تعریف کلی تمامی ناهمواری ها و عوارض جغرافیایی

[EMINEM2]

ناهمواری‌ها [ویرایش]

به همه پستی و بلندی‌هایی که درسطح زمین دیده می‌شوند ناهمواری می‌گویند، به دشت‌ها، دره ها، جلگه‌ها، تپه‌ها و پدیده‌های دیگری مثل آن‌ها که در روی زمین قرار گرفته‌اند، ناهمواری می‌گویند.

ناهمواریهای همواره به شکل ثابتی نیستند عوامل تغییر دهندهٔ چهرهٔ زمین، آرام آرام یا به سرعت شکل ناهمواریها را تغییر می‌دهند بررسی ناهمواری‌ها به ما کمک می‌کند تا محیط طبیعی زندگی خود را بهتر بشناسیم و از آن بهتر و عاقلانه تر بهره ببریم. تغییر شکل ناهمواری‌ها در
کوهستان ها
سواحل
بیابان‌ها

الف- در نواحی کوهستانها، عواملی چون یخچال‌ها، باد، باران، آب‌های جاری و تغییرات دما چهرهٔ کوهستان را دگرگون می‌کند. مواد پدیدآمده از تخریب کوهستانها، به شکل تخته سنگها، قطعه سنگها، پاره سنگ ها، دانه‌های شن وماسه به حرکت در می‌آیند این مواد به وسیله آب، باد یا فروریختن از بالا به پایین دامنه‌ها منتقل می‌شوند و در نقاط دیگری برجای می‌مانند ب- در نواحی ساحلی ناهمواریها با سرعت بیشتری تغییر شکل می‌دهند در بسیاری از این نواحی، میزان بارندگی بیشتر از نواحی دور از دریاست. باران و آب‌های ناشی از آن شکل ناهمواریهای ساحلی را تغییر می‌دهد هم چنین امواج دریا به ساحل برخورد کرده و ناهمواری‌های ساحلی را تخریب می‌کنند و مواد آن را با خود به دریامی‌برند باد نیز در ساحل ماسه ها را جابه جا می‌کند و شکل ناهمواریهای ساحلی را تغییر می‌دهد در نواحی کرانه‌ای، طوفان‌های دریایی بسیار شدید رخ می‌دهد که ممکن است طی چند ساعت، ناهمواری‌ها را فرسوده کند و چهره جدیدی به ساحل بدهد. پ- در بیابانها تفاوت دما سبب وزش بادهای نسبتا شدید می‌شود این بادها، شن و ماسه‌های بیابان را جابه جا می‌کنند و آن‌ها را به صخره ها و سنگ‌ها می‌کوبند وهم چون سمباده، سنگ‌ها و صخره‌ها را صیقل می‌دهند. باد ماسه‌های بیابان را به شکل انواع تپه‌های ماسه‌ای در جایی انباشته می‌کند و پیوسته با وزش خود، شکل تازه‌ای به آنها می‌دهد هم چنین تفاوت دمای شب و روز در نواحی بیابانی زیاد است در بیابان‌ها، درطول شب به علت کمبود ابر در آسمان گرمای زمین به سرعت به آسمان منتقل شده و هوا سرد می‌شود اما در طول روز خورشید به بیابان می‌تابد و آن را بسیار گرم می‌کند این گرمی و سردی هوا در نواحی بیابانی پیوسته ادامه دارد و سبب تخریب سنگ ها بر اثر انبساط و انقباض می‌شود
خاک [ویرایش]

خاک قشر نازکی است که درسطح زمین گسترده شده‌است و معمولاً کمتر از یک متر ضخامت دارد برا ی تشکیل یک سانتی‌متر خاک، بیش از هزار سال زمان لازم است
فرسایش [ویرایش]

در عمل تخریب ناهموریهای سطج زمین (حمل مواد حاصل از آن) و در بر جای گذاشتن آنها در مناطق دیگرفرسایش نام دارد البته فرسایش تنها توسط آب انجام نمی‌شود و عواملی چون باد، امواج دریا و یخچال‌ها فرسایش ایجاد می‌کند و چهره زمین را تغییر می‌دهد
رسوب گذاری [ویرایش]

رودها مواد تشکیل دهنده سطح زمین را تخریب می‌کنند و آن‌ها را باخود حمل کرده و در نهایت به دریاها و اقیانوس‌ها می‌برند این مواد که به آنها رسوب می‌گویند در دریا ته نشین می‌شوند به این عمل رسوب گذاری گفته می‌شود
چین‌خوردگی [ویرایش]

بر اثر برجای ماندن مواد رسوبی در دریاها، لایه‌های رسوب طی میلیون‌ها سال بر روی یکدیگر انباشته می‌شوند ممکن است حرکات زمین بعدها، آرام آرام لایه‌های رسوبی را خمیده کند و به طرف بالا حرکت دهد بعد از گذشت مدت زمان بسیار زیاد، لایه‌های رسوبی خمیر شده از دریاها سردرمی آورند و به شکل چین خوردگی‌ها در سطح زمین ظاهر می‌شوند چین خوردگی‌های هیمالیا، زاگرس و البرز به همین ترتیب بوجود آمده‌اند فشاری که به لایه‌های رسوبی وارد می‌شود ممکن است از جهات مختلفی باشد. به خمیدگی یا چین خوردگی به سمت بالا تاقدیس و به خمیدگی یا چین خوردگی به سمت پایین ناودیس می‌گویند چین خوردگی‌ها همواره به شکل اولیه خود نمی‌مانند باران و برف، باد، یخ و تغییر دما سبب تخریب آنها می‌شود مواد حاصل از تخریب چین خوردگیها (کوه‌ها) به دریاها و اقیانوس‌ها حمل و در آن جا ته نشین می‌شوند و این چرخه، ادامه پیدا می‌کند اما نه در مدتی کوتاه، بلکه طی میلیون‌ها سال، شناسایی شکل اولیهٔ چین خوردگی دشوار است
انواع چین‌خوردگی‌ها [ویرایش]

الف- چین خوردگی مایل ب-چین خوردگی خوابیده

الف- اگر فشار نیروهای درونی زمین قوی باشد یا اگر طبقات رسوبی نرمی کمتری داشته باشند چین‌ها در جهتی که به آنها فشار وارد می‌شود خمیدگی پیدا می‌کنند اینها را چین‌های مایل می‌گویند ب-هنگامی که فشار درونی زمین قوی باشد یا وقتی که چین‌ها به مانع برخورد کنند بر روی هم قرار می‌گیرند حتی می‌شکنند، اینها را چین‌های خوابیده می‌نامند
گسل‌ها [ویرایش]

گُسَل یا گسله شکستگی‌هایی در پوسته زمین هستند که در طول آنها تغیر شکل‌های قابل توجهی ایجاد شده‌است بزرگترین گسل ایران گسل زاگرس می‌باشد

در واقع حضور گسل در یک منطقه نشان می‌دهد که در یک زمان گذشته، در طول آن جابه‌جایی رخ داده‌است ای جابه‌جایی می‌توانسته یا بصورت جا به جایی آرام باشد که هیچ گونه لرزشی در زمیی ایجاد نمی‌کند یا اینکه بصورت ناگهانی اتفاق بیفتد که عامل ایجاد اغلب زمین‌لرزه‌ها می‌باشند در امتداد گسل‌های فعال، حین جابه جایی فرسایشی دو قطعه پوسته‌ای در کنار هم، شکسته و فشرده می‌شوند در سطح صفحات گسلی، سنگها بشدت صیقلی و شیاردار میوشند این سطوح صیقلی و شیاردار به زمین‌شناسان در شناخت جهت آخرین جابه جایی ایجاد شده در طول گسل کمک می‌کند
انواع گسل‌ها [ویرایش]

دسته‌بندی گسل‌ها فقط بر اساس هندسه و جهت جابه جایی نسبی ایجاد شده در آنها صورت می‌پذیرد گسل‌های امتدادلغز و گسل‌های شیب‌لغز دو تقسیم بندی کلی گسل‌ها می‌باشند. گسلهای امتدادلغز: گسل‌هایی که امتداد اصلی لغزش در امتداد راستای گسل باشد، گسل امتدادلغز نامیده می‌شوند.
گسل‌های شیب‌لغز [ویرایش]

گسل‌هایی که امتداد اصلی لغزش موازی جهت شیب گسل باشد گسلهای شیب لغز نامیده می‌شوند
آبرفت [ویرایش]

آب رودها در مسیر خود بخشی از پوسته زمین را می‌شویند و در صورت سرعت بالای آب این مواد شسته شده همچنان با آب حمل می‌شوند تا به محلی برسند که شیب زمین کم باشد و در نتیجه مواد در شیب کم در همان محل باقی می‌مانند و ته‌نشین می‌شوند این مواد ته نشین شده در همان محل خاک حاصلخیزی را بوجود می‌آورد که به آن آبرُفت می‌گویند .
باتلاق [ویرایش]

باتلاق زمینی است که آب آن را فراگرفته‌است و گیاهانی از نوع نی در آن روئیده باشد باتلاق‌ها محل مناسب برا تخم‌گذاری حشرات هستند.
جلگه [ویرایش]

دشتی است که از یک طرف به کوه و از طرف دیگر به دریا ختم می‌شود
بیابان [ویرایش]

بخش‌هایی از کره زمین به علت شرایط خاص آب و هوای دارای بارندگی کم است به این مناطق کم آب که گیاهان در آن بسیار کم می‌رویند و جانواران با شرایط سخت، خود را سازگار کرده‌اند بیابان می‌گویند البته گیاهان و محصولاتی که به آب فراوان نیاز دارند ومی توانند در خاک گرم و خشک هم رشد کنند در این مناطق (بیابان) بدست می‌آیند مثل درخت خرما در مناطق جنوب کشور
کویر [ویرایش]

به بعضی قسمت‌های بیابان که برعکس دارای آب زیرزمین زیادی هستند اما به علت وجود نمک و املاح مختلف هیچ گیاهی در آن نمی‌روید، کویر می‌گویند خاک کویرها شور است و برای کشاورزی مفید نیست اما خاک بیابان غنی است و در صورت که آب کافی داشته باشد از آن محصول زیادی بدست می‌آید در این نواحی بدلیل بارندگی کم ونبودن رطوبت، گیاهان بسیار کم رشد می‌کنند و پوشش گیاهی این مناطق بیشتر بصورت بوته‌های خار دیده می‌شود در کویر با شرایط بسیار دشوار، کشاروزان می‌تواند به سختی و با حفر چاه در زمین‌های سخت و خشک کویر، آب را به سطح زمین برسانند و کشاورزی مختصری را به وجود آورند
دره [ویرایش]

به فرورفتگی‌های میان دو کوه گفته می‌شود
فلات [ویرایش]

فلات‌ها صخره‌های افقی هستند که معمولاً قسمت بالایی آن تا اندازه‌ای با قسمت پایین آن برابری می‌کند و پست تراز کوه‌ها هستند در واقع سرزمین‌های مسطح بلند هستند.
جزیره [ویرایش]

جزیره یا آبخست یا آبخوست یا آبخو، به خشکی که گرداگردش را آب فراگرفته باشد، گویند.
کوه [ویرایش]

زمین نسبتا بلند است که در یک منطقه گسترده‌است و عموما بلند تر و شیب دارتر از تپه‌است و ۲۴ درصد خشکی‌های زمین را شامل می‌شوند بیش از نیمی ازا آبی که انسان‌ها نیاز دارند از کوه ه بدست می‌اید به مناطق کوهستانی اصطلاحا کوهستان و کوهسار می‌گویند
رشته‌کوه [ویرایش]

به زنجیره‌ای از کوه‌های به هم پیوسته رشته کوه می‌گویند

آبها از نظر مقدار و حجم، ۲/۹۷ درصد از آبهای موجود در سیاره زمین در اقیانوسها و دریاها انباشته شده‌اند و فقط ۸/۲درصد از آبها به شکل رودها، یخچالها، دریاچه‌ها و آب موجود دراتمسفر و خاکها وآبهای زیرزمینی می‌باشد آبها شامل دو دسته آبهای شور و شیرین هستند آب شیرین یعنی آبی که میزان نمک‌های آن بسیار کم باشد آبهای اقیانوسها و دریاها شور هستند اب شرین شامل : رودها، دریاچه‌ها، آبهای زیرزمینی و....
جویبار [ویرایش]

بخشی از باران و برفهایی که بر روی سطح زمین می‌بارد و کوهستانها را نیز شامل می‌شود بر روی سطح زمین جاری می‌شود و از جاری شدن آب بر روی زمین جویبارها بوجود آمده و حرکت می‌کنند
رود [ویرایش]

باران و برفی که بر روی کوهستانها می‌بارد بر روی سطح زمین جاری می‌شود و به شکل جویبارهایی حرکت می‌کند از به هم پیوستن این جویبارها، رود بو جود می‌اید معمولا در مناطقی که باران زیاد می‌بارد و یا در کوهستانهایی که همیشه پوشیده از برف است رودها همیشه جریان دارند
رودخانه یا خانه رود [ویرایش]

رودها با سرعتی که دارند زمینهای زیر خود را می‌کنند و رودخانه یا خانهٔ رود را بوجود می‌آورند رودها از بهم پیوستن جویبارها بوجود می‌آید ولی رودخانه با کمک رودها بوجود می‌آید
آبشار [ویرایش]

در قسمتی از مسیر رودخانه ممکن است بدلایلی سطح زمین اختلاف ارتفاع داشته باشد در این صورت آب رودها از بلندی به پایین می‌رسد که در این حالت به آن آبشار می‌گویند .
دریاچه [ویرایش]

بر روی سطح زمین مکانهای فرو رفته‌ای وجود دارد که بوسلیه آب پر شده‌است، این چاله‌های پر آب که هم وسیع است و هم عمیق، دریاچه نامیده می‌شود مانند در یاچه ارومیه. دریاچه‌ها راه به جایی ندارند و پس از گذشت زمان طولانی ممکن است خشک شوند یا به باتلاق تبدیل شوند.
دریا [ویرایش]

دریاچه‌ها چاله‌های پر آب و بسته‌ای هستند که راه به جایی ندارند اما دریاها خود از چند دریاچه با وسعت و عمق زیاد به وجود می‌آید بدین معنا که آبهای سطح زمین وقتی وسعت زیادی داشت باشد و با بقیه آبهای سطحی پیوند پیدا کنند به این آبها دریا می‌گویند
اقیانوس [ویرایش]

برخی از دریاها خود بخشی از آب گسترده‌تری هستند که به آن اقیانوس می‌گویند. ۷۰ درصد سطح کره زمین را اقیانوس‌ها می‌پوشانند.
خلیج [ویرایش]

خلیج در اثر پیشروی بخشی از آب دریاها و اقیانوسها بر روی خشکی بوجود می‌آید خلیج‌ها معمولاً ژرفای کمی دارند اما دارای ذخیره‌ای زیرزمین باارزشی مانند نفت هستند.
جزرو مد [ویرایش]

در اثر گرانش ماه و خورشید و چرخش زمین به وجود می‌آید. نزدیک کرانه دریا سطوح آب می‌توانند تا ۲۴ متر بالا کشیده شوند همچنین آبها از نظر شکل به سه دسته مایع، گاز و جامد تقسیم می‌شوند مثل ابر و مه، باران، برف و شبنم
ابر [ویرایش]

توده‌ای متراکم از بخار است که در طبقات پایینی و میانی اتمسفر تشکیل می‌شوند عناصر تشکیل دهنده این توده بخار همان عناصر تشکیل دهند مایعات سطح سیاره می‌باشند در مورد سیاره زمین، ابرها از بخار آب تشکیل شده‌اند
مِه [ویرایش]

مجموعه‌ای از قطرات خیلی ریز آب با تکیه‌های کوچک یخ است. از نظر کلی ابر و مه تفاوت چندانی ندارند فقط مه درقسمت پایین و ابر در نواحی بالای جو تشکیل می‌شود
باران [ویرایش]

ابرها از میلیون‌ها ریزقطره‌های آب تشکیل می‌گردند وقتی که هوای مرطوب بالا می‌رود یا زمانی که هوای گرم و سرد به هم برخورد می‌کنند ابرها به وجود می‌آیند به این ترتیب گازی به اسم بخار آب در هوا سرد می‌شود و دوباره مایع می‌گردد و به زمین فرو می‌ریزد
شبنم و شبنم یخ‌زده [ویرایش]

شبنم (ژاله) در شبهای صاف و آرام زمانی که بخارآب موجود در هوا سرد شده و به ریز قطره‌ها بدل می‌گردد تشکیل می‌شود آن‌را صبح هنگام به شکل قطرات آب روی گیاهان تارهای عنکبوت می‌توان دید وقتی که دما، زیر صفر درجه سانتیگراد می‌رسد شبنم یخ می‌زند شبنم یخ‌بسته را بشم (بشمه) نام نهاده‌اند.
رنگین‌کمان [ویرایش]

پدیده‌ای دیداری است که در آن نور خورشید در برخورد با قطره‌های آب موجود در جو به طیفی از نورها شکسته شده و ما آنرا در آسمان به شکل کمانی مرکب از رنگ‌های قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش می‌بینیم. ستاره‌شناس ایرانی قطب‌الدین شیرازی با شاگردش کمال الدین محمد فارسی نخستین کسی بودکه توضیح علمی درستی از چگونگی تشکیل رنگین‌کمان به‌دست داد.
برف [ویرایش]

برف یکی از گونه‌های بارش به شکل یخ بلورین است مخاطرات طبیعی: زمانی که رویدادهای طبیعی موجب زیان‌های مالی و جانی به انسان‌های ساکن در آن محل شود این رخدادهای طبیعی را به عنوان خطر طبیعی می‌شناسیم و به آن مخاطرات طبیعی می‌گوییم که شامل : زمین‌لرزه، آتشفشان، سیل، بهمن، برف، خشکسالی، طوفان، تگرگ و...
آتشفشان [ویرایش]

یک ساختمان زمین‌شناسی است که به وسیله آن مواد آتشفشانی (به صورت آب، گاز، قطعات جامد یاهرسه) از درون زمین به سطح آن راه می‌یابند انباشتگی این مواد در محل خروج، برجستگی‌هایی به نام کوه آتشفشان ایجاد می‌نماید آتشفشان‌ها پدیده‌های جهانی هستند در سایر کرات منظومه خورشیدی به ویژه سیاره‌های همانند با زمین یک پدیده عادی به‌شمار می‌آید و آتشفشان‌ها بی شک در کیهان نیز رخ می‌دهد پوشش سطحی ماه اغلب با سنگ‌های آتشفشانی پوشیده شده‌است و بارزترین بلندی‌های بهرام (مریخ) توسط آتشفشان‌ها ساخته شده‌اند.
زمین‌لرزه [ویرایش]

پوسته قاره‌ها هم یکپارچه نیستند بلکه در بخشهای مختلف دارای شکستگی هستند که محل این شکستگیها را گسل می‌نامند زلزله زمانی اتفاق می‌افتد که سنگهای ناحیه‌ای از پوسته زمین مقاومت خود را دربرابر نیروهایی که از درون زمین به انها وارد می‌اید از دست می‌دهند و به طور ناگهانی می‌شکنند از طرف دیگر تجزیه مود پرتوزا مانند اورانیوم درداخل زمین سبب تجمع انرژی در زمین می‌شود که گاهی در محل تماس دو پوسته یا گسلها، انرژی جمع شده امکان آزاد شدن می‌یابد دراثر این واقعه پوسته زمین به صورت موجی شکل بالا و پایین می‌رود هر چه سرعت و شدت این امواج بیشتر باشد خرابی ویرانی ناشی از ان نیز بیشتر خواهد بود عمق این انفجار زیرزمین نیز به میزان ویرانی حاصله تاثیر می‌گذارد یعنی هر چه ژرفای کانونی زمین‌لرزه کمتر باشد شدت ویرانی بیشتر می‌شود و هرچه ازمرکز زمین‌لرزه دورتر شویم از نیروی ویرانگری آن کاسته می‌شود همه زلزله‌ها خطرناک نیستند و برخی از آنها اصلا احساس نمی‌شوند بلکه فقط دستگاههای حساس آنها را ثبت می‌کنند برای اندازه گیری میزان آسیب زمین‌لرزه (شدت) و هچنین مقدار انرژیی که زمین‌لرزه آزاد می‌کند (بزرگی) از دو مقیاس استفاده می‌شود که به نام ریشتر و مرکالی معروف است انچه که در اغلب زمین‌لرزه‌ها سبب خسارت می‌شود و تلفات انسانی را بیشتر می‌کند تنها ویرانی ناشی ازخود زلزله نیست بلک مشکلاتی است که پس از وقوع زلزله رخ می‌دهد مانند آتش سوزیها، انفجار لوله‌های گاز، لغزش‌های زمین، پس‌لرزه‌ها، اتصال کابل‌های برق و...گاهی تلفات بیشتری به بار می‌اورد
سیلاب [ویرایش]

گاهی بر اثر بارندگی زیاد یا گرم شدن ناگهانی هوا و ذوب سریع برف‌ها روی قله‌ها مقدار آب رودخانه‌ها بسیار افزایش می‌یابد به طوریکه آب از رودخانه بیرون می‌ریزد و در اطراف جاری می‌شود و به شکل سیلاب به کشتزارها و خانه‌های روستائیان آسیب می‌رساند یا به عبارتی جریان بسیار شدید آب است که در بیرون از بستر اصلی رودخانه به جریان در می‌اید و به دلیل نیرویی که دارد هرانچه راکه بر سر راه دارد با خود می‌برد بنابرین وقتی سیل جاری می‌شود گل و لای آن همه چیز را مدفون می‌کند و هرچه در سر راه دارد ویران می‌سازد حفظ و کاشت گیاهان در مسیری سیلابی از مهمترین راههای جلوگیری از وقوع سیلاب است.
خشک‌سالی [ویرایش]

کمبود ریزشهای جوی مورد انتظار در یکسال نسبت به میزان متوسط بارندگی و افزایش میزان خشکی در یک منطقه را خشکسالی می‌گویند
بهمن [ویرایش]

بهمن سقوط ناگهانی مواد از روی دامنه‌ها به سمت پایین است و ممکن است این مواد برف یا قطعات سنگ و یا آمیزه‌ای از هر دو باشد در تمام مناطق کوهستانی به‌ویژه مناطقی که شیب دامنه‌ها زیاد باشد و همچنین دامنه‌هایی که فاقد پوشش گیاهی باشنداحتمال سقوط بهمن وجود دارد بهمن همچنین بر اثر نیروی گرانش زمین، وزن مواد روی دامنه ایجاد می‌شود .
تگرگ [ویرایش]

گونه‌ای بارش است قطره‌های یخ بسته باران است که از آسمان فرو می‌ریزد در اثر تغییرات ناگهانی هوا بر زمین می‌ریزد و بیشتر در بهار موجب زیان سردرختی‌ها و دیگر محصولات کشاورزی می‌گردد و در شمار آفات آسمانی است علت ایجاد تگرگ صعود سریع هوای نمناک به لایه‌های بالاتر و سرد جو و انجماد ذرات بخار آب است قطر تگرگ‌ها در حدود ۵ تا ۵۰ میلی‌متر است و بیشتر از ابرهایی که با رعد و برق همراه باشد می‌بارد تگرگ از یک هسته مرکزی سفید رنگ تشکیل شده که رشته‌های سفید زیادی دور آن را فرا گرفته‌است این رشته‌ها نیز با پوسته نازکی از یخ احاطه شده‌اند
تندر [ویرایش]

آذرخش (صاعقه) یک جرقه بسیار بزرگ الکتریک است که در هوای طوفانی از ابری به ابر دیگر یا به زمین برق می‌زند. هنگامی که هوا به وسیله جرقه آذرخش حرارت می‌یابد خیلی سریع منبسط می‌گردد و صدایی موسوم به تندر ایجاد می‌کند نور بسیار تندتر از آوا حرکت می‌نماید بنابراین همیشه پیش ازشنیدن رعد، آذرخش را می‌بینیم.