چه موقع باید به سرطان گوارش شک کنیم؟

[کــــــــــⓐرمَن]

کار دستگاه گوارش حتی پیش از آنکه شما نخستین لقمه را در دهان خود قرار دهید، آغاز می‌شود. بوی خوش غذایی که می خواهید آن را میل کنید، برای راه افتادن بزاق دهان‌تان کافی است. به محض گذاردن لقمه در دهان، غدد بزاقی شروع به ترشح آنزیمی می‌کنند که تجزیه شیمیایی غذا را آغاز می‌کند.

مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ، کبد، کیسه صفرا و لوزالمعده در فعل و انفعالات دستگاه گوارشی نقش دارند، اما همین اعضای بسیار مهم می‌توانند بنا به عللی دچار سرطان شوند و به نوعی دستگاه گوارش را دچار اختلال کنند.

برای آشنایی مختصر با علایم و نشانه‌های سرطان‌های دستگاه گوارش ،دکتر ایرج خسرونیا، رییس انجمن متخصصان داخلی ایران توضیح می دهند:

آقای دکتر! پزشکان با مشاهده چه علایمی به وجود سرطان در دستگاه گوارش مشکوک می‌شوند؟

برای پاسخ به این سوال باید اجزای اصلی دستگاه گوارش (مری، معده و روده‌ها) را جداگانه بررسی کنیم؛ مثلا در سرطان مری علایم اصلی عبارتند از: دشواری در بلع غذا، کاهش وزن، بازگشت مواد غذایی بلعیده شده به دهان، وجود خون در مدفوع یا استفراغ.

بیشتر تومورهای مری در بخش میانی یا تحتانی آن ایجاد می‌شوند و نزدیک به 90 درصد آنها بدخیم هستند. علامت اصلی تومور مری، دشواری در بلع غذاست. این مشکل اغلب با بلع مواد غذایی جامد شروع می‌شود، ولی سرانجام مواد غذایی مایع را نیز دربرمی‌گیرد.

از آنجا که اشکال در بلع به تدریج و در طول مدت زمان نسبتا طولانی، تشدید می‌شود، بسیاری از مبتلایان در مراجعه به پزشک سهل انگاری می‌کنند، به همین دلیل در بسیاری از موارد، تومور مری در هنگام تشخیص، به حدی بزرگ است که حدود نیمی از قطر مری را پُر کرده است.

درباره علایم و نشانه‌های سرطانی شدن معده هم توضیح می‌دهید؟

احساس ناراحتی در نواحی میانی و بالایی شکم، مدفوع سیاه و قیری، استفراغ خونی، استفراغ پس از صرف غذا، کاهش وزن، کم‌خونی و احساس نفخ پس از صرف غذا از نشانه‌های سرطان معده است، البته بر خلاف مری، بیشتر تومورهای معده خوش‌خیم هستند و احتمال بدخیم شدن این تومورها کم است.

شیوع سرطان معده در مردان دو برابر زنان است و معمولا در سنین 50 سال به بالا ایجاد می‌شود.

علت بروز سرطان معده چیست؟

علت دقیق ایجاد تومورهای سرطانی معده مشخص نیست. از زمان کشف باکتری "هلیکو باکتر پیلوری" به عنوان علت اصلی ایجاد زخم‌ معده، محققان در تلاش‌ هستند که بفهمند آیا رابطه‌ای بین این باکتر‌ی و سرطان معده وجود دارد یا نه؟

یک مطالعه طولانی مدت درباره این فرضیه نشان داده است که عفونت مزمن هلیکو باکتر پیلوری خطر سرطان معده را افزایش می‌دهد.

نشانه‌های تومورهای روده کوچک چیست؟

درد و انقباضات شکمی، تهوع و استفراغ، کاهش وزن و مدفوع خونی از نشانه‌های این تومورها هستند. البته تومورها به ندرت در روده کوچک ایجاد می‌شوند و تنها سه تا شش درصد از کل توده‌های غیرطبیعی مجرای گوارش را تشکیل می‌دهند.

شایع‌ترین تومورهای روده کوچک، توده‌های غیرسرطانی و خوش‌خیم هستند و معمولا در سنین 40 تا 60 سالگی کشف می‌شوند.

تومورهای روده کوچک چه خطراتی دارند؟

تومورهای خوش‌خیم تهدیدکننده‌ حیات نیستند، اما قادرند علایم خطرناکی را از قبیل خون‌ریزی و انسداد ایجاد کنند. تومورهای بدخیم، خطرساز و حتی تهدید کننده حیات بوده و به درمان فوری نیازمندند.

درباره سرطان‌ روده بزرگ هم لطفا توضیح دهید.

این سرطان‌ گاهی اوقات هیچ علامتی ندارد، اما برخی مواقع خون‌ریزی از مقعد، تغییر در اجابت مزاج، انقباضات یا دردهای شکمی، کم‌خونی و کاهش وزن غیرقابل توجیه از نشانه‌های این سرطان هستند.

دلایل بروز سرطان روده بزرگ چیست؟

مجموعه ای از عوامل مانند نحوه زندگی و محیط زندگی ممکن است مسئول ایجاد آن باشند.

محققان نظریه‌ای دادند مبنی بر اینکه اغلب مردم، ژن‌های خاموشی دارند که قادرند سلول‌های سرطانی را ایجاد کنند. این ژن‌ها تا وقتی که به وسیله عوامل خارجی فعال نشده‌اند خاموش باقی می‌مانند. این عوامل خارجی عبارتند از عفونت، مصرف دخانیات، آلاینده‌های غذا، هوا و آب. اغلب سرطان‌های مجرای گوارشی، در روده بزرگ و راست روده روی می‌دهند، جایی که سرعت عبور غذا کندتر شده و مدت بیشتری سموم در آنجا می‌مانند.

به‌نظر می‌رسد سرطان روده بزرگ در افرادی که چربی حیوانی را به مقدار زیاد و میوه و سبزی تازه را به میزان کم‌مصرف می‌کنند، شیوع بیشتری داشته باشد. همچنین خطر بروز این سرطان در سیگاری‌ها، مصرف‌کنندگان الکل و افراد کم‌تحرک بیشتر است.