بیوگرافی مسعود کیمیایی

[serpico]

تولد ۷ مرداد ۱۳۲۰ (۶۹ سال)
تهران زمینه فعالیت کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه کننده، تدوینگر، طراح صحنه، طراح لباس صفحه در وب‌گاه IMDb مسعود کیمیایی (۷ مرداد ۱۳۲۰) کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس سرشناس ایرانی است. کیمیایی از چهره‌های بحث‌انگیز و جنجالی سینمایی ایران است. او با ساخت فیلم قیصر در سال ۱۳۴۸، برای نخستین بار دو قطب هنری و تجاری سینما را به هم پیوند داد و از آغازگران موج نو در سینمای ایران بود. اغلب آثار کیمیایی در ژانر اجتماعی-سیاسی است. او علاوه بر فعالیت‌های سینمایی، نوشتن رمان و شعر را نیز تجربه کرده است. کیمیایی بعد از انقلاب کارگاه آزاد فیلم را بنیان گذاشت.

زندگی‌نامه

مسعود کیمیایی در روز ۷ مرداد ۱۳۲۰ در کوچه سید ابراهیم خیابان ری تهران زاده شد. پس از آن به ترتیب در کوچه دردار، آصف‌الدوله، سقاباشی، عین‌الدوله و سرانجام در خیابان بهاردبیرستان بدر گرفت. بعد از پایان دبیرستان کم‌کم وارد عوالم روشنفکری شد و همراه چند تن از دوستان علاقه‌مند، گروه انتشارات طرفه را بنیاد نهاد. از همان دوره به موسیقی هم علاقه‌مند شد و چند ساز مانند پیانو و گیتار را در حد غیرحرفه، شیرین می‌نوازد. اما بیشترین کشش و علاقه او به سینما بود. او تا کنون دوبار ازدواج کرده؛ نخست با گیتی پاشایی (آهنگساز و خواننده1374-1348)، که حاصل آن پولاد کیمیایی (بازیگر) بود و ازدواج دوم با گوگوش، خواننده سرشناس (1382-1374). کیمیایی تحصیلات آکادمیک کارگردانی ندارد؛ تمام آموخته‌های تکنیکی و فنی او از سینما به حضور در گروه دستیاران فیلم قهرمانان به کارگردانی ژان نگولسکو و دستیاری ساموئل خاچیکیان در فیلم خداحافظ تهران محدود می‌شود. به جز آن هرچه هست، استعداد ذاتی و ذوق و سلیقهٔ او درسینماست. ساکن شد. او دو خواهر و یک برادر دارد. دیپلم متوسطه را از
کارنامه سینمایی

مسعود کیمیایی فعالیت سینمایی خود را در سال 1345 با دستیاری مرحوم ساموئل خاچیکیان در فیلم خداحافظ تهران آغاز می‌کند. اولین فیلمش بیگانه بیا را در سال ١٣٤٧ و با تم جوان هوسباز و دختر فریب خورده در خانواده ای مرفه می‌سازد، که از ساختار مستحکمی برخوردار نیست و اقبال چندانی نیز در گیشه پیدا نمی‌کند. یک سال بعد قیصر وضع را عوض می‌کند. قیصر که بر اساس فیلم وسترن نوادا اسمیت (کارگردان: هنری هاتاوی) ساخته می‌شود، گرچه در نمایش اول خود در میان عامه مردم مورد پسند واقع نمی‌شود، اما در اکران دوم رکورد فروش را می‌شکند. قیصر قهرمان جدیدی را با بازی فوق العادهٔ بهروز وثوقیناصر ملک مطیعی و فیلم‌برداری قوی مرحوم مازیار پرتو را نیز از نقاط قوت این فیلم می‌دانند. سال ١٣٤٨ به دلیل نمایش دو فیلم گاو (داریوش مهرجویی) و قیصر از نگاه مورّخین، نقطه عطفی در تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود. هر دو فیلم به سهم خود شالودهٔ موج نوی سینمای ایران را -البته در رویکردهایی متفاوت- تشکیل می‌دهند. کیمیایی در فیلم های بعدیش مانند رضا موتوری و داش‌آکل با تکرار مایه‌های عصیان فردی (مرد) در برابر ارزش های اجتماعی رویهٔ گذشته را ادامه می‌دهد. رویکردی که علیرغم تبلیغ خصلت‌های انسانی و جوانمردی از دیدگاه بسیاری به مسیر دیگری افتاده و مُبَلّغ قانون ستیزی و ضد ارزش‌ها می‌شود. در فیلم بعدی‌اش بلوچ به استفاده از سکس و پرده دری، محکوم می‌شود و سال بعد با بهره‌برداری از جایگاه ادبی کتاب آوسنه بابا سبحان از محمود دولت‌آبادی دست به ساختن خاک می‌زند. گوزن‌ها که به زعم بسیاری سیاسی ترین فیلم کیمیایی است در سال 1354 ساخته می‌شود و دو تیپ مختلف از قهرمان را در کنار هم قرار می‌دهد که در نهایت مکمل شخصیت هم می‌شوند. به باور بسیاری، این فیلم به‌همراه قیصر مهمترین آثار کیمیایی پیش از انقلاب را شامل می‌شوند. غزل فیلم بعدی او که اقتباسی است از نویسنده معتبر خورخه لوئیس بورخس، شاید متفاوت‌ترین و عجیب‌ترین فیلم کارنامه او باشد. پس از آن سفر سنگ را می‌سازد که به‌نوعی جنبه‌ای پیشگویانه دربارهٔ انقلاب ایران به خود می‌گیرد. در سال ۱۳۶۱ فیلم خط قرمز را با بازی سعید راد کارگردانی می‌کند. این فیلم توقیف می‌شود و به جز یک بار نمایشش در جشنوارهٔ فجر دیگر هرگز نمایش داده نمی‌شود. بيش‌تر اهالی سینما منسجم ترین ساختهٔ بعد از انقلاب کیمیایی را دندان مار (1368) می‌دانند که برای دریافت جایزه خرس طلایی برلینالهپولاد کیمیایی را به عنوان بازیگر به سینما معرفی می‌کند. کیمیایی فیلمنامهٔ تمامی آثارش را خودش نوشته (به جز ضیافت و سلطان) و همچنین تدوین و طراحی صحنه و لباس تعدادی از فیلمهایش را نیز خود به عهده داشته است (گروهبان، ردپای گرگ، مرسدس، فریاد). به مردم معرفی می‌کند که ریشه در تاریخ و جغرافیای ایران دارد و مبلغ نوعی انتقام فردی است که به مذاق ایرانیان ناموس پرست آن سال ها (هر چند از قهرمانی فرنگی گرته‌برداری شده بود) خوشایند می‌نماید. همچنین بازی زیبای نامزد می‌شود و نهایتاً جایزه ویژه همان جشنواره را دریافت می‌دارد. پس از آن استفادهٔ کیمیایی از چهره های جوان او را به‌عنوان تصویرگر زندگی جوانان دههٔ هفتاد معرفی می‌کند. با فیلم سلطان پسرش
ویژگی‌های سینمای کیمیایی

تِم اغلب فیلم های کیمیایی را باورها و ارزش هایی می‌سازد که یا از بین رفته و یا کمرنگ شده اند. کیمیایی از جوانمردی، غیرت و رفاقت تا سر حد مرگ قصه می‌گوید و قهرمانانش را با این صفات در بستر جامعهٔ امروزی با مشکلات سیاسی-اجتماعی درگیر می‌کند تا از ارزش های خود دفاع کنند. ارزش هایی که مردم عامه‌پسند ممکن است دوستشان داشته باشند ولی با زندگی مدرن در تناقض می‌باشند. نقد اینگونه داد ستاندن که حتی گاهی به قیمت گذشت از هنجارها می‌باشد، موضوع مهمترین چالش منتقدان کیمیایی را تشکیل می‌دهد. آنها بر این باوراند که این روایت‌گری چیزی جز پافشاری لجوجانهٔ کیمیایی بر پنداری غلط نمی‌باشد.
اسطوره سازی و بیان تناقض ها
بارزترین توانایی کیمیایی در فیلمنامه‌هایش اسطوره سازی است و قدرتی است که در خلق شخصیتی به عنوان اسطوره دارد. قهرمانی که در قلب اجتماع مبارزه می‌کند و از بین می‌رود، تا جهان خواستهٔ خود را بسازد و در این رهگذار است که اسطوره می‌شود.
دیالوگ نویسی
بخش مهمی از جذابیت فیلم های کیمیایی مربوط به دیالوگ ها و مونولوگ های خاص اوست. کیمیایی زبان عامیانه(کوچه و بازار) رابه خوبی می‌شناسد و در ایجاد ضرباهنگ مناسب برای ادای آنها مهارت زیادی دارد. بهمراه علی حاتمی، کیمیایی را نیز باید خالق بخش عمده‌ای از مشهور ترین دیالوگ های تاریخ سینمای ایران دانست. از آن جمله اند گفتارهای ناصر ملک مطیعی در فیلم قیصر و قریبیان و وثوقی در فیلم گوزن‌ها.
همکاری با کیمیایی

یکی از توانایی‌های بالای کیمیایی بازی گرفتن از بازیگران خود است. به‌طوریکه بین اهالی سینما مطرح بود که: «کیمیایی از چوب هم بازی می گیرد». به همین دلیل بسیاری از بازیگران بهترین بازیشان را در فیلم‌های او ایفا کرده‌اند. امین تارخ بازیگر برجسته ایران دراین باره اینچنین گفته است: «بازیگران برنده اصلی فیلم های کیمیایی اند». تعداد زیادی از بازیگران برجستهٔ سینمای ایران را کیمیایی مطرح کرده است: فرامرز قریبیان، بهمن مفید، هدیه تهرانی، فریماه فرجامی، محمدرضا فروتن، فرامرز صدیقی، احمد نجفی، میترا حجار و... . کارگردانان مطرحی همانند امیر نادری، تهمینه میلانی، سامان مقدم و... نیز کار خود را ابتدا با سینمای کیمیایی شروع کرده‌اند. همچنین چهره‌های مطرحی چون عباس کیارستمی، جعفر پناهی و... نیز سابقه همکاری با کیمیایی را دارند.
حاشیه و جنجال ها

کیمیایی پیش از انقلاب به عنوان یک فیلمساز مردمی (و گاهی سیاسی) شناخته شد. او پس از انقلاب هم سعی در نشان دادن مشکلات سیاسی-اجتماعی ایران داشت که هیچگاه به توفیق پیش از انقلاب خود دست نیافت. ولی در تمام این سالها، از جنجال موج نو در سینما با فیلم قیصر، سر وصدای فیلم گوزن‌ها و آتش گرفتن سینما رکس آبادان گرفته تا توقیف فیلم خط قرمز، جنجال ازدواج با گوگوش و... همواره موضوع بحث بوده است، بویژه پس از انقلاب که انتقاد از فیلم هایش فزونی یافته است. البته کیمیایی معتقد است منتقدان بجای فیلم هایش خود او را نقد می‌کنند و مشکل اصلی آنها با زندگی شخصی اوست. روزنامه کیهان در سال ۱۳۵۴ گفت‌ و گویی با مسعود کیمیایی منتشر می‌کند. کیمیایی دراین مصاحبه که در سایت پارس توریسم پس از سالها منتشر شده می‌گوید:
«شغل من فیلمسازی نیست. بلکه من گاهی مشغول فیلم ساختن می‌شوم. زیرا سینما کوچک‌تر و بی حیاتر از آنست که همهٔ زندگی من باشد. اصولا هنر کوچکتر از آنست که همهٔ زندگی آدم باشد. این حرف را به حساب روشفکربازی نگذارید، چون من روشنفکر نیستم. فقط یک انسانم. این را به قشنگ ترین چیزهای زندگیم و به خون بچه‌ام قسم می‌خورم که من روشنفکر نیستم!»

جوایز

نامزد جایزهٔ خرس طلایی جشنوارهٔ فیلم برلین برای فیلم دندان مار (1991) برندهٔ جایزهٔ تقدیر ویژه جشنوارهٔ فیلم برلین برای فیلم دندان مار (1991)
پیوند به بیرون


وقتي گلويي براي عشق تر نمي شود ( نقد فيلم "محاكمه در خيابان" ساخته مسعود كيميايي )/ عليرضا ذيحق
مسعود کیمیایی در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)
مسعود کیمیایی در بانک اطلاعات اینترنتی سینمایی سوره
وبلاگ مسعود کیمیایی
سایت پارس توریسم