پنج تصور دانشمندان از ناکجاآباد تمدن بشری

[ERF@N]

آیا توسعه‌های فناوری‌ها می‌تواند باعث آسیب مخرب به زمین شده یا بشر را از سردرگمی حاصل دست خود، نجات دهد؟ این بحثی است که دانشمندان ارشد آمریکایی در سمپوزیوم «طول عمر تمدن بشری» مورد بررسی قرار دادند.

آینده تمدن بشری می‌تواند یک ناکجاآباد از اکوسیستمهای تخریب شده و دستگاههای مخرب باشد یا بهشتی از حیات ابدی و فرهنگ میان قاره‌ای.

در این گزارش به پنج مورد از تصورات علمی تخیلی این دانشمندان در مورد آینده اشاره شده است.

1- فاجعه آب‌وهوایی

عجیب نیست که افزایش سطوح دی‌اکسیدکربن هم اکنون یک خطر جدید برای آب‌وهوای زمین محسوب می‌شود. اگر انسانها راهی برای محدود کردن چشمگیر مصرف کربن خود پیدا نکنند، زمین به گرمتر شدن ادامه داده و بسیاری از گونه‌های حیوانی و جوامع انسانی از بین خواهند رفت.

به گفته کن کالدریا، دانشمند جو در دپارتمان بوم شناسی جهانی موسسه علمی کارنگی، انسانها به شکل شکارچی-گردآورنده تکامل یافته‌اند و به نیازهای خود، خانواده و دوستانشان حساس هستند. اما اکنون جهانی تحت سلطه فناوری و نه طبیعت ساخته‌اند که مشکلات آن در مقیاس جهانی است. اگر اقدامات جدی برای مهار تغییر آب‌وهوای جهانی صورت نگیرد، دامنه تاثیرات بر تمدن بشری مشخص نخواهد بود.

2- جهان بیونیکی

زیست‌شناسی وارد نوعی رنسانس شده که از تعیین توالی ژنوم انسان تا تولید درمانهای پزشکی نجات‌بخش را شامل می‌شود.

در حال حاضر جهان به خود قلبهای مکانیکی، اندام پروتزی و مصنوعی دیده؛ فناوریهایی که نویدبخش بازیابی سلامت انسان و افزایش چشمگیر طول عمر است. اما با افزایش استفاده از این فناوری‌ها، نگرانی‌ها در مورد تهدیدات همراه آنها افزایش یافته است.

به گفته ست شوستاک، ستاره شناس ارشد موسسه هوش بیگانه، بزرگترین تهدیدی که کاربران می‌توانند با آن روبرو باشند، Hک زیستی است. این حملات سایبری می‌تواند شامل همه چیز از سرهم بندی ژنوم ویروس برای مرگبار ساختن آن گرفته تا ارسال مستقیم اطلاعات به مغز از طریق یک تراشه باشد.

3- هوش مصنوعی

دانشمندان با اشتیاق در مورد اینکه آیا انسان رایانه‌های هوشمند یا دستگاههای متفکر می‌سازد یا خیر، به دو دسته تقسیم می‌شوند. کیم استنلی رابینسون، نویسنده داستانها علمی تخیلی اینطور فکر نمی‌کند. به گفته وی، یکی از چیزهایی که دانشمندان هیچگاه قادر به درک آن نخواهند بود، مغز انسان است.

وی بر این باور است که دانشمندان تنها می‌توانند مغز را بطور غیرمستقیم با سنجش جریان خون و الکتروفیزیولوژی بررسی کنند که چندین برابر گسترده‌تر از سطح تفکر آدمی است. بدون درک هوشیاری چگونه انسانها می‌توانند دستگاهی بسازند که از این قابلیت برخوردار است؟

این در حالیست که شوستاک مخالف این نظر است. انسانها نیازی به درک دقیق چگونگی پرواز پرنده‌ها برای ساخت هواپیما نداشتند. بنابراین چرا باید برای ساخت یک رایانه هوشمند نیازمند درک دقیق مغز باشند. همچنین به گفته وی، به محض ساخت یک دستگاه متفکر می‌توان از آن خواست تا به ساخت دستگاههای بعدی بپردازد.

برخی افراد با مغلطه زیاد بر این باورند که چنین دستگاههای هوشمندی می‌تواند منجر به «یکتایی» شود؛ این عنوان توسط ری کورزویل، مخترع و نویسنده آمریکایی برای توصیف زمانی که رایانه‌ها قابلیت مغز انسان را سرکوب می‌کنند، عمومی شد.

کورزویل پیش‌بینی کرده که این امر تا سال 2045 رخ خواهد داد اما رابینسون و سایرین در این مورد تردید دارند.

4- گونه‌های مسافران فضائی

در سال 1969 انسان در ماه فرود آمد. چند دهه دیگر انسانها ممکن است بتوانند به مریخ بروند و شاید روزی هوموساپینها کهکشان را مانند فیلمهای علمی تخیلی تحت تسلط خود بگیرند.

در این سمپوزیوم، بحثهایی در مورد اینکه آیا مسکونی کردن منظومه شمسی می‌تواند بشریت را از تخریب زمین بازدارد یا خیر، مطرح شد.

به گفته استیون دیک، ستاره‌شناس، نویسنده و تاریخ‌شناس علمی، یکی از اهداف کاوش فضایی باید انتقال مردم به سیارات دیگر باشد تا در صورت وقوع رویداد مخرب در زمین، مجبور به شروع از نقطه هیچ نباشیم. در صورت برخورد یک سیارک بزرگ با زمین، بشریت بطور کل از بین خواهد رفت.

اگرچه با وجود فناوری برای انتقال انسان به فضا، انسانها هنوز به شدت بر محیط شبیه زمین تکیه دارند. به گفته رابینسون، سفر به فضا انسان را در برابر فجایع زمین حفظ نخواهد کرد اما می‌تواند به عنوان چشم‌اندازی برای نمایش شکنندگی سیاره آبی‌رنگ زمین مورد استفاده قرار بگیرد.

5- تماس حیات بیگانه با زمین

چیزهای کمی مانند کشف حیات در جای دیگری از جهان می‌تواند بر بشریت تاثیر زیادی بگذارد.

برای اولین بار در تاریخ، انسان به دنبال کشف حیات در سیارات دیگر برآمده است. مسلما بشر به دنیال حیاتی خواهد گشت که شبیه نمونه زمینی باشد. ماموریت کپلر ناسا با موفقیت توانسته صدها سیاره در فاصله قابل سکونت از سیارات فراخورشیدی را شناسایی کند و موسسه ستی نیز در حال شنود سیگنالهای رادیویی برای کشف تمدنهای تمدن تکنولوژیک در فضا است.

برخی از محققان بدبین عنوان کرده‌اند که اگر حیاتی در خارج از زمین وجود داشت، انسان تابحال آنرا کشف کرده بود. اما دلایل زیادی می‌تواند فقدان آنرا توضیح دهد. ممکن است تمدنهای سازنده فناوری برای استعمار سیارات دیگر تاکنون خود را نابود کرده باشند یا اینکه از هوش بسیار بالاتری برخوردار بوده و خود را از چشم انسان پنهان کرده‌اند.

حقیقت هر چه باشد، اگر حیات خارج از زمین وجود داشته باشد، عواقب آن بر تمدن بشری عظیم خواهد بود.