اطلاعاتی درباره ی استان قزوین

[×ThundeRBolT×]

پیشینه تاریخی :



کاوش ها و یافته های باستان شناسی در دشت قزوین، نشانگر مرحله
یکجانشینی و کشاورزی در هزاره هفتم قبل از میلاد و برخورداری ساکنان آن از
صنایع اولیه و نظام اجتماعی است. منازل مس**ی ، معبد ، کارگاه های صنعتی ،
اشیای زینتی ، مجسمه ها ، انبارهای غلات و... از تمدن دیر پای مردمان این 
ناحیه در هزاران سال پیش حکایت دارند . قزوین را در نوشته های قدیم 
اروپاییان شهر باستانی " آرساس " یا " آرساسیا " و در تاریخ یونان شهر 
قدیمی " راژیا " نامیده اند . قرار گرفتن آن بر سر راه " جاده 
ابریشم " سرنوشت قزوین را با فراز و فرودهای تلخ و شیرین گره زده است. 
منطقه کاسپین که از روزگاران پیشین،سرزمینی آ‌باد و پرجمعیت بود، در زمان 
ساسانی رونقی دیگر یافت و با بنای شهرستان شاپوری- که آن را شادشاپور نیز 
می خواندند – چهره ای متفاوت پیدا کرد و به خاطر موقعیت ویژه اش، پذیرای 
نظامیان و جنگاوران سلحشور هم شد و از قلعه و برج و بارویی مستحکم برخوردار
گشت.

روند شهرسازی و گسترش مناطق مس**ی در قزوین، پس از ورود 
اسلام به این سرزمین در سال 24 هجری شتابی دو چندان گرفت و در مدتی کوتاه 
به عنوان “ باب الجنه” یا “ دروازه بهشت” نامیده شد. به روایت بلاذری در 
فتوح البلدان سعیدبن عاص بن امیه در سالهای پیش از 35 هجری قزوین را “ شهری
استوار و آباد” می کند و ورود چهار هزار تن از مسلمانان به فرماندهی ربیع 
بن خثیم در سال 36 هجری با فرمان امیرالمومنین علی(ع) سیمای قزوین را 
دگرگون می سازد. اقدام محمدبن سنان عجلی در حدود سال 90 هجری گام بزرگ 
دیگری در توسعه شهر محسوب می شود و زمینه ساز ساخت دو شهرک مهم “ مبارکیه و
مدینه موسی “ در کنار شهر کهن قزوین در سالهای پیش از 169 هجری می گردد. 
به دنبال سفر هارون الرشید در سال 192 هجری به ایران و مشاهده پاکبازی 
مردمان شهر، به دستور وی مسجد جامع عتیق قزوین بنا شده، بارویی 
گرداگرد شهرک های اقماری پیرامون قزوین کشیده می شود و چنان که ابن فقیه 
همدانی و رافعی گزارش کرده اند، کلان شهر قزوین شکل می گیرد. وسعت شهر 
قزوین در سال 253 هجری را می توان از روایت تاریخ گزیده دریافت که پس از 
برکشیدن حصار شهر توسط موسی بن بوقا، دارای دویست و شش برج و هفت دروازه 
بوده است. تعمیر باروی شهر در سال 373 هجری به وسیله صاحب بن عباد – وزیر 
دانشمند آل بویه – و بنای صاحب آباد در شمال شرقی شهر، بازسازی آن در سال 
411 توسط امیر شریف ابوعلی جعفری، اقدامات گسترده عمرانی امیر خمارتاش 
عمادی در دهه نخستین سده ششم و ساخت باروی تازه ای از آجر به سال 527 
نشان از توسعه دائمی شهر دارد .



انتخاب الموت به عنوان مرکز اسماعیلیان نزاری و چالش 
های فرهنگی ، سیاسی و نظامی مربوط به آن ، منطقه قزوین را حدود 200 سال به 
کانون اصلی رویدادهای مهم کشور تبدیل کرد و بارها شاهد لشکر کشی های 
میلیونی و آثار ویرانگر آن بود . هرچند امیران سلجوقی ناگزیر از فعالیت های
عمرانی نیز بودند و آثار پراکنده سلجوقی در جای جای استان نشانگر این نکته
و گسترش قزوین در قرن ششم هجری است . مولف “ آثار البلاد” قزوین را در 
آغاز قرن هفتم – پیش از حمله مغول –چنین توصیف کرده است: “ شــهری بسیــار 
بزرگ و پر جمعیت است. در دشتی بسیار پهناور و هموار بنا شده و مهندسان در 
بنای شهر نقشه ای کشیده اند که نظیرش وجود ندارد. زیرا دو شهر است یکی در 
آغوش دیگری آرمیده. شهر کوچک را که در وسط قراردارد شهرستان می نامند که 
برایخود دروازه و بارو دارد. شهر بزرگتر که پیرامون شهرستان واقع شده دارای
برج و باروی دیگری است. باغستان ها و تاکستان ها گرداگرد باروی خارجی شهر 
دوم را فراگرفته و پس از آن کشتزارهای سرسبز دو شهر را در بر دارد و دو 
رودخانه دیزج و ارنزک از آن می گذرد”. وسعت این شهر در هنگامه حمله ویرانگر
مغول به ایران به حدی رسیده که به گزارش مستوفی در ظفرنامه افزون از یک 
میلیون نفر جمعیت داشته است. شهر قزوین در دوره ایلخانی پس از رکودی نسبی 
دوباره زندگی خود را باز می یابد و چنان که جهانگردان آورده اند در زمان 
تیموریان پس از سمرقند بزرگترین و آبادترین شهر ایران بوده است. انتخاب 
قزوین به عنوان تختگاه صفویان در قرن دهم علاوه بر بازنمایی اهمیت شهر، 
دوره درخشانی از عمران و توسعه شهری را رقم می زند که درآثار سفیران 
و بازرگانان غربی که به ایران آمده اند مشهود است.

طراحی و ساخت نخستین خیابان ایرانی ، چهارباغ ها، میدان ها، 
کاخ ها، مدارس، مساجد، بوستان های شهری و … که به الگویی برای شهرسازی در 
سراسر ایران تبدیل شد از این شهر آغاز می گردد. حتی انتقال پایتخت در قرن 
یازدهم نیز رنگ فراموشی به آن نمی زند و تا پایان دوره افشاریان شاهد 
سازه های فراوانی در جای جای شهر هستیم که عمارت باشکوه ایوان نادری از آن 
جمله است. در سراسر دوره قاجاریه، قزوین به عنوان یک منطقه حاکم نشین مستقل
مرتبط با پایتخت مطرح بود و با وجود رکود نسبی اقتصاد و فرهنگ در آن دوره 
از اندک مراکز پر رونق و تپندهایران به شمار می رفت. پایداری قهرمانانه 
مردم این سامان در برابر هجوم سپاه خونخوار مغول و یورش ویرانگر تیمور، به 
ویژه وارد کردن نخستین شکست به مهاجمان افغانی در دشت قزوین پس از سقوط 
اصفهان از نقش انکار ناپذیر قزوینیان در تاریخ ایران حکایت دارد . مشارکت 
مردم قزوین در نهضت ضد استبدادی مشروطه سر آغاز فصل نوینی در تاریخ معاصر 
کشور ماست که تا انقلاب اسلامی تداوم می یابد. پس از بی مهری های دهه دوم و
سوم در چهاردهمین سده خورشیدی و تخریب بناهای شکوهمندی همچون ایوان و حیاط
نادری، عمارت خورشید، عمارت رکنیه، دروازه ها و … ، رفته رفته استان قزوین
به سوی عمران شهری گام برداشت واین روند با استقرار تشکیلات استانی از 
خرداد 76 به بعد شتابی بیش از پیش گرفت .

تقسیمات کشوری:









بر اساس آخرین وضعیت تقسیمات کشوری , استان قزوین دارای 5 
شهرستان (قزوین، آبیک، تاکستان، بوئین زهرا و البرز ) 17 شهر ( قزوین، 
اقبالیه، محمدیه، الوند، محمود آباد نمونه، آبیک، رازمیان، معلم کلایه، 
تاکستان، اسفرورین، ضیاء آباد، خرمدشت، آوج، شال، دانسفهان، آبگرم و بوئین 
زهرا) است، 18 بخش، 44 دهستان و 1593 آبادی می باشد که 931 آبادی آن دارای 
سکنه و 612 آبادی آن خالی از سکنه است. اتوبانهای تهران-کرج-قزوین و 
قزوین-زنجان، این استان را به استانهای شمال، غرب و تهران متصل می کند. راه
آهن شمال غرب کشور نیز از قزوین عبور می کند. جاده ی ترانزیتیی و بسیار با
اهمیت ایران-اروپا و تهران-اصفهان-شیراز نیز از این استان عبور می کنند.



جاذبه های طبیعی استان قزوین:





استان قزوین از سمت شمال به استانهای مازندران و گیلان، ازغرب
به استانهای زنجان و همدان، از جنوب به استان مرکزی و از سمت شرق به استان
تهران محدود است. قسمت شمالی و غربی استان کوهستانی و جنوب و جنوب شرقی آن
را دشت قزوین تشکیل می دهد. مساحت استان قزوین برابر با 15820 کیلومتر 
مربع بوده که تقریباً 1 % از مساحت کل کشور را شامل می شود. 
استان قزوین دارای زمستانهای سرد و تابستانهای خنک است. میزان بارندگی در این استان بین 200 تا 300 میلیمتر در سال در نوسان است.





دریاچه اوان:بزرگترین و زیباترین دریاچه در 
منطقه قزوین، دریاچه اوان نام دارد که به فاصله 75 کیلومتری قزوین در جاده 
قزوین-معلم کلایه و در پایین دست روستای اوان، وربن، زواردشت و زرآباد قرار
گرفته است. این دریاچه با مساحتی کمتر از شش هکتار دارای آب شیرین بوده و 
طول آن در طولانی ترین قسمت 275 متر و عرض آن 325 متر است، عمق دریاچه نیز
از یک تا 20 متر در نوسان میباشد. در تابستان دریاچه محل ماهیگیری، آب تنی
و قایق سواری بوده در پاییز مأمن پرندگان مهاجر نظیر قو، غاز، مرغابی و در
زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح دریاچه قابل اس***انی است. 
طریق چشمه های کف دریاچه و نزولات آسمانی تامین می شود.

منطقه الموت :منطقه الموت جزو ناحیه 
کوهستانی واقع در شمال قزوین بوده و ارتفاعات آن جز رشته کوههای البرز است 
این منطقه از شمال به دهستانهای دو هزار و سه هزار تنکابن، از شرق به 
طالقان، از غرب به رودبار و از جنوب به طالقان و پشکلدره محدود می شود. 
رشته کوههای البرز در منطقه الموت دارای قلل معروف و بزرگی است و سه محور 
عمده کوهنوردی در این مسیر به ترتیب ذیل وجود دارد:1.محور گرما رود پیچ 
بن-سیالان، با ارتفاع 4250 متر، دهستان سه هزار تنکابن 2 . محور 
اوان-خشچال با ارتفاع 4150 متر، دهستان دو هزار تنکابن 
3. محور هیر، ویار، گون کول،کلاچای

همچنین این منطقه از نظر تنوع حیات وحش جانوری و زنجیره غذایی
طبیعت از غنایی منحصر به فرد در استان و نیز در کشور برخوردار است. با 
توجه به اقلیم کوهستانی الموت و ویژگیهای منحصر به فرد منطقه انواع پرندگان
شامل: عقاب، هما، کبک، کبک دری، کبوترسانان و لاشخور، تیهو، گنجشک سانان 
شامل؛ سهره و بلبل ها و انواع پستانداران، گیاه خوار و گوشت خوار شامل: کل
و بز کوهی، گراز، پلنگ، خرس قهوه ای، خرگوش، خارپشت، جوجه تیغی، روباه، 
شغال و جوندگان منحصر به فرد و گونه های ممتاز بزرگ و کوچک را در خود جای 
داده است.











جاذبه های تاریخی - فرهنگی استان قزوین:





موزه چهلستون:این بنا که از آثار به جای 
مانده از مجموعه سعادت آباد است (شامل از 23 باغ و کاخ)، در اواسط قرن دهم 
هجری به دستور شاه طهماسب صفوی ساخته شده است. بر روی بدنه داخلی و خارجی 
این بنا سه لایه نقاشی در دوره های مختلف باقی مانده است. لایه اول آن در 
زمان ساخت بنا توسط خبره ترین هنرمندان صفوی کشیده شده است، لایه دوم در 
اواخر دوره صفوی توسط هنرمندان قزوینی و از معدود آثار به جای مانده از 
مینیاتور سبک قزوین و بالاخره لایه سوم در دوره قاجاریه نقاشی شده است. 
زمانی که پایتخت ازقزوین به اصفهان انتقال پیدا کرد (1007 هـ.ق) باقی کاخ 
ها به مرور از میان رفت و این بنا به عنوان بنای حکومتی کاربرد پیداکرد تا 
اینکه در سال 1336 هجری شمسی به موزه تبدیل گردید. اشیاء موزه به چند گروه 
تقسیم می شوند تعدادی از آنان مربوط به هزاره های سوم و اول پیش از میلاد 
می باشد که بیشتر ظروف سفالی و اشیاء مفرقی را تشکیل می دهند، همچنین 
اشیایی که مربوط به دوران اسلامی از قرون اولیه تا عهد معاصر می باشد.

امامزاده حسین :بنای آرامگاه امامزاده حسین 
بنا بر قول رافعی، مدفن فرزند 2 ساله امام رضا (ع) می باشد. بنای اصلی 
امامزاده متعلق به دوره صفویه است که بعدها تغییراتی در آن داده شده و 
ایوان آیینه کاری بدان الحاق یافته و حجرات و رواقی به همرا ه سر دری زیبا 
به دور آن ساخته شده است.

امامزاده اسماعیل :بقعه امامزاده اسماعیل پسر امام جعفر صادق در کنار کوچه باریکی منشعب از خیابان انصاری و غرب خیابان سپه قرار گرفته است.

امامزاده کمال :بنای امامزاده کمال فرزند امام موسی کاظم (ع) در حاشیه شهر ضیاء آباد واقع شده است. در اطراف امامزاده گورستان شهر قرار گرفته است. 

موزه سنگ :در این موزه حدود 4511 قطعه سنگ و
تعداد 800 قطعه فسیل به جای مانده از زمانهای مختلف زمین شناس، همچنین 300
قطعه از صدفهای جانداران مختلف، در مسـاحتی به طول 200 متر مـربع گنجانده 
شده است این مجموعه دستــاوردی است از تلاشهـــای چنـــدین ســاله آقای 
دکتر رسا که به همت شهـرداری قزوین در فرهنگسرای شهید رجائی واقع شده است. 
نشانی: بلوارجمهوری اسلامی روبروی گلزار شهداء

موزه شهداء:این موزه با هدف ترویج فرهنگ 
ایثار و شهادت و آشنــایی نسل جوان با شهداء به همت بنیاد شهید در سال 1376
در مساحتی بالغ بر400 متر و در دو طبقه تأسیس شده است و شامل وسایل وآثار 
به جای مانده از شهـدای انقلاب اســلامی و دفاع مقــدس می باشد. 
نشانی: قزوین، امامزاده حسین (ع) جنب گلزار شهداء

قلعه الموت 
قلعه الموت در شمال غربی 
استان قزوین ودر نزدیکی روستای گازرخان واقع شده است. این قلعه شهرت خود را
به واسطه حسن صباح مروج مذهب اسماعیلیه در دوره سلجوقی بدست آورده است.حسن
صباح چهره مرموز و نابغه سیاسی تاریخ، پس از رانده شدن از دربار ملک شاه 
سلجوقی نزد فاطمیان مصر به فراگیری اصول مذهب اسماعیلیه پرداخته و در مدت 
کوتاهی داعی کبیر شد. او پس از بازگشت، ایران را به جهت پیداکردن مقری برای
فعالیت خود زیر پا نهاد، انتخاب او الموت بود.

قلعه لمبسر:قلعه لمبسر در بخش رودبار 
شهرستان از توابع قزوین، در شمال شرقی روستای رازمیان واقع گردیده و جزء 
مهمترین قلاع اسماعیلیه در عصر سلجوقی است قلعه لمبسر بر بالای کوه وسیع و 
مسطحی که به واسطه رودهای اطراف در دامنه های غربی، شرقی و جنوبی از رشته 
کوههای اطراف جداست، قرار گرفته و به همین دلیل به قولی حتی از دژ الموت 
نیز مستحکمتر بوده است زیرا از سه جهت پرتگاههای مخوفی داشته و غیر قابل 
نفوذ بوده.

قلعه شمیران:این قلعه مرکز حکومت آل جستان و
به نوشته حمدالله مستوفی جزء قلاع متصرفی اسماعیلیه بوده است قلعه شمیران 
بر بالای کوه سنگی قرار گرفته که جز از سمت شمال از جهات دیگر دسترسی بدان 
مشکل و تا حدی غیر ممکن بوده است. قزل اوزن از سمت جنوب این کوه عبور می 
کند و آنسوی رود ارتفاعات بلند سنگی دیواره مانند قرار گرفته است. به همین 
سبب اعظم استحکامات قلعه در سمت شمال آن ساخته شده است. 

قز قلعه یا قلعه دختر :قز قلعه یا قلعه دختر
از جمله قلعه های مهم و بزرگ منطقه قزوین بوده و در ده کیلو متری شمال 
اتوبان قزوین-زنجان، حوالی ضیاءآباد قرار گرفته است. این قلعه بر روی کوه 
سنگی منفردی قرار دارد که بر تمام نواحی اطراف مسلط است.

میمون قلعه :میمون قلعه بنایی است مربع شکل 
به ابعاد تقریبی 70 متر که از خشت های 30 سانتی متری ساخته شده است. این 
بنا دو طبقه بوده که بخش فوقانی از یک سالن چلیپایی و اتاقهایی در اطراف آن
تشکیل شده و طبقه زیرین شامل یک شبکه راههای ارتباطی می باشد.

قلعه چال (اندج):در جنوب شرقی روستاهای اندج
بر روی یک کوه منفرد بقایای قلعه ای وجود دارد که سمت جنوب و غرب این کوه 
را دره های عمیقی احاطه کرده است و تنها راه دسترسی به آن از طرف شرق بوده و
در کف دره شرقی، بین این کوه و چند کوه دیگر در شمال و شرق محوطه و سیعی 
است که پوشیده از قبور اهالی است که در اطراف آن سفالینه های لعاب دار قرون
پنجم تا هفتم پراکنده است.

برج های دوگانه خرقان:خرقان در جنوب غربی 
قزوین واقع گردیده و سرزمینی کوهستانی است. در این منطقه دو آرامگاه از 
دوره سلجوقی بر جای مانده است. برج اول هشت ضلعی می باشد که بر هر ضلع آن 
طرحهای متنوع آجری نقش گردیده است. این برج دارای گنبدی دوپوش بوده و دو 
پلکان مارپیچ بدان منتهی می گردند. ارتفاع این آرامگاه در حدود 15 متر و 
قطر بنا حدود 11متر می باشد.

برج بزرگ و کوچک شمیران :برجهای بزرگ و کوچک
شمیران در حوزه آبگیر سد سفید رود و نزدیک قلعه شمیران قرار گرفته اند. 
این برجها بر روی صفحه ای سنگی قرار گرفته و دارای طرح 8 ضلعی بوده و از 
سنگ ساخته شده اند. و به نظر می رسد هر دو بنا متعلق به یک دوره زمانی 
باشند.

برج باراجین:در ارتفاعات شمال شهر قزوین بر قله کوهی و بر روی سکوی هشت ضلعی که حدود یک متر از کف زمین ارتفاع دارد بنا گردیده است.

دروازه تهران قدیم :این 
دروازه در ابتدای خیابان تهران قدیم (منتظری) واقع شده و از آثار دوره 
قاجاریه می باشد. بنای دروازه آجری است و دارای یک سر در اصلی و دو راه 
ارتباطی در طرفین می باشد. سر در وسط دارای عرض و ارتفاع بیشتر و قوس تیزه 
دار است، در صورتی که درهای طرفین دارای طاق آهنگ نیم دایره می باشند. 
دروازه تهران هشت گلدسته دارد. در قدیم دارای تزئینات کا شی کاری بوده و 
ورودی اصلی آن دارای رسمی بندی و کاسه بندی می باشد.

دروازه درب کوشک:دروازه درب کوشک (جوسق 
قدیم)، در انتهای خیابان نادری واقع شده است. این دروازه بر خلاف دروازه 
تهران قدیم تنها دارای یک نما به سوی خارج شهرمی باشد. این دروازه دارای 
ورودی با قوس نیمدایره و کلیل بوده و در طرفین در ورودی گلدسته ها و طاق 
نماهایی قرار گرفته اند. دروازه درب کوشک در نمای خارجی خود دارای کاشی 
کاری رسمی بندی می باشد.

مجموعه بازار:مجموعه بازار قزوین یکی از با 
ارزشترین آثار به جای مانده معماری شهر قزوین می باشد. تاریخ ساخت این 
مجموعه به دوره صفویه باز می گردد اما قسمت اعظم بناهای کنونی متعلق به 
دوره قاجار می باشند. این مجموعه با ویژگی های خاص خود که آنرا از بازار 
دیگر شهرها متمایز می سازد، در گذشته شامل مراکز تجاری همانند سراها، مراکز
فرهنگی-مذهبی مانند مدارس و مساجد و فضاهای خدماتی مانند گرمابه و آب 
انبار بوده است که بخشی از این فضاها امروزه از بین رفته اند. شکل بازار 
قزوین که طرحی شطرنجی دارد آن را به یک پلان طراحی شده بسیار شبیه می سازد.
از مهمترین فضاهای بازار قزوین می توان به مسجدالنبی (مسجد شاه)، سرای 
سعدالسلطنه، سرای وزیر، سرای حاج رضا، سرای رضوی (سرای شاه)، تیمچه های 
روباز و سر پوشیده و راسته قیصریه اشاره نمود. 

مسجد جامع :مسجد جامع کبیر
در محله دباغان قرار گرفته و با مناره های باشکوه، ایوانهای رفیع و گچ 
بریهای نفیس از آثار ممتاز دوره اسلامی به شمار می رود. قدیمترین بخش مسجد 
پس از آثار چهار طاقی ساسانی که در زیر مقصوره قرار گرفته، طاق هارونی است 
192 ه ساخته شده است. مهمترین و زیباترین بخش مسجد، مقصوره و گنبد سلجوقی 
است.

مسجد النبی :مسجد النبی جز وسیع ترین مساجد 
ایران بوده و قریب به 14000 متر مساحت دارد. ساختمان این بنا را به دوره 
صفویه نسبت می دهند که پس از تخریب، در زمان قاجاریه به فرمان فتحعلی شاه 
تجدید بنا گردید .

مسجد سنجیده :مسجد سنجیده در محله راه ری، 
واقع شده و از آثار دوره سلجوقی به شمار می رود. این مسجد در حال حاضر تنها
دارای فضای گنبد خانه بوده که طرح آن مربع و ابعاد آن 20 / 9 متر می 
باشد. 
مسجد سنجیده دارای گنبدی به سبک سلجوقی، مناره کوتاه و تزئینات مقرنس در زیر گنبد می باشد.

مسجد حیدریه :مسجد حیدریه با تزئینات زیبای خود یکی از عالی ترین بناهای معماری ایران به شمار می رود.
مقصوره ی مسجد حیدریه تنها باز مانده شکوه این مسجد چهار ایوانی بوده که بعد ها تخریب گردیده و قسمتهای دیگری بدان الحاق شده است.

حسینیه امینی ها:حسینیه امینی ها نمونه 
کاملترین و زیباترین خانه های سبک قزوین می باشد. آنچه که امروزه از این 
خانه به جای مانده دارای چهار حیاط و فضاهای مختلف در دو طبقه همکف و زیر 
زمین می باشد.

کلیسای رفیع :کلسیای رفیع در حیاط مدرسه ای 
به همین نام واقع شده است. این کلیسا در دوره پهلوی اول در این محوطه که از
دیرباز مجموعه آموزشی و عبادتی ارمنیان قزوین بوده ساخته شده است. کلیسا 
بنایی آجری، با طرحی مبتنی بر محورهای چلیپایی بوده که فضای اصلی آن 
مستطیل شکل بوده و در داخل آن چهل ستون قرار گرفته اند.

کلیسای کانتور (برج ناقوس) :کلیسای کانتور
معروف به برج ناقوس مجموعه ای بوده که در زمان اشغال ایران در جنگ جهانی 
دوم بدست روسها ساخته شده است. این بنا، کلیسای کوچکی است که همانند دیگر 
کلیساها دارای طرحی چلیپایی بوده و محراب آن، رو به شرق دارد.

مقبره حمدالله مستوفی: بنای مقبره حمدالله 
مستوفی مورخ شهیر عصر ایلخانی به صورت برجی آجری متعلق به قرن هشتم هجری 
است. شکل برج مربع بوده که توسط چهار فیل پوش، هشت ضلعی شده و در نهایت با
گنبد مخروطی پوشش شده است. داخل بنا کتیبه ای قرار دارد که سوره مبارکه هل
اتی به خط نسخ گچ بری شده است.

بقعه پیر تاکستان :بنای بقعه تشکیل شده از 
ساختمانی به شکل مربع مستطیل که پوشش آن گنبدی است و بوسیله چهار سه کنج 
بر روی پلان مربع مستطیل سوار شده است. بنای پیر تاکستان در نهایت سادگی 
دارای شیوه معماری استواری است که از استحکام و زیبایی آجر کاریهای دوره 
سلجوقی بهره مند است.

بقعه آمنه خاتون :بنای آرامگاه آمنه خاتون 
دختر امام جعفر صادق متعلق به دوره صفویه می باشد. طرح داخلی بقعه هشت ضلعی
و طرح بیرونی آن گرد می باشد. بقعه دارای محرابی با مقرنس بوده و بر پنجره
های زیر گنبد آن چهار شباک گچی پر کار و نفیس قرار داشته که تنها یکی از 
آنها باقی مانده و هم اکنون به موزه قزوین منتقل گشته است.

مقبره شهید ثالث :حاج ملا تقی برغانی از 
علمای برجسته عصر خویش بوده که توسط عوامل فرقه بابیه به شهادت رسید و به 
شهید ثالث معروف شد. او پس از شهادت در محراب مسجد، در مقبره خاندان بهشتی 
دفن شد و به همین علت مقبره نیز به مقبره شهید ثالث معروف گشت.

مقبره سلطان ویس :بنای مشهور سلطان ویس یا سلطان قیس در ارتفاعات شمالی شهر قزوین واقع گردیده است. بنای سلطان ویس از دو قسمت تشکیل شده است.

تپه زاغه :این تپه در 8 کیلومتری شمال شرق 
دهستان سگز آباد از توابع شهرستان بوئین زهرا قرار گرفته و در بررسی اولیه 
بقایای یکی از اولین اجتماعات کشاورزی به دست آمده و معرف یکی از مکانهای 
اولیه اسقرار در ایران می باشد. بر این اساس تاریخ تقریبی استقرار در زاغه 
اواخر هزاره ششم بوده که قبل از هزاره ششم ق.م این محل به کلی متروک شده و 
اهالی زاغه به محل دیگر مهاجت کرده اند. به نظر می رسد تپه زاغه قدیم ترین 
بقایای باستانی را در بر داشته و پس از متروک شدن این تپه، استقرار در تپه 
قبرستان آغاز شده است.

قره تپه :شهرستان بوئین زهرا در 55 کیلومتری
جنوب غربی قزوین واقع شده است و دهستان سگزآباد به فاصله 11 کیلومتری شمال
غرب شهرستان قرار گرفته و تپه باستانی قره تپه در 5 کیلومتری جنوب دهستان 
سگز آباد واقع شده است. 
طول تقریبی این تپه که به صورت شمالی جنوبی 
است، از شمال به جنوب 345 متر و از شرق به غرب 300 متر می باشد، اطراف این 
تپه را زمینهای کشاورزی احاطه کرده است تپه زاغه در شمال شرق این تپه و 
تپه قبرستان در جنوب غرب آن قرار گرفته است.

آب انبار سردار بزرگ :این آب انبار به 
عنوان بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران محسوب می گردد. بانیان این بنا؛ 
محمد حسن خان و محمد حسین خان سردار از امرای فتحعلیشاه قاجار می باشند. 
این آب انبار دارای سر دری رفیع با قوس جناغی می باشد. راه شیر آب انبار 50
پله سنگی دارد و برای دسترسی یافتن به آب 5 / 12 متر پایین باید رفت. مخزن
آب این آب انبار دارای طرحی مربع شکل به ابعاد تقریبی 17 متر است. مصالح 
بکار رفته در جرزها، شفته آهگ با روکش ساروج و قطر آنها در حدود سه متر می 
باشد. گنبد عظیم آب انبار آجری است و در بالاترین قسمت آن بادگیری قرار 
گرفته و ارتفاع بلندترین نقطه آن تا کف آب انبار حدود 5 / 28 متر است. حجم 
مخزن این آب انبار 300 متر مکعب است. 

کاروانسرای هجیب:این کاوانسرا در ضلع شمال 
غرب روستای هجیب واقع شده و ورودی آن در ضلع جنوبی قرار گرفته است طرح کلی 
این کاروانسرا به صورت مربع بوده که در تقاطع چهار ضلع خارجی، برجهای مدوری
به صورت نیم س** تعبیه گردیده است. داخل طاق نماهای ورودی که با قوس 
جناغی پوشش شده رسمی بندی با آجرکاری رنگی (اخرایی)، اجرا گردیده که رسمی 
با ترکیب نهم گنبد و یا باریک به شکل رایج بناهای دوره اسلامی، در ایوان 
ورودی دیده می شود. هشتی ورودی عمارت از فضایی وسیع است که با سقف گنبدی 
شکل مدوری پوشش شده است. پس از هشتی به حیاط مربع شکل می رسیم که حجرات با 
فاصله 50 سانتیمتر از کف با پایه سنگی دور تا دور حیاط قرار گرفته و 4 
ایوان نیز در میانه اضلاع چهارگانه بین حجرات دیده می شود.

گرمابه قجر:گرمابه قجر با توجه به شواهد به 
دست آمده از لایه برداریها در دوره صفویه شکل گرفته است. ورودی گرمابه با 
چند پله به هشتی ساده و سپس با یک انحراف محور به سربینه می رسد. سربینه 
وسیع گرمابه پلان هشت ضلعی داشته که هر ضلع آن واجد شاه نشین و طاق نما می 
باشد. حوض بسیار زیبایی نیز در وسط گرمابه قرار گرفته است. بر سر ارتباط سر
بینه و گرم خانه یک فضای وسط قرار دارد. گرم خانه دارای یک فضای مرکزی 
محدود و تعدادی فضای جانبی می باشد که حالتی خصوصی تر داشته و به خزینه آب 
گرم و آب سرد دسترسی دارد. گرمابه دارای کاشی کاری بوده و طاق های آن رسمی 
بندی شده اند.