقایع بوده‌اند برای بررسی تاریخی ضرورتی اجتناب‌پذیر است؛ از این رو در این‌گونه تحقیقات، خاطرات نقش و جایگاه ویژه‌ای دارد. اهمیت تاریخ شفاهی و بیان خاطرات تا آنجا است که حتی مقام معظم رهبری هم تأکید زیادی بر ثبت و ضبط خاطرات شخصیت‌های مهم انقلاب نمودند.

وی اضافه کرد: از جمله خاطرات مهم و با ارزش در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی خاطرات آقای علی جنتی است. با توجه به حضور وی در متن حوادث سیاسی و اجتماعی نهضت امام خمینی(ره) در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شمسی و با عنایت به اینکه وی فرزند یکی از شخصیت‌های مهم و بی‌بدیل انقلاب اسلامی یعنی آیت‌الله شیخ احمد جنتی است، خاطراتش از اهمیت بیشتری برخوردار است، چرا که اطلاعات مهمی را از بسیاری از مسائل حاکم بر حوزه و فعالیت‌ها و اقدامات روحانیون و طلاب برای پیش برد نهضت امام خمینی(ره) ارائه می‌دهد. از سوی دیگر با توجه به اینکه آقای جنتی از فعالان و مبارزان به ویژه در حوزه مبارزات مسلحانه در انقلاب اسلامی است و نه تنها در داخل کشور بلکه در خارج از کشور هم به فعالیت می‌پرداخت، اطلاعات وی مهم و قابل تأمل است. روایت‌های وی درباره دفاع مقدس با توجه به حضور در مناطق جنگی خوزستان بر اهمیت خاطرات وی افزوده است، به ویژه آنکه وی مسئولیت‌هایی را هم در آن استان و همچنین بعد‌ها در تهران بر عهده داشت.

سلطانی احمدی در ادامه افزود: از دیگر نکات جالب توجه در این کتاب، توصیف و تحلیل جریان‌های سیاسی و فرهنگی حوزه پس از تبعید امام(ره) و گسترش فعالیت‌های فرهنگی نیروهای مذهبی علیه رژیم طاغوت است. ترجمه چند کتاب معروف، هم چون «تجربیاتی از انقلاب فلسطین»، «رفتار یک رزمنده انقلابی»، «کمونیست محلی و جنبش‌های آزادی‌بخش اعراب»، «کمک‌های نظامی آمریکا به ایران» و ترجمه برخی جزوه‌های مهم در مورد مسائل عقیدتی، امنیتی، سیاسی و تاریخی و همچنین همکاری با نشریات عرب مانند «الشراع»، «الکفاح العربی» و «البلاغ» گویای علاقه و اعتقاد علی جنتی به فعالیت‌های فکری و فرهنگی در کنار فعالیت‌های انقلابی و مسلحانه است.

مدیرمسئول کتاب ماه تاریخ و جغرافیا تاکید کرد: به عقیده علی جنتی در فضای مبارزات فرهنگی دکتر علی شریعتی از موج ایجاد شده توسط حرکت‌های مسلحانه استفاده و سخنرانی خود را در حسینیه ارشاد آغاز کرد و این امر بدون ذکر مستقیم توسط ایشان نقش مهمی در تحریک جوانان و پیوستن به مبارزه مسلحانه داشت. از نظر جنتی به دلیل شور انقلابی که در آن زمان ایجاد شده بود، کمتر کسی به انحرافات فکری شریعتی توجه می‌کرد. با این حال به باور جنتی، دکتر علی شریعتی با حرکت پر سر و صدایی که ایجاد کرده بود، جوان‌ها را از دست مارکسیسم نجات داد. جنتی معتقد است که دکتر علی شریعتی نظریه التقاطی مجاهدین خلق را قبول نداشت و استاد شهید مرتضی مطهری در دانشگاه مبانی و اعتقادات دینی را خیلی عمیق‌تر از دکتر علی شریعتی تدریس می‌کرد و موجبات رشد فکری جوان‌ها را فراهم می‌کرد.

مشاور وزیر ارشاد در امور جوانان گفت: علی جنتی درباره ترور حسنعلی منصور بر این باور است که این کار نشأت گرفته از اندیشه‌های انقلابی و مبارزاتی امام خمینی(ره) بود و اعضای این گروه بر اساس تعلیم امام(ره) احساس کردند باید ضربه‌های کاری به رژیم پهلوی وارد کنند. علی جنتی پس از دستگیری اعضای مؤتلفه به زندان می‌رفت و آن‌ها را ملاقات می‌کرد. وی در این زمینه آورده است: «واقعا روحیه بسیار بالایی داشتند و در زندان قرآن، تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه را مطالعه و تدریس می‌کردند. گویا اصلا اتفاقی نیفتاده است.»

به گفته سلطانی احمدی، از بخش‌های مهم و جالب کتاب خاطرات علی جنتی، خاطرات وی از رهبر فرزانه انقلاب اسلامی است. از نظر علی جنتی ایشان نقش مهمی در بیدارگری و روشنگری محیط‌های دانشگاهی با هدف تبیین ارزش‌های دینی و انقلاب اسلامی داشت و طی مبارزات سیاسی و فرهنگی خود مورد توجه جوانان و اقشار مبارز و انقلابی بود. خاطرات جنتی از حضور فعال، مؤثر و قاطع مقام معظم رهبری در دفاع مقدس خواندنی است. از جمله او در صفحه ۱۸۷ کتاب خاطرات خود می‌گوید: «یک روز که خدمت آیت‌الله خامنه‌ای بودم، مرتب می‌گفتم که اگر دشمن خوزستان را از ایران جدا کند، برای نظام چه اتفاقی می‌افتد؟ سرنوشت انقلاب چه می‌شود؟ ایشان دلداری می‌دادند و می‌گفتند: «نه این‌طور نیست. ما این سرزمین را پس می‌گیریم و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد». من از روحیه ایشان تعجب می‌کردم.»

سلطانی احمدی همچنین گفت: تدوین نهایی خاطرات علی جنتی مراحل مختلفی داشت، در سال ۱۳۷۵، نخست هفده جلسه مصاحبه در مرکز اسناد انقلاب اسلامی با ایشان انجام شد، سپس متن مصاحبه پیاده و بازنویسی شد، آن‌گاه محقق محترم آقای سعید فخرزاده، خاطرات ایشان را تدوین نمودند. چاپ نخست کتاب خاطرات علی جنتی در سال ۱۳۸۱ صورت گرفت. این کتاب در یک مقدمه، یک پیشگفتار و سه فصل تنظیم شده است و در پایان هم گاهشمار و تصویر و اسناد آورده شده است. در فصل اول با عنوان «آغاز نهضت اسلامی» علی جنتی ابتدا به پیشینه خانوادگی خود و شرح زندگی و مبارزاتش تا قبل از خروج از کشور با هدف ادامهٔ مبارزه پرداخته است. عنوان فصل دوم «ادامه مبارزه در خارج از کشور» است. جنتی چنین بیان می‌کند که به دلیل اختناق سیاسی در کشور با مشورت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به خارج از کشور سفر کرد و فعالیت‌های مبارزاتی، انقلابی و فرهنگی خود را در آنجا دنبال کرد. فصل سوم کتاب خاطرات «بازگشت به وطن» نام دارد. در این فصل علی جنتی مسائل مختلف مربوط به کشور و انقلاب اسلامی را تا پایان جنگ تحمیلی بیان می‌کند.

سلطانی احمدی در ادامه افزود: پس از اتمام چاپ نخست کتاب خاطرات، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی تمایل خود را برای چاپ مجدد کتاب خاطرات وی بیان کرد. از این رو آقای جنتی در ایام تعطیلات عید نوروز به بازخوانی کتاب خاطرات خود پرداخت و در ۱۴ مورد به اصلاح، تکمیل و افزودن خاطرات خود اقدام کرد. از این رو چاپ جدید خاطرات علی جنتی دارای مطالبی افزون و مهم نسبت به چاپ اول است. از جمله این افزودنی‌های مهم می‌توان به این خاطره که در صفحه ۱۰۸ آمده اشاره کرد: «آقای هاشمی رفسنجانی از قول امام نقل کردند که مصدق با آنکه روحانی نبود ارتباطات مردمی‌اش زیاد بود و لذا جایگاه بهتری در بین مردم داشت ولی مرحوم کاشانی با آنکه روحانی بود ارتباطش با مردم کم بود و تأثیرگذاری کمتری داشت.»

سلطانی احمدی همچنین با بیان اینکه «طرح جلد و نیز قلم نوشتاری مناسب‌تر از ویژگی‌های چاپ جدید کتاب خاطرات علی جنتی نسبت به چاپ قبلی است»، گفت: این کتاب در قطع رقعی و در ۲۹۲ صفحه و با بهای ۷۵۰۰ تومان منتشر و در غرفه مرکز اسناد انقلاب اسلامی در نمایشگاه کتاب تهران واقع در راهرو ۲۶ شبستان، غرفه شماره ۱۸ عرضه شده است.