چرا باید از آدمی مثل خودمان پیروی کنیم؟!

[ИĪИĴΛ ИĪƓĤƬ☛]

چرا باید از آدمی مثل خودمان پیروی کنیم؟!


همانطور که برای اثبات لزوم بعثت انبیاء و موضوع نبوت و پیامبری ادله ی بسیاری وجود دارد در مقابل گروههایی نیز هستند که منکر لزوم بعثت انبیاء هستند. ایشان برای خود دلایل و ادله ای می آورند که توجه به آنها موجب می شود نکات ظریف استدلال موافقان بیشتر آشکار گردد. در این نوشتار به 4 دلیل از ادله ی این افراد می پردازیم و به پاسخهای آن ها نیز توجه داریم.
 
عقل همه چیز فهم!
اولین دلیل منکرین ضرورت بعثت انبیا آن است که عقل ما خود همه چیز را در می یابد و آنچه انبیاء می گویند یا موافق عقل است و یا مخالف آن، اگر موافق عقل باشد که خود عقل بدان رسیده و نیازی به ارسال رسل نبوده است و اگر مخالف عقل باشد آدمی نمی تواند آنچه را که مخالف عقلش است بپذیرد! بنابراین ضرورتی نبوده انبیاء از جانب خدا پیام آورند!

یک جواب!
در پاسخ به این استدلال باید گفت عقل خود به تنهایی همه چیز را نمی فهمد. زیرا بسیاری از مسائل وجود دارد که عقل، خود بدانها نمی رسد لذا تقسیم آموزه های انبیاء به موافق عقل و مخالف عقل تقسیمی صحیح نیست. به عبارت دیگر دسته ی سومّی از مسائل وجود دارند که نه موافق عقلند و نه مخالف عقل بلکه اساساً ماوراء عقلند و عقل نمی تواند بدانها برسد در حالی که آن مسائل برای سعادت انسان بسیار مهم اند و آموزه های انبیاء در آن موارد بسیار لازمند.

شکر خوب است می دانیم!
دلیل دیگر منکران ضرورت نبوت آن است که ، خداوند متعال حکیم است و حکیم خلق را به چیزی که برخلاف عقل باشد مجبور نمی کند. از سوی دیگر خداوند عالم ، به بندگان نعمت داده است و این خود شکر را واجب می گرداند و اگر ما شکر نعمات او را بنماییم ثواب می بریم و اگر کفران نماییم عقاب می شویم. پس چه لزومی دارد از بشری همانند خود تبعیت نماییم؟!

این نمیشه!
در پاسخ باید گفت این دلیل البته قسمی از دلیل اول است اما فایده ی آن در آن است که خوبی شکر و بدی کفران را نشان می دهد. این موضوع صحیح است که باید شکر نمود و نباید کفران کرد و در این موارد خود بشر باید تکالیفش را انجام دهد اما دو نکته در این میان وجود دارد:
نخست آنکه بسیاری از مردم کیفیت شکر را نمی دانند و هر نوع عبادتی را انجام می دهند همانند کسانی است که به بت پرستی روی آورده اند. ایشان عمل خود را موجب تقرب به خداوند می دانستند و حال آنکه این عبادت و شکر الهی نیست بلکه عین کفر و شرک است!

دسته ی سومّی از مسائل وجود دارند که نه موافق عقلند و نه مخالف عقل بلکه اساساً ماوراء عقلند و عقل نمی تواند بدانها برسد در حالی که آن مسائل برای سعادت انسان بسیار مهمند و آموزه های انبیاء در آن موارد بسیار لازمند

به علاوه برنامه های پیامبران و آموزه های وحی تنها در این موضوع خلاصه نمی شود، بلکه همه ی موارد و موضوعاتی را که بشر برای سعادت خود در دنیا و آخرت بدانها نیاز دارد جزء برنامه ی انبیاء است. بنابراین ، این دلیل نیز نمی تواند ضرورت بعثت انبیاء را خدشه دار نماید.
 
احکام نا معقولند!
دلیل سوم از ادله ی منکرین ضرورت بعثت انبیاء است این است که می گویند احکام از نظر عقلی نامعقولند! مثل آن که حتماً برای نماز باید به سوی کعبه توجه نمود و حال آن صانع حکیم عالم، آدمی را مجبور نمی کند اعمال خلاف عقل انجام دهد زیرا خدا همه جا هست! و یا طواف و سعی و رمی جمرات و احرام و تلبیه و بسیاری دیگر از اعمال حج که نامعقولند! همچنین ذبح حیوانات و یا حرمت برخی از اغذیه و نوشیدنی هایی که جزء غذای انسان است همگی از مواردی هستند که احکام برخلاف عقل حکم نموده اند.
در پاسخ باید گفت این دلیل برمبنای جهل به مصالح احکام و مفاسد آن است. در حالی که در احکام شرع فلسفه و مصالحی خوابیده است و آداب مختلف و بسیار در احکام شرعی خود نشانگر حکمت صانع تواناست. در این جا شاید بد نباشد برخی از دلایل و فلسفه های احکام را توضیح دهیم تا مطلب بیشتر روشن شود.

رمز وحدت آفرین!
توجه به سوی کعبه در نماز سمبل و نماد وحدت میان مسلمانان در سراسر زمین است. آداب حج نیز از سعی و رمی و احرام و تلبیه و طواف، همگی فلسفه های عمیقی را دارا می باشند. سعی میان صفا و مروه نمادی از عمل همسر حضرت ابراهیم (هاجر) است که هفت مرتبه میان آن دو کوه را طی نمود تا برای کودک تشنه ی خود آبی فراهم آورد و لذا آن مکان عبادتگاهی شده است.
رمی جمرات رمی شیطان است که در آن نقطه برای حضرت ابراهیم (علیه السلام) تمثل پیدا نمود. همچنین در مورد حرمت برخی خوراکی ها که ضررهای آن در علم امروز نیز تا حدودی معلوم شده است که سبب سستی و از بین رفتن قدرت تعقل در انسان می شود. بنابراین ، این دلیل نمی تواند ضرورت بعثت انبیاء را زیر سوال ببرد.
در واقع یک عمل به خودی خود نمی تواند بد یا خوب باشد بلکه باید دانست در پشت آن چه فلسفه ای وجود دارد. بسیاری از فلسفه های احکام با جزئیات امروزه برای بشر معلوم نیست. اما همین قدر که پیامبری همچون نبی اسلام آن ها را به صورت معجزه آورده است و بیان داشته است مصالح و مفاسدی دارند . آدمی اعتماد می کند به ویژه آنکه پیش از این نیز بسیاری از احکام هستند و بوده اند که امروزه علم بشر به برخی از زوایای آن ها پی برده است.

آخرین تلاش!
دلیل چهارمی که منکران ضرورت بعثت بیان داشته اند آن است که بزرگترین دلیل رد بعثت آن است که باید از کسی تبعیت نمود که همانند خود ماست. او مانند ما می خورد، می آشامد، ازدواج می کند و غیره، پس چه تمایزی میان ما وجود دارد که ما را ملزم می کند از او تبعیت نماییم؟ او چه فضیلتی را داراست که ما باید از او احکام الهی را بشنویم؟! اساساً علت و دلیل صدق مدعای پیامبران چیست؟!

انبیاء الهی بشری همانند ما هستند تا ایجاد ارتباط با ایشان و الگو گیری از آن ها برای انسانها آسان و ممکن باشد و این خود لطف و تفضل الهی است و اگر انبیاء را فرشتگانی قرار می داد انسانها هرگز نمی توانستند آنها را الگوی خود قرار دهند

همیشه گفته اند!
در پاسخ باید گفت این استدلال از ابتدای بعثت انبیاء از جانب کافران مطرح شده است که قرآن کریم نیز آن را بیان می دارد: ".... وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هـذَا إِلاَّ بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ ..."(انبیا/3)
همچنین در جای دیگر می فرماید: "وَقَالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ الَّذِینَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِلِقَاءِ الْآخِرَةِ وَأَتْرَفْنَاهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا مَا هَٰذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ (مومنون/33) .... إِذًا لَخَاسِرُونَ"(مومنون/34 )
در پاسخ باید گفت درست است که انبیاء در شکل ظاهری و جسم همانند سایر مردمند، اما از نظر معرفت و کمال روحی با آنها متفاوتند. ایشان توانسته اند به چنان مرتبه ی عظیمی برسند که به خداوند متعال واصل شوند و از غیب به اذن خداوند سبحان اطلاع پیدا نمایند.
همچنان که قرآن می فرماید: "قَالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِن نَّحْنُ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ یَمُنُّ عَلَىٰ مَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ ۖ وَمَا كَانَ لَنَا أَن نَّأْتِیَكُم بِسُلْطَانٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَكَّلِ الْمُوْمِنُونَ "(ابراهیم/11) خداوند متعال به پیامبرانش امر نموده است که در برابر چنین منطق و استدلالی پاسخ بگویند: "قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ یُوحَى إِلَیَّ..." ؛ بگو ای پیامبر همانا من بشری همانند شمایم که به من وحی می شود." (فصلت/6)

لطفی دیگر!
از سوی دیگر انبیاء الهی بشری همانند ما هستند تا ایجاد ارتباط با ایشان و الگو گیری از آن ها برای انسانها آسان و ممکن باشد و این خود لطف و تفضل الهی است و اگر انبیاء را فرشتگانی قرار می داد انسان ها هرگز نمی توانستند آنها را الگوی خود قرار دهند. زیرا سنخیت میان خود و آنها احساس نمی کردند.
دلایل صدق ادعای انبیاء خود مبحث گسترده ای است که می کوشیم در آینده بیشتر بدان بپردازیم.

ن. رادفر                 

بخش اعتقادات شیعه تبیان

---

منابع و مآخذ:
1- محاضرات فی الالهیات – آیت الله سبحانی – نبوت عامه
2- کشف المراد – علامه ی حلی – لزوم بعثت انبیاء
3- تجرید الاعتقاد – خواجه ی طوسی – بعثت انبیاء
4- تفسیر المیزان – علامه طباطبایی – تفسیر سورهی مومنون، فصلت، ابراهیم، انبیاء
5- شرح اصول خمسه – قاضی عبد الجبار – ص