ساختار نیروهای استراتژیک موشکی روسیه و توانایی آن برای مقابله با حمله پیش دستانه

[L²evi]

بسم الله الرحمن الرحیم

 
نیروهای استراتژیک موشکی روسیه(RVSN) شاخه ای از نیروهای مسلح روسیه هستند که کنترل موشک‌های بالستیک قاره پیما (ICBM) روسیه را بر عهده دارند. RVSN وامدار نیروهای موشکی اتحاد شوروی بود که بعد از فروپاشی آن نام خود را از شوروی به روسیه تغییر داد. نیروهای راکتی استراتژیک شوروی در 17 دسامبر 1959 برای حمله به تأسیسات نظامی، ساختارهای صنعتی و پاسخ به حمله هسته ای دشمن تاسیس شد. این نیروها همه موشک‌های میان برد، کوتاه برد، و برد بلند به همراه موشک‌های قاره پیما و زیردریایی‌های حامل موشک‌های بالستیک هسته ای نیروی دریایی روسیه را کنترل می‌کنند. در نوشته حاضر به بررسی موشک‌های بالستیک قاره پیما (ICBM) مستقر در خاک روسیه تا سال 2009 پرداخته می‌شود.
 

خودروی حامل و موشک RT-2PM توپول در وضعیت میدانی
موشک‌های ICBM شوروی با موشک R-7 عملیاتی می‌شد و به مرور زمان تکامل می‌یافت و سیستم‌های موشکی توانمندتری برای خدمت عملیاتی پذیرفته می‌شد. در ابتدا برد محدود موشک R-7 به این معنی بود که این موشک باید در قسمت‌های شمالی روسیه مستقر شود تا بتواند به خاک آمریکا دسترسی داشته باشد. پیشرفت‌ها و بهینه ساری‌ها در سیستم پیشرانش برد دسترسی ICBM های شوروی را افزایش داد و به این موشک‌ها اجازه می‌داد تا در سراسر روسیه و در مکان‌ها محافظت شده تر و در دسترس تر بتوانند مستقر شوند. یکی از معایب R-7 این بود که با استقرار آن در پلستسک که مکانی با امکانات کم بود، سرویس دهی به موشک مشکل‌تر می‌شد و در نهایت تأثیر منفی روی اطمینان پذیری و آمادگی موشک ایجاد می‌کرد.
 

سیلوهای پرتاب موشک در بایکونور و پلستسک
همین که موشک‌های ICBM شوروی به طور گسترده ای مستقر می‌شد، توجهات برای قابلیت بقا پذیری آنها نیز بیشتر می‌شد که این امر منجر به ایجاد اولین ICBMهای سیلو پرتاب شد. بقا پذیری به طور کلی افزایش یافت ولی حفاظت شخصی این سیلوها آن طور که لازم بود افزایش نیافت. به مرور تکنولوژی سیلوها نیز بهبود می‌یافت به طوری که در سیلوهای بهبود یافته با افزایش سطح حفاظت اختصاصی سیلو و افزایش سختی آن، سیلو می‌توانست از یک انفجار اتمی در نزدیکی خود نیز جان بدر ببرد. با افزایش بیشتر سختی سیلوها فاصله بین آنها در میادین موشکی کمتر می‌شد، به طور مثال سیلوهای موشک R-36 در ژانگیستوب به طور معمول حدود 10 کیلومتر از هم فاصله دارند که این فاصله در مورد سیلوهای UR-100N در تاتسچنوف به حدود 6 کیلومتر رسیده است.
 

پرتاب موشک بالستیک R-36M از سیلوی زیرزمینی
 
در نهایت پایگاه های موشکی RVSN امروزه به طور گسترده با سیلوهای مستحکم مجهز شده است. ترکیب ICBMهای متحرک با سیلوها نیز قابلیت بقا پذیری نیروهای موشکی روسیه را تا جایی که برد خودروها اجازه دور شدن آنها را از پایگاه‌هایشان بدهد افزایش داده است.
 

موشک R-16 مستقر در سیلو آماده پرتاب
ساختار فعلی نیروی RVSN
قدرت فعلی RVSN از سه ارتش موشکی که همه آنها در خاک فدراسیون روسیه قرار دارند تشکیل شده است. این واحدها شامل ارتش‌های موشکی 27ام، 31ام و 33 گارد هستند. فرماندهی RVSN در قسمت جنوب غربی مسکو قرار گرفته است که به همراه آن یک واحد فرماندهی جایگزین در داخل کوه های کسوینسکی در منطقه اورال قرار دارد. 11 لشکر موشکی این سه ارتش را تشکیل می‌دهند که از میان آنها هفت لشکر موشکی به صورت واحدهای متحرک هستند و چهار لشکر موشکی قابلیت پرتاب از سیلو را دارند.
 

مکان نیروهای RVSN در حال حاضر
مکان پایگاه های سابق موشک‌های ICBM در تصویر زیر مشخص شده است. مکان‌هایی که اخیراً با موشک‌های متفاوتی تجهیز شده‌اند با آیکون‌های کوچکتر و نوشته های ریزتری مشخص شده‌اند. برای مثال تیکووف در حال حاضر پایگاه موشک‌های ICBM متحرک است، پس حالت قبلی آن به عنوان مکان موشک‌های ICBM قرار داده شده در داخل سیلو نیز مورد توجه قرار گرفته است.
 

پایگاه های موشکی شوروی و روسیه
 

موشک RT-2PM توپول با نامگذاری ناتو SS-25 Sickle
 

موشک RT-2PM2 توپول-ام
 

موشک RS-24 YARS
 
ارتش موشکی 27ام گارد
ارتش موشکی 27ام گارد (GMA) شامل لشکرهای موشکی 14ام و 60ام(GM) و لشکرهای موشکی 7ام، 28ام و 54ام گارد (GMD) است. دو واحد 28امGMD و 60امMD از موشک‌های بر پایه سیلو در کوزلسک و تتیسچئوف تشکیل شده‌اند. واحد 28ام GMD از 46 موشک UR-100NUTTH استفاده می‌کند در حالی که واحد 60امMD از 51 موشک UR-100NUTTH و 50 موشک RT-2PM2 استفاده می‌کنند. واحدهای باقیمانده از سکوهای متحرک ICBM و موشک‌های RT-2PM توپول استفاده می‌کنند. واحد 7ام از 14موشک ICBM، واحد 14ام از 27 موشک و واحد 54ام از 24 موشک استفاده می‌کنند.
 

مکان استقرار ارتش موشکی 27ام گارد
واحد 60ام MD در تتیسچئوف نمونه معرف یک واحد ICBM روسی است. مساحت کلی عملیاتی آن شامل مکان بیش از 100 سیلوی ICBM می‌باشد. این نیرو به 12 هنگ تقسیم شده است که هر هنگ توسط یک مرکز کنترل پرتاب (LCC) کنترل می‌شود. تصویر زیر مکان عملیاتی واحد 60ام MD به همراه سیلوها، تأسیسات کنترل پرتاب و مکان‌های پشتیبانی مرکزی آن را نشان می‌دهد.
 

 
منطقه پشتیبانی ICBM شامل 7 ناحیه اصلی می‌باشد که شامل موارد زیر است: ناحیه اداری و پشتیبانی، منطقه ذخیره سازی و نگهداری خودروها، مخازن ذخیره سازی  POL(سوخت)، مکان فرود هلیکوپتر، ناحیه بازرسی و انبار ICBM، منطقه ذخیره سازی سلاح‌های هسته ای(NWSS) و ایستگاه ریلی انتقالات (RTP). مکان‌های ذخیره سلاح‌های هسته ای به لطف لایه های امنیتی زیاد و پناه گاه های مستحکم شان به سادگی قابل شناسایی هستند. ریل‌های انتقال جایی هستند که ICBMها و اجزایشان از آنجا به مکان‌های تعمیر و ذخیره گاه‌ها منتقل می‌شوند و بارگیری و تخلیه می‌شوند. این مکان‌ها اجزا اصلی برای تشخیص زمانی هستند که سلاح‌های هسته ای سرهم بندی می‌شوند.
 

منطقه پشتیبانی لشکر 60ام MD
سیلوهای ICBM در بسیاری از بخش‌ها به صورت مشابه با واحد 60ام MD هستند. یک سیلوی معرف در شکل زیر نشان داده شده است. به لایه های فنس های امنیتی، ورودی پناهگاه کنترل زیرزمینی و خود سیلوی موشک توجه کنید.
 

 واحد 54ام GMD مستقر در تیکووف تا زمان نگارش این نوشته توسط 15 پرتابگر و موشک متحرک زمینی RT-2PM2  توپول-ام مجهز شده است. مکان یکی از پایگاه های موشک‌های توپول احتمالاً مشخص شده است. در حالی که خودروهای حامل موشک در عکس‌ها به ندرت دیده شده‌اند و این خودروها برای مدل‌های توپول و توپول-ام به سختی قابل فرق دادن هستند، ولی عکس‌های با رزولوشن بالا که در سال‌های 2005 تا 2007 از این پایگاه در واحد 54ام GMD گرفته شده‌اند  نشان از تحویل سیستم‌های جدید می‌دهند. این سه عکس که به ترتیب در سال‌های 2005، 2006 و 2007 گرفته شده‌اند در زیر قابل مشاهده‌اند.
 

با این که تصاویر بالا مدارک محکمی برای حضور سیستم‌های توپول-ام نیستند ولی فعالیت بیشتر  نشان دهنده تجهیز این پایگاه به سیستم‌های جدیدتر بوده است. ساختمان‌های زیادی گسترش پیدا کرده‌اند و تنها گاراژ خودروهای حامل موشک به طور کامل بازسازی شده است. این فعالیت‌ها بیان کننده این حقیقت است که عمر خدمتی سیستم‌های موشکی توپول در حال اتمام است و شواهد نشان می‌دهند که این موشک‌ها در حال تعویض با نمونه های جدیدتر توپول-ام هستند.
ارتش موشکی 31ام
ارتش موشکی 31ام (MA) شامل لشکر 13ام MD با تأسیسات سیلوهای پرتاب موشک در نزدیکی دومباروفسکی و لشکر 42ام MD مجهز به موشک‌های توپول در نزدیکی نیژنی تاگیل است. لشکر 13ام MD  دارای 31 واحد موشکی R-36M است در حالی که لشکر 42ام MD از 36 واحد موشکی ICBM متحرک توپول تشکیل شده است. مکان ارتش 31ام موشکی و لشکرهای تابعه آن در شکل زیر قابل تماشاست.
 

 
ارتش موشکی 33ام گارد
ارتش موشکی 33ام گارد از 4 لشکر تشکیل شده است که شامل لشکرهای 35ام، 62ام، 39ام و 51 GMD هستند. لشکر 62ام یک پایگاه موشکی بر پایه سیلو با 34 واحد موشکی R-36M است. لشکرهای باقیمانده از واحدهای متحرک توپول در مقادیری متفاوت استفاده می‌کنند: لشکر 35ام و 39ام از 36 موشک قاره پیما استفاده می‌کنند در حالی که لشکر 51ام از 27 موشک آماده استفاده می‌کند. مکان ارتش موشکی 33ام گارد در شکل زیر قابل مشاهده است.
 

لشکر 35ام در بارنوال نمونه معرف یک واحد مجهز به واحد های متحرک توپول است. لشکر 35ام شامل یک قسمت پشتیبانی و 4 پایگاه اختصاصی برای توپول ها است که هر کدام از پایگاه‌ها از 9 خودروی حامل موشک استفاده می‌کنند. پایگاه های توپول در هنگامی که خودروهای حامل موشک در حالت عملیاتی در بیرون نیستند به عنوان خانه آنها به شمار می‌روند. مکان تأسیسات لشکر 35ام در شکل زیر قابل مشاهده است.
 
 

مرکز پشتیبانی لشکر 35ام شامل 5 ناحیه اصلی است. همانند تأسیسات موشک‌های سیلو پرتاب اینها نیز از قسمت‌های اداری و پشتیبانی، مرکز پارکینگ و نگهداری خودروها، تأسیسات نگهداری کلاهک و ایستگاه ریل انتقال تشکیل شده‌اند. تفاوت اصلی بین واحد های ICBM متحرک و سیلوپرتاب در حضور منطقه بارگیری کلاهک است. این مکان با وجود تعدادی گاراژ بزرگ که خودروهای حامل، محموله خود را سرهم بندی می‌کنند شناخته می‌شود.
 

گاراژ خودروهای حامل موشک های توپول
 
زمانی که یک موشک کلاهک خود را دریافت می‌کند می‌تواند برای خدمت عملیاتی در پایگاه های میدانی مستقر شود و در صورتی که نیاز به سرویس‌های نگهداری داشته باشد و یا برای خلع سلاح می‌تواند به این تأسیسات بر گردد.
تأسیسات پشتیبانی لشکر 35ام در شکل زیر دیده می‌شود.
 

یک نمونه معرف از پایگاه های توپول در شکل زیر دیده می‌شود. در این شکل 9 گاراژ تکی برای هر کدام از خودروهای حامل موشک دیده می‌شود. وقتی که خودرو به صورت میدانی مستقر نشده باشد می‌تواند از داخل گاراژ به وسیله سقف‌های کنار رونده هر گاراژ به شلیک موشک خود بپردازد. خودروهای حامل در دسته های سه تایی در هنگ‌هایی جدا سازماندهی شده‌اند. هر هنگ از گاراژ پشتیبانی مخصوص به خود، از مرکز کنترل و فرماندهی، نگهداری و خودروهای پشتیبانی اختصاصی برخوردار است. تأسیسات جدیدی نیز در شرف ساخت است.
 

به روز رسانی و ارتقا واحدهای موشکی RVSN
از اواخر سال 2009 تاکنون که برنامه موشکی RS-24 تست هایش را با موفقیت به اتمام رسانیده است این موشک و موشک RT-2PM2 توپول-ام در حال جایگزینی با سامانه های قدیمی تر SS-18، SS-19 و RT-2PM توپول هستند. این جایگزینی هم در مورد سامانه های متحرک و هم موشک های سیلو پرتاب اتفاق می پذیرد.
 

پایگاه نووسیبیرسک تا سال 2012 بیشتر موشک های قدیمی خود را با نمونه های جدیدتر YARS تعویض کرده است.
 

جایگزینی موشک SS-19 با موشک SS-27 YARS
نیروهای استراتژیک موشکی روسیه برنامه ای برای تولید موشک های جدیدتر مانند RS-26 و یک ICBM سنگین برای حمل کلاهک های بیشتر در نظر دارند که هدف نهایی این برنامه کوچک سازی مجموعه از نظر حجم موشک ها و تاسیسات لازم و افزایش تعداد کلاهک های قابل حمل توسط موشک ها است و در نهایت تغییری در قابلیت اطمینان از نابودی دشمن ایجاد نخواهد کرد.
 

پایگاه هایی که موشک های قدیمی خود را با سری یارس و توپول-ام تعویض کرده اند و خواهند کرد
آسیب پذیری نسبت به حملات پیش دستانه
موشک‌های ICBM نیروهای استراتژیک موشکی روسیه آماده یک سناریوی حمله پیش دستانه هستند. آسیب پذیرترین واحدها تسلیحات ثابت پرتاب شونده از سیلو هستند. تنها یک زیردریایی کلاس اوهایو ایالات متحده توانایی پرتاب 24 موشک ترایدنت-2 را دارد. هر موشک به طور معمول می‌تواند 6 کلاهک جدا شونده را حمل کند که بدین ترتیب هر زیردریایی می‌تواند 144 هدف را با تنها یک بارگذاری استاندارد مورد حمله قرار دهد. بدین ترتیب دو زیردریایی کلاس اوهایو می‌توانند به طور تئوری تمامی نیروی موشکی پرتاب شونده از سیلوی روسیه را که در کل حدود 222 عدد هستند از بین ببرند.
 

سیلوی پرتاب موشک RS-24 YARS آماده شلیک در یک مانوور
ICBMهای متحرک اهداف بسیار مشکل‌تری برای حمله هستند. موشک‌های متحرک هم می‌توانند از داخل پایگاه های اصلی و گاراژهایشان به شلیک بپردازند و هم در مواقع بحران‌های بین‌المللی به طور گسترده ای از پایگاه اصلی شان دور شوند و بعد به شلیک موشک‌هایشان بپردازند. در چنین محیطی پیدا کردن مکان آنها بسیار مشکل‌تر است و حتی اگر تمامی پایگاه های پرتاب از سیلو از بین رفته باشند آنها می‌توانند در تعداد کافی به تلافی حمله اولیه بپردازند.
 

موشک های ICBM توپول-ام در حال خروج از گاراژ در یک مانوور
پرتاب موشک‌های قاره پیما برای از بین بردن همه این ICBMهای متحرک گزینه مناسبی به نظر نمی‌آید. اولاً این کار باعث اتلاف بسیاری از کلاهک‌ها برای هدف قرار دادن اهداف دیگر می‌شود که منجر به جان بدر بردن اهداف بسیار با ارزش دیگر از حمله اولیه می‌شود. در ثانی منطقه ای که لازم است تا پوشش داده شود بسیار گسترده است. این امر منجر به ایجاد مقادیر زیادی از مواد رادیو اکتیو به اتمسفر می‌شود که این کار می‌تواند برای ایالات متحده و سایر نواحی پر جمعیت جهان به اندازه یک حمله ثانویه اتمی مخرب باشد. با در نظر گرفتن این مسائل یک حمله اساسی باید همراه با یک عملیات بسیار مخفی در زمان صلح انجام شود و در زمانی عادی آغاز شود. این امر کمک خواهد کرد تا بتوان حداکثر تعداد ICBMهای متحرک را در پایگاه‌هایشان از بین برد و از فرصت استقرار آنها در خارج از پایگاه‌هایشان جلوگیری کرد.
در عمل یک حمله اساسی این چنینی مشکل ساز خواهد بود. RVSN با پرتاب ICBMهای دشمن هشدار اولیه دریافت خواهد کرد و اقدام به پرتاب در هشدار (LOW) موشک‌هایش خواهد کرد تا مطمئن شود که اقدام تلافی‌جویانه‌اش با موفقیت انجام می‌شود و در نتیجه توانایی نیروهای موشکی پرتاب شونده از زیردریایی ایالات متحده برای از بین بردن سیلوهای موشکی روسیه نفی خواهد شد. ICBMهای متحرک که در پایگاه‌هایشان مستقر هستند نیز می‌توانند به عنوان هدفی برای حملات قرار بگیرند ولی گمان می‌رود که قسمتی از آنها همیشه در موقعیت‌های میدانی پرتاب برای جلوگیری از چنین احتمالاتی قرار داشته باشند.
در وضعیت حملات همه جانبه هسته ای بین ایالات متحده و روسیه این اطمینان وجود دارد که کشور شروع کننده تنها می‌تواند یک حمله تلافی کننده را تضمین کند که احتمالاً به صورت زیر خواهد بود. موشک‌های هسته ای ایالات متحده احتمالاً تأسیسات نظامی حساس و حیاتی حریف را هدف قرار خواهند داد که شامل مکان‌هایی مانند مکان‌های ساخت و ذخیره سازی ICBMها، سایت‌های ذخیره هسته ای، تأسیسات پشتیبانی ICBMها و سیلوهای پرتاب موشک‌های قاره پیما خواهند بود. این امر به طور مجازی تضمین می‌کند که RVSN قادر به بازیابی برای شلیک موشک‌هایش نباشد. قسمت ناامید کننده ماجرا این است که تأثیرات بعد از حمله همه جانبه هسته ای احتمالاً هر دو کشور را فلج خواهد کرد و کاملاً برای بقیه جمعیت جهان ویرانگر خواهد بود. این امر قسمت دشوار فرضیه اطمینان نابودی دوجانبه (MAD) است و هیچ کشوری نمی‌تواند نابود نشدن خود را در صورت آغاز حمله تضمین دهد. در همین حال تعادل در زرادخانه های تسلیحات هسته ای توسط دو طرف نگه داشته می‌شود تا طرف مقابل را از وارد شدن به سناریویی که یک حمله پیش دستانه گزینه مطلوبی جلوه کند باز دارد.
 

پیش بینی تغییرات موشک های قاره پیمای روسیه از سال 2003 تا 2024 و مقایسه آن با ایالات متحده
تسلیحات مرگبارتر و پیشرفته تر و قابل بقا تر از هر زمان دیگری حتی زمان رهبرانی چون گورباچف و خروشچف در زمان حاضر در RVSN بکار گرفته شده است. در حالی که قدرت آن احتمالاً هیچ وقت به دوران اوج جنگ سرد باز نمی‌گردد، ولی تنها چیزی که کاهش یافته است قدرت چند بار کمتر نابود کردن سیاره زمین برای اطمینان از پیروزی بر ایالات متحده در یک نبرد هسته ای است. با وجود موشک‌های RT-2PM2 و RS-24 که آزمایش و عملیاتی شده‌اند RVSN برای دهه‌ها به عنوان یک نیروی جنگنده هسته ای شناخته خواهد شد.