ورشو سازی هنری فراموش شده

[L²evi]

هنر ورشوسازی از کشور لهستان به ایران وارد شده و نام ورشو به دلیل شهر ورشو مرکز کشور لهستان بر روی این فلز ماندگار شده است . در اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی هنر ورشوسازی در ایران به اوج خود رسید و سابقه هنر ورشوسازی در ایران مربوط به شهرستان‌های دزفول و بروجرد است .

قلمکاران لرستانی قبل از ورود ورشو به ایران از ورق زرد رنگ برنج برای ساخت ابزار و وسایل مورد نیاز در منازل استفاده می‌کردند . پس از ورود ورشو به ایران ، هنرمندان خوش ذوق دزفول و بروجرد این فلز را در دست گرفته و با دقت و ظرافت خاصی آن را نرم کرده و پس از شکل گیری نهایی به دست استادان قلمکار می سپردند . استادان قلمکار ورشو نیز با چشمان خوش بین و دستان هنرمند خود بر روی این جسم بی جان ، فضایی رویایی را قلمکاری می کردند . هنر ورشوسازی در ایران اکنون به صورت پایه در شهرستان بروجرد وجود دارد و نام ورشو و ورشوکاران این دیار در همه جای دنیا مشهور شده است . در زمان حاضر سماورهای ورشویی در همه نقاط ایران مختص استادان ورشو سازی بروجرد است . اسناد و مدارک فرهنگی برجای مانده از گذشته به ویژه ابزار و ظروف بیانگر آن است که بروجرد نیز از لحاظ تولید صنایع‌ دستی سابقه‌ای دیرینه دارد .

ورشو سازی عبارتست از ساخت و تهیه انواع ظروف از جنس ورشو که خود آلیاژی از جنس 20% نیکل، 35% روی ، 45% مس است .

نوآوران و استادان صنایع‌دستی در بروجرد همواره به موازات آفرینش‌های ذوقی صنعتگران و هنرمندان دیگر شهرهای کشور از جمله اصفهان در خلق آثار شگفت انگیز گام برداشته ‌اند .

ورشو، خود به رنگ نقره است و آلیاژی است که به خوبی فرم گرفته و می‌توان زیرساخت‌های مصرفی و زیبایی که کاملاً جنبه کاربردی دارند ، تهیه کرده سپس روی آن را قلم زنی و بر زیبایی آن افزود .

امروز دیگر صدای دلنشین چکش صنعتگران پر ذوق در کوچه پس کوچه‌های بازار قدیمی بروجرد به گوش نمی‌رسد و دگرگونی‌های صنعتی نقش و نگار ظروف ورشو را از یاد برده است .

در تاریخ ورشو سازی بروجرد استادانی از جمله محمد رحیم میناگر، رضا رئوفیان ، رضا گلدوز و محمد بادآور پا به عرصه وجود نهاده و با تحمل مشکلات فراوان صنعت ورشو سازی را با دستان خود به اوج و تکامل رساندند .

صدایی که از کوبیدن چکش‌ها به ظروف مسی به صورت همنوا ایجاد و در کوچه‌های بازار بروجرد طنین انداز می‌شد ، این حرفه را از میان دیگر صنایع متمایز می ساخت .

امروز به دلیل تحولات گوناگون ، صنعتگران و هنرمندان این هنر- صنعت به شغل‌های دیگر روی آوردند . متأسفانه به دلیل اهمیت ندادن به این صنایع ، ماشته ، گلیم و جاجیم‌های صنعتی ، ظروف ورشوی ماشین ساز، صنایع چرمی مصنوعی و تابلوهای پلاستیکی چوب نما شده‌اند و با قیمت‌های بالا به مردم عرضه می‌شود .