هیپوتالاموس

[محمد.1378]

کلمه‌ای است یونانی به معنی «زیرِِ نهنج». نهنج (تالاموس) اندامی است در مغز که واژهٔ زیرنهنج نیز از همین جا آمده‌است.
کارکرد هیپوتالاموس

زیرنهنج دمای بدن، گرسنگی، تشنگی و چرخه زمانی بدن را تنظیم می‌کند.

به طور کلی هیپوتالاموس مرکز اعمال غریزی است، مانند احساس گرسنگی، سیری، تشنگی، تنظیم دمای بدن، تنظیم فشار خون، رفتارهای هیجانی مثل خشم و ترس و اضطراب و نیز عاطفه. نیز باعث ترشح هورمون رشد -که باعث رشد استخوان می‌گردد- و هورمون تیروتروپ (برانگیزندهٔ غدهٔ تیرویید یا سپردیس)، هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین (CRH) (موثر برغده فوق کلیه)، هورمون لاکتوژن (موثر بر پرولاکتین)، هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌ها (موثربر هورمون اف‌اس‌هاش و ال هاش) (برانگیزنده‌های غدد جنسی) می‌شود.
آسیب زیرنهنج

آسیب زیرنهنج مایهٔ به‌هم‌ریختگیِ چندین فعالیت نباتی و برخی فعالیت‌های انگیزشی همانند غریزهٔ جنسی، مبارزه‌طلبی، و احساس گرسنگی می‌گردد. هیپوتالاموس در هیجان‌ها (احساسات) نیز نقش دارد. بخش‌های پهلویی، به گونه‌ای ویژه می‌نماید که با احساس لذت و خشم ربط داشته‌باشد، در حالی که به خشم آنی به بیزاری، احساسات ناخوشایند و گرایش به خنده‌های بلند و مهارنشدنی ربط داده می‌شود.

زیرنهنج بیشتر به ابراز احساسات مربوط می‌شود؛ هنگامی که نشانه‌های فیزیکی احساسات آشکار می‌گردد، خطر احتمالی برآمده ازشان از راه زیرنهنج به دستگاه کناره‌ای (سیستم لیمبیک) و سرانجام به هستهٔ پیش‌مغز منتقل می‌شود که مایهٔ افزایش دلواپسی می‌گردد.