معنی اسمتو میخوای بیا تو!!

[xx_sina_xx]

ا ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی

آ
• آبان: نام ایزد آب در دین زرتشتی[۱]
• آبان‌دخت: همسر دارا (داریوش سوم)[۲]، دخترآبان
• آبتین: نام پدر فریدون پادشاه پیشدادی [۳]
• آتوسا: دختر کوروش بزرگ و همسر داریوش بزرگ همچنین دختر اردشیر دوم[۴]
• آتنا:الهه عشق و مهربانی یونانی
• آدینا: الهه زیبایی‌ها
• آذرنوش: نام یکی از پسران اسفندیار است [۵]
• آذین: تزئین، آرایش، نام فرماندهٔ لشکر بابک خرمدین[۶]
• آراد: نام فرشته ای است موکل بر دین و تدبیر امور و مصالحی که بروز آراد متعلق است، روز بیست وپنجم از هر ماه شمسی که آن را ارد نیز گویند و در این روز نو بریدن و نو پوشیدن را نیک و سفر و نقل و تحویل شوم شمردندی
• آراه: نام فرشته موکل روز ۲۱ ازماه پنجم درآئین زرتشت
• آرتا: پاک و مقدس
• آرتمن:نام فرزند داریوش بزرگ و برادر بزرگ خشایارشا است.[۷]
• آرتمیس : از ایزدان اسطوره‌ای یونان و خدابانوی شکار و ماه و حاصلخیزی، نام یکی از فرماندهان جنگی خشایارشا شاه
• آرتین: نام هفتمین پادشاه ماد به نقل از پیرنیا[۸] پاک و مقدس، پسر
• آرزو: در شاهنامه دختر ماهیار گوهرفروش و همسر بهرام گور همچنین نام دختر سرو شاه یمن و همسر سلم پسر فریدون است.[۹] کام، مراد، معشوق، امید.
• آرش: درخشان، آفتاب، جد بزرگ اشکانیان - پهلوان کمانگیر ایرانی در لشگرمنوچهر
• آرشام: بسیار قوی - پدر بزرگ داریوش هخامنشی، نیرومند
• آرشان: فرزند اردشیردوم
• آرشیدا: در عرش و ملکوت، نام ترکی، دختر
• آرمان: آرزو، خواسته، مراد، خواهش[۱۰]
• آرمیلا :نام دختران در ایران باستان شاه خوارزم بکتاش
• آرمیتا: آرامش یافته، کلمه‌ای زرتشتی است
• آرمین:کی آرمین پسر کیقباد پادشاه پیشدادی[۱۱]
• آرنا: نژاد آریایی
• آروین: تجربه، آزمایش، آزمون[۱۲]
• آریا: آزاده و نجیب، نام فرماندهٔ سپاه ایران در زمان کوروش بزرگ، نام پادشاه ماد[۱۳]
• آریا فر: دارنده شکوه آریایی[۱۴]
• آریا مهر: دارنده مهر ایران، از سرداران داریوش سوم[۱۵]
• آریتا: با فضیلت، پرهیزکار، نام یونانی، دختر
• آرین: سفید پوست آریائی
• آزا: سالم - نام کردی و لُری و لَکی
• آزاده: نام کنیزی رومی چنگ زن است که بهرام پسر یزدگرد او را خریده بود.[۱۶] بدون وابستگی به تعلقات دنیایی - وارسته
• آزرم: شرم، مهر، دوست داشتن، نام دختر خسرو پرویز ساسانی[۱۷]
• آزرم‌دخت: پس از پوراندخت به پادشاهی رسید و به مدت چند ماه پادشاه ساسانی بود.[۱۸] دختر همیشه جوان
• آزیتا: آزاده
• آسو: افق، نام کردی، پسر
• آسام:عصا (معنای تحت اللفظی آن عصای پیری پدر و مادر)، نام لری، پسر
• آفر: آتش - ماه نهم سال شمسی
• آفره دخت: دختر آتش - دختری که در ماه آذر به دنیا آمده‌است.
• آکام: سرانجام، نام کردی، پسر
• آکو: قله کوه، نام کردی، پسر
• آگرین: آتشین، نام یک کوهستان در کردستان، نام کردی، دختر
• آلا: بیرق، پرچم، (تلفظ با تشدید ل)، نام کردی، دختر و پسر
• آلان: نام کوهستانی در کردستان، نام کردی، دختر
• آله: دختر مو بور، (تلفظ با تشدید ل)، نام کردی، دختر
• آماندا: در امن و امان، نام ترکی، دختر
• آمیتیس: شاهزاده خانم ایرانی نوهٔ کیاکساد پادشاه ماد[۱۹]
• آناهیتا: نام الههٔ آب[۲۰]
• آندیا: نام همسر بابلی اردشیر درازدست شهریار هخامنشی است، اعلام، دختر
• آنیسا: به معنی مانند عشق، ایرانی، نام دختر
• آوات: امید و آرزو، نام کردی، دختر و پسر
• آوان: نام کوهستانی در کردستان، نام کردی، دختر
• آونگ: شبنم نام کردی، دختر
• آویسا: به سان آب
• آهو: غزال، شاهد، معشوق، فریاد و آواز بلند[۲۱]
• آیدا: نامی اروپایی، ترکی، عربی. ترکی:در ماه، اروپایی و عربی: پاداش و هدیه، دختر
• آیدان: از ماه، آفریده شده ازماه، زیبا چهره‌ای که از ماه آمده باشد، نام ترکی، دختر
• آیسان: مانند ماه، نام ترکی، دختر
• آیشن: مهشاد، نام ترکی، دختر
• آیلا: هاله اطراف ماه وسایرسیارات، شفق، درخشش، نام ترکی، دختر
• آیلار: ماهان، ماهها، مجازا به معنی زیبارو، نام ترکی، دختر
• آیناز: مهناز، نام ترکی، دختر
• آیلین: هاله ماه، نام ترکی، دختر

الف
• اتابک: به معنی پدر بزرگ، نگاهدارنده، نام ترکی، پسر [۲۲]
• اتسز: نام ترکی، لاغر و استخوانی، از پادشاهان خوارزم[۲۳]
• اختر: ستاره، علم، درفش، فرشتهٔ موکل کرهٔ زمین[۲۴]
• ارد: خیر وبرکت، فرشته نگهبان ثروت - نام چند تن از پادشاهان اشکانی[۲۵]
• اردشیر: نام پادشاه ساسانی، اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانیان[۲۶]
• اردوان: پادشاه اشکانی[۲۷]
• اردلان: (مرکب از: ارد درستی و راستی و پارسائی + لان مزید موخر) - اسم طایفه‌ای از ایلات کرد ایران که در سنندج مسکن دارند. اهالی آن از دیگر طوایف بحسن خلق و جلادت امتیاز دارند.
• ارژن: نوعی درخت کوهی[۲۸]نام کردی
• ارژنگ: آرایش، کتاب مانی نقاش، پهلوان تورانی که به دست طوس کشته شد، نام دیوی در شاهنامه[۲۹]
• ارسلان: شیر، دلیر و شجاع، نام پادشاه سلجوقی، نام ترکی، پسر[۳۰]
• ارسیا :زلال و شفاف مانند اشک چشم-به کسر الف اول - مرکب از ارس(اشک چشم) + یا نسبت
• ارشیا: تخت واورنگ پادشاهی[۳۱]
• ارغوان: نام درختی با گل و شکوفه‌های سرخ رنگ[۳۲]، نام مغولی، دختر
• ارمغان: هدیه، تحقه، سوغات[۳۳]، نام مغولی، دختر
• ارنواز:دختر جمشید شاه پیشدادی[۳۴]، نوازش شده اهورا
• اروانه: نام گلی کوهی است - نامی کردی
• استدیریکا: مرد دانشمند
• استر: ستاره، برادرزاده مردخای و همسر خشایارشا[۳۵]
• اسرین: اشک (زلال)، نام کردی / اورامی/ هورامانی/، دختر
• اسفندیار: - پسر گشتاسب که بدست رستم کشته شد[۳۶]، پاک آفریده شده
• اشکان: منسوب به اشک، بنیانگذار پادشاهی پارت[۳۷]، همانند اشک (پاک و زلال)
• اشکبوس: پهلوان دارای جامه کبود رنگ / (اَشک +کَبوس یا (کَبوث)/ «اشک» به معنی «پهلوان» و «کَبوس یا کَبوث» به معنی «رنگ کبود» و در مجموع اَشک کَبوس یا اَشکَبوس -که به سکون کاف نیز خوانده می‌شود- به معنی «پهلوان دارای جامه کبود رنگ» می‌باشد / اشکبوس در شاهنامه نام پهلوان کوشانی است که به کمک افراسیاب آمد، اما به دست رستم کشته شد.[۳۸]
• افسانه: داستان، سرگذشت، شهرت یافته[۳۹]
• افسون: نام شاعری پارسی گوی در هندوستان در قرن نوزدهم میلادی، سحر و جادو، حیله و تزویر[۴۰]
• افشین:سردار ایرانی که بابک خرمدین را دستگیر کرد.[۴۱] با همت
• افشار: شریک، رفیق نام ایل نادر شاه[۴۲]
• اکوان (آکمین): مردی که همنبرد رستم بود[۴۳]
• امید: (به زبان پهلوی امیت) نام پدر آذرپات، آرمان، انتظار، آرزو[۴۴]
• انوش (آنوشا): بی مرگ، استوار و جاوید، دختر مهرداد ششم[۴۵]
• انوشروان: دارندهٔ روح جاویدان، لفب خسرو اول پادشاه ساسانی[۴۶]
• انوشه: خوش و شاد،آفرین [۴۷]
• اورنگ: عقل و کیاست، تخت پادشاهی، نام فرستادهٔ پادشاه کشمیر به یمن[۴۸]
• اوژن: شکست دهنده، دشمن برانداز[۴۹]
• اوستا: اساس و بنیان، پناه و ملجأ[۵۰] نام کتاب آسمانی زردشت
• اهورا: (اهورامزدا) نام خداوند[۵۱]
• ایاز:نام غلام ترک سلطان محمود غزنوی[۵۲]، بزرگ و پاینده
• ایده: فکر نو
• ایران: نام پسر هوشنگ، منسوب به آریا، محل زندگی آریانژادان[۵۳]
• ایراندخت: دختر ایران، نام مرکب[۵۴]
• ایرج: یاری‌دهندهٔ آریائی‌ها، نام پسر فریدون، پادشاه و پهلوان ایرانی[۵۵]
• ایزدیار: نامی در ویس و رامین، فرزند مسعود غزنوی[۵۶]، کسی که خداوند یار اوست
ب
• برسام: بسیار فروزان ودرخشان، از فرماندهان یزدگرد ساسانی
• بابک: سردار ایرانی که علیه اعراب قیام کرد، جد اردشیر، پسر ساسان
• باپوک: کولاک، نامی کردی
• باربد: پرده دار، موسیقی دان و نوازنده دربار خسرو پرویز[۵۷]
• بارمان: لایق - نام سردار افراسیاب
• بامداد: پگاه، سپیده دم - نام پدر مزدک
• بامشاد: کسی که در سحرگاهان شاد است - نوازنده مشهور دربار ساسانیان
• بانو: خانم، ملکه، لقب آناهیتا الهه نگهبان آب
• بختیار: خوشبخت، خوش اقبال - استاد رودکی در موسیقی
• برانوش: مهندس رومی که پل شوشتر را در زمان شاپور ساسانی
• بردیا: پسر کورش بزرگ و برادر کمبوجیه
• برزو: بلند قامت - پسر سهراب و نوه رستم دستان
• برزویه: طبیب مشهور انوشیروان و مترجم کلیله ودمنه از هندی به پهلوی
• برزین: بلند و تنومند - ازپهلوانان ایران - نام پسر گرشاسب[۵۸]
• برمک: از وزیران ساسانی - نام اجداد و نگهبانان آتشکده بلخ
• بزرگمهر: خورشید بزرگ - نام وزیر دانشمند انوشروان ساسانی
• بکتاش: بزرگ ایل و طایفه - نامی ترکی
• بنفشه: گلی رنگارنگ و زینتی با عمر نسبتاً طولانی
• بوژان: رشد کرده - نامی کردی-سرد و خنک
• بویان: خوشبو - مامی کردی
• بهادر: شجاع و دلاور - نامی ترکی
• بهار: شکوفه و گل - سه ماه اول سال شمسی
• بهارک: بهار کوچولو - چند روز کوتاه در زمستان که آب و هوا مانند فصل بهار می‌شود
• بهاره: بهاری
• بهتاش: خوب ومانند
• بهداد: نیک آفریده شده - در کمال عدل وداد
• بهراد: بهترین جوانمرد-پسر اسفندیار در شاهنامه
• بهرام: پیروز، ایزد پیروزی درآئین زردشت، لقب برخی از پادشاهان ساسانی، خدای جنگ در اساطیر یونان
• بهدیس: خوش رنگ، خوشگل
• بهدخت: دختر خوب و نیکو
• بهرخ: زیبا چهره، قشنگ
• بهرنگ: خوش رنگ، بهترین رنگ
• بهروز: خوشبخت، نیکبخت
• بهزاد: نیک نژاد - مینیاتوریست مشهور صفویان - نام اسب سیاوش
• بهشاد: خوشحال وشاد
• بهمن: نیک اندیش - برف انبوه که از کوه فرو ریزد - جانشین اسفندیار
• بهناز: خوش ناز و ادا - با ناز و کرشمه
• بهنام: نیک نام
• بهنود: سلامت، عافیت
• بهنوش: کسی که نیک می‌نوشد
• بیان: صبحگاه
• بیتا: بی همتا، بی مانند
• بیژن: ترانه خوان، جنگجو - پسر گیو و دلداده منیژه
• بتین: آتشین، نام کردی، پسر
پ
• پارمین: تکه‌ای از بلور، نام همسر داریوش هخامنشی
• پارمیدا: مترادف: پارمیس، پر دانش و دانا، پر مهر و پرعهدوپیمان، بهشت کوچک، دختر باران (عروس باران)
• پارسا: پاکدامن، زاهد
• پاکان: پاکها - نامی کردی
• پاکتن: نیکو چهر پاکیزه تن
• پاکدخت: دختر پاک
• پاکزاد: پاک نژاد، نجیب
• پانته آ: زن زیبای شوشی. همسر آرتاداس که مادها او را به کورش هدیه کردند اما نپذیرفت
• پدرام: آراسته، نیکو، شاد[۵۹]
• پرشنگ: تابش، آتشپاره
• پرتو: روشن، تابش، فروغ
• پرنسا: پرنسا، اسم اصیل ایرانی به معنای لطافت و زیبایی است.
• پَرنگ: نام پسر سام
• پوروچیستا: دختر دانا - نام دختر کوچک زرتشت گرامی و همسر جاماسپ
• پرستو: پرنده مهاجر
• پرویز: پیروز - لقب خسرو دوم، پادشاه ساسانی
• پروین: (پَرو + ین) واژه «پَرو» در «پروانه و پروین» به معنای «پر» است و «پروین» یعنی " به ظرافت و زیبایی پر، دختر زیبا و با ظرافت یا دختر سفید روی و زیبا / پروین اعتصامی موجب ماندگاری این نام شد / واژه پروین در خوشه پروین نام مجموعه‌ای از ستارگان است که با عُنقود ثُـرَیّـــا در عربی برابری می‌کند
• پردیس: بهشت، باغ و بستان
• پرهام: پرهام یکی از قدیمی‌ترین نامهای پارسی باستانی (مخفف پیر همه) و به معنی فرشته خوبی است. همچنین نام پارسی و کهن یکی از پیامبران اوللعزم است، قبل از آنکه با نام حضرت ابراهیم و از طریق قرآن به ایرانیان معرفی گردد.
• پژمان: افسرده، غمگین
• پژوا: بیم و هراس
• پژواک: انعکاس صدا، طنین
• پرنیا: پارچه حریر
• پرنیان: حریر[۶۰]
• پشنگ: میله آهنی - نام پدرافراسیاب[۶۱]
• پشین: پسر کیقباد[۶۲]
• پروانه: (پرو + انه = پروانه / به مانند پر یا به ظرافت و زیبایی و سفیدی پر پرندگان) حشره‌ای زیبا که خود را به شعله می‌زند
• پرسام: پهلوان. مانند سام
• پری: فرشته
• پریچهر: زیبا روی -دارای چهرهای به زیبایی پری- نام همسر جمشید شاه
• پریدخت: دختر پری، همسر سام نریمان و مادر زال
• پریسا: همچون پری = پری افسای. افسون کننده حور و پری
• پرناز: پری ناز دار
• پریوش: پری روی، فرشته روی
• پریا: زیبا جمع پری
• پگاه: بامداد، سحر، صبحگاه[۶۳]
• پوپک: هدهد
• پوران: جانشین، یادگار
• پوراندخت: نام دختر خسروپرویز
• پوریا: پوریا پیوند «پور» به معنی «پُر» و «ی » نسبت و« الف» زیبایی است.(پور + ی + ا = پوریا) پوریا یعنی بسیار دارنده.
• نامهای کهن ایرانی که در کتاب گنجینه نامهای ایرانی ثبت است نام‌هایی چون پوروبّراتَر: پُر برادر / پورو تور: دارندهٔ گاو نر بسیار / پورو داتا: بسیار دهنده، سخی را داراست. در این نامها پور به معنی «پُر» است .
• در روایتی دیگر، "پور" را به معنی <پسر> و "یا" را مخفف <آریا> میدانند که پوریا معنی پسر آریایی را می‌دهد.
• این نام را به خاطر پوریای ولی (پهلوان محمود خوارزمی) عارف و پهلوان ایرانی صاحب کتاب «کَنزُ الحقائق» به عنوان نام برای پسر برمی گزینند.
• پولاد: آهن سخت و کوبیده، نام پهلوان ایرانی زمان کیقباد
• پویا: سرشار از زندگی
• پویان: رونده و دونده - جستجو کننده - دکتر امیر پرویز پویان، رهبر نهضت سیاهکل
• پونه: گیاهی خوش عطر و بو که در کنار جویها می‌روید.
• پیام: الهام، وحی، پیغام
• پیروز: کامیاب، فاتح، نام چند نفر از پادشاهان ساسانی
• پیمان: عهد، قول وقرار - عنوان اسامی مردان در فارسی دری
• پرسام: پهلوان. مانند سام
ت
• تابان: تابنده، منور
• تاباندخت: دختر تابناک
• تاجی: تاجدار، نام و عنوانی در فارسی دری
• تارا: یک دسته ستاره، تور قرمز رنگی که عروس بر سر دارد (کردی)، الهه محافظ و نگهدارنده (هند و اروپایی)، مدینه فاضله (ایرلندی)،
• تاراز: نام یکی ازقله‌های زاگرس (نامی لری)
• تاویار: آتشبان - نامی کردی و پسرانه
• ترانه: زیبا و صاحب جمال، سرود، نغمه
• ترنج: از مرکبات درشت تر از مرکبات دیگر است.نام ایرانی دخترانه
• تیدا:دختر خورشید (اوستایی-پهلوی)
• تناز: نازنین، با ناز و کرشمه - نامی کردی
• توران: نام دختر خسروپرویز - سرزمین تور
• توراندخت: دختری از توران
• تورج: دلاور، یکی از سه پسر فریدون شاه
• تورنگ: خروس صحرایی، قرقاول
• توفان: باد سخت
• توژال: برف اندک - نامی کردی
• تیر داد: داده تیر، اشک دوم پادشاه اشکانی
• تیام: چشمهایم (استعاره ازعزیزم) نامی لری
• تینا: نام یک گل
• تینو: تشنه، نامی کردی
تندیس:لوح با ارزش
ج
• جابان: سردار ایرانی یزدگرد
• جامین: اسم یکی از قهرمانان ایران زمین، نامی کردی
• جاماسب: وزیر گشتاسب که با دختر زرتشت ازدواج کرد
• جاوید: پایدار، همیشگی
• جریره: نام دختر پیران ویسه که همسر سیاوش شد.
• جمشید: پسر طهمورث چهارمین پادشاه پیشدادی
• جوان: برنا، دلیر، شاداب
• جویا: جوینده - پهلوان مازندرانی بود که بدست رستم کشته شد.
• جهان: دنیا، عالم، گیتی، کیهان
• جهانبخت: شانس و اقبال جهان
• جهانبخش: بخشنده جهان
• جهاندار: نگهبان جهان
• جهانشاه: شاه جهان - نام یکی از امپراتوران مغول
• جهانگیر: فاتح جهان - نام پسر رستم
• جهان بانو: بانوی جهان، ملکه جهان
• جهاندخت: دختر گیتی
• جهان ناز: مایه فخر عالم
• جیران: آهو، نامی ترکی
چ
• چابک: زرنگ، چالاک
• چالاک: سریع و زبردست
• چاوش: پیشرو و پیش قراول کاروان
• چترا: دوازدهمین پادشاه سلسله ماد
• چوبین: کنیه و لقب بهرام چوبین سردار انوشیروان
• چهرزاد: نام دختر بهمن است که سی سال پادشاهی کرد
خ
• خاتون: خانم، کدبانو، نامی ترکی
• خاوردخت: دختر مشرق زمین
• خداداد: خدا داده
• خدایار: دوست خدا - فرمانروای بخارا بوده‌است
• خرداد به: خورشید داد - یکی از جغرافیدانهای معروف اسلامی
• خرم: شاد و خندان - پهلوان خرم از عهد شاه شجاع است
• خرمدخت: دختر شاد و خندان
• خسرو: مشهور، نیک نام - لقب چند تن از پادشاهان ساسانی
• خشایار: قهرمان، نیرومند - (خشایارشا) نام پسر داریوش هخامنشی
• خورشید: درخشنده آفتاب - معشوقه جمشید درداستان جمشید و خورشید
ح
• حافظ: نگهبان
== د ==
• دادمهر: عدالت دوست، نام استاندار پارسی طبرستان
• دارا: مالدار، ثروتمند، از نامهای خداوند
• داراب: نام پسر بهمن پادشاه کیانی
• داریا: دارنده، ازنامهایی که در اوستا آمده‌است
• داریوش: نگهبان نیکی - فرزند ویشتاسب از شاهان بزرگ هخامنشی
• دانوش: از اسمهائی که در کتاب وامق و عذرا آمده‌است
• دامون: نام اصیل ایرانی - جایی که هرگز آفتاب ندیده انبوه از جنگل
• داور: حاکم عادل، قاضی
• دایا: طلایِ ناب، طلای سرخ
• دایان: ماما، نامی کردی
• دایان : سرزنده,شاداب,پر انرژی (نام ترکمنی)
• دریا: بحر، نام فرزند علاالدین عماد شاه
• دل آرا: محبوب و معشوق[۶۴]
• دل آویز: دلچسب، دلکش، آویزه دل
• دلارام: مایه آرامش دل / معشوقه بهرام گور
• دل انگیز: گوارا، مطلوب
• دلبر: برنده دل، یار و معشوق
• دلبند: عزیز و گرامی
• دلربا: رباینده دل، محبوب
• دلشاد: شادمان و خوشحال
• دلکش: جذب کننده دل، دلربا، دلپذیر
• دلناز: آنکه قلب و دلش ناز است
• دلنواز: مهربان، مشفق
• دورشاسب: نام جد پنجم گرشاسب، دور از اسب پادشاه
• دنیا: عالم و گیتی
• دیااکو: اولین پادشاه مادها در قرن هفتم پیش از میلاد
• دیانا: الهه ماه و شکار در اساطیر روم باستان
• دیانوش: دزد دریائی در داستان وامق و عذر
• دیبا: پارجه ابریشمی رنگی، روی زیب
• دیبا دخت: دختر زیبا، دختری همچون پرنیان
ر
• رابو: نام گلی بهاری - نامی کردی است.
• رابین: مشاور، متعمد - نامی کردی است.
• راد: فرزانه، دلیر، کامل، دانا[۶۵]
• رادبانو: بانوی بخشنده و جوانمرد
• رادمان (رادمن): نام سپهسالار خسرو پرویز ساسانی
• رازبان: راز دار - عنوان مردان بزرگ در پارسی دری
• راژانه: رازیانه - نامی کردی برای دختران
• راسا: هموارو صاف - نامی کردی
• راشین: سبز و خرم- نامی کردی برای دختران
• رامتین: آرامش تن - موسیقی دان عهد ساسانیان
• رامش: فراغت، آسودگی، راحتی، نام هیربد زردشتی[۶۶]
• رامشگر: خواننده و نوازنده، خنیاگر[۶۷]
• رامونا: نگهبان عاقل
• رامیار: کسی که ایزدرام (شادمانی) یاور اوست-چوپان و گوسفند چران
• رامیلا: خدای بزرگ، نامی آشوری است
• رامین: معشوقه ویس، نام یکی از سرداران ایران
• راویار: شکارچی - نامی کردی
• راهیل: کوچ کننده
• رایان: نام پارسی به معنای "اندیشمند" از واژه اوستایی (Raonat/رینت)
• رایحه: بوی خوش
• رزیتا: مانند گل رز
• رژینا: مانند روز - نامی کردی
• رخپاک: دارای چهره پاک
• رخسار: چهره، سیم
• رخشانه: منسوب به رخش
• رخشنده: تابان، کنایه از خورشید است
• رزمیار: رزمنده، مبارز
• رستم: تنومند و قوی اندام، جهان پهلوان ایرانی و قهرمان بزرگ شاهنامه
• رکسانا: نورانی، روشن
• روبینا: یاقوت سرخ
• رودابه: فرزند تابان، زن پسرزا، نام قلعه‌ای در غرب ایران
• رونیا: چهره‌ای که مارا به یادنیاکان می‌اندازد-اصیل زاده
• روزبه: خوشبخت: بهروز، از موبدان بهرام گور ساسانی
• روجا: درخشان‌ترین ستاره شب، آخرین ستاره که تا سپیده صبح می‌درخشد. نام دختر و از نام‌های مازندرانی
• روشنک: مشعل دار، همچنین نام دارویی گیاهی است
• روناک: روشن
• روماک: صادق، منظم، صاف و تمیز، محکم، نام پسر و از نام‌های مازندرانی
• روئین: پسر پیران ویسه[۶۸]
• رهام: رُهام پسر گودرز و نوه کشواد، از سرداران بهرام‌گور در جنگ با خاقان چین، از پهلوانان ایران در شاهنامه که در جنگهای رستم شرکت می‌کرد واز دوران کیکاووس تا اوائل پادشاهی لهراسب نام او در شاهنامه می‌آید. به معنای پرنده شکست ناپذیر.
• رهی: راهی شده، روان، مسافر
• ریبار: رهگذر، نامی کردی
• ریونیز: نام داماد طوس و پسر کوچک کاوس[۶۹]
• راسپینا: پائیز، لغت زند و پازند
• روژان: خورشید، روز، نام کردی، دختر
• روژانو: روز نو، نام کردی، دختر
• روژین: مانند روز، مانند خورشید نامی دخترانه کردی
• رحمان:بخشنده، سخاوتمند نامی عربی پسرانه
ز
• زادبخت: خوشبخت، خوش اقبال
• زاد به: بهزاد، نیک زاده شده
• زاد چهر: دارای نژاد پاک و اصیل
• زاد فر: زاده روشنی
• زال: فرزند سپید موی سام نریمان و پدر رستم قهرمان ملی ایرانیان
• زادماسب: برادر شاپور ساسانی، نام یکی از قضات ساسانی
• زاوا: داماد، نامی کردی
• زردشت: صاحب شتر زرد و زرین، پیامبر ایران باستان
• زرنگار: طلا کوب، زرین
• زری: طلائی، زربفت
• زریر: نام گیاهی زرد رنگ. برادر گشتاسب[۷۰]
• زرین: طلائی رنگ، منصوب به زر
• زرینه: آنچه منسوب به زر است
• زلیخا: لغزنده - زن فرعون که عاشق یوسف شد
• زمانه: روزگار، دهر
• زونا: گیاهی با گل کبود رنگ، نامی کردی
• زوبین: (ژوبین) پسر کاوس[۷۱]
• زیبا: خوشگل، قشنگ، خوب ونیکو
• زیبار: قبیله‌ای از کردها، نامی کردی
• زیما: زمین، لغت اوستائی
• زینو: زنده، پابرجا - نامی کردی
ژ
• ژاله: شبنم، قطره
• ژالان: گلهای دارای قطره و شبنم - نامی کردی
• ژیار: زندگی، زندگی شهری - نامی کردی
• ژیان: زندگی، نام دختر و پسر، کردی
• ژینا: زندگی و حیات - نامی کردی
• ژیوار: زندگی-نامی کردی
• ژیلا : زیبا عاشق دوست داشتنی
• روژان: خورشید، روز، اسم کردی
س
• سارا: خالص - زبده - شاهزاده خانم - بی غل وغش[۷۲]
• سارک: سار کوچک، پرنده‌ای سیاه رنگ وبزرگ‌تر از گنجشک
• سارنگ: نام سازی شبیه به کمانچه
• ساره: خالص، بی آلایش - نامی کردی
• سارینا: پاک، ناب - خالص، مقدس
• ساسان: سوال کننده، رئیس معبد آناهید استخر که خاندان ساسانیان به او منسوبند
• ساغر: پیاله شرابخوری، جام
• سام: سیه چرده - جهان پهلوان ایرانی وجد رستم
• سامان: ترتیب، نظام، زندگی
• سانا: سهل و آسان
• ساناز: کمیاب، نادر، زودقهر نام گلی است - اسمی ترکی است
• سانیار: حامی و یار و پشتیبان - نامی کردی
• ساویز: خوش اخلاق، مهربان - نامی کردی
• ساهی: آسمان صاف - نامی کردی
• ساینا: سیمرغ، دانا و باخرد، فرشته پیروزی، خاندانی از موبدان زردشتی
• سایه: منطقه تاریک پشت هر جسم، حمایت
• سپنتا: مقدس،
• سپند: اسفند
• سپهر: آسمان، نام فرزند کیخسرو
• سپهرداد: بخشیده اسمان - داماد داریوش هخامنشی
• سپیدار: درخت سفید
• سپید بانو: بانوی سفید و درخشان
• سپیده: سحرگاه، سپیدی چشم
• ستاره: کرات آسمانی که در شب می‌درخشند
• ستایش :پرستش شده،سپاس،مورداحترام،یکی ازنام های خداوند
• ستی: دختر، سیت
• سحر: سپیده دم، بامداد، پگاه
• سرافراز: سربلند، متکبر
• سرمد: همیشگی. دائم.
• سرور: رئیس، پیشو
• سروش: شنیدن و فرمانبرداری - فرشته مظهر اطاعت
• سرور: شادمانی، خوشحالی
• سوبا: شناگر، فرد
• سوبار: اسب سوار - لغت زند و پازند
• سنبله: یک خوشه گندم
• سودابه: دختر زا - سود ده
• سوران: اسم شاخه اصلی زبان کردی، نام پسر
• سوری: سرخ رو، نام دختر اردوان پنجم
• سورن: خانواده‌ای در دوره اشکانیان که قدرتمند بودند
• سورنا: سردار دلیر و خردمند پارتی
• سوزان: سوزنده، ملتهب
• سوزه: سبزه، نامی لری و کردی
• سوسن: گلی به رنگهای سفید، کبود، زرد و حنایی
• سوشیانت: برگزیده دینی
• سومار: نام قبیله‌ای از کرده
• سولان: نام گلی است، نامی کردی
• سولماز: زنی که پیرو پژمرده نمی‌شود
• سوگند: شاهد گرفتن خدا یا بزرگی را گویند
• سها: نام ستاره‌ای در دب اصغر (اسم دختر)
• سهراب: سرخ روی، نام پسر رستم که در جنگ با رستم فرمانده سپاه تورانیان بود
• سهره: پرنده‌ای خوش آواز، با پرهای سبز و زرد
• سهند: کوه آتشفشان قدیمی در آذربایجان
• سهیلا: سهل، سهیل، سهیلا، بسیار آسان، بسیار روان، در اشعار به معنای نرم، ملایم و لطیف
• سیامک: مجرد - نام پسر کیومرث
• سیاوش: دارنده اسب سیاه، فرزند کیکاووس که ناجوانمردانه و بی گناه به قتل رسید
• سیبوبه: مانند سیب، دانشمند شهیر ایرانی، منصف الکتاب
• سیروس: صورت یونانی نام کورش پادشاه مشهور ایرانی
• سینا: گشایش دهندهٔ دل، مرد دانشمند، نام پدر شیخ ابوعلی سینا، سینه، سوراخ کننده، کوه طور سینا
• سیما: چهره. صورت، قیافه. نشان و علامتی که شناخته شود بدان خیر و شر. (غیاث اللغات). نشان. (ترجمان القرآن ترتیب عادل بن علی ص ۶۰). نشان. علامت. (منتهی الارب)
• سیمدخت: دختر نقره‌ای و سفید
• سیمین: نقره‌ای، سفید، روشن
• سیمین دخت: دختر نقره‌ای و سفید
• سیروان: نام رودی در منطقه اورامان کردستان ایران، نام کردی، پسر
• سمیرا: دختر گندمگون
ش
• شاپرک: پروانه
• شادی: شادمانی، خوشحالی، شور شادان: شادمان
• شادفر: از نام‌های دوران هخامنشی
• شادکام: نام برادر فریدون
• شادمان: خوشحال
• شادنوش: از نام‌های برگزیده
• شادمهر: مهربان، با محبت
• شاهرخ: از نام‌های برگزیده
• شاهروز: نام پسر شاه بهرام پادشاه کشمیر
• شایان: بسیار بزرگ
• شایگان: گرانمایه، لایق
• شاران: گردنبند درست شده از بادام - نامی کردی
• شاهپور: پسر شاه، شاهزاده - نام چند تن از شاهان ساسانی
• شاهد: پسر خوبروی[۷۳]
• شاهدخت: دختر شاه، شاهزاده خانم
• شاهرخ: شاه منظر، کسی که رخساری همچون شاه دارد
• شاهو: نام یکی از رشته کوه‌های مهم در منطقه کردستان ایران
• شاهین: پرنده‌ای شکاری
• شاهیندخت: دخت شاهین
• شایسته: سزاوار، لایق
• شباهنگ: بلبل، ستاره کاروان کش
• شب بو: نام گلی است که شب هنگام باز می‌شود
• شبدیز: سیه فام، سیه چرده، نام اسب خسروپرویز
• شبنم: رطوبتی که شب هنگام روی گلها می‌نشیند
• شراره: جرقه آتش، گرمای سوزان، عشق فراوان، نامی کردی
• شرمین: شرمسار، خجل
• شروین: یکی از سرداران معاصر شاپورذوالاکتاف ساسانی
• شکفته: خندان، بشاش
• شکوفه: گل درختان میوه دار، شکفته
• شکیبا: بردبار
• شمشاد: درختی زینتی و تقریبا همیشه سبزکه دستمایه بسیاری از شاعران است
• شیشَم: از ابزار خنیاگری
• شمین: خوشبو، خوش عطر
• شوان: شبان، چوپان - نامی کردی[ ش ُ / ش َ ] (اِ) بمعنی شبان که چوپان و نگاه دارندهٔ گوسفند باشد.. نام پسر علیداد خان از پارسی گویان هند است
• [ ش ُ ] (اِخ) تیره‌ای از ایل کَلهُر. (جغرافیای سیاسی کیهان ص ۶۱). رجوع به ایل کلهر شود
• [ ش َ ] (اِخ) کوهی است در نزدیکی بستان ابن عامر. در اینجا کوه دیگری موسوم به شوانان نیز هست
• شمیلا: از نامهای ارمنی ایرانی به معنی بانوی بزرگوار
• شورانگیز: فتنه انگیز، ایجاد کننده شور و شوق
• شوری: خوش قیافه، قد بلند- نامی کردی
• شهاب: شعله آتش، سنگ آسمانی، ستاره دنباله دار
• شهبار: درخورشاه، لایق شاه
• شهباز: باز سفید رنگ، شاه باز
• شهبال: پر بزرگ پرندگان
• شهپر: پرشاهانه
• شهداد: شاه عادل (شه=شاه، داد= عدل)
• شهرآرا: آنکه به زیبایی مایه آرایش شهراست، آرایش دهنده شهر
• شهرام: = شاهرام، «شه» به معنای «شاه» و والا مرتبه و «رام» نام فارسی فرشته‌ای موکول بر سعادت و روزی است، «شهرام» معادل فارسی «میکائیل» است
• شهربانو: = شه بانو (همسر شاه)، ملکه، همسر امام حسین و مادر امام سجاد
• شهرزاد: یا «شهزاد» به معنی شاهزاده - نقال قصه‌های هزار و یک شب
• شهرناز: خواهر جمشید و همسر ضحاک ماردوش
• شهرنوش: شیرینی شهر
• شهروز: شاهروز - روز شاهان - شهرود نام سازی باستانی نیز بوده‌است.
• شهره: مشهور و نامی
• شهریار: پادشاه، یارشهر، نام پسر برزوپسر سهراب
• شهلا: سیروان زن سیه چشم
• شهناز: شاه ناز - دختری بود از خاندان آل بویه
• شهنواز: نوازش شده شاه
• شهین: منسوب به شاه
• شیبا: نسیم شبانه - نامی کردی
• شیدا: آشفته و عاشق
• شیدسا: شید(خورشید)+سا(پسوند شباهت)، مانند خورشید
• شیده: خورشید، درخشان
• شیدوش: نام پسر گودرز. پهلوان نامی زمان
• شیردل: پهلوان و دلاور
• شیرزاد: شیر بچه، همچون شیر
• شیرنگ: به رنگ شیر، مانند شیر
• شیرو: پهلوان معاصر با گشتاسب، نام سردار فریدون
• شیرین دخت: دختر شیرین
• شیما: دخترانه، نامی کردی، دختر خالدار
• شینا: قدرتمند، توانا - نامی کردی
• شیرین: مطبوع و گوارا، معشوقه خسرو پرویز
• شیوا: شیرین بیان، خوش زبان، ایزد بزرگ هندیان باستان
• شیوانا: از مصدر شیوانیدن، فریبنده، مسحورکننده - فرهنگ عمید
ط
• طغرل: باز شکاری[۷۴]
• طوس: فرزند نوذر پهلوان ایرانی شاهنامه
• طوطی: پرنده سبز رنگ و سخنگوست و نام برخی زنان در فارسی دری است - طوطی تازی شده توتی است یعنی پرندهای که توت میخورد
• طهماسب: دارای اسب قوی - نام پسر منوچهر
• طهمورث: روباه تیزرو و قوی، پادشاه پیشدادیان و پدر جمشید
• طرلان: باز شکاری - نامی ترکی است
• طوطیا: مانند طوطی
• طناز: تنناز - طناز تازی شده تنناز است
غ
• غوغا: آشوب، هیاهو
• غنچه: گل نشکفته، کنایه از دهان معشوق
• غزاله: آهوی ماده ,وقتی خورشید در بالاترین نقطه قرار دارد هنگام ظهر ,استعاره از معشوق در اشعار قدیم فارسی
ف
• فرابرز: نام یکی از سرداران داریوش کبیر، به تعبیر دهخدا شاید همان فرامرز باشد، بلند بالا
• فراز: بلندی و شکوه
• فرامرز: شکوه مرزداری - نام پسر رستم دستان
• فرانک:پروانه کوچک ، سیاه گوش، نام مادر فریدون، نام همسر بهرام گور ساسانی
• فراهان: محل شکوه و جلال
• فربد: مناعت، بزرگی
• فربغ: شکوه خداوند
• فرجاد: دانشمند و فاضل
• فرخ: تابان و زیبا - نام یکی از امیران سیستان در عهد سلجوقیان - مبارک[۷۵]
• فرخ پی: نیک پی و نیک قدم[۷۶]
• فرخ داد: مبارک آفریده شده
• فرخ رو: دارای صورت زیب
• فرخ زاد: مبارک زاد، خجسته زاد، رستم فرخزاد سردار معروف ساسانیان است
• فرخ لقا: درای چهره زیبا، خوشگل
• فرخ مهر: زیبا چون خورشید
• فرداد: داده شکوه وزیبائی
• فردیس: بهشت، بوستان
• فردین: یگانه، شکوه دین، مخفف فروردین ماه اول بهار
• فرزاد: زاده فرو شکوه
• فرزام: شایسته و لایق
• فرزان: عاقل، حکیم، دانشمند
• فرزانه: دانشمند، عاقل و عالم، هنرمند، دانا،استاد[۷۷]
• فرزین: عالم، وزیر دربار
• فرشاد: شا دمان، مسرور، خوشحال
• فرشته: فرستاده الهی و آسمانی
• فرشید: درخشانتر، نام برادر پیران ویسه
• فرگل:دارای شکوه و زیبایی گل
• فرمان: دستور، حکم
• فرناز: داری ناز فراوان
• فرناد: صدای باشکوه
• فرنگیس (فری گیس): نام دختر افراسیاب و همسر دوم سیاوش
• فرنود: دلیل و برهان
• فرنوش: شکوه، نام پادشاه باستانی ماد
• فرنیا: (فر) در فارسی یعنی دارای جلال و شکوه و (نیا) یعنی جد و پدربزرگ و در کل (فرنیا) یعنی (دارنده اصل و نسب و نیاکان بزرگ) و این اسم برای دختران مورد استفاده قرار می‌گیرد و ریشه آن در نهایت به زرتشت می رسد.
• فروتن: افتاده حال، متواضع
• فرود: پائین - نام پسر سیاوش، نام پسر کیخسرو نام پسر خسرو پرویزو شیرین
• فروز: روشنائی، روشنی
• فروزان: تابان، درخشان
• فروزش: روشنی، تابناک
• فروزنده: درخشان، درخشنده
• فروغ: روشنائی، تابش
• فروهل: نام پهلوانی ایرانی[۷۸]
• فرهاد: عاشق افسانه‌ای شیرین
• فرهنگ: شکوه، ادب، تربیت
• فرهود: صداقت و راستی در دین
• فربار: همراه خوب و شایسته
• فریا: فریاد و آواز بلند، نام کردی، دختر؛
• فریان: آزاده، آزادگی (نام پسر)؛ زبان سانسکریت (feryan)
• فریبا: زیبا و فریبنده
• فرید: بی همتا
• فریداد: هدیه خدا، داده خدا
• فریدخت: دختر خجسته
• فریدون: دارای شکوهی اینچنین، پادشاه پیشداری که بر ضحاک ماردوش غلبه کرد
• فریمان: فر و شکوه ایمان
• فریناز: عشوه گر، پریناز
• فرینوش: شکوه شیرین
• فریوش: زنگ، همان پریوش هم هست
• فیدان: نامی ترکی برای دختران-غنچه -گل بهاری- شکوفه
• فیروز: پیروز و مظفر
• فیروزه: سنگی گرانبها با رنگ فیروزه‌ای
• فرزیب: فراتر از زیبایی، شکوه زیبایی
ق
• قابوس: معرب کاووس است
• قباد: سرور گرامی، شاه محبوب، پدر کیکاوس از پادشاهان کیانی
• قدسی: بهشتی، روحانی
• قزل ارسلان: شیر سرخ - نام دوتن ازاتابکان آذربایجان - نامی ترکی
ک
• کابان: کدبانو، نامی کردی برای دختران
• کابوک: کبوتر، نامی کردی برای دختران
• کارا: فعال و کوش
• کارَن: شجاع و دلیر، نام فرزند کاوهٔ آهنگر
• کارو: نوید دهنده- نامی ارمنی برای پسران
• کاراکو: نام یکی از سرداران ماد
• کاساندا: نام همسر کوروش بزرگ
• کامبخت: کسی که بخت به کام اوست
• کامبخش: آرزو دهنده، مراد بخش
• کامبیز: صورت فرانسوی ((کمبوجیه)) پسر کورش است
• کامجو: کامجوینده
• کامدین: یکی از دانایان دین زردشت
• کامران: سعادتمند و خوشبخت
• کامراوا: به مقصود و مراد رسیدن
• کامک: آرزو و خواهش کوچک
• کامنوش: کامروا، خوشبخت
• کامیار: کامروا و پیروز
• کانیار: معدن شانس، نامی کردی
• کانی: چشمه، نام کردی، دختر
• کاوان: صخره سنگی-انقلاب کبیر-[کوردی]-پسر
• کاووس: پادشاه توانا - از پادشاهان کیانی و پسر کیقباد
• کاوه: آهنگر معروف ایران باستان که علیه ضحاک قیام کرد
• کتایون: جهان بانو، دختر قیصر روم و مادر اسفندیار
• کرشمه: ناز و غمزه
• کسری: معرب خسرو است
• کلاله: موی پیچیده، دختری با موهای مجعد
• کمبوجیه: نام پسر کورش کمبوجیه‌است
• کوشا: کوشنده، ساعی[۷۹]
• کوروش: پادشاه نامی ایرانی، موسس سلسلهٔ هخامنشیان
• کوهیار : دوست دار کوه ، محکم ، استوار و پابرجا ، نام برادر مازیار فرمانروای طبرستان و دلاور ایرانی در لشکر کیخسرو
• کهبد: خداوند کوه، عابد
• کهرام: رام شده کوه نام برادر و سردار افراسیاب
• کهزاد: زاده کوه، کسی که در کوه زائیده شده‌است
• کیا: بزرگ، قوی، مرزبان، نگهبان، خدا
• کیارش: شهریار بزرگ، پسر کیقباد[۸۰]
• کی ارمین: پسر کیقباد[۸۱]
• کیان: پادشاه (نامی آرامی)
• کیانا: فرستاده (نامی آرامی)
• کیانچهر: دارای چهره پادشاهان
• کیاندخت: شاهدخت، دختر شاه
• کیانوش: بسیار شیرین، نام یکی از دو برادر فریدون در شاهنامه
• کیاوش: بزرگوار - نام پدر کیقباد
• کیخسرو: پادشاه نیکنام، نام پسر سیاوش و سومین پادشاه کیانیان
• کیقباد: پادشاه محبوب - پدر کیکاوس و سر سلسله کیانیان
• کیکاووس: سیاه چرده، سبزه، نام پسر کیقباد و پدر کیاوش
• کیمیا: همچون نقره، نقره فام (نامی مصری)
• کیمیا: تدبیر و چاره[۸۲]
• کیوان: سیاره زحل و دومین سیاره منظومه شمسی پس از مشتری است.
• کیوان دخت: دختر سیاره کیوان
• کیومرث: نخستین انسان، و به گفته شاهنامه نخستین پادشاه
• کیهان: جهان و گیتی
• کیاندخت: دختر گیتی
• کیهانه: جهان کوچک
گ
• گابان: یکی از یاران کرد پیامبر اسلام (ص) که به استقبال اسلام رفت
• گئومات: نام موبدی بلند پایه در زمان پادشاهی کمبوجیه، پسر کورش بزرگ.
• گرد آفرید: پهلوان زاده شده
• گردان: پهلوانان، یلان
• گرشا: به ر وایت شاهنامه همان کیومرث اولین پادشاه است
• گرشاسب: صاحب اسب لاغر، پهلوان ایرانی و جد رستم
• گرشین: شعله آبی، نامی کردی برای دختران
• گرگین: منسوب به گرگ، پسر میلاد از پهلوانان زمان کیخسرو
• گزل: زیبا، نامی ترکمنی است
• گشتاسب: صاحب اسب رمنده، پدر داریوش هخامنشی
• گشسب: دارنده اسب نر
• گشسب بانو: دختر رستم و زن گیو
• گل: گیاهان رنگی کوچک که دستمایه شاعرانند
• گل آذین: حالت قرار گرفتن گل‌ها روی شاخه
• گل آرا: آراینده گل
• گلاره: تخم چشم، نامی لری
• گلاریس: موی بافته شده کردی
• گلارین: پاک، زلال (کردی)
• گلاویژ: ستارهٔ شباهنگ، نام کردی، دختر
• گل افروز: فروزنده گل
• گلاله: دسته گل
• گل اندام: آنکه اندامش مانند گل است
• گلاویز: گیاهی برای زینت گل
• گلباد: داری بوی گل
• گلبار: پرگل، گل افشان
• گلبام: گلبانگ
• گلبان: نگهدارنده گل
• گلبانو: بانوی چون گل
• گلبرگ: هر یک از برگهای یک گل، مثل برگ گل
• گلبو: معطر، خوشبو
• گلبهار: مثل گل بهاری
• گلبیز: گل افشان
• گلپاره: تکه گل، پاره‌ای از گل
• گلپر: برگ گل، پر گل
• گلپری: پری همچون گل
• گلپوش: پرازگل، پوشیده از گل
• گل پونه: کسی که چهره اش به لطافت گل است
• گلچین: باغبان، عاشق گل، کسی که گل می‌چیند.
• گلچهر: به زیبایی گل، شبیه گل
• گلدخت: دختر گل
• گلدیس: به رنگ گل، مانند گل
• گلربا: رباینده گل
• گلرخ: بسیار زیبا همچون گل
• گلرنگ: به رنگ گل، شرابی رنگ
• گلرو: زیبا و سرخ رو
• گلشن: گلزار و گلستان
• گلریز: ریزنده گل
• گلزاد: زائیده گل
• گلزار: گلستان، جای پرگل
• گلسا: مثل گل
• گلشید: درخشان چون گل
• گلشیفته: شیفتهٔ گل
• گلنار: گل انار، شکوفه انار
• گلناز: کسی که ناز و غمزه اش مثل گل است
• گلنسا: گل بانو، خانم گل
• گلنواز: نوازش شده گل
• گلنوش: شیرین مثل گل
• گلی: مانند گل، قرمز رنگ
• گودرز: از پهلوانان عهد کاوس وکیخسرو و یکی از پادشاهان معروف اشکانی
• گوماتو: انقلابی زمان مادها که برای براندازی مادها و هخامنشیان قیام کرد
• گهر چهر: آنکه چهره اش همچون گوهر است
• گوهر ناز: کسی که همچون گوهر نازش گرانبهاست
• گیتی: دنیا، جهان، عالم
• گیسو: موی بلند زنان
• گیلدا: طلا (اسپانیایی)، دختری از تبار گیلک (؟)، بخند (به زبان ترکی)
• گیلزاد: زادهٔ گیلان
• گیو: پهلوان نامی شاهنامه و پدر بیژن
ل
• لادن: گلی به رنگهای زرد و نارنجی (اسم لاتینی)
• لاله: گلی که رنگهای گوناگون دارد و معروفترین آن لاله سرخ و صحرائی است
• لاله رخ: کسی که روی همچون لاله دارد
• لاله دخت: دختر لاله
• لبخند: تبسم
• لقاء: چهره، سیم
• لومانا: نام محلی در کردستان، نامی کردی برای دختران
• لهراسب: دارای اسب تندرو، از پادشاهای کیانی و پدر گشتاسب
• لیدا: محبوب همه (اسم یونانی)
• لیندا:
• لیلا: عشق (گمشده‌ای در تاریکی)
• لیوسا: مانند خورشید، زیبا (لیو: خورشید، سا: مثل، مانند)
م
• ماتان: سفیدوزیبا- نامی ترکی برای دختران
• مارال: آهو، غزال، زیبا- نامی ترکی برای دختران
• ماری: کبک ماده، نامی کردی
• مازار: یکی از سرداران مادی کورش
• مازیار: اورا مزدایار - پسر قارون فرمانروای طبرستان
• مازستا: خوب، بهتر، بهترین (نام پسر داریوش اول)
• ماکان: شجاعت - نامی دیلمی برای پسران
• ماردین: نام کردی، پسر
• مامک: مادر کوچک و مهربان
• مبینا:روشنایی
• ماننا: نام یکی از اقوام باستانی آذربایجان- نامی ترکی برای دختران
• ماندانا: دختر آژدهاک و مادر کورش هخامنشی
• مانوش: کوهی که منوچهردربالای آن متولد شده‌است
• مانی: پیامبر ایرانی در زمان شاپور ساسانی
• مانیا: خسته شده، نامی کردی
• ماهان: منسوب به ماه
• ماهاندخت: دختر ماهان
• ماه برزین: یکی از بزرگان دولت ساسانیان
• ماه جهان: زیبای جهان
• ماهچهر: زیبا رو، قشنگ
• ماهدخت: دختر ماه
• ماهرخ: آنکه صورتی چون ماه زیبا دارد
• ماهزاد: زاده ماه
• ماهنی: آهنگ، ترانه- نامی ترکی برای دختران
• مایسا: مثل مادر
• محدثه : سخنگو -نامی عربی برای دختران
• مدیحه: مدح و ستایش - -نامی عربی برای دختران
• مذگان: فروتنی، برگرفته ازسپندارمذ و اسفندگان. نشاندهندهٔ عشق مادری
• مردآویز: جنگنده و دلاور
• مرجان: گیاهی دریایی
• مرداس: مرد آسمانی - نام پدر ضحاک که مرد نیکی بود و بدست پسرش کشته شد
• مرزبان: مرزدار - مرزبان بن رستم نویسنده کتاب مرزبان نامه
• مرمر: ازسنگهای آهکی که صیقلی و جلا پذیر است، سنگ مرمر
• مریم: نام مادر عیسی
• مزدا: دانای بزرگ، پروردگار
• مزدک: خردمند کوچک - مردی که در زمان ساسانیان ادعای پیغمبری کرد اما کشته شد
• مژده: نوید، بشارت
• مژان: غنچه گل نرگس
• مژگان: مژه‌ها
• مستان: شادان، شادمان
• مستانه: خوشحال، مانند مست
• مسیح: لقب عیسی، به معنی مسح شده، نامی برای پسران
• مسیحا: انسان رهائی بخش، روح قدسی، مرد اسمانی .پسر هادی
• مشکاندخت: دختر خوشبو
• مشکناز: مشک ناز دار
• مشکین دخت: دختر مشک آلود و معطر
• مشیا: نام نخستین مرد در اوستا
• منیژه: پاک و سفید روی - نام دختر افراسیاب
• منوچهر: کسی که چهره بهشتی دارد - از پادشاهان پیشدادی
• مهان: منسوب به ماه است
• مهبانو: بانوی بزرگ، بانوی همچون ماه
• مهبُد: کنایه از زیباتر از ماه، نام یکی از وزیران انوشیروان ساسانی، پسوند «بُد» به معنای صاحب یا حافظ
• مه داد: از فرماندهان نظامی پارسیان ویکی از نامهای دوران هخامنشی
• مهتاب: ماه تابان، ماه تابناک
• مهدیس: ماهرو، زیبا، خوشگل
• مه جبین: انکه پیشانیش مانند ماه درخشان است
• مه دخت: ماه دخت، دختر ماه
• مهر آذر: یکی از موبدان پارس در زمان انوشیروان - خورشید آذر
• مهر آرا: آرایش دهنده مهر
• مهر آسا: همچون خورشید زیبا روی
• مهر آفاق: خورشید افقه
• مهر افرین: عشق آفرین، آفریننده عشق
• مهر آیین: دارای آیین و کیش خورشید
• مهرآب: کسی که فروغ خورشید دارد - نام جد مادری رستم
• مهرداد: داده خورشید
• مهر افزون: بالا برنده عشق و محبت
• مهرام: رام شده ماه
• مهران: به معنی منسوب به مهر (خورشید)است و یکی از خاندانهای عصر ساسانی.
• مهراندخت: دختر مهر و محبت
• مهراندیش: دارای اندیشه با مهر و محبت
• مهرانفر: شکوه
• مهرانگیز: ایجاد کننده مهر و محبت و عشق مهرپویا: پوینده مهر
• مهرداد: داده خورشید - نام چند تن از پادشاهان اشکانی
• مهر دخت: دختر آفتاب
• مهرزاده: زاده خورشید، زیبا روی
• مهرناز: ناز خورشید
• مهرنوش: خورشید جاویدان - یکی از پسران اسفندیار که بدست فرامرز کشته شد
• مهرنکار: آرایش دهنده خورشید، مهر آرا- نام یزدگرد
• مهرنیا: ازنژاد مهر
• مهروز: آنکه روزی چون خورشید دارد
• مهری: منسوب به مهر، منسوب به خورشید
• مهریار: دوست خورشید
• مهسا: مانند ماه زیبا روی
• مهستی: ماه هستی، ماه روزگار، گرانبهاترین
• مه سیما: آنکه صورتی چون ماه دارد
• مهشاد: ماه شادمان
• مهشید: پرتوماه
• مهنام: آنکه نامش چون ماه است
• مهناز: نازماه
• مهنوش: ماه همیشگی، جاودان
• مهوش: مانند ماه
• مهیار: فرمانده‌ای دوران هخامنشیان، نام پهلوانی در شاهنامه
• مهین: ماه زیبا رو
• مهین دخت: دختر بزرگ
• میترا: دوستی و محبت و مهر. نام همسر رامسس دوم (فراعنه مصر)
• میخک: گلی زیبا به رنگهای قرمز، سفید، صورتی وزرد
• میلاد: دانش آموز، شاگرد - نامی کردی
• مینا: گلی کوچک و زینتی، گردنبند
• مینا دخت: دختر مین
• مینو: بهشت، جنت
• مینودخت: دختر بهشت، دختر پاک
• مینوسا: مانند بهشت
• مینو فر: دارای شکوه بهشتی

ن
• نادر: کمیاب، بی همتا
• نادیا: امید
• ناز آفرین: معشوقی که ناز فراوان می‌کند
• نازبانو: بانوی ناز دار
• نازپرور: پرورش یافته در ناز
• نازچهر: کشی که چهره ناز دارد
• نازفر: دارای شکوه
• نازلی: پرناز و غمزه - نامی ترکی برای دختران
• نازی: با ناز، اهل ناز
• نازیدخت: دختر ناز
• نازیلا : طناز - نامی ترکی برای دختران
• نامور: مشهور، ارزنده
• نامیا: مشهور (در گویش کوچکسرا- نام پسر)
• نانی: منسوب به نان
• ناهید: پاک و بی آلایش - نام مادر اسفندیار و مادر اسکندر
• ناهیرا: معشوقهٔ پسر داریوش
• نجمه: ستاره، کوکب (نام دختر)
• نائیریکا: در فرهنگ ایران باستان دختری زیبا و دانا که پس از مرگ برشخص نیک گفتار و نیک کردار و نیک پندار ظاهر شده و او را از پل چینوت (صراط) می‌گذراند.
• ندا: آواز، بانگ، فریاد
• نرسی: فرشته وحی در اوستا - نام پسر شاپور نوه اردشیر بابکان
• نرگس: گلی خوشبو و زیبا (نامی یونانی)
• نریمان: پهلوان، دلیر - نام پدر سام
• نسترن: گلی سفید و زیبا از گونه‌های نرگس
• نسرین: گلی سفید و پر برگ
• نسرین دخت: دختر نسرین
• نسرین نوش: نام همسر بهرام گور
• نسیم: بوی خوش و باد ملایم
• نشاط: شادمانی، شادی-نام دختر
• نصرت: یاری
• نکیسا: نوازنده و خواننده دربار خسرو پرویز ساسانی
• نگار: نقش، بت، صنم
• نگاره: شکل دارای نقش و نگار
• نگارین: نقاشی شده
• نگین: گوهر قیمتی
• نِلی: نوعی دیگر از نیلی -
• نلین:رنگین کمان
• نفیسه:گران‌بها، قیمتی؛(در قدیم)ارجمند و گرامی؛
• نیلاس:عشق بی پایان
• نوا: ناله، آواز
• نوژا: مثل درخت صنوبر همیشه سبز
• نوش (انوش): زندگی جاوید
• نوش آذر: آتش جاویدان - از آتشکده‌های عصر ساسانی
• نوش آور: چیزی که زندگی و حیات می‌آورد
• نوشا: نوشنده، آشامنده
• نوش آفرین: افریننده شادی و شیرینی
• نوشدخت: دختر شاد
• نوشروان (انوشیروان): جاویدان، اولین خسرو ساسانی
• نوشفر: شکوه جاوید
• نوشناز: دارای ناز و ادای شیرین
• نوشین: گوارا و شیرین
• نوید: مژده و بشارت
• نوین: تازه، جدید
• نوین دخت: دختر تازه به دنیا آمده
• نیک بین: خوش بین
• نیک پی: پاک نژاد
• نیکتا: بی همتا کسی که در نیکی همتا ندارد
• نیک چهر: خوشگل و زیب
• نیک خواه: شخص خیر خواه و خیراندیش
• نیکداد: بخشنده نیکی
• نیکدخت: دختر پاک و نیکو
• نیکدل: دل پاک
• نیکزاد: زاده نیکی و پاکی
• نیلوفر: گل پیچک و زینتی به رنگهای سفید و سرخ وآبی /نام فرشته گه در روز هفتم وهشتم مرداد فرمانروابود ودر باستان انرا جشن م گرفتند
• نیلی : نیلگون،به رنگ آسمان، کسی که همانند آسمان بیکران و یکرنگ است
• نیما: کمان - نامی مازندرانی برای پسران
• نیوشا: شنونده
و
• وارلی: ثروتمند، دارا - نامی ترکی برای پسران
• واحد: یگانه، یکتا، بی همتا
• وامق: دوست دارنده، عاشق - عاشق عذر
• ورجاوند: ارجمند - به اعتقاد زردشتیان کسی که درآخر زمان ایران را آباد می‌کند
• وریا: بیدار، آگاه - نامی محبوب برای پسران در میان کردها
• وشمگیر: شکارچی بلدرچین - نامی دیلمی برای پسران
• وهرز: نام مرزبان کشور یمن درعهد انوشیروان
• وهسودان: نیک آسوده و آرام - عنوان یکی از سلاطین آذربایجان
• ویدا: آموزنده و تعلیم دهنده
• ویس: نام معشوق رامین در داستان ویس و رامین
• ویشتاسب: صاحب اسبان فراوان
• ویگن: جهش و پرش - نامی ارمنی برای پسران
• ونداد: امید، آرزو، نام سردار ایرانی، بشارت پیروزی
• وجیهه: نامی ایرانی
• ویانا: نام دختران کردی (عاشق و دلدار) و اوستایی (فرزانگی و فرهیختگی و دانایی)
ه
• هژیر: خوب چهره، نام یکی از پسران گودرز که بدست سهراب کشته شد
• هخامنش: دوستار اندیشه - نام جد کورش کبیر
• هربد (هیربد): حاکم آتشکده، موبد موبدان
• هرمز: اهورمزدا، خدای بزرگ ایرانیان - نام پسر بهمن و نام پسر انوشروان
• همایون: مبارک، خجسته - نام تنی چند از پادشاهان هندوستان
• هما: فرخنده، مبارک، مرغ سعادت - نام دختر گشتاسب و خواهر اسفندیار
• همادخت: دختر مبارک و فرخنده بخت
• همدم: رفیق و مونس و همزبان
• همراز: محرم اسرار
• همراه: دوست و یار موافق
• هلاله: هلال ماه - گل لاله
• هنگامه: غوغا، شلوغی، دادوفریاد
• هوتن: خوش اندام، نام یکی از متحدان داریوش درحمله به مغان
• هور: خورشید، آفتاب
• هورتاش: همچون خورشید
• هورچهر: تابان روی، زیب
• هورداد: فرستاده و داده خورشید
• هوردخت: دختر خورشید
• هورزاد: زاده خورشید
• هورمزد: روز اول فروردین (نوروز)
• هورمند: شبیه خورشید
• هوروش: خورشید مانند، مثل خورشید
• هوشنگ: هوش و درایت - نام یکی از سلاطین پیشدادی و فرزند سیامک -یا خوش صورت= (هو=صورت و شنگ=شادوخوش)
• هوشیار: با هوش و آگاه
• هومان: نیک اندیش، نام یکی از سرداران افراسیاب و نیز نام برادر پیران ویسه
• هومن: نیک منش
• هونام: خوشنام، نیکنام
• هویدا: آشکار و نمایان
• هیتاسب: صاحب اسب بسته شده
• هیرمند: یکی از القاب گستاسب، آتش پرست
• هیوا: میوه به - نامی ترکی برای دختران
• هیوا: امید وآرزو - نامی کردی برای دختران و پسران
• هورام: اسم قدیمی سرزمین هورامان (اورامان)
• هاوژین: همدم و یار زندگی(ژین =زندگی)، نام کردی دختر
• هاوین: خورشید، تابستان، نام کردی، دختر
• هستی: زندگی
ی
• یادگار: آنچه از انسان بجای ماند - پسر پادشاه گرجستان
• یاسمن (یاسمین): گل زیبائی به رنگ سفید و زرد و کبود
• یاشار: جاوید- نامی ترکی برای پسران
• یاور: کمک و همدست و یار
• یزدان: خداوند، آفریدگار هستی
• یگانه: بی نظیر، بی مانند بی همتا صمیمی همدل یکرنگ تنهاومنحصر به فرد
• یوتاب: درخشنده و بی مانند
• یوشع: نام پسر نوح پیغمبر
• ییلماز: بی باک، شجاع- نامی ترکی برای پسران
• یسنا: نماز و ستایش و پرستش
• یسان: سزاوار ولایق
برگرفته از سایت ویکی پدیا

پسر

الف

آبان نام ايزد آب(روز دهم از ماه خورشيدي)
آبسال فصل بهار، سال پر آب و باران، دايه پسر پادشاه يونان
آراسته زيبا شده، خوش نما، زيور
آرام برقرار، متين، سكون، آرامش
آرش،آرخش درخشنده، درخشان، مينوي، نام دلاوري از داستان هاي اساطيري ايران
آرمان آرزو، مراد، خواسته
آرمين فرزند كيقباد از شاهان پيشدادي
آريا آزاده، نجيب، مهم ترين نژاد سفيد در ايران، لحن آهنگ، شقايق وحشي
آريان نام يكي از مورخين
آسايش آسودن
آصف نام دبير حضرت سلمان
ابراهيم استواري، سازنده خانه كعبه
ابوالقاسم پدر قسمت كننده، مقسم
ابوذر از صحابه نامدار پيامبر(ص)
احسان نيكي، بخشش
احد يگانه، يكتا
احمد بسيار ستوده، نام پيامبر
ادريس نام يكي از پيامبران
اردشير شير خشمناك، مقدس، بنيان گذار دودمان ساساني
ارژنگ آرايش، زينت
ارسطو نام دانشمندي در يونان
ارسلان (تركي) شير، شير درنده، مجازا مرد شجاع
اسحاق كهنه شدن جامه، حضرت ا براهيم(ع)
اسدالله شير خدا، لقب حمزه بن عبدالمطلب و كنيه امام علي(ع)
اسد شير جنگل
اسفنديار پدر سام شهلوان نامي ايران
اسكندر الكساندر، ياري كننده مرد
اسماعيل پسر ابراهيم، شنونده
اشرف با شرافت و با شخصيت، شريف
اشكان منسوب به بنيان گذار پادشاهي پارت ها و نام سومين نياي پاكو
اصغر كوچك، ريزه نقش، كوچك تر
اصلان شير درنده
اعتماد تكيه دادن به كسي در كاري، بي گمان و سخن، كار را به كسي سپردن
افلاطون حكيم يوناني شاگرد سقراط
اكبر بزرگتر، مهم تر، بزرگوار
الله يار دوست خدا، يار خدا
الياس نام پيامبر، پسر زاده سام بن نوح و عموي خضر كه موكل بر خشكي است.
امرسان يكي از يخچال هاي طبيعي در كوه هاي كردستان
اميد آرزو، دلگرمي
امير فرمانروا، شاه سلطان و خليفه
امين الله امانت دار خدا
امين درستكار، امانت دار، راستگو
اندي خاص يا خاصه، بو، اميد
اياز نسيم شب، شبنم، سرماي سخت زمستان
ايرج نام پسر فريدون و ياري دهنده آريايي ها
ايوب برگشت به سوي خدا، نام پيامبر نمونه صبر و شكيبايي

ب
بابك پرورش دهنده، امين، استوار
باقر گشاينده، شكافنده
باهنر هنرمند
بايرام عيد،جشن(تركي)
برديا نامش در سنگ نوشته بيستون آمده و نام پسر كوچك كوروش
برزو بلند بالا و نام پسر سهراب پسر رستم
برزين پهلوان ايراني از خانواده جمشيد پسر گرشاسب، آتشكده بزرگ در خراسان
برمك نگهبان نوبهار، سخاوتمند
برنا جوان، ظريف،
برومند بارور، كامياب، آبرومند
برهان دليل و حجت
بزرگمهر نام وزير انوشيروان، داراي مهر و محبت بسيار
بكتاش بزرگ خادم، دويا چند خدمتكاررا نسبت به ديگري بكتاش مي گويند(تركي)
بهادر شجاع، دلير، پهلوان
بهجت سرور، شادماني، تازگي و زيبايي
بهداد نيك آفريد، نيك فرستاد
بهراد نام فرزند اسفندارمذ
بهرام نام روز بيستم هر ماه خورشيدي، ستاره مريخ
بهروز روز خوب، كندر هندي و نوعي بلور كبود رنگ وشفاف
بهزاد اصيل، نيكوكار، خوش زاد
بهمن گياهي كوهي، برف انبوهي كه از كوه سرازير شود
بهنام نيك نام، خوش نام، داراي شهرت خوب
بيژن جنگجو، پهلوان ايراني

پ
پارسا پرهيزگار، خداترس
پاسدار نگهبان،مراقب
پاشا رتبه اي در مراتب كشوري، مخفف پادشاه
پدرام شادباش، جاي خوش آب و هوا، آراسته و نيكو
پرويز شكست ناپذير، گرامي، نام پسر انوشيروان
پژمان افسرده، غمناك، پژمرده
پوريا نام ايراني براي پهلوانان
پولاد نام پسر آزادمرد، آهن خشكه، آهن ناب
پيام خبر، رسالت
پيروز مبارك، چيره
پيمان شرط، قرارداد

ت
تاجيك عجم، هر غيرعرب را عجم گويند(تاجيك)
تارخ نام پدر حضرت ابراهيم
تاژ برادر هوشنگ پيشدادي
تقي ترسان از خدا، پرهيزگار
تندر برق آسمان، رعد، بانگ باران
توانا توانمند، زورمدار،قوي
توحيد يكتاو يگانه
توسكا درختي در محل هاي مرطوب، توسا
تيمور سردار مغول

ث
ثابت پايدار، استوار
ثاقب روشن، سوراخ كننده
ثمر حاصل درخت، ميوه
ثمين گران، سنگين، پرقيمت
ثواب نام مرد تدبير و شجاعت، مزد، پاداش

ج
جابر بيدادگر، شكسته بند
جاسم نام قريه در شام، نام قبيله
جاويد پاينده، هميشه، دايم
جبار ستمگر، ظالم
جبلي دوقلو
جعفر رودخانه، نهر، جوي
جليل پرمايه، باشكوه، بزرگ
جمال زيبا رو، نيكوسيرت، زيبايي
جمشيد بلندقدر، داراي منزلت فراوان، گروه بسيار از هر چيز
جناب سرور، درگاه،آستان
جواد جوانمرد، بسيار بخشنده، اسب نيك رو
جوان دلاور، شاداب
جهان بخش بخشنده و دادگر جهان(خدا)
جهان بين كارآزموده، چشم و گوش باز
جهان گير جهان گشا و فاتح، پيروز

چ
چنگيز قوي و محكم، فرمانرواي سفاك مغول
چوبين كنيه اي براي بهرام شپهسالار ارتش هرمز و انوشروان ساساني به خاطر اندام بايكش و نام مرغي است كه آن را كاروانك مي گويند

ح
حارث كشاورز، برزگر، شير
حارس نگهبان، پاسدار
حامد ستاينده، ستايشگر، درود فرستنده
حايري منسوب به حاير، زميني كه مرقد سيدالشهدا(ع) در آن واقع است.
حبيب دوست، معشوق، محبوب و دوستدارخدا
حجت دليل، نمودار، برهان
حداد آهنگر، آهنكار و آهن فروش
حسام شمشير بران، تيزي شمشير
حسن صاحب جمال، زيبارو، نيكو
حسين ر.ك حسن
حشمت عظمت، بزرگي، شرم و حيا
حلاج پنبه زن،نام منصور حلاج
حمدالله ستاينده خدا، كسي كه خداي يگانه را ستايشگر است.
حمزه شير، عموي پيامبر
حميد پسنديده، ستوده، مبارك
حيدر شير، يكي از نام هاي حضرت علي(ع

خ
خالد پاينده، جاويد، ماندني
خاور شرق، جاي برآمدن آفتاب
خداداد چيزي كه خداوند بخشيده است.
خراسان خورآسان، جايي كه خورشيد به آساني سر مي زند وديده مي شود.
خرم شاد، خندان
خسرو نيم نام، نيم آوازه، پادشاه
خشايار دلير، نيرومند، پسرداريوش هخامنشي،(مي زنم تو مخت ها)
خليل دوست، صادق، دوست مهربان
خيام چادردوز، شاعر و حكيم و فيلسوف معروف ايران
خيرانديش خوب فكر، خيرخواه، طالب خوبي

د
دادار نام خداوند
دادكار داد دهنده
دادگر نام خداوند،عادل
دارا مالك
دانا پژوهنده، شاعر، دانشمند
دانيال قضاوت خداوند، نام يك از چهل پيامبر بزرگ
داوود محبوب، نام پيامبري
دل شاد همت، بخشش، شادان
دهباشي سردسته ده نفر فراش يا سپاهي و سرباز
دهخدا دهدار، صاحب ده

ذ
ذبيح كشته، آنچه براي كشتن آماده شده باشد
ذكي تيزهوش، زيرك، هوشمند
ذوالفضل داراي دانش و بزرگواري

ر
رادمنش داراي منش رادمردي، سخاوت و جوانمردي
راد منع كننده
رامبد ازنام هاي باستاني و كنوني ايران
رامين نام عاشقان ويسه و چنگ نوازي
ربيع بهاري، فصل بهار
رجب شرم كردن، نام رودي در بهشت، ماه هفتم قمري
رحمان يكي از نام هاي خدا، مهربان، بخشنده، روزي رسان
رحمت شفقت، مهرباني
رحيم بخشاينده،ر.ك رحمان
رستم تنومند، خوش اندام، نام پهلوان بزرگ ايران
رضا خشنود، راضي، خوشدلي
روح الله روان و روح خدا، نام امام خميني، لقب حضرت عيسي
روزبه خجسته روز، روز خوب و نيك، بهروز، روز خوش
رهي راهي، غلام، مسافر، بنده و چاكر

ز-ژ
زامياد ايزد زمين و نام روز بيست و هشتم از هر ماه
زكريا يكي از پيامبران و نام زكرياي رازي
زكي پاكيزه، پاك و منزه
زنگنه نام پهلواني در زمان كيكاووس
زيار كمان، قوس،
ژرف عميق، رودخانه يا چاه
ژكور آدم بخيل،
ژيان شير درنده، خشم آلو

س
ساسان نام پدر بابك، جد اردشير و از نجباي پارس
ساعي كوشا، شتابنده
سالار سردار، رئيس،
سالم درست، تندرست و بي عيب
سامان راه و آيين، ترتيب و نظام
سام ورم، آماس، پسر نوح
ستار مخفف ستاره، خيمه پشه بند، پرده، پوشاننده
سجاد صفت امام چهارم، بسيار سجده كننده
سراج چراغ
سروش بانگ، در اوستا سرئوشه آمده به معني اطاعت از خداوند
سعد نيك، خجسته
سعيد نيك بخت، همايون، خجسته
سلمان سنگ بزرگ، سلمان ايراني از صحابه بزرگ
سليم درست، سالم، بي عيب
سهراب پسر رستم، سرخ آب
سهيل ستاره اي درخشان در طرف جنوب
سيامك در اوستا سيامك به معناي سياه مو آمده است
سياووش ساوخش فرزند كيكاووس و پدر كيخسرو
سينا پدر ابو علي سينا، سينه، سوراخ كننده، كوه طور سينا

ش
شاپور پهلوان ايراني، پادشاه ايراني
شادمان شاد، خرم، سرزنده
شادمهر سيراب، خوشحال، ترو تازه
شاه مراد مراد بزرگ، أرزوي شاهانه
شاهپور شاهزاد، فرزند شاه
شاهرخ بهترين چهره، خوش چهره
شاهين پرنده شكاري ، لايق، تكيه گاه،ممكن
شايان سزاوار، همتا
شايگان درخور، فراخ، ذخيره، شايسته، گشاد
شبيب ميان سال
شروين نام روستايي در قفقاز، پسر شاپور
شريف أبرومند، پاك نژاد و عالي مقام
شعبان ماه هشتم هجري، شعباني منسوب به أن
شعيب نام پيامبري كه پدرزن موسي بود، توشه دان، مشك كهنه
شكرالله پاس دار خداوند
شكيب أرام، تحمل، بردباري
شهاب شعله، ستاره كوكب، ستاره روشن، زود گذر، راه أب
شهداد شاه داده، روستايي در كرمان كه ميوه هاي شيرين دارد
شهرام رام شده شاه، أرامش شاه
شهريار كلانتر، حاكم شهر، فرماندار والي
شهزاد شاه زاده
شيردل پردل، دلاور، بي باك، شجاع


ف
فاتح پيروز، گشاينده
فايز رستگار و غالب
فتح علي منسوب به فتح
فتح الله پيروزي براي خدا، پيروزي خدا
فخيم بزرگوار، سربلند
فراز باز، نزديك، بالا بلند
فرامرز آمرزنده دشمن، از پهلوانان شاهنامه
فرجام انجام، انتها، عاقبت
فرج گشايش، قيمت، آسودگي از كار و گرفتاري
فرخ پي فرخ داد، فرخ روز
فرخ خجسته، مبارك
فرداد زيبايي داد
فردوس باغ، بهشت
فردين كوتاه شده فروردين
فرزاد فرزند فر و شكوه و شادي
فرزين فرزان، مهره اي به نام وزير در شطرنج
فرشاد نام روح و عقل كره زمين، نفس فلك مريخ
فرود پايين، پس، زيرين
فروزانفر روشنايي با شكوه،
فروهر نيروي خداوندي، اهورايي است كه پاكان و نيكان را نگه دارنده است.
فرهاد نام يكي از نجباي ايران و پهلواني در زمان كيكاووس
فرهمند داراي فر و شكوه
فرهنگ تربيت، دانش و ادب، آموخته زندگي
فريبرز داراي قامت خوب و زيبا، نام پسر كيكاووس
فريدون از شاهان ايران زمين به معني دارنده سه نيرو
فريد يكتا، گوهر نفيس، بي مثل
فريمان پري مانند،
فضل الله بخشش خداوند
فياض بسيار بخشنده، جوانمرد
فيض بخشش و عطا
فؤاد قلب، دل



ص
صائب رساننده، راست، درست
صابر شكيبا، بردبار، آدم حكيم وآرام
صادق راستگو، درست كردار، آشكار، لقب امام ششم
صالح نيك، سزاوار،
صبا باد بهاري كه از شرق مي وزد، باد لطيف و خنك صبح
صفار مسگر، روي گر
صفا روشني، پاكي، پاكيزگي، يكرنگي
صفر دومين ماه قمري پس از محرم،
صمد بي نياز، مهتر، پايدار


ض-ط-ظ
ضياءالدين چشم چراغ دين، روشنايي دين، فروغ
طارق شب رونده، ستاره صبح
طاهر پاكيزه، منزه
طرق راه، طرقي منسوب به طرق روستايي در نزديكي شهر مشهد
ظريف نازك، لطيف
ظفر پيروزي


ع
عابد پارسا، عبادت كننده، كسي كه خدا را پرستش مي كند
عادل داد دهنده، دادگر، دادگستر
عارف شناسنده، صبور
عاطف مهربان، برگرداننده
عاكف گوشه نشين و بازدارنده از كارهاي اجتماعي
عباس ترش رو، بداخم، يكي از نام هاي شير
عبدالله بنده خدا، سر سپرده درگاه
عثمان نام مار و بچه مار، نام خليفه سوم
عرفان شناختن حق تعالي ومعرفت خداشناسي
عزيز محبوب، يار، گران مايه، نادر
عسكر لشكر، سپاه، نوعي انگور
عصار روغنگر، روغن كش
عقيل مرد زيرك و بسيار دانا
علي بلند، شريف، نام امام اول
عليمراد كسي كه مراد و مرشدش علي است،
عماد آنچه به آن تكيه كنند
عمار مرد با ايمان، ثابت و استوار،
عميد بزرگ، سرور، سردار،
عيار زيرك، طرار، تندرو، تردست
عيسي از پيامبران بزرگ
عين الله چشم خدا، نشان خدا


غ
غضنفر شيربيشه، شير درنه، مرد درشت اندام و مرد قوي
غفار بخشنده، آمرزنده
غلام كودك، پسر كوچك، نوكر



ق
قادر توانا، مقتدر
قاسم بخش ككننده، توزيع كننده
قباد پدر كيكاووس
قدرت توانايي
قدير توانا
قربان علي صدقه در راه علي
قربان نزديك شدن، هم نشين، فدايي
قليچ شمشير
قنبر يكي از ياران امام علي(ع)
قهرمان دلاور،
قيصر امپراتور روم


ک
كارن جنگي، جنگجو
كاظم فرو خورنده خشم
كافي بس، بي نياز
كامبيز تصحيف كبوجيه
كامران بهره مند، سعادتمند
كاوه آهنگر معروف اساطيري ايران
كاويان كاويدن، جست و جو كردن
كديور كشاورز، ريش سفيد و بزرگتر، صاحب
كرامت جوانمرد، بخشنده
كرم جوانمردي
كريم بخشنده، سخاوتمند
كمال ترقي، تمام
كميل كوچك شده كامل
كوشا سعي كننده
كيان منسوب به خاندان و شاهان ايران باستان
كيانوش نام يكي از برادران فريدون
كياوش مانند پادشاه
كيوان ستاره بزرگتر، ستاره زحل
كيومرث زنده و فاني، پيشواي روي زمين


گ-ل
گرامي عزيز، محترم
گودرز نام مرغي كه روي آب مي نشيند، نام پسر شاپور از پهلوانان ايراني
گيو گويا و سخن كننده،
لقمان دانشمند
ليوه مرد احمق

م
ماشاءالله آنچه خدا خواسته
ماني نام پيكرنگاري كه خود را پيامبر خواند و كتاب ارژنگ را از خود گذاشت
ماهان منسوب به ماه
متين محكم، پابرجا
مجتبي برگزيده و پسنديده
مجيد گرامي، خوشبو، بخشنده
محتشم توانا و با حشمت
محرم حرام شده
محسن نيكوكار
محمد ستوده، ستايش شده
محمود ستايش كرده
مختار برگزيده، صاحب اختيار
مراد خواسته، آرزو
مرتضي پسنديده، گزيده
مزدك مؤمن، خداي
مسعود فرخنده، سعادتمند
مسلم تسليم شده، مسلمان
مسيح چيزي كه بماند، مس كننده، نام عيسي پيامبر
مصطفي گزيده شده
مصيب راستكار و درست گو
مظفر مرد پيروز
معتمد اعتماد كننده
معين يار و مددكار، ياري كننده
منصور چيره، ياري شده
منوچهر كوتاه شده مينوچهر به معناي بهشت رو،
موسي تيغ سلماني، نام پيامبر قوم يهود
مهدي هدايت شده
مهراب رونق آفتاب
مهران منسوب به مهر
مهرپرور پرورش دهنده ناهيد و مهر
مهرداد داده مهر و ناهيد وخورشيد
مهرشاد خورشيد تابان
مهيار كنايه از عاشق شب زنده دار
ميثاق پيمان، عهد
ميثم از ياران امام علي
ميلاد داده مهر، تولد زمان روز


ن
نادر كمياب، هرچيزكم
ناصر ياور، مددكار
ناظم به نظم در آورنده
نام جو طالب نام
نامي نام آور، مشهور،رشد كننده
نجف تل، زمين بلند كه آب به آن برسد
نريمان دلير، پهلوان، نام پدر سام جد رستم
نصير مددكار، ياري دهنده
نقي پاكيزه، برگزيده
نوا آواز مرغ،آهنگ، سامان
نوبخت بخت نورتازه، بختيار
نوذر پسر كشته شده منوچهر به دست افراسياب
نويد مژده، خبر خوش
نوين تازه، جديد
نيكا آب خوب، آب صاف
نيما كوچ، خرد، ريزه، نام تخلص


دختر:


الف

آتوسا نام دختر كوروش و اردشير دوم
آرزو خواهش، مراد،
آرميتا پارسا، فروتن
آزاده آن كه در بند نباشد،
آزيتا آزاده
آسيه ستون و عمود
آفرين شادباش و ستايش
آمنه توده، چوب ريزه خشك
آناهيتا نام رب النوع آب در ايران باستان
آنوشا نغمه، صدا
آوا آهنگ، آواز
آهو غزال، چابك
آيدا ماه وش، ماه روشن
احترام بزرگ داشتن،
اختر ستاره، كوكب، ستاره بخت و اقبال
اعظم بزرگ تر، بزرگوارتر
افسانه سرگذشت، حكايت
افسر تاج، گرامي تر
الماس يكي از سنگ هاي قيمتي
الناز ايلناز(تركي)
الهام وحي، تلقين كردن،
الهه رب النوع، بت
انگاره برگه محاسبات، بازگويي سرگذشت ها(انگاره مي كند)

ب
بتول پارسا، نوراني، كسي كه از دنيا بريده باشد و از ازدواج خودداري كرده باشد.
بنفشه گلي زيبا و معروف كه طبيعت آن سرد است.
بهار زيبايي، بتخانه چين
بهاره كشت بهاره، گروه زنبوران ونام دهي
بهرخ خوش چهره، نيك روي
بهناز باناز خوب، خوش ناز
بيتا خانه، يكتا، بي مانند

ب
بتول پارسا، نوراني، كسي كه از دنيا بريده باشد و از ازدواج خودداري كرده باشد.
بنفشه گلي زيبا و معروف كه طبيعت آن سرد است.
بهار زيبايي، بتخانه چين
بهاره كشت بهاره، گروه زنبوران ونام دهي
بهرخ خوش چهره، نيك روي
بهناز باناز خوب، خوش ناز
بيتا خانه، يكتا، بي مانند

پ
پانته آ نام زن زيبايي كه مادي ها او را براي كوروش آوردند ولي كوروش او را به شوهرش بازگردانيد.زماني كه شوهرش در جنگ با مصري ها كشته شد او هم خودكشي كرد.
پرستو نام پرنده اي كوچك كه در بهار تابستان پيدا مي شود.
پروانه نام حشره اي كه خود را به چراغ و شمع مي زند، حكم و فرمان، دليل، رهبر
پروين چند ستاره كوچك نزديك به هم(ثريا)
پريچهر بسيار زيبا، نام زن جمشيد
پريسا افسونگر، تسحير كننده
پري فرشته، همزاد
پگاه بامداد، صبح
پيروزه جواهري كه نگاه كردن به آن روشنايي چشم را مي افزايد

ت
تبسم خنده، لبخند
ترانه آهنگ، آواز، طنز، خوش طبعي
توتيا سنگ سرمه چشم
توران استاني كه فريدون به پسر بزرگ خود(تور) داده و به توران موسوم شد
تينا به زبان( زند و پازند) به معني گل

ث-ج-چ
ثريا ستاره، پروي
جلوه خودنمايي، آشكار كردن
جوهر گوهر
چهره روي، صورت
چيكا نام پرنده است.

ح
حرمت آبرو، احترام
حليمه زن بردبار، نام دايه پيامبر
حميده ستوده، پسنديده
حميرا زن سپيد و سرخ، لقبي كه پيامبر به عايشه داده بود.
حوا زن گندمگون،
حوري زن بهشتي، زيبا و سفيد

خ
خاتون خانم، باوي بزرگ
خاطره يادبود،سرگذشت
خجسته مبارك، فخنده
خديجه بچه شتر، نام اول پيامبر
خيرالنساء بهترين زنان، لقب حضرت فاطمه

د-ذ
دردانه يك دانه مرواريد، در يكتا
درنا پرنده اي بزرگ و سفيد
دريا آب زياد، اقيانوس
دنيا جهان، هستي
ديبا نوعي پارچه ابريشمي كنايه از روي زيبا
ذكيه تيزهوش

ر
رابعه آهنگي در موسيقي چهارم
راحله كوچ كننده
راضيه شادمان
ربابه همسر دوم امام حسين، واحد تنبور
رخساره رخ، چهره
رايحه بوي خوش
رعنا خوش اندام، متكبر، خودخواه
رقيه دختر امام حسين، آنچه براي به دست آوردن چيزي يا به جهت حفظ و نگه داري خود به كار ببرند از قبيل دعا
ركسانا نوراني، روشن
روشنك روشن، پرچم روشنايي
رويا خيال، هر چيزي كه از زمين برويد

ز-ژ
زبيده گل هميشه بهار
زري ساخته از زر، طلايي
زهرا درخشان، پرنور، لقب حضرت فاطمه
زهره شكوفه، سپيدي، دومين ستاره منظومه شمسي به نام ناهيد
زيبا خوب روي، خوش سيما
زينب در خت خوشبوي و خوش منظر
زينت زيبا، زيور
زيور آلات آرايشي كه زنان به خود بياويزند
ژاله قطرات باران، سرشگ هوا
ژيلا جيلا(گيلكي)

س

ساحل كرانه، كناره دريا
سارا، ساره خالص، صاف، نام زن حضرت ابراهيم و مادر اسحاق
ساغر باده شراب، پياله مي
ساناز نام گلي خوشبو
سايه منطقه تاريك
سپيده سحرگاه، روشني
ستاره كوكب، علم و پرچم
ستوده ستايش شده
سحر پيش از آفتاب
سروناز سرو سهي، نام نوايي در موسيقي
سكينه دختر امام حسين
سمانه بلدرچين، كرك
سميرا زن گندمگون، نام محلي در راه مكه
سميه همنام، همتا
سودابه دختر پادشاه هاماروان، زن كيكاووس
سوزان سوزنده، آفتاب و زيبايي
سوسن نام گياهي
سوگلي محبوب ، برگزيده
سولماز زني كه پژمرده نمي شود( تركي)
سهيلا نرم، ملايم
سيما چهره، روي، نقره نام
سيمين خوب، ظريف، نقره گون

ش
شادي خوشحال، شادان
شبنم قطره، آبي كه سحرگاه بر روي برگ و گل نشيند
شعله شرار آتش، زبانه آتش
شقايق گل سرخ، قرمز وحشي
شكفته گشاده، بازشده، هر گل سرخ بزرگ
شكوفه گل درختان ميوه، غنچه درختان نورس
شكوه حشمت
شكيبا بردبار،صبور
شكيلا داراي شكل و ظاهري زيبا
شهربانو زيباي شهر، كسي كه در آن شهر از او زيباتر نباشد
شهرزاد شهري، در شهر تولد يافته
شهره مشهور، نامور،
شهلا چشم درشت شاداب، چشم سياه و فريبنده
شهناز ناز شاه، از آهنگ هاي موسيقي
شهين منسوب به شاه
شيدا ديوانه، عاشق و شوريده
شيرين نام زن خسرو پرويز، معشوقه فرهاد زن خسرو
شيلا موقع نهار خوردن، سفره امرا و بزرگان،
شيما زن خال دار
شيوا بليغ، نيكو

ص
صحرا بيابان، دشت
صديقه زن كوچك تر، راستگو
صغري زن كوچك تر
صفورا دختر شعيب و زن حضرت موسي
صنوبر كاج، هميشه سبز

ط-ظ
طاهره پاك، مطهر، لقب و نام حضرت فاطمه(س)
طراوت شادابي،
طلا زر، پر بها
طلعت ديدار، برآمدن ستاره
طيبه پاك، مطهر، لقب و نام حضرت فاطمه(س)
ظريفه ظريف، لطيف

ع-غ
عاتكه زن خوشبو، كمان، دختر عبدالمطلب جد پيامبر
عاليه بزرگوار، بلند مرتبه، ارجمند
غزال آهو
غزل نوعي شعر، عشقبازي كردن

ف
فاطمه زني كه بچه دو ساله را از شير گرفته است، از شير گرفته شده، نام دختر پيامبر
فخري متكبر، كسي كه به ديگران فخر بفروشد
فرح شادماني، سرور
فرخ لقا نام زن در كتاب امير ارسلان
فرناز ناز باشكوه، داراي ناز زيبا
فرنگيس دختر افرسياب
فروغ روشنايي
فريبا فريب دهنده دل، زيبا
فريده ر.ك فريد
فوزيه زن رستگار شده
فيروزه ر.ك پيروز

گ ق-ک
قمر ماه
كبري مونث اكبر، بزرگتر
كتايون جهان بانو، زني كه پادشاه باشد
كلثوم نيكو روي وفربه، گوشتالود
كوكب ستاره، اختر
كيجا دختر بچه
كيميا مكر، اكسير، ماده اي كه تغيير ماده ديگر را سبب شود

گل بهار كسي چون گل بهاري
گوهر جواهر، اصل
گيتا جهان، دنيا،گلي بسيار خوشبو
گيتي جهان، دنيا،گلي بسيار خوشبو
گيسو موي سر

ن م ل لادن نام گلي خوشبو
لاله گلي خودرو كه در بيابان مي رويد و سرخ رنگ است.
لعيا زن حضرت يعقوب
ليدا از نام هاي متداول ايران
ليلا معشوقه مجنون، لحني از موسيقي
م
مائده سفره، خوردني ها
ماريا زن سپيد و درخشان
مرجان درخت و شاخه هاي آهكي كه در دريا برويد
مرجانه ر.ك مرجان
مرضيه مورد پسند، نيكو
مرواريد مرجان، جسمي در ميان صدف
مريم زن عبادت كار
مژده بشارت، نويد
مژگان جمع مژه
مستانه مانند مستان
مطهره زن پاكيزه، مقدس
معصومه بي گناه
مليكا پادشاه
ملينا مهربان و نرم خو
منير نوراني، درخشان
منيژه خودخواه، تكبر
مهتاب نور و درخشندگي ماه
مهتاج تاج ماه، ماهتاج
مهرآذر دوستدار آتش
مهرناز داراي مهر و ناز
مهري مهر مانند، مانند خورشيد
مهسا مانند ماه، ماه گون
مهستي ماه بانو، ماه خانم
مهشيد شعاع ماه، پرتو ماه
مه لقا ماه رو، زيبا
مهناز ناز ماه
مهين بزرگتر و بزرگترين
ميترا خداي مهر
ميشا هميشه، گل هميشه بهار
مينا آينه، شيشه رنگي
ن
ناتاشا نامي براي خانم ها
نازنين لطيف مانند ناز، دوست داشتني
نازيتا پرناز وآنكه بسيار ناز كند
ناهيد ستاره زهره
نجمه كوكب، خوشه پروين
ندا فرياد
نرگس گلي است سفيد و كوچك
نسا زنان
نسترن گلي خوشبو
نسرين گلي است سفيد و كوچك
نسيم باد ملايم
نغمه آواز، ترانه
نگار محبوب، معشوق، تصوير
نگين سنگ پرارزشي كه روي انگشتر نصب مي كنند
نيكتا خوب
نيكي احسان، خوبي
نيلوفر گياهي است كه مانند پيچك بالا مي رود
و ه
- وجيهه زن زيبا، چهره گشاده و خوش چهره
هاجر زن حضرت ابراهيم، جدايي كننده
هايده توبه كننده، بازگشت به حق
هدا راهنما
هديه ارمغان، پيش كش
هستي وجود، بودن
هليا خورشيد، بگذار، باشد
هما مرغي افسانه اي، خجستگي،
هنگامه فرياد، جمع مردم كه بر سر چيزي گرد آيند
هويدا روشن، پيدا