7 راز هفت سین

[L²evi]

از آیین‌هایی که در عید نوروز به آن توجه ویژه ای می شود چیدن سفره ی هفت سین است. یک خانم ایرانی در هر کجای جهان که باشد در اواخر اسفند سفره ی هفت سین خود را می چیند تا لحظه ی تحویل سال با اعضای خانواده ی خود به دور سفره بشینند وآغاز سال نو و آمدن بهار را جشن بگیرند. رسم ها و آیین های هر ملت برخاسته از باورها، فرهنگ، تاریخ، مکتب، شیوه‌ زندگی، شرایط جغرافیایی، اسطوره‌ها و سایر ریشه های آن سرزمین است.



ایران هم مهد آیین کهن و اصیلی است که هرکدام مناسبتی مشخص برای ایجاد داشته است. هفت سین نوروز یکی از سنت های دیرینه پارسی است. این سنت از زمان باستان تا امروز همچنان جایگاه ویژه خود را نزد ایرانیان حفظ کرده است. این سنت دارای معانی ویژه و نشانی از رمز و رازهای هوشمندانه زندگی بزرگان ما است.

هفت سین از هفت محصول زمینی انتخاب می‌شود تا از نعمتهای که خداوند به انسان بخشیده است، سپاسگزاری شود و این نعمت ها یادآوری شود تا اگر انسان ها در روزمرگی زندگی از سپاسگزاری این نعمت ها غافل شده اند به خود بیایند و یکبار با نگاهی متفاوت به نعمت های بیکرانی که طبیعت در اختیارشان قرار می دهد بنگرد. عید نوروز، نوشدن طبیعت است و شکرگزاری از نعمت های بیکران طبیعت به وبژه در بهار نباید نادیده گرفته شود. هفت سین نوروزی آئینی کاملا پارسی است (نه چینی، هندی، عربی و روسی )

گزینه‌های هفت سین باید با رعایت پنج ویژگی انتخاب شده اند:

1-اسم آن ها فارسی باشد.
2-با حرف سین شروع شوند.
3-دارای ریشه ی گیاهی باشند.
4-خوراکی باشند.
5-نام آنها از واژه‌های ترکیبی (مانند سیرترشی) ساخته نشده باشند.

به این ترتیب خوان هفت سین با سیب، سیر،سماق، سرکه، سمنو، سبزی یا سبزه چیده می‌شود. گذاردن سنبل، سکه و سماور که نه خوراکی هستند و نه پارسی، هیچ حقیقت هفت سینی در اصل ندارند و گزینه‌هایی چون؛ سوزن، سنجاق، ساعت و مواردی از این دست بر اساس فرهنگ محلی مناطق مختلف ایران در طول زمان اضافه شده است. در حالی که در ابتدای امر این چنین نبوده است. به عبارت دیگر این ها مولفه هایی هستند که گذر زمان و عبور هفت سین از میان فرهنگ های متفاوت به آن اضافه کرده است.

ماهی و سیب قرمز

ماهی قرمز هم که می گویند نماد حرکت است به سفره هفت سین نوروزی ایرانی ها وارد شده است. غافل از اینکه در عید چینی ها ماهی قرمز را رها می‌کنند تا زندگی جریان یابد و لی ما ماهی قرمز را اسیر تنگ بلورین کرده و تا رسیدن مرگ آنها نگهداری می‌کنیم. ماهی قرمز می تواند عمر بیشتری داشته باشد اما زمانی که اسیر تنگ کوچک می شود با کمبود اکسژن روبه رو می شود و عمرش کاهش پیدا می کند ضمن اینکه خیلی از افراد شرایط نگهداری از آبزیان و حتی عوض کردن آب تنگ را بلد نیستند و در همین زمان ها به ماهی صدمه وارد می کنند.

در هفت سین پارسی سیب و انار به نشانه باروری و عشق درون ظرف آب پاک و زلال رها می‌شود تا عشق و باروری در میان مردم و نهاد خانواده مانا باشد.

با کمی اندیشه پیرامون آنچه گفته شد، خواهید دید که در بیست میلیون واژه‌های پارسی شما نمی‌توانید انتخاب هشتمی برای خوان هفت "سین"‌ نوروزی پیدا کنید، که دارای این پنج ویژگی باشد پس پشت خوان هفت سین ایرانی رمزهایی نهفته است. البته در مناطق مختلف سین هایی مثل سنگک به این سفره اضافه می شود اما از هفت مورد اصلی آن نه کاسته و نه جابه جا می شود.

چرایی عدد "هفت" برای هفت سین نوروز

عدد هفت در زبان باستانی به نام"امرداد" است. امرداد معنای جاودانگی می دهد و از آنجایی که این عدد معنای زیبای زندگی و جاودانگی را می‌دهد هفت واژه را به نشانه آن انتخاب کرده و بر خوان نوروزی می‌چینند. به روایتِ دیگر هفت "سین"، نشانه هفت دانه گیاهی است که می‌توان با آن سبزه نوروز را تهیه کرد: جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم.

زمان پارسیانِ کهن، مردم از هر هفت دانه، سبزه می پروراندند (10 روز قبل از نوروز) و ظروفِ آن را بر سر درِ خانه های خود می‌گذاشتند و هر کدام بیشتر و بهتر سبز می‌شد، نشانه پر ثمریِ آن محصول برای کاشت در آن سال بود و کشت سال خود را از روی آن انتخاب می کردند.

هفت در میان اعداد از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است. هفت برای ایران و ایرانیان باستان مقدس بود و از آن برای مفاهیم مثبت، خوش یمنی و فال نیک استفاده می‌شده است و تا امروز هم اعتقاد به خوش یمنی عدد هفت برای مردم ایران حفظ شده است.

نمادهای هفت سین

سیر: برای گندزدایی و پاکیزگی است.
سبزی یا سبزه:موجب فراوانی و برکت در سال نو می شود.
سیب: فرشته زن، نماد باروری و پرستاری است.
سنجد: نمادی از زایش و تولد و بالندگی و برکت است.
سرکه: نمادی برای گندزدایی و تمیزی است.
سمنو: نماد خوبی برای زایش گیاهی و بارور شدن گیاهان است.
سماغ: فرشته بهمن نماد باران و روزی است .

بنابراین تمام این هفت سین دلیلی موجه برای حضور سر سفره هفت سین ایرانی دارند. ایرانی ها لحظه ی تحویل سال دوره سفره می نشینند؛ دعای تحویل سال را با یکدیگر زمزمه می کنند در آیینه و آب نگاه می کنند و با آرزوی خیر و سلامتی سال را تحویل می کنند و کام خود را با نقل یا شیرینی شیرین می کنند.