حمام قاجاری «زعفرانی» تخریب شد + عکس

[PROOSHAT]

حمام زعفرانی یکی از آثار قدیمی و گمنام اصفهان بود که پیشینه تاریخی‌اش به اواخر دوره قاجار باز می‌گشت. این اثر زیبا و ماندگار که در محله جوباره و در انتهای کوچه "منار سفید" قرار داشت به‌دلیل فرسودگی و نبود سرمایه‌ کافی مالک تخریب شد. این درحالی است که مالک این حمام تاریخی سال‌ها در تلاش بود که حمام‌اش کاربری خود را حفظ کند به جرگه‌ بناهای معتادان نپیوندد.

«مهدی فقیهی» پ‍ژوهشگر میراث‌فرهنگی با اعلام این خبر به CHN گفت: «حمام زعفرانی یکی از بناهای تاریخی اصفهان بود که تا چندی پیش کاربری‌اش را حفظ کرده بود. این درحالی است که اولین مالک این حمام تاریخی فردی به نام "استاد علی" بود که تا سال 1321 خورشیدی حمام را سالم نگه داشته بود. بعد از آن "حسین مدرسه"، مالک این بنا شد که او نیز پس از چندی تلاش و کار بی وقفه دار فانی را وداع گفت و حمام به دست وارثانش افتاد».


به‌گفته فقیهی، از جمله وارثان او پسری بود به نام "اصغر مدرسه" که کار پدر را ادامه داد. او از همان اوان کودکی و در 6 سالگی مسئولیت حمام را به عهده گرفت و طی سالیان متمادی از آن نگهداری کرد. در ابتدای کار، ترکیب اولیه حمام هنوز دست نخورده باقی مانده بود ولی به مرور زمان ساختار اصلی آن تغییر یافت و در اطرافش خانه‌ها و منازل مسکونی متعددی ساخته شد.




اما چندی بعد اداره بهداشت وقت به آقای مدرسه دستور داد که بخش‌های قدیمی حمام را نو نوسازی کند. تجدید بنا و گازکشی کردن تون حمام که با چوب و ذغال سنگ کار می‌کرد و مجهز کردن گرم خانه به سیستم لوله کشی گرم و سرد و دوش آب به جای استفاده از خزینه و چاه آب از جمله کارهایی بود که در نوسازی حمام انجام گرفت.




به دنبال این اتفاق "اصغر مدرسه" ناگزیر برای ادامه حیات حمام خویش با هزینه شخصی به نوسازی و بازپیرایی حمام پرداخت و در قسمت های مختلف آن تغییراتی ایجاد کرد. ساخت بخش انفرادی و نمره، کوچک تر کردن گرم خانه عمومی، تعمیر و مرمت کاشی‌های کف و ازاره، فرش کردن حمام با سنگ و موزائیک، عقب نشینی دو متری از منازل اطراف بخشی از این کارها بود.



این پ‍ژوهشگر میراث‌فرهنگی اصفهان ادامه می‌دهد، با این وجود حیات این حمام تاریخی ادامه یافت تا اینکه در دهه های اخیر و به دلیل ساخت حمام های خصوصی در منازل و خانه‌های اطراف این گرم آبه نیز از تک و تا افتاد. کمبود درآمد کافی، فرسوده شدن امکانات و تجهیزات و عدم مراجعه مشتری باعث شد که در سال 1377 این حمام تاریخی به مدت شش ماه تعطیل شد و به دنبال آن تمامی در و پنجره هایش توسط ارازل و اوباش به سرقت رود.


فقیهی می‌گوید: «پس از این واقعه و به دلیل ذوق شخصی آقای مدرسه بار دیگر این حمام بازگشایی شد و با وجود بضاعت ناچیز حمامی کمی و کاستی‌هایش برطرف شد. پیرمرد، هر روز صبح زود با وجود سن و سال زیادش تون حمام را روشن می کرد و تا غروب آفتاب در حمام می‌ ماند. او با مشتریانش که تعداد آن ها به زحمت به 4 - 5 نفر می رسید به گپ و گفت می‌نشست و آن‌ها نیز به اندازه وسع خویش و تا حد یکی دو هزار تومان به او پول می دادند که با آن زندگی کند .


با این روند هنوز هم حمام زعفرانی نفس می‌کشید تا این که متأسفانه پس از مشخص شدن جنبه تاریخی این بنا که امکان تغییر شکل و انتقال آن را مشکل می‌کرد و نیز پس از سرقتی که از در حمام انجام شد، مراقبت از آن هم مشکل شد و این مساله به اضافه کهولت سن آقای مدرسه و مواردی دیگر باعث شد تا سرانجام کار تلخ باشد و به قول آقای مدرسه ثمره تلاش های چندین ساله اش از میان برود.

این فعال میراث‌فرهنگی معتقد است، ویرانی این حمام تاریخی به دلیل عدم سرمایه و توجه کافی باعث محو خاطرات تلخ و شیرین گذشته شد. در این او هم تلاش‌هایی کرد تا بلکه این حمام تاریخی توسط افراد علاقه مند به آثار تاریخی یا اداره میراث فرهنگی، اجاره یا خریداری شود تا جایگاه دزدان و معتادان نشود و سرانجام تخریب نشود ولی تاکنون این تلاش ها ثمره‌ای نداده تا این بنا نیز به مانند بسیاری از ابنیه دیگر در زیر خروارها خاک پنهان شود.