جهان هستی به خاطر انسان خلق شده است؟

[|мιѕѕ мєняαѕα|]

از بعضی آیات و روایات استفاده میشود که هدف از خلق جهان هستی، رسیدن انسان به تکامل است.
1- "هو الّذی خلق لکم ما فی الارض جمیعاً؛ او خدایی است که برای شما همه آن چه را که در زمین است، آفرید".(1) بنابراین، کره زمین و آن چه در روی زمین یا زیر زمین قرار دارد برای رفاه و بهره وری انسان خلق شده است.
2- "اللَّه الّذی خلق السّموات والارض و انزل من السّماء ماء افاخرج به من الثّمرات رزقالکم و سخر لکم الفلک لتجری فی البحر بامره و سخر لکم الانهار و سخر لکم الشمس و القمر دائبین و سخر لکم اللیل و النّهار؛ خدا است که آسمان‏ها و زمین را آفرید و از آسمان باران نازل کرد و بدان باران برای روزی شما میوه‏ها رویانید و کشتیها را رام شما کرد تا به فرمان او دریا روان شوند و رودها را مسخر شما ساخت و آفتاب و ماه را که همواره در حرکتند رام شما کرد و شب و روز را مسخر شما گردانید".(2)
طبق این آیه آسمان‏ها و زمین و تسخیر کشتی و امواج دریا و جاری شدن نهرها و خورشید و ماه به گونه‏ای مجبورند حرکت نمایند که به سود بشر تمام شود.
3- "والارض فرشناها فنعم الماهدون؛ زمین را فرش قرار دادیم پس خوب آماده کننده‏ایم".(3)
این نوع آماده سازی برای استفاده انسان‏هاست، چون حیوانات نیز برای انسان‏ها خلق شده‏اند.
4- "سخر لکم ما فی السّموات و ما فی الارض جمیعاً منه؛ آن چه در آسمان‏ها و در زمین است برای شما رام گرداندیم".(4) انسان با قدرت علم و اراده میتواند از آسمان‏ها و آن چه در زمین است و خداوند آن‏ها را به سود بشر مسخر کرده بهره کافی ببرد.
از این آیات استفاده میشود که خلقت عالم برای انسان بوده است که از این مواهب در ظل عبادت و علم و معرفت به کمال مطلوب برسد.
و این معنا از آیه: "اللَّه الّذی خلق سبع سموات و من الارض مثلهن یتنزل الامر بینهن لتعلموا ان اللَّه علی کل شی قدیر و ان اللَّه قد احاط بکل شیء علما؛ خداوند کسی است که هفت آسمان را آفرید و از زمین نیز مانند آن را، فرمان او پیوسته در میان آن‏ها نازل میشود، این برای آن کسی است که بدانید خداوند بر هر چیز توانا است و علم او به همه چیز احاطه دارد".(5) نتیجه این علم پرستش پروردگار و ثمره پرستش به کمال مطلوب رسیدن است و ثمره کمال به زیستی در دنیا و سعادت در آخرت است. در روایتی امام حسین(ع) به یارانش فرمود: "یا ایّها النّاس انّ اللَّه جل ذکره ما خلق العباد الا لیعرفو فذا عرفوه عبدوه فاذا عبدوه استغنوا بعبادته عن عبادة ما سواه؛ ای مردم، خداوند متعال بندگان را نیافرید مگر برای این که او را بشناسند هنگامی که او را شناختند او را عبادت کنند و هنگامی که عبادتش کردند از بندگی غیر او بی نیاز میشوند".(6)
انسان کامل حضرت محمد(ص) است و به همین جهت برخی از روایات به گونه دیگر فلسفه خلقت را ذکر کرده و منافاتی با دیگر آیات و روایات ندارد.
"اوحی اللَّه الی یا محمد… فلولا کم ما خلقت الدّنیا و الاخرة و لاالجنة و لا النار؛(7) خداوند وحی کرد به من ای محمد (من ترا از بین خلق اختیار کردم و علی را اختیار کردم واو را وصی و وارث علم تو و امام بعد از تو قرار دادم و از صلب شما ذریه طاهرین را خلق کردم) پس اگر شما نبودید دنیا و آخرت را و بهشت و جهنم را نمیآفریدم". در واقع اشاره به عالیترین نمونه‏های انسان کامل است که همگی همچون سلسله زنجری به هم وابسته است. خدا دنیا را برای تکامل انسان و انسان را به یُمْن وجود انسان‏های کامل آفریده است.
"یا محمّد و عزتی و جلالی لولاک لما خلقت آدم و لولا علی ما خلقت الجنة؛ ای پیامبر قسم به عزت و جلالم اگر به خاطر تو نبود آدم را خلق نمیکردم و اگر علی نبود بهشت را نمیآفریدم".(8)
"لولاک ما خلقت الافلاک من احبک احببته و من ابغضک ابغضته؛(9) اگر تو نبودی افلاک و هستی را خلق نمیکردم، هرکس تو را دوست بدارد، او را دوست دارم و هر کس دشمن تو باشد، دشمن دارم.
خداوند آسمان و زمین را به خاطر انسان کامل خلق کرد و انسان را نیز به خاطر کسب معرفت و کمال، بندگی و اطاعت خدا و وجود مبارک پیامبر(ص) و ائمه اطهار آفرید.
پی نوشت‏ها:
1. بقره(2) آیه 29.
2. ابراهیم (24) آیه 32 و 33.
3. ذاریات (51) آیه 38.
4. جاثیه (45) آیه 13.
5. طلاق (65) آیه 12.
6. بحارالانوار، ج 5، ص 312.
7. بحار، ج 36، ص 302.
8. بحار، ج 40، ص 20.
9. بحار، ج 15، ص 28.