والدین متفاوتی برای فصل امتحانات باشید !(برای والدینتان بخوانید:)

[Mᴏsᴇs]

بیشترین میزان عدم توافقها، ناراحتیها، تیره شدن روابط، تعارضات، دورشدن و فاصله گرفتن والدین و فرزندان در زمان امتحانات است. این نتیجه، حاصل استخراج نتایج پرسشنامه‌ای است که در آن از والدین و فرزندان آنها درخواست شده بود به این سؤال پاسخ دهند:" چه مواقعی بیشترین اختلافات بین شما بروز می‌کند؟ "
جالب آنکه پاسخ والدین و فرزندان به این سؤال یکسان بود: «زمان امتحانات» .

والدین می گفتند: فرزندان حرفها و راهنماییهای ما را نمی‌شنوند،

فرزندان می‌گفتند: والدین تصور می‌کنند ما حرفهای آنان را در بار اول نشنیده‌ایم و مدام تکرار می‌کنند، درس بخوان، نمره خوب بگیر، چرا به فکر خودت نیستی، ما خیر و صلاح تو را می‌خواهیم و... گوشهای ما پر است از این حرفها.

بدون تردید فصل امتحانات یادآور دغدغه‌ها و نگرانیهاست. این دغدغه‌ها و نگرانیها محدود به دانش‌آموز نمی‌شود، بلکه فضای خانه و خانواده را نیز در بر می‌گیرد. گویی والدین و اعضای خانواده امتحان دارند. دانش‌آموز برای رهایی , گاه به مطالعه بیشتر روی می‌آورد و گاه درس و کتاب را به کناری نهاده و در برابر آنها سر تسلیم فرود می‌آورد و گاه به هر دوی این رفتارها می‌پردازد. والدین نیز برای رهایی گاه چاره‌جوییهایی را در پیش می‌گیرند و گاه با تذکرات مداوم دانش‌آموز را به خواندن درسها و مطالعه بیشتر توصیه می‌کنند.

این سؤال بسیاری از والدین است: " وظیفه آنها در شروع فصل امتحانات چیست؟ " و " آیا ضروری است والدین خودشان را درگیر مسائل درسی فرزندانشان کنند؟ "
"آیا بهتر است بی‌اعتنا و بی‌تفاوت فرزندانشان را به حال خود رها کنند؟ "





و اما وظایف والدین :

۱) فضایی آرامبخش، شور آفرین و اطمینان بخش بیافرینند
قطعاً اصلی‌ترین وظیفه والدین ایجاد فضایی صمیمی، دلگرم کننده، فرحبخش و شورآفرین است. چنین فضایی درون محیط خانواده، دغدغه‌ها و نگرانیها را به حداقل می‌رساند، امکان بروز استعدادها را میسر می‌سازد، تواناییهای هوشی و عاطفی فرزندان را گسترش می‌دهد و فرزندان را مسئول و متکی به خود بار می‌آورد.


۲) سامان بخشیدن به مسائل و مشکلات اقتصادی در ایام امتحانات
بدون تردید مسائل مالی نقشی در نمرات تحصیلی و موفقیت فرزندان ایفا می‌کنند، سامان بخشیدن مسائل مالی در زمان امتحانات وظیفه‌ای مهم است که باید والدین آنها را جدی بگیرند.
واقعیت آن است که مسائل مالی گاه عرصه را بر والدین تنگ می‌سازد. طبعاً تحمل این مشکلات صبر آنان را سرریز کرده و فشارهایی را به دانش‌آموزان منتقل می‌کند ظرفیت دانش‌آموز محدود است و حساسیت وی زیاد. برنامه‌ریزی اقتصادی در طول سال و به‌ویژه در زمان امتحانات بیشترین کمک به دانش‌آموز است، تا با آسودگی خاطر به مسائل درسی و تحصیلی بپردازد.


۳) انعکاس تعدیل یافته فراز و نشیبها
مشکلات همیشه وجود دارند. شاید مشکلات به تنهایی و به خودی خود مهم نباشد مهم چگونگی مواجهه با این مشکلات است.سعی کنید در ایام امتحانات حتی‌الامکان همه مشکلات را به فرزندان منتقل نکنید. تلاش کنید مشکلات را با همه ابعاد و زوایای نگران‌کننده و طاقت فرسا به آنان بازگو نکنید.


4) پرهیز از اختلافات خانوادگی در حضور فرزندان
فرزندان شما خواه ناخواه از اختلافات شما و همسرتان آگاه می‌شوند. سعی کنید این اختلافات را در حضور آنها دامن نزنید. بیان اختلافات و بازگویی مجدد آنها به همراه القاب تحقیر‌آمیز، جسم و روح فرزندتان را فرسوده می‌سازد. آزردگی خاطر و فرسودگی جسم و روح فرزندتان مجالی برای یادگیری دروس به آنها نخواهد داد.


۵) امتحان دانش‌آموز، وظیفه دانش آموز است نه وظیفه والدین
والدین مسئولیتهای خودشان را دارند و دانش‌آموز مسئولیتهای خودش را دارد. امتحان جزو وظایف اوست. این وظیفه فرزند شماست که به موقع درس بخواند، تمرین حل کند. خود را برای امتحان کلاس و امتحان ثلث آماده کند. شما وظایف دیگری دارید. بهتر است هر کسی به وظایف خودش بپردازد.


۶) خود را با مدرسه، معلمان، انجمن اولیا و مربیان بیشتر کنید
ارتباط هر چه بیشتر شما با مدرسه و معلمان باعث خواهد شد فرزندتان با دلگرمی بیشتری درسها را دنبال کند. در ملاقات با معلمان و مشاوران از راهنماییها و توصیه‌های آنها حداکثر استفاده را ببرید. به این توصیه‌ها و راهنماییها عمل کنید. در انجمن اولیاء مربیان شرکت مداوم داشته باشید. شما می‌توانید از راهنماییها و تجربه‌های دیگر والدین در مورد فرزندشان استفاده کنید، اطلاع یابید چه کارهایی به سود فرزندان است و چه کارهایی بی‌نتیجه است.


۷) محدودکردن رفت و آمدهای خانوادگی
به میهمانی رفتن و میهمانی دادن زیاد، وقت زیادی از شما و فرزندانتان خواهد گرفت. در زمان امتحانات، میزان رفت و آمدها را کم کنید.


۸) تفریحات برنامه‌ریزی شده را جایگزین سایر فعالیتها کنید
درس خواندن طولانی و خسته‌کننده به سود فرزندتان نیست. تفریح هر چند تفریحات ساده نظیر گردش در فضای آزاد، کوه، پارک رفتن و... فوائد زیادی برای شما و فرزندتان دارد. غالب این تفریحات هزینه‌های کمتری در مقایسه با یک میهمانی رفتن یا میهمانی دادن بر دوش شما می‌گذارد.


۹) در برنامه‌های درسی فرزندتان دخالت نکنید
فرزندان شما بارها و بارها از معلمان، مشاوران و مدیر مدرسه توضیحات فراوانی شنیده اند. تاکیدهای بیش از حد، امر و نهی‌های مکرر، سرزنش، دستورات شما در موقعیت دشوار امتحانی از سوی فرزندتان به عنوان دخالت تلقی می‌شود. اگر فرزندتان تصمیم گرفته به میزان اندکی مطالعه کند، مطمئناً با امر و نهی شما همین میزان اندک مطالعه را نیز انجام نخواهد داد.


۱۰ ) در فرصتهای مناسب، فرزندتان را تایید و تشویق کنید
با تشویق و تایید فرزندتان حس عجیبی در وی رشد می‌کند. او احساس می کند که قدرت عجیبی پیدا کرده است. قادر است بیشتر مطالعه کند، تمرین کند، یاد بگیرد، یادگیری برایش جالب و شورانگیز خواهد شد. شما می‌توانید در لحظه‌ای که موفق به حل مسئله‌ای شده است، یا در حال مطالعه است و شما از در وارد می‌شوید، در لحظه‌ای که به پاکنویس مطالب درسی می‌پردازد و حتی لحظه‌ای که کتابهایش را با نظم خاصی جمع و جور می‌کند. او را تحسین کنید. یک جمله کوتاه کافی است «می‌بینم به دفتر و کتابهایت سرو سامان داده‌ای»، «وقتی دیدم داری مطالعه می‌کنی خوشحال شدم» لحن گرم و صمیمی شما بر تایید و تشویق صد چندان می‌افزاید. سعی کنید احساس خودتان را به او بازگو کنید.


۱۱) از تحقیر، سرکوب کردن و طعنه‌زدن جداً بپرهیزید
بدون هیچ تردیدی کلمات ناراحت کننده، طعنه‌آمیز و ریشخندکننده اجازه فعالیتهای مفید را از فرزندتان سلب می‌کند. آیا شما خودتان حاضرید طعن، نیشخند، کلمات تحقیرآمیز بشنوید و با وجود این، کاری مثبت و سازنده انجام دهید. کاهش کلمات منفی و تحقیر‌آمیز باعث افزایش موفقیت فرزندتان خواهد شد.


۱۲) شنونده صمیمی حرفها و شکایتهای فرزندتان باشید
همیشه اوضاع بر وفق مراد نیست. گاه دانش‌آموز از درسی تنفر دارد گاه نسبت به رفتار معلمی اعتراض دارد یا از یادگیری درسی عاجز است. در بیشتر این مواقع فرزندتان، راهنماییهای شما را نمی‌خواهد، او به دنبال گوش شنوایی است.
به دنبال آن است که کسی حرفهایش را بشنود و قضاوت نکند. او با دردل‌کردن احساس سبکی خواهد کرد. در چنین موقعیتهایی به استقبالش بروید. از قضاوت کردن درباره حرفهایش جداً بپرهیزید. از توصیه کردن اجتناب ورزید. وظیفه شما فقط شنیدن است. حرفهایش را بپذیرید، سعی کنید احساس او را درک کنید، مطمئن باشید همه چیز به خیر و خوشی خواهد گذشت.

اعلام آماده باش برای شب های امتحان !

با فرا رسیدن خرداد ماه و نزدیک شدن به فصل امتحانات بین دانش آموزان و حتی اولیای آن ها و معلمان جنب و جوش خاصی دیده می شود. در این میان دانش آموزانی که با برنامه ریزی قبلی و در طول سال تحصیلی به مطالعه درس های خود پرداخته اند دغدغه کمتری نسبت به دیگران دارند و می توانند با سپری کردن روزهای امتحان، نتیجه خوبی را برای خود رقم بزنند. اما بعضی از آن ها که از قافله تحصیل بازمانده اند و فقط در کلاس درس حضور فیزیکی داشته اند روزهای سختی را در پیش خواهند داشت.


یک دانش آموز مقطع متوسطه در این باره می گوید: طی یک ماه گذشته معلم ریاضی و زیست شناسی با مرور کردن کتاب درسی و برگزاری آزمون، آمادگی بیشتری برای من و هم کلاسی هایم فراهم و اشکال های درسی را برطرف کردند.«کاظمی» می افزاید: متأسفانه بقیه معلمان این فعالیت را نداشتند حتی بعضی از آن ها تدریس کتاب درسی را به سختی به پایان رساندند و فرصتی برای آماده کردن دانش آموزان برای شرکت در امتحانات نداشتند.


دانش آموز دیگری هم با اشاره به اضطراب و نگرانی بیش از حد خود با نزدیک شدن به امتحانات پایان سال اظهار می دارد: با شنیدن نام امتحان استرس تمام وجودم را فرا می گیرد و حتی اگر از درس های ساده ای که توانایی زیادی در آن داشته باشم امتحان گرفته شود باز هم احساس دلشوره دارم.«معمری» اضافه می کند: والدینم از همان دوران کودکی ام موجب شده اند امتحان را مانند غولی در نظر بگیرم و همواره از آن بترسم و این امر هنگامی که سر جلسه امتحان می نشینم بیشتر و موجب کاهش تمرکز فکرم می شود.


یکی از دانش آموزان نیز با بیان این که هنوز هم والدین و معلمان نتوانسته اند هنگام برگزاری امتحانات آرامش خاطر بدهند عنوان می کند: مقایسه دانش آموزان ، ترساندن از شکست تحصیلی و توقع بی جا و بیش از توان آن ها برای درس خواندن، دغدغه و استرس زیادی ایجاد می کند.«محمدزاده» می افزاید: شب امتحان برای من یکی از شب های دلهره آور و تنش زا بوده است و همیشه در این موقع از سال از سوی خانواده خود سرزنش می شوم.


دانش آموز دیگری هم اظهار می دارد: محل برگزاری امتحان باید تهویه و دمای مناسب و نور کافی داشته باشد و صندلی هایی که برای دانش آموزان در نظر گرفته می شود استاندارد باشد.«رحمانی» ادامه می دهد: متأسفانه رفت و آمدهای اضافه مراقبان جلسه و گاهی پچ پچ های آن ها مانع تمرکز حواس دانش آموزان می شود ضمن این که در بعضی از مدارس به علت کمبود فضا، جای مناسبی برای برگزاری آزمون ها در نظر گرفته نمی شود.


«کمالیان» دانش آموز دیگری است که از وضعیت برنامه امتحانی گلایه می کند و می گوید: برای بعضی از درس ها که ظاهر آسانی دارند هیچ تعطیلی در نظر گرفته نشده است و باید در فرصت کم، حجم بالایی از مطالب حفظ شود.وی می افزاید: نبود تعطیلی بین امتحان درس های سخت موجب کم خوابی یا بی خوابی می شود و در نتیجه خستگی روحی و جسمی برای فرد ایجاد می کند.


یکی از معلمان هم تصریح می کند: هر سال با توزیع ورقه های مشابه امتحان بین دانش آموزان و مرور کردن درس ها سعی می کنم آن ها با محیط و نحوه برگزاری آزمون آشناتر شوند و این امر در کاهش اضطراب بسیار مؤثر است.«اخوان» می افزاید: 15 تا 20 درصد افت تحصیلی دانش آموزان به دلیل استرس و اضطراب در جلسه امتحان است و معلمان و والدین در کاهش یا افزایش این مشکل، نقش مهمی دارند.وی با بیان این که توجه به نمره و تنبیه بدنی اثر مخربی بر روان دانش آموز دارد و موجب ترس بیشتر آن ها از امتحان می شود اظهار می دارد: شرکت در امتحان های پایان سال تحصیلی و موفقیت در آن آرزوی قلبی تمام دانش آموزان و والدین است اما آن ها باید بدانند که برگزاری آزمون فقط به دوران تحصیلی خلاصه نمی شود بلکه ممکن است افراد سال ها در امتحان های مختلفی شرکت و در نتیجه باید اضطراب را از خود دور کنند.وی معتقد است: تکرار کردن جملاتی مانند چند بار دوره کرده ای ، چقدر آموخته ای ، چه نمره ای می گیری ، وقت کافی برای مطالعه نداری و باید به طور مداوم بخوانی ، فقط اضطراب امتحان به وجود می آورد بدون آن که نتیجه مثبتی به همراه داشته باشد.


یکی دیگر از معلمان نیز بیان می کند: محیط خانه باید در ایام امتحان از تنش و مشاجره ها دور باشد و رفت و آمدها و مهمانی ها به حداقل کاهش یابد تا دانش آموز بتواند با تمرکز حواس و در محیطی آرام مطالعه کند.«رحیمی» ادامه می دهد: بعضی از اولیا در فصل امتحان، فرزندان خود را برای مطالعه بیشتر تحت فشار قرار می دهند در حالی که باید از ابتدای سال تحصیلی آن ها را به درس خواندن ترغیب می کردند.وی می گوید: هر یک از دانش آموزان استعداد و توانایی های خاصی دارند بنابراین انتظار والدین و معلمان باید براساس آن باشد تا دانش آموز بتواند به راحتی و به دور از اضطراب در جلسه های امتحانات پایان سال تحصیلی شرکت کند.وی اضافه می کند: در مدت خدمت خود در آموزش و پرورش، بارها شاهد افت فشار، تهوع، سرگیجه، لرزش و حتی گریه دانش آموزانی بوده ام که به علت ترس از امتحان دچار آن شده اند که بیشترین عامل آن را والدین می دانم.


کارشناس مسئول تغذیه اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی می گوید: بعضی از دانش آموزان هنگام امتحانات از قرص ریتالین که به نوعی مواد مخدر محسوب می شود استفاده می کنند تا این دارو به آن ها کمک کند بیشتر بیدار بمانند و درس بخوانند.«سعید ملکشی» می افزاید: کارشناسان بهداشت توصیه های متعددی در این خصوص به دانش آموزان ارائه داده اند و آن ها را از عوارض این دارو مطلع کرده اند.وی اظهار می دارد: دانش آموزان شب امتحان باید شام سبک و کم حجم بخورند و مصرف میوه نیز به دلیل اثر مثبت بر سوخت و ساز بدن توصیه می شود.وی می افزاید: مصرف غذاهای شیرین، مواد دارای گلوکز، فسفر ، غذاهای دریایی ، عسل ، خرما و کشمش در این ایام ضروری است.وی با بیان این که دانش آموزان باید در ایام امتحانات از مصرف تنقلاتی که ارزش غذایی ندارد جلوگیری کنند می گوید: خوردن دوغ و ماست موجب خواب آلودگی می شود و از این رو دانش آموزان قبل از امتحان از خوردن آن جلوگیری کنند.وی با تأکید بر صرف غذاهایی که آسان هضم می شود ادامه می دهد: دانش آموزان می توانند با رعایت رژیم غذایی در ایام امتحانات، موفقیت بیشتری کسب کنند.


وی تصریح می کند: مربیان بهداشت و بهداشت کاران نکات لازم را در خصوص نحوه تغذیه مناسب به دانش آموزان ارائه می دهند و آن ها می توانند از راهنمایی های مربیان بهداشت مدرسه خود بهره مند شوند.


کارشناس مسئول مشاوره اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی هم معتقد است: نظام آموزشی کشور به دلیل نتیجه محور بودن، موجب اضطراب آور شدن امتحان شده است به طوری که بسیاری از دانش آموزان هنگام امتحان دچار استرس و اضطراب می شوند.«هوشنگ جعفرزاده» با بیان این که نتیجه امتحان دانش آموزان برای والدین و آموزش و پرورش مهم است ادامه می دهد: از این رو اولیای دانش آموزان با نزدیک شدن به فصل امتحان حساس می شوند و با صحبت کردن و سخت گیری های متعدد زمینه فشار و اضطراب را برای آن ها فراهم می کنند.وی عوامل اجرایی مدرسه را نیز در افزایش اضطراب امتحان بین دانش آموزان مؤثر ذکر می کند و می گوید: والدین و معلمان باید در ایام امتحانات با دانش آموزان همکاری بیشتری داشته باشند، آن ها را به درس خواندن تشویق و از سرزنش کردن خودداری کنند، در پایان هر امتحان دانش آموز را مورد بازخواست قرار ندهند و در پایان تمام امتحانات نتیجه را پی گیری کنند.


وی با اشاره به این که سخت گیری بیش از حد عملکرد دانش آموزان را کاهش می دهد و به ضرر آن هاست می افزاید: تغذیه و استراحت مناسب و کافی در موفقیت دانش آموزان در امتحانات مؤثر است.وی در خصوص محل برگزاری امتحان نیز اظهار می دارد: یکی از عواملی که هنگام امتحان موجب استرس و اضطراب دانش آموزان می شود محل و شیوه برگزاری آزمون است، بنابراین مکانی که برای این امر در نظر گرفته می شود باید دارای نور مناسب، صندلی های راحت و محیطی ساکت باشد تا دانش آموزان بتوانند با تمرکز بهتری به سؤال ها پاسخ دهند. ضمن این که عوامل اجرایی آزمون باید علاوه بر فراهم کردن محیطی امن و به دور از هر گونه سر و صدا، با آن ها برخورد مناسبی نیز داشته باشند.


«جعفرزاده» در پاسخ به این سؤال که چرا فاصله زمانی بین امتحان بعضی از درس ها رعایت نمی شود تصریح می کند: دانش آموزان نباید درس خواندن را به شب امتحان موکول کنند در حالی که بیشتر آن ها در ایام تعطیل مطالعه چندانی در خصوص مرور کردن درس هایشان ندارند و فقط در روزهای امتحان درس می خوانند و این نوع درس خواندن مورد تأیید نیست و این دسته از دانش آموزان عملکرد خوبی نخواهند داشت.وی ادامه می دهد: اگر دانش آموزان با برنامه ریزی مناسب و در طول سال تحصیلی درس های ارائه شده را مطالعه کنند برنامه امتحانی که بیشتر به شکل یک روز در میان تدوین می شود برای آن ها مشکلی به وجود نخواهد آورد.وی خاطر نشان می کند: اضطراب امتحان بیشتر بین دانش آموزان راهنمایی و متوسطه به خصوص در امتحانات هماهنگ دیده می شود و در مقطع ابتدایی با اجرای طرح ارزشیابی توصیفی طی چند سال گذشته این مشکل در حال برطرف شدن است.

وی می افزاید: طرح ارزشیابی توصیفی یکی از راه های برطرف کردن اضطراب دانش آموزان است و معلمان باید از نحوه اجرای این طرح اطلاعات کافی داشته باشند.