کتابهای پیشنهادی اواخر سال ۲۰۱۹

[sober]

کتاب‌های پیشنهادی که در فصل اخیر منتشر شده‌اند.

آزادی حیوانات

نویسنده: پیتر سینگر/ ترجمه: بهنام خداپناه/ انتشارات: ققنوس

کتاب «آزادی حیوانات» نوشته پیتر سینگر، نگاهی تکان‌دهنده دارد به سوءاستفاده از حیوانات. درواقع آنچه ما گاهی گمان می‌کنیم مراقبت از حیوانات است، پشت‌پرده‌هایی دارد که اگر از آن‌ها مطلع شویم، شاید دیگر از این تعبیر استفاده نکنیم. این کتاب که با درآمد جدیدی به قلمِ نویسنده به‌روزرسانی شده است، اثرِ جنبش آزادیِ حیوانات را طی دهه‌های اخیر بررسی کرده و به برجسته ساختنِ شیوه‌هایی می‌پردازد که در آن‌ها حیوانات، بدون آنکه توجهی نسبت به منافع‌شان صورت گیرد، همچنان به‌عنوان ابزار مورداستفاده انسان قرار می‌گیرند.

البته تنها تلاش این کتاب برملاکردن واقعیت‌های خوفناک «دامداری صنعتی» نیست؛ نویسنده برای تأثیر بیشتر و نتیجه گرفتن از تحقیقاتش، جایگزین‌هایی پیشنهاد می‌کند که هم برای انسان‌ها و هم برای حیوانات مفید است. با مطالعه این کتاب جدا از لحاظ اخلاقی، به دگرگونی رفتار با حیوانات هم فکر خواهید کرد. بی‌جهت نیست که ریچارد آدامز، نویسنده از این کتاب با عنوان «مهم‌ترین و مسئولانه‌ترین اثر» یاد کرده و می‌پرسد: «آیا وقت آن نرسیده که دیدگاه خود را نسبت به جهان و مسئولیت‌مان را در قبال موجوداتش تغییر دهیم؟»

---

چادر کردیم رفتیم تماشا (سفرنامه عالیه خانم شیرازی)

ویرایش و تدوین: زهره ترابی

انتشارات اطراف به تازگی سه کتاب از خاطرات زنان در زمان قاجار منتشر کرده که در زمینه مطالعات زنان، تاریخ و بررسی فرهنگ دوره ناصری و قاجار بسیار موثر است؛ «سه روز آخر دریا»، «خانم! فردا کوچ است» و «چادر کردیم رفتیم تماشا». کتاب «چادر کردیم رفتیم تماشا» همزمان با حکومت ناصرالدین‌شاه نوشته شده است. در بخش اول نویسنده در مورد شروع سفرش از کرمان، رفتن به بمبئی و سختی‌ها و ماجرا‌های سفر حج و عتبات می‌نویسد. در بخش دوم با پایان سفر حج و رسیدن به تهران نوع نگارش سفرنامه تغییر می‌کند.

در تهران نویسنده مدتی طولانی در دربار ناصری می‌ماند. روزنگاری‌های دقیق نویسنده به‌عنوان یک غریبه از دربار ناصری، تصویر خواننده از وضع حاکمیت در آن دوره را کامل می‌کند. اطلاعات ما از زندگی پادشاهان قاجار به‌طور معمول از نوشته‌های نزدیکان شاه به دست می‌آید، اما نویسنده این سفرنامه از آشنایان دور خانواده شاه بوده و به خاطر سکونت در کرمان مراوده زیادی با آن‌ها نداشته است، به همین دلیل آنچه در این برخورد از دربار و حرمسرای ناصرالدین شاه دیده و نوشته، با روزنگاری‌های دیگری که خوانده‌ایم، متفاوت است.

---

نظم زمان

نویسنده: کارلو روولی/ ترجمه: مزاد موحد/ انتشارات: فرهنگ نشر نو

روولی نویسنده کتاب «نظم زمان» که در سال ۲۰۱۹ از سوی مجله «فارین پالیسی» به‌عنوان یکی از صد متفکر تاثیرگذار جهان معرفی شد، به خاطر کارهایش در زمینه تئوری گرانش کوانتومی و آناکسیمندر، فیلسوف یونانی پیش از سقراط، یکی از فیزیکدانان بزرگ دوره ما به شمار می‌آید. مجموعه مقالات او به نام «هفت درس در باب فیزیک» در سال ٢٠١٧ بیش از یک‌میلیون نسخه به زبان انگلیسی فروخته است و هنوز هم جزو رکوردداران کتاب‌هایی است که به سرعت پرفروش شده‌اند. کتاب «نظم زمان»، تفکری عمیق‌تر و البته انتزاعی‌تر از برخی تحولات مهم فلسفه و فیزیک زمان است.

او در این کتاب با استناد به سوالات پروس و آناکسیمندر کارش را آغاز می‌کند و تا گالیله و داروین پیش می‌رود. این کتاب درواقع میلی علمی به دانستن و درک جهان است. روولی می‌گوید: «فیزیکدانان از مزخرف گفتن مصون نیستند. اما آن‌ها عمیق‌تر از سایر دانشمندان به راز هستی پی‌می‌برند. قوانین فیزیک – جاذبه، انرژی، حرکت و زمان- است که پایه‌ای برای قوانین شیمی، اخترفیزیک و هواشناسی می‌سازد؛ بنابراین برای فهم و درک زمان باید فهم درستی از فیزیک داشته باشیم.

---

توهم آگاهی

نویسنده: استیو اسلومن/ ترجمه: فیلیپ فرنباخ/ انتشارات: کوله‌پشتی

همه ما با این توهم زندگی می‌کنیم که بیشتر از آنچه حقیقت دارد، می‌دانیم. ‏ انسان‌ها جوامع و فناوری‌های بسیار پیچیده‌ای را به‌وجود آورده‌اند، اما بیشتر ما حتی نمی‌دانیم یک قلم یا ‏یک توالت‌فرنگی چطور کار می‌کند؟ با وجود درک اندک‌مان، چگونه این‌همه دستاورد داشته‌ایم؟ ذهن انسان هم می‌تواند جلوه‌ای درخشان داشته باشد و هم اسفبار. ما نهاد‌های دموکراتیک خلق‌کرده‌ایم، ‏روی ماه ایستاده‌ایم و ژنوم خود را توالی داده‌ایم، بااین‌حال هرکدام از ما گاهی اوقات افرادی غیرمنطقی، ‏مستعد خطا و بیشتر اوقات حتی نادان هستیم.

‏ بسیاری از ما بخش قابل‌توجهی از زندگی خود را به‌عمد در توهم به‌سر می‌بریم. توهمات می‌توانند ما را به ‏انجام کار‌هایی ترغیب کنند که در شرایط عادی انجام نمی‌دهیم. آیا این کار اشتباه است؟ آیا واقعا باید ‏توهمات خود را به حداقل برسانیم؟ شما با اجتناب از توهم، از آنچه می‌دانید و نمی‌دانید آگاه خواهید شد و این درنهایت می‌تواند به شما در ‏دستیابی به اهداف‌تان کمک کند. ‏ «توهم آگاهی» نوشته استیو اسلومن با عنوان فرعی «چرا هیچ‌گاه در اندیشیدن تنها نیستیم» قرار است ما را با این نکته آگاه کند که بهتر است پیش از سخن گفتن فکر کنیم که شاید اصلا درباره آنچه می‌خواهیم بگوییم (به رغم مدعا) هیچ نمی‌دانیم.

---

رسوایی قرن (و دیگر نوشته‌های مطبوعاتی)

نویسنده: گابریل گارسیا مارکز/ ترجمه: علی شاکر/ انتشارات: خزه

این کتاب دستچین‌شده مطالب منبعی پنج جلدی از ژاک گیلارد است. اسم آن کتاب پنج جلدی، «کار روزنامه‌نگارانه» است. یادداشت‌های کتاب «رسوایی قرن و دیگر نوشته‌های مطبوعاتی» سال‌های بین ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۴ را شامل می‌شوند و درواقع نوشته‌های پیش از دریافت نوبل توسط مارکز هستند. می‌توان جریان پخته‌ترشدن قلم این نویسنده را در کتاب «رسوایی قرن» مشاهده کرد، یعنی درحالی‌که یادداشت‌های ابتدایی کتاب خیلی جذاب هستند، اما هرچه پیش می‌رویم، بحث‌هایش درباره ادبیات بیشتر و البته پخته‌تر می‌شوند.

از این نویسنده البته یادداشت‌های مختلفی در ایران ترجمه و منتشر شده است، نظیر «یادداشت‌های پنج‌ساله». ممکن است عده‌ای گمان کنند که «رسوایی قرن» بخشی از همان یادداشت‌هاست که با ویرایش دیگری منتشر شده‌اند. اما این کتاب به‌تازگی چاپ شده است و تا به حال هم چندین ترجمه از آن درآمده، با این حال یکی از بهترین ترجمه‌ها، ترجمه علی شاکر است. در رونمایی از این کتاب که اواخر آبان‌ماه سال گذشته منتشر شد، دکتر محمدمهدی فرقانی، دکتر‌هادی خانیکی، فریدون صدیقی و کاوه میرعباسی حضور داشتند. عواید فروش کتاب در رونمایی و جشن امضای آن هم به کودکان تحت حمایت «بنیاد همدلان کودک و نوجوان» اختصاص یافت.

---

زندگی رازآمیز درختان

نویسنده: پتر وول لبن/ ترجمه: سوزان گویری/ انتشارات: فرهنگ معاصر

نویسنده در کتاب «زندگی رازآمیز درختان» از شبکه‌ای موسوم به Wood Wide Web می‌نویسد؛ شبکه‌ای که بنا به یافته‌های مختلف دانشمندان نشان می‌دهد درختان از طریق آن با هم در ارتباط هستند. کتاب را جنگل‌بانی به نام پتر وول لبن براساس سابقه دو دهه جنگل‌بانی نوشته است، اما تمام نوشته‌ها صرفا به تجربه‌های او برنمی‌گردد، بلکه تازه‌ترین یافته‌های علمی درباره گیاهان و درختان را هم به کتاب خود افزوده است.

مثلا هیچ می‌دانستید که درختان نارون و کاج گاهی دست به دامن زنبور‌ها برای نجات می‌شوند؟ یا می‌دانستید که درختان، مردگان‌شان را طرد می‌کنند؟ از حسادت‌های درختان چیزی شنیده‌اید؟ یا نحوه فریب‌شان در تهاجم حیوانات درازپا برای خوردن برگ‌هایشان؟ می‌دانستید چرا اگر در میانه جنگل به یک درخت بیشتر رسیدگی کنید، درختان دیگر گوشه‌گیر می‌شوند؟ یا می‌دانستید گاهی درختان خود به این نتیجه می‌رسند که بهتر است شکوفه نزنند؟ پتر وول لبن در «زندگی رازآمیز درختان»، تجربه خود از زندگی در جنگل را هم به اشتراک می‌گذارد و گاهی در کنار تحقیقات علمی به یافته‌های حسی خود اشاره می‌کند؛ هرچند همین یافته‌های حسی هستند که شاید بعد‌ها از طریق دانشمندان ثابت شده است.

---

تولد بدون خشونت

نویسنده: فردریک لوبوآیه/ ترجمه: مهین میلانی/ انتشارات: فرهنگ نشر نو

فردریک لوبوآیه (۲۰۱۷-۱۹۱۸)، پزشک متخصص زایمان و نویسنده فرانسوی است. این کتاب به مفهوم تولد از منظری سراسر متفاوت می‌نگرد و همچون اثری هنری، تاثیری شگفت‌انگیز در سلامت و شیوه زندگی نسل آینده خواهد داشت. مترجم انگلیسی کتاب درباره آن می‌نویسد: «این کتاب داستان مرگ و زندگی است. پس می‌توان گفت شخصیت اصلی این تراژدی ترس است. در حقیقت کودک و ترس با هم زاده می‌شوند.

اگر این ترس در لحظه تولد فرونشانده می‌شد و پایان می‌یافت، چه زندگی شگفت‌انگیزی در انتظارمان بود.» کتر میشل اودنت، از مشهورترین متخصصان زنان و زایمان، این کتاب را اثری هنری خوانده است که تأثیر شگفت‌انگیزی در سلامت و شیوه زندگی نسل آینده خواهد داشت. چرا نوزاد باید از تاریکی محض وارد فضایی با نور شدید و سروصدا‌هایی آزاردهنده شود؟ چرا باید نخستین دم و بازدم نوزاد آمیخته با تجربه وحشت در حالت سروته باشد و ستون فقرات انحنادارش به ناگهان راست شود؟ چرا باید نوزاد پس از ٩ ماه زندگی در رحم از مادر جدا نگه داشته شود؟ تولد بدون خشونت، ضمن پاسخ به پرسش‌هایی از این دست، رهنمود‌های سودمندی درباره فراهم آوردن محیطی عاری از تنش برای نوزاد ارایه می‌کند.

---

تنهایی الیزابت

نویسنده: ویلیام ترور/ ترجمه: فرناز حائری/ انتشارات: بیدگل

در اهمیت نویسنده‌ای نظیر ویلیام ترور همین بس که آلیس مونرو، برنده جایزه نوبل ادبیات، خود را متاثر از نوشته‌های او می‌دانست. از این نویسنده در ایران اواسط دهه ٨٠ کتاب‌هایی منتشر شد که نشان داد نویسنده بزرگ داستان‌های کوتاه است؛ کتاب‌هایی نظیر «پیانوکوک‌کن»، «مجردان تپه» و... ویلیام ترور هم مهارت‌های ویژه روایی خود را در روایت داستان‌ها به رخ‌می‌کشد و هم اینکه جهان‌بینی خود در یک پلات ساده را بسط می‌دهد.

مثلا در داستان «پیانوکوک‌کن» ما با شخصیت نابینایی مواجه هستیم که همسر اولش تمام جهان را از نگاه خودش برای او شرح داده است، اما در ادامه وقتی همسر اولش می‌میرد و او دوباره ازدواج می‌کند، با زنی روبه‌رو می‌شویم که این بار جهان پیرامون را طور دیگری برای پیرمرد تعریف می‌کند. پیرمرد پیانوکوک‌کن که شناختی از جهان دارد، حالا این بار باید از دریچه زنی دیگر جهان را ببیند. الیزابت ایدلبری، شخصیت محوری ویلیام ترور در رمان «تن‌هایی الیزابت»، در بیمارستانی بستری شده است؛ درحالی‌که همسرش، دوست کودکی‌اش، دختر بزرگش و به عبارتی هویتش را از دست داده است. الیزابت و سه زن دیگر هم‌اتاقی‌اش، واسطه‌هایی می‌شوند که ترور به کمک‌شان چهار گونه متفاوت از ناامیدی را به تصویر بکشد...