فانتوم و ایگل، نبرد نابرابر بر فراز خلیج فارس

[τοxικ]

"ساعت هشت صبح به مجلس رفتم. در گزارشها خواندم که دیروز یک هواپیمای اف-4 ما در فضای عربستان سعودی سرنگون شده و عربستان، زدن هواپیما را رسماً به عهده گرفته است. حادثه تلخی است و انعکاس وسیعی داشته است."
در پانوشت همان بخش از خاطرات چنین می خوانیم:

 

 

جنگنده F-15 نیروی هوایی عربستان

 

 

"در این حادثه، [در حمله] چند فروند از هواپیماهای نیروی هوایی عربستان به یک فروند هواپیمای اف-4 نیروی هوایی ارتش، در آبهای خلیج فارس، هواپیمای مزبورساقط و خلبان آن توسط هلیکوپترهای عربستان از آب گرفته شد. دولت ایران، اعتراض شدید خود را نسبت به اقدام عربستان سعودی ابراز داشت. خبرگزاریها از واشنگتن گزارش دادند هواپیماهای آواکس، جنگنده های اف-15 عربستان را در حمله به جنگنده های اف-4 ایران هدایت کردند. در یکی از مقاطع درگیری، بیش از 20 جنگنده عربستان و ایران در آسمان بودند و هر دو گروه از موشکهای هدایت شونده استفاده کردند. مقامات آمریکایی، این درگیری را بسیار خطرناک توصیف کردند. رونالد ریگان ،رئیس جمهور ایالات متحده، نگرانی خود را از افزایش تشنج در خلیج فارس به دنبال جنگ هوایی ایران و عربستان ابراز داشت؛ ولی بار دیگر بر عدم دخالت نظامی آمریکا در منطقه تاکید کرد.

در پی درگیری هوایی جنگنده های عربستان سعودی و سقوط یک هواپیمای ارتش جمهوری اسلامی، کاردار عربستان در تهران به وزارت امور خارجه احضار شد. رادیو بی بی سی در پی درگیری هوایی ایران و عربستان اعلام کرد: آمریکا اکنون به طور مستقیم در جنگ علیه ایران، درگیر شده است. یک نشریه آمریکایی هم فاش کرد: خلبانان آمریکایی، هدایت جنگنده های عربستان را در حمله به هواپیمای ایران بر عهده داشته اند."(1)
بهتر دیدم که این رویداد را از قول بعضی منابع دیگر هم نقل کنم. یکی از اولین وبلاگهای ایرانی که به این موضوع اشاره کرده است، وبلاگ "پروازی دیگر" است. در این وبلاگ در این خصوص آمده است:
"در تاریخ پانزدهم خرداد سال 1363 دو فروند فانتوم (اف چهار) از پایگاه هوایی بوشهر به قصد پوشش دفاعی ناوهای نیروی دریایی بلند می شوند که مورد اصابت موشکهای هواپیماهای اف 15 عربستان قرار می گیرند و از سرنوشت آنها خبری در دست نیست اما به ادعای مقامات عربستان خلبانان اف 15 یکی از هواپیما ها را مورد هدف قرار داده اند...  هدایت یکی از فانتوم ها بر عهده سرهنگ خلبان همایون حکمتی با کمک سروان خلبان سیروس کریمی بود که متاسفانه پیکر پاک این دو بزرگوار هنوز به دست نیامده است."(2)

 

اما در سایت تخصصی "مرکز انجمنهای تخصصی" به نقل از کتاب  La Guerre Iran-Irak : les combats شرح ماوقع بدین گونه آمده است:
"در تاریخ 5 ژوئن 1984 یک فروند هواپیمای  P-3F Orion نیروی هوایی ایران قادر به شناسایی یک فروند تانکر نفتکش در جنوب جزیره لاوان و نزدیک به سواحل عربستان سعودی در خلیج فارس گردید. 
تا قبل از این تاریخ ایران تنها اقدام به نابودی نفتکشهای عازم به مقصد عراق میکرد اما اینک نیروی هوایی ایران مأموریت یافت تا کشتیهای نفتکش عربستان و کویت را هم مورد هدف قرار دهد زیرا این دو کشور بطور علنی از عراق در جنگ حمایت مالی و تسلیحاتی میکردند. 
بعد از شناسایی نفتکش توسط اوریون ایرانی ، دو فروند شکاری  F-4E  متعلق به گردان 61 از پایگاه ششم شکاری بوشهر جهت حمله و نابودی این نفتکش به پرواز در آمدند. تنها چند لحظه پس از پرواز فانتومها در آسمان خلیج فارس ، یک فروند هواپیمای  E-3A متعلق به نیروی هوایی آمریکا ( USAF ) قادر به شناسایی آنان شد. این رادار پرنده در خاک عربستان مستقر بود و اطلاعات ذیقیمتی در اختیار هم پیمانان آمریکا در منطقه قرار میداد. 
همزمان دو فروند هواپیمای  F-15 سعودی ( شامل یک فروند  F-15C و یک فروند  F-15D ) متعلق به اسکادران  6 مشغول تمرین سوختگیری هوایی از تانکر KC-10 نیروی هوایی آمریکا بودند. با توجه به خطر حمله فانتومهای ایرانی به نفتکش سعودی ، هواپیمای آواکس دستور قطع عملیات سوختگیری را به ایگلها صادر و آنها را جهت رهگیری به سمت فانتومهای ایرانی هدایت نمود.

جنگنده F-4 نیروی هوایی ایران

 

متقاعد کردن خلبانان F-15 ها جهت رهگیری فانتومهای ایرانی کار آسانی نبود. بر طبق روایات موجود ، در پی سئوالات مکرر خلبانان ایگلها خدمه آواکس مجبور به تقاضا و تهدید گردیدند. اما عامل اصلی در قبول این مأموریت حضور معلم خلبان آمریکایی در کابین عقب  F-15D این دسته پروازی بود. معلم خلبان آمریکایی بنام کاپیتان بیل تیپین ( Capt Bill Tippin ) خلبانان عرب را تشویق به انجام این عملیات نمود و با یادآوری قابلیتهای هواپیمای F-15 آنان را از پیروزی قاطع مطمئن ساخت. 
زمانی که هواپیماهای  F-4E ایرانی به قسمت جنوبی پایگاه دریایی الجبیل ( al-jubayl naval base ) رسیدند دو فروند  Eagle از روبرو به آنان حمله ور شدند. تحت فرماندهی و هدایت مستقیم کاپیتان Tippin و با بکار گیری مختصات داده شده بوسیله  AWACS ، رادار ایگلها بر روی پرندگان ایرانی قفل شد و هرکدام یک تیر موشک  AIM-7 sparrow بطرف فانتومها شلیک کردند.

 

موشکهای شلیک شده باعث انفجار یکی از فانتومها و صدمه دیدن شدید فانتوم دیگر گردید. خدمه فانتوم دوم که بشدت آسیب دیده بود موفق به بازگرداندن مرکب خود به کشور گردیدند و با فرود اضطراری در جزیره کیش از مرگ حتمی نجات یافتند. 
خلبانان فانتوم منفجر شده که بترتیب ستوانیکم خلبان ( سرهنگ) همایون حکمتی و سروان سید سیروس کریمی نام داشتند هرگز فرصت خروج از کابین را پیدا نکردند و به همراه هواپیمای خود در اعماق آبهای خلیج فارس به ابدیت شتافتند.

 

 

در پی شنود مکالمات رادیویی مابین خلبانان ایگلها و هواپیمای آواکس ، ایران اعلام کرد که خلبانان هواپیماهای  F-15 تابعیت آمریکایی داشته و به هیچ عنوان از خدمه نیروی هوایی عربستان نبودند. 
حقایق این ماجرا تاکنون نه از سوی دولت عربستان و نه از سوی پنتاگون بطور کامل تشریح نشده است ولی صاحب نظران براین عقیده اند که نقش کاپیتان  Tippin بمراتب بیش از آن چیزی است که در بالا ذکر گردید و او تنها هدایت و راهنمایی خلبانان سعودی را بر عهده نداشته است. 
این امکان وجود دارد که شایعات موجود مبنی بر اینکه کاپیتان Tippin شخصأ هدایت  F-15D را در این عملیات بر عهده داشته است صحیح باشد. لازم به تذکر است که  شلیک موشک از کابین عقب F-15D امکان پذیر نیست. 
در خاتمه میتوان چنین نتیجه گیری کرد که بدون حضور مستقیم نیروهای آمریکایی و هدایت و راهنمایی آنان ، نیروی هوایی عربستان سعودی هیچگاه به تنهایی توانایی انجام چنین عملیاتی را نداشت."(3)