نسخه نویسی «خودسرانه» برای مرگ

[ⓕⓐⓚⓔ ⓛⓘⓕⓔ♰]

مسأله مصرف خودسرانه دارو در کشور به یک معضل جدی تبدیل شده است. تقریباً همه افراد در هنگام سرما خوردگی یا سردرد جمله برو یک قرص یا کپسول بخور را شنیده‌اند اما آیا این کار امری صحیح است؟


آیا همه افراد می‌توانند در هنگام بیماری‌های مختلف به صورت خودسر دارو مصرف کنند؟ برخی از افراد بدون اطلاعات و آگاهی داروها را خودسرانه مصرف می‌کنند و برخی نیز با وجود هشدارهایی که از پزشکان و مسئولان می‌شنوند در حال مصرف دارو هستند.

به هر صورت فرهنگ خود درمانی در کشور بسیار رواج پیدا کرده است اما این مسأله می‌تواند افراد را دچار عوارض جدی کند بنابراین توصیه می‌شود افراد از مصرف دارو به صورت خودسرانه پرهیز کنند.

دکتر مهدیه رحمانی داروساز در گفت‌و‌گویی می‌گوید: زمانی که افراد دارویی را به صورت خودسرانه مصرف می‌کنند به این معنی است که بدون اینکه مرحله تشخیص پزشک را طی کنند در حال مصرف دارو هستند. در این زمان حتی امکان اینکه آنها آن دارو را به صورت اشتباهی مصرف کرده باشند نیز وجود دارد که این مسأله می‌تواند عوارض گوناگونی برای آنها داشته باشد.

وی با تأکید بر اینکه اغلب افراد آنتی بیوتیک را به صورت خودسرانه مصرف می‌کنند، تصریح می‌کند: مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک می‌تواند منجر به مقاومت بدن به این دارو شود. هر کدام از آنتی بیوتیک‌ها بر طیفی از باکتری‌های خاص بدن تأثیر می‌گذارند. زمانی که این داروها به اشتباه یا بیش از حد، مصرف شوند این مسأله باعث از بین رفتن مقداری از باکتری‌های بدن و قوی تر شدن دیگر باکتری‌ها خواهد شد.

دکتر رحمانی، در ادامه خاطرنشان می‌کند: در زمان مقاومت دارویی حتی اگر فرد داروی درست را نیز مصرف کند امکان بهبودی وجود ندارد چراکه دارو روی باکتری‌های قوی شده اثری ندارد. در این هنگام حتی مصرف داروی اشتباهی می‌تواند باعث تشدید بیماری شود. به طور مثال داروی آزیترومایسین کاربرد زیادی برای درمان بیماری‌های مختلف دارد اما اغلب مردم به صورت خودسرانه این دارو را از داروخانه‌ها تهیه و مصرف می‌کنند.

به گفته این متخصص داروسازی، مصرف داروی آزیترومایسین در برخی از موارد می‌تواند جان بیمار را نجات دهد اما اگر فرد در گذشته این دارو را به صورت خودسرانه مصرف می‌کرده بدنش به این دارو مقاوم خواهد شد و دارو تأثیری برای درمان او ندارد. متأسفانه این مسأله در برخی از موارد حتی منجر به مرگ افراد به علت مقاومت‌های دارویی نیز شده است.

وی با تأکید بر اینکه بر مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک، معضلی بسیار جدی در کشور است که باید به آن توجه بیشتری شود، می‌گوید: از آنتی بیوتیک‌ها در هنگام پیشگیری ازعفونت، قبل از عمل جراحی، حین جراحی و بعد از آن نیز استفاده می‌شود اما در صورتی که فرد این دارو را به صورت خودسرانه یا بیش از حد مصرف کند بدنش نسبت به این دارو مقاوم خواهد شد، بنابراین در صورتی که فرد حتی عمل جراحی موفقیت آمیزی داشته باشد احتمال ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی یا دیگر عفونت‌ها نیز وجود دارد.

این داروساز، تصریح می‌کند: داروهایی که افراد به صورت خودسرانه مصرف می‌کنند ممکن است با داروهای مصرفی دیگرشان تداخل داشته باشد اما در این زمان به علت اینکه آنها با پزشک مشورت نکرده‌اند اغلب مبتلا به عوارض ناخواسته‌ای می‌شوند. به طور مثال اگر فردی درحال مصرف وارفارین باشد و بدون مشورت پزشک از داروهایی استفاده کند که ریسک خونریزی را بالا می‌برد، این تداخل دارویی می‌تواند منجر به خونریزی داخلی شود.

دکتر رحمانی با تأکید بر اینکه حتی در غیر این صورت نیز امکان ایجاد عوارض گوناگون برای افراد وجود دارد، بیان می‌کند: در برخی از موارد ممکن است داروها برای بیمار عوارضی را داشته باشد اما اگر این داروها توسط پزشک تجویز شده باشند تا حدود زیادی می‌توان از این عوارض جلوگیری کرد. به طور مثال هنگامی که دارویی دارای عوارضی مانند سرگیجه باشد، پزشک در ابتدا به بیمار توصیه می‌کند که دارو را قبل از خواب مصرف کند تا در هنگام روز دچار سرگیجه نشود یا در زمانی که داروها دارای عوارض گوارشی برای بیماران هستند پزشک توصیه می‌کند که فرد آنها را همراه با غذا یا آب فراوان مصرف کند بنابراین مصرف دارو بدون تجویز پزشک و به صورت خودسرانه می‌تواند افراد را دچار عوارض گوناگون کند. این مسأله تنها شامل داروهای خاص نمی‌شود بلکه افراد باید از مصرف داروهای گیاهی و مکمل‌ها نیز به صورت خودسرانه پرهیز کنند چراکه این مسأله می‌تواند باعث ایجاد عوارض جدی در آنها شود.

وی در خصوص علت افزایش خود درمانی و مصرف خودسرانه مصرف دارو در ایران، می‌گوید: نداشتن اطلاعات کافی در خصوص این مسأله یکی از عوامل مهمی است که باعث تشدید مصرف خودسرانه دارو در کشور شده است، بنابراین اگر مردم از این عوارض آگاه باشند کمتر سلامتی خود را در معرض تهدید قرار می‌دهند. به طور مثال اگر فردی که دچار زخم دستگاه گوارش است بداند که مصرف دارو برای درمان زانو دردش می‌تواند موجب تشدید بیماری گوارشی اش شود هیچگاه آن دارو را به صورت خودسرانه مصرف نمی‌کند.

این متخصص، اظهار می‌کند: همه افراد باید هنگامی که به پزشک مراجعه می‌کنند، او را از تمام داروهایی که مصرف می‌کنند آگاه کنند. برخی از مردم علت مصرف خودسرانه دارو را مشکلات اقتصادی یا بی‌توجهی برخی از پزشکان به حرف هایشان می‌دانند. آنها می‌گویند زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنند و داروهای مصرفی خود را بیان می‌کنند پزشک به حرف آنها توجهی نمی‌کند. در هر صورت تعداد این پزشکان بسیار اندک است بنابراین بازگو کردن داروهای مصرفی افراد در هنگام مراجعه به پزشک بسیار الزامی است.

این دکترای داروسازی در خاتمه، با اشاره به اینکه مصرف خودسرانه دارو می‌تواند باعث بیماری‌های کلیوی و حتی ابتلا به نارسایی کلیوی نیز شود، خاطرنشان می‌کند: هر دارویی در کنار فواید خود دارای ضرر هایی نیز است.

بحث مهمی که در مصرف دارو مطرح می‌شود دلیل استفاده از آن هست. زمانی که پزشک برای بیمار دارو تجویز می‌کند فواید آن را در کنار ضرر‌های آن می‌سنجد و در هنگام بالاتر بودن فواید، آن را برای بیمار تجویز می‌کند اما در هنگامی که فرد به صورت خودسرانه آن دارو را مصرف می‌کند قدرت تشخیص سود و ضرر دارو را ندارد. در این زمان حتی ممکن است بدن فرد برای بهبودی، نیازی به آن دارو نداشته باشد و بدن فرد فقط دچار عوارض گوناگون ناشی از دارو شود.