بزرگ‌ترین حفره اُزون در قطب جنوب !

[∆ MeRzaD ∆]

لایهٔ اُزون لایه‌ای به ضخامت ۳۰۰ دابسون (۳ میلی‌متر) در لایهٔ استراتوسفر جو زمین است با غلظت بالایی از مولکول ازون (O۳)، که در سال ۱۹۱۳ توسط دو فیزیک‌دان فرانسوی به نام‌های شارل فابری و هانری بویسون کشف شد. این لایه با جذب 95 الی 99.9  درصد پرتو فرابنفش خورشید، موجب ادامهٔ زندگی بر روی کرهٔ زمین می‌شود. لایه اُزون پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آن‌ها را به شکل پرتوهای فروسرخ در می‌آورند و به سطح زمین می‌فرستند.

تصویری از حفره بزرگ لایه ازن که در تاریخ 10 سپتامبر 2013 گرفته شده است

سازمان بین المللى هواشناسى اندازه این حفره در سال 2012 بطور  متوسط 17.9 میلیون کیلومتر مربع بود. بزرگترین حفره ازن در سال 2000 به اندازه 29.9 میلیون کیلومتر مربع ثبت شده است. در دهه های گذشته لایه اوزون با سرعت 0.3 درصد در سال ، نازک می شد تا سرانجام در سال 1985 حفره ای در این لایه ، بر فراز قطب جنوب بوجود آمد؛ با از بین رفتن مولکول های اوزون موجود بر فراز قطب جنوب پرتوهای فرابنفش خورشید به راحتی می توانستند از اتمسفر زمین عبور کنند. با نازک شدن این لایه بر فراز زمین و همچنین ایجاد حفره در آن احتمال ابتلا به سرطان پوست ، ییماری های چشمی و … افزایش یافت و زندگی جانوران دریایی نیز به خطر افتاد.

مهم‌ترین عوامل تخریب لایه ازن

cfcها (کلروفلوروکربن‌ها) : در صنایع سرماساز (یخچال و فریزرهای خانگی و صنعتی، آب سردکن‌ها و…) تهویه مطبوع و کولر خودروها و صنایع اسفنج‌سازی به عنوان عامل پف دهنده و اسپری‌ها استفاده می‌شوند.

هالون‌ها : هالون‌ها مواد اطفاء حریق می‌باشند که در کپسول‌های دستی آتش‌نشانی و سیستم‌های ثابت در مکان‌های حساس استفاده می‌شوند.

حلال‌ها: عمدتاً تحت عنوان پاک‌کننده و چربی‌زدا در صنایع مختلف فلزی، الکترونیک (برای پاک کردن بردهای الکترونیک) و صنایع خشکشویی کاربرد دارند که از جمله می‌توان به متیل کلروفرم (تری‌کلرواتان) و تتراکلرید کربن اشاره نمود.

متیل بروماید : در بخش کشاورزی از این ماده به عنوان آفت‌کش و ضدعفونی کننده استفاده می‌شود.

گازهای گلخانه‌ای : افزایش مقدار گازهای گلخانه‌ای در جو یعنی هرچه نازک‌تر شدن لایه اوزون به‌طورکلی بیشترین حجم گازهای گلخانه‌ای را بخار آب، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسیدکربن و متان تشکیل می‌دهد.

گرمایش جهانی : دانشمندان هشدار داده‌اند پدیده گرم شدن زمین می‌تواند تلاش‌ها برای ترمیم حفره اوزون را که قرار است تا سال 2050 انجام گیرد، حدود 30سال به تعویق می‌اندازد.

پرتوی فرابنفش تولید شده توسط تابش خورشید در صورت رسیدن به سطح زمین می‌تواند موجب سرطان پوست، آب‌مروارید چشم، آسیب‌رساندن به سیستم ایمنی بدن و تأثیر منفی بر رشد گیاهان شود. ناسا می‌گوید که دو سوم لایهٔ اُزون تا سال ۲۰۶۵ نه تنها بر فراز قطب جنوب، بلکه در همه جای زمین نابود خواهد شد.

البته اگر کشورهای عضو کنوانسیون وین و پروتکل مونترال به تعهدات خود عمل کنند و مصرف مواد مخرب لایه اوزون را طبق برنامه زمان‌بندی شده حذف کنند، چرخه طبیعی تشکیل اوزون به حالت طبیعی خود بر می‌گردد و سوراخ‌های لایه اوزون ترمیم می‌شود، البته در شرایط مناسب و مساعد دست کم ۵۰ سال طول می‌کشد تا این حفره‌ها ترمیم شوند.