فرهنگ دفاعی رمز پیروزی در دفاع مقدس

[دلارام1383]

جنگ، واژه­ای است شناخته شده در جهان کنونی که به درگیری­های نظامی و غیرنظامی به اشکال مختلف اطلاق می­شود، اما برعکس این عنوان، هشت سال مقابله مردم ایران با رژیم متجاوز بعثی صدام، عنوان دیگری وارد واژگان لغت فارسی کرد.در نگاه اول شاید چنین به نظر بیاید که انتخاب دفاع مقدس به خاطر نشان دادن عدم شروع جنگ از سوی ایران انقلابی به جنگ تحمیلی اطلاق شده است، که این مفهوم نیز می­تواند درست باشد، اما باید گفت که واژۀ دفاع مقدس عمق معنایی خاصی دارد که آن را باید در شکل مقاومت و حضور داوطلبانه قاطبه مردم در آن از هر نژاد، زبان، قوم و مذهب و ارزش­های بالای معنوی و فرهنگی که در آن پدیدار شد جستجو کرد. تبدیل واژه جنگ به دفاع مقدس، ترجمان فرهنگی اندیشه­های دفاعی ملت ایران در برابر تجاوزگری دشمنان و برآیند عملی فرهنگ دفاعی مردم ایران بود که در سایه آموزه­های معمار کبیر انقلاب به یک امر معنوی و قدسی تبدیل شد و منشأ خلق ارزش­های بی نظیر انسان­های معناگرا و الهی در بحبوحه آتش و خون شد.

مرور تاریخ جنگ­ها طی دهه‌های اخیر نشان می‌دهد که در جنگ‌های کلاسیک، عموماً طرفین منازعه یک نوع موضع­گیری­های خصمانه زبانی قبل از شروع درگیری­ها نسبت به همدیگر اتخاذمی­کنند و با حل و فصل نشدن اختلافات، درگیری های جسته و گریخته انجام داده و در نهایت با افزایش تنش­ها، بر حجم درگیری‌ها افزوده می­شود و در نهایت جبهه جنگ گسترده­تر می­شود.

اما آنچه در خصوص دفاع مقدس اتفاق افتاد، روندی خارج از عرف بین المللی و غیر همانند با تاریخ منازعات و جنگ­ها بود. ایران اسلامی مواجه با یک انقلاب مردمی با خواسته­‌های دینی و فرهنگی بود. جمهوری اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) تازه تأسیس شده بود و هنوز فرصت اتخاذ مواضع رسمی در خصوص همسایگان را پیدا نکرده بود، لذا عنوان یک رابطه واگرایانه و یا هم گرایانه با همسایگان و دیگر کشورها به موازات آن بسیار زودتر از انتظار بود. در واقع هنوز اختلاف در مواضع و یا توافقی صورت نگرفته بود که امکان حل و فصل آن متصور باشد یا نه؛ که به ناگاه ایران اسلامی مواجهه با یک تهاجم همه جانبه از زمین و هوا شد و طبیعتاً در چنین شرایطی سازمان­های نظامی و دفاعی کشور سامان آنچنانی نداشت که به محض شروع تجاوز ناجوانمردانه صدام، جبهه­ی مقابله به صورت سریع و رسمی شکل بگیرد. آنچه در این میانه به کمک ایران انقلابی آمد، فرهنگ دفاعی، روحیه انقلابی و هدایت­های پیر جماران بود که در لحظه خطرناک تاریخ انقلاب، تمامیت ارضی و کیان امت اسلام را از خطر یک توطئه بزرگ با عاملیت صدام دیوانه و پشتیبانی نظام استکباری و تمامی ایادی آنها حفظ کرد.

مردم انقلابی  ایران بر اساس آموزه­های رهبر بزرگ خود، آموخته بودند که می­توانند با اتحاد و یکدلی و پیروی از ولایت فقیه خود، بزرگترین اتفاق قرن بیستم را که همانا ساقط کردن یکی از قدرتمندترین حکومت­های دیکتاتوری جهان بود، این بار عزم خود را جزم کردند تا با حضور در جبهه های دفاع از تمامیت ارضی و استقلال خود در مقابل دشمن تا دندان مسلح، حماسه‌ای بزرگتر از انقلاب اسلامی خلق نمایند و آن حفاظت ازانقلاب در برابرتوطئه­ای بزرگ و ویرانگر بود.

تصور شرایط اولین روزهای جنگ و روند آن نشان می­دهد که جز با اتکا به فرهنگ دفاعی که در نیروهای مسلح و تمامی ملت ایران به وجود آمده بود، امکان پیروزی در جنگ وجود نداشت، چرا که از یک سو سازمان­های نیروهای مسلح در وضع مساعدی نبودند و از سوی دیگر، کشور هنوز در داخل مشکلات عدیده­ای با گروهک­ها، ضد انقلاب و ته مانده­های رژیم پهلوی داشت، لذا در چنین شرایطی آنچه سرنوشت جنگ را تعیین کرد، فرهنگ دفاعی مردم ایران و باور به پیروزی در برابر دشمن بود، چرا که فرهنگ دفاعی زیر ساخت اراده ملت ایران برای مقابله و مقاومت در برابر دشمن را تشکیل می­دهد و این گونه دلاوری و حماسه آفرینی یکی از درس­های بزرگ نهضت عاشورا به ملت ایران است.

اولین بروز آشکار فرهنگ دفاعی، حضور جانانه ارتش و سپاه در برابر هجوم برق آسای نظامیان بعثی بود. صدام با وعده پیروزی سریع و برق آسا، به ایران انقلابی حمله کرده بود و به هیچ عنوان قصد ماندن در خوزستان و مناطق مرزی را نداشت . او انتظار مقاومت آن چنانی نیز از ملت ایران متصور نبود. اما در اولین روزهای درگیری و مواجهه با اندک حضور سربازان خمینی کبیر(ره) و مردم مرزنشین، مزه دهانش گس شد، اگر چه غرور و نخوت دیوانه وارش،اجازه پذیرفتن اشتباه را به او نمی داد. بنابراین بر خلاف وعده  پیشروی های  سریع و بدون مانع تا تهران، نیروهای بعثی در دشت­های خوزستان، کردستان، ایلام و...  زمین گیر شدند.

دومین تبلور عینی فرهنگ دفاعی، شکل گیری بسیج همگانی مردم ایران بود که با حضور درمساجد و پایگاه های بسیج مردمی، خط مقدم و داخل شهرها را تبدیل به  مرز های دفاعی خود کردند. حضور بسیجیان از اقشار مختلف مردم در جبهه، ضمن تقویت قوای دفاعی، روحیه ایثار و ازخودگذشتگی را بیش از پیش معنا و مفهومی تازه و عمیق تر بخشید و در داخل شهرها و روستاها نیز، بدون نیازجدی به نیروهای امنیتی و انتظامی، امنیت عمومی، روانی، فرهنگی و فیزیکی کل کشور تامین شد و این تجربه ارزشمند، فرهنگ دفاعی را به عنوان یک نظریه اثبات شده در پیش چشم آینده نظام قرار داد که ادامه آن نیز در گذرگاه­های خطرناک تا به امروز حافظمنافع ملی، تمامیت ارضی و مهم‌تر از همه با ترجمه آیه شریفه  و اعدولهم ….. چشمان طمع کار و مغزهای خام اندیش دشمنان انقلاب اسلامی را متوجه قدرت و عظمت ملت ایران کرده است.

امروز نیز با وجود تهدیدات مختلف و طرح­های گوناگون نظام استکباری علیه ملت ایران، کماکان شاهد اراده مستحکم ملت ایران برای صیانت ازخود و انقلاب خود هستیم که نشان ازفرهنگ دفاعی بالا در کلیت جامعه ایران دارد و ملت ایران در برابر تمام هجمه­های اقتصادی، فرهنگی، روانی و نظامی دشمن مصمم­تر از گذشته آمادگی مقاومت و دفاع از خود را دارند.