رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بی‌عدالتی تخصیص منابع را تشدید می‌کند

[# αпGεʟ]

مدیر برنامه‌ریزی و ارزیابی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان این‌که در رتبه‌بندی فعلی وزارت علوم یک بی‌عدالتی تخصیص منابع وجود دارد که موجب می‌شود این رتبه‌بندی تبعات منفی برای دانشگاه‌ها داشته باشد، گفت: اگر وزارت علوم بتواند این موضوع را حل کند می‌تواند به آینده این رتبه‌بندی امیدوار بود.



دکتر یدالله مهرعلی‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان، در ارتباط با رتبه‌بندی دانشگاه‌ها دو نگاه را مورد توجه قرار داد و اظهار کرد: از یک منظر رتبه‌بندی یک فرآیند و اقدام مناسب است زیرا وضعیت دانشگاه‌ها را روشن می‌کند و عملکرد آن‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و موجب ایجاد یک محیط و فضای رقابتی برای ارتقاء بهره‌وری و افزایش تولیدات علمی دانشگاه‌ها خواهد شد.



وی افزود: از این منظر رتبه‌بندی یک امر پسندیده و پذیرفته‌شده است که در تمام دانشگاه‌های معتبر دنیا نیز انجام می‌شود و قطعاً تبعات و نتایج مثبتی برای دانشگاه‌ها به دنبال خواهد داشت اما انتقادی که به این طرح وارد می‌شود این است که در حال حاضر دانشگاه‌های ما به دلایل مختلف آمادگی لازم برای رتبه‌بندی را ندارند.



عضو هیأت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز خاطرنشان کرد: مهم‌ترین مسئله در رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور این است که منابعی که در سال‌های گذشته طی برنامه‌های پنج‌ساله اول تا پنجم بین دانشگاه‌ها توزیع شد از عدالت تخصیصی برخوردار نبودند و به عبارت دیگر سهم دانشگاه‌ها به اندازه کافی پرداخت نشده است.



مهرعلی‌زاده ادامه داد: وقتی سهم دانشگاه‌ها به اندازه کافی پرداخت نشود، رتبه‌بندی موجب می‌شود آن دانشگاه‌هایی که توانستند از طریق ارتباطات و لابی‌گری‌های سیاسی منابع بیشتری را به خود انتقال دهند، رتبه‌های بالاتری به دست آورند بنابراین در این اقدام وزارت علوم یک بی‌عدالتی تخصیص منابع وجود دارد که اگر وزارت علوم بتواند این امر را حل کند می‌توان به آینده این رتبه‌بندی امیدوار بود.



وی با بیان این‌که از سوی دیگر ممکن است براساس این رتبه‌بندی دانشگاه‌ها را در قالب‌هایی مانند "10 دانشگاه برتر" یا "15 دانشگاه برتر" درجه‌بندی کنند و به این دانشگاه‌ها دوباره امکانات بیشتری اختصاص دهند، تصریح کرد: در واقع با این شیوه رتبه‌بندی دور بی‌عدالتی در تخصیص منابع در وزارت علوم تشدید می‌شود که می‌تواند تبعات منفی و آسیب‌هایی را برای دانشگاه‌های نسبتاً محروم و دانشگاه‌هایی که محدودیت‌های بیشتری دارند یا رتبه‌های پایین‌تری را کسب می‌کنند به دنبال داشته باشد.



مدیر برنامه‌ریزی و ارزیابی دانشگاه شهید چمران اهواز افزود: در حال حاضر با توجه به این‌که دانشگاه‌ها به لحاظ امکاناتی که در سال‌های گذشته به آن‌ها تخصیص یافته است، برابر و هم‌ردیف نیستند، انجام این رتبه‌بندی آسیب‌هایی در پی خواهد داشت. از سوی دیگر قاعدتاً مأموریت‌های دانشگاه‌ها با یکدیگر متفاوت است و به‌طور مثال دانشگاه‌های جامع مانند شهید چمران، شیراز، اصفهان و تهران با دانشگاه‌های صنعتی مانند جندی‌شاپور دزفول یا صنعتی بهبهان و یا کشاورزی رامین‌، پیام نور، علمی کاربردی‌ یا غیر‌انتفاعی از نظر مأموریت‌ها و اهداف متفاوت هستند.



وی با تأکید بر این‌که نمی‌توانیم در رتبه‌بندی دانشگاه‌های با مأموریت‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کنیم و در این صورت مقایسه اشتباهی انجام خواهد شد، خاطرنشان کرد: تنها در صورتی این رتبه‌بندی مفید خواهد بود که وزارت علوم در فرآیندهایی که انتخاب می‌کند این دانشگاه‌ها را با هم مقایسه کند.



عضو هیأت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز یکی از مشکلات این رتبه‌بندی را پس از اعلام اسامی دانشگاه‌ها مطرح‌شدن تفاوت مأموریت‌های هر دانشگاه دانست و در خصوص راهکار پیشنهادی برای اجرای یک رتبه‌بندی مناسب و پیشگیری از تبعات منفی آن، یادآور کرد: بحث رتبه‌بندی دانشگاه‌ها از سال 79‌، 80 مطرح شد اما به دلایلی تاکنون عملیاتی نشده است.



مهر‌علی‌زاده تصریح کرد: در سال 83‌، 84 پیشنهادی را در سمینار معاونان آموزشی کشور ارائه دادم که همچنان معتقدم باید آن پیشنهاد پیگیری شود. نخست آن‌که ما با رتبه‌بندی مخالف نیستیم و رتبه‌بندی را یک امر مفید برای دانشگاه‌ها می‌دانیم. دوم آن است که رتبه‌بندی باید به گونه‌ای انجام شود که نتایج آن منجر به توسعه، تحول و کیفیت‌بخشی به دانشگاه‌ها شود.



وی ادامه داد: همچنین برای آن‌که این تحول و کیفیت‌بخشی اتفاق افتد نخستین کاری که در رتبه‌بندی باید انجام دهیم این است که باید هر دانشگاه را با همان دانشگاه مقایسه کنیم؛ به‌طور مثال دانشگاه شهید چمران در سه سال پیش و اکنون چه وضعیتی داشته است و سال آینده باید چه چشم‌اندازی داشته باشد؛ در این صورت از هر دانشگاه با توجه به امکاناتی که به آن داده‌شده است، مطالبه می‌شود‌ و می‌تواند با آن شاخص یا سنجش برای ارزیابی کیفیت، خود را نشان دهد.



مدیر برنامه‌ریزی و ارزیابی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان این‌که در مرحله بعد دانشگاه‌ها باید با دانشگاه‌های هم‌تراز خود مقایسه شوند در خصوص واژه "دانشگاه‌های هم‌تراز" توضیح داد: در جریان جنگ تحمیلی آسیب‌های بسیار زیادی به دانشگاه شهید چمران وارد شد و منابع بودجه‌ای آن نیز کاهش پیدا کرد‌ و همان منابع به‌عنوان معیار برای پایه بودجه دانشگاه قرار گرفت.



مهرعلی‌زاده افزود: وقتی این دانشگاه را با دانشگاه‌های شیراز‌، اصفهان‌، مشهد و تبریز مقایسه می‌کنیم که این پنج دانشگاه تقریباً در سال‌های 34 و 35 هم‌زمان در کشور تأسیس شدند، متوجه می‌شویم که پایه بودجه دانشگاه شهید چمران به‌شدت پایین‌تر از دانشگاه‌های هم‌تراز آن است که طبیعتاً بر عملکرد، کیفیت پژوهش‌ها و تولیدات فناوری دانشگاه اثرات منفی خود را خواهد داشت.



وی با بیان این‌که بر این اساس دانشگاه‌ها باید با ‌دانشگاه‌هایی مقایسه شوند که به لحاظ امکاناتی و توسعه‌ای از وضعیت نسبتاً مشابهی برخوردار هستند، تصریح کرد: در فاز سوم باید دانشگاه‌های همگن را با یکدیگر مقایسه کرد؛ بنابراین پیشنهادم این است که در مرحله اول یک‌بار دانشگاه را با خودش، سپس با دانشگاه‌های هم‌تراز و در فاز سوم نیز با دانشگاه‌های همگن مقایسه کنند.



این استاد دانشگاه شهید چمران اهواز اظهار کرد: این سه ارزیابی سه خروجی متفاوت به همراه خواهد داشت و اگر این فرایند در یک بازه زمانی 5 تا 10 ساله از سوی وزارت علوم دنبال شود در 10 سال آینده می‌توانیم شاهد یک سنجش و معیار مناسب برای ارزیابی و رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور باشیم.



انتهای پیام