اسطوره های صهیونیستی

[ИĪИĴΛ ИĪƓĤƬ☛]

حملة هالیوود به عصمت پیامبران و حجیت وحی

در فیلم های هالیوودی، دربارة پیامبران نوعی رابطة علی و معلولی میان ساده لوحی و پیامبری برقرار است. (۱) این تلازم جعلی صهیونیستی، باعث می شود مخاطب، پیامبران را برتر از خود نداند و جذب آن ها نشود؛ در نتیجه وحی را به منزلة یکی از روش های معرفت نپسندد و اسیر حس گرایی و پوزیتیویسم و عقل معیشت اندیش روزمره – راسیونالیسم شود.

کنار گذاشتن وحی در زندگی بشری، نتیجه ای جز فقر، فساد، تبعیض گستردة جهانی، اختلاف طبقاتی، آلودگی های گوناگون و حاکمیت پول و ماشین بر زندگانی آدمی ندارد؛ چنان که اکنون شاهدیم در نبود وحی، بازی هایی هم چون آزادی رسانه ها، دموکراسی فریبنده، مکتب های مادی و غفلت های صنعتی و سرگرمی های مضر و بی فایده، حقیقت تلخ موجود را پوشانده است و مردم دنیا را سرگرم کرده است.

با نگاهی عمیق به استدلال های فلاسفه، حکما، متکلمان مسلمان و مسیحی در عصمت پیامبران ثابت می شود که پیامبران الهی اگر معصوم نباشند هدف از بعثت آن ها محقق نمی شود و راهی برای توجیه و گمراهی باقی نمی ماند اگر بپذیریم پیامبر اولوالعزمی چون ابراهیم خلیل الله (ع) برای پول و ثروت و از ترس فرعون، حاضر می شود همسر خود را خواهر خود معرفی کند و در اختیار فرعون قرار دهد، از کجا معلوم که در فهم و انتقال وحی هم ترس و پول دوستی بر او غلبه نکند؟ از کجا بدانیم که بقیة حرف های او هم برای قدرت طلبی و توسعه اموال نبوده است؟

بر اساس برهان های عقلی بر عصمت که در کتاب های کلامی می بینیم،(۲) همة پیامبران الهی، حتی پیش از بعثت هم از هر گناه و آلودگی پاک بوده اند و عصمت اختیاری بوده است که به دلیل فهم و درک بالای پیامبران که والاترین حکیمان عالم بوده اند در آنان ملکه شده است و خداوند هم با علم قبلی به شایستگی پیامبران، آن ها را برای انتقال شریعت خود برگزیده و اگر این چنین نبود، مردم نمی توانستند به وحیانی بودن سخن پیامبران اطمینان کنند و در نتیجه شریعت الهی قابلیت اجرای خود را از دست می داد پس راهی برای دفاع از وحی و شریعت خدا باقی نمی ماند، بعثت پیامبران بی دلیل می شد و حکمت خدا زیر سؤال می رفت.

بی دلیل نیست در یهودیت و مسیحیت فعلی که خدا هم جسمانی و ناقص تصویر شده است، چهره ای مخدوش، گناه کار، ترسو، ساده اندیش، پول دوست و شهوتران از پیامبران خدا، نیز تصویر شود. توحید و نبوت دو اصل اساسی هستند که همدیگر را تأیید، تثبیت و تکمیل می کنند و با خدشه دار شدن یکی، دیگری هم آسیب می بیند. بی شک یکی از دلایل اصلی ترویج عصمت نداشتن پیام آوران وحی در رسانه های صهیونیستی، بی اعتبار کردن خداشناسی توحیدی و لزوم زندگی دینی است تا بتوانند قوانین بشری را برای استعمار بشر به او غالب کنند و راه برای ظلم و غارت بیشتر آن ها باز بماند.

در یهودیت، شأن نبوت، تا پیش گویی یا پادشاهی سکولار و دنیوی کاهش یافته است و در مسیحیت، مسیح را به خدای تجسم یافته فرو کاهیده اند و این هر دو، لبة تیز یک قیچی هستند که پیامبری، رسالت و شریعت الهی را از صحنة زندگی بشر خارج می کرد و باعث می شد وحی به کلی از زندگی بشر خارج شود، ولی با مشکلات جدید، بزرگان جدید غرب، بحث تجربة دینی و تجربة عرفانی (۳) را برای وارد کردن دوبارة متافیزیک به زندگی بشر، به راه انداختند که همین هم باعث شد از شأن والای شریعت آوری پیامبران بکاهد و راهی جدید برای نفی شارعیت آن ها باز شود تا شیاطین بتوانند وحی را تا حد یک تجربة شخصی فرو بکاهند و خاتمیت را انکار کنند و روشنفکران را پیامبران عصر جدید بنامند به گونه ای که رسالت آن ها بازگرداندن بشر به دست آوردهای اومانیستی و سکولار غرب است و با بسط تجربة نبوی، راه نفوذ زرسالاران عالم به همة جوامع را هموار کنند.
ژان دارک(۴)

ژان دارک ساختة لوک بسون هم یک بازسازی هنرمندانه از اسطوره ای فرانسوی بود که با تدوین غیر تداومی خود باعث مبهم کردن فضای فیلم شد. این فیلم با درآمیختن مکاشفه های شیطانی و الهام های مسیحیایی در ذهن دخترک ستارة فیلم بر نظریه های جدیدی که وحی را در حد تجربه ای شخصی قبول کرده اند، صحه گذاشت. هم چنین به شیطان، قدرتی بخشید که در الهام هایی که ژان خیال می کرد از سوی خدا و مسیح است، وارد شود.

ژان از کودکی دختری پاک و مؤمن به کلیسات که با هجوم انگلیسی ها به روستای سرسبزشان و نابودی آن، کینة آن ها را در دل خود می کارد. وقتی که سرباز انگلیسی به قصد تجاوز، خواهر ژان – را که جای پنهان شدنش را به ژان داده بود – را در برابر چشمان وحشت زدة ژان کشت، حس انتقام در ژان زنده شد و سپس با اوهام، احساس کرد که خدا – مسیح – به او می گوید شمشیر بردارد و به جنگ با ارتش انگلیس برود. پس از چندی ژان، این مسئله را با کشیش روستا در میان گذاشت و کشیش به او سفارش کرد که این مطلب را حتی با والدینش در میان نگذارد. ولی ژان در سال ۱۴۲۹ م. به دور از چشم پدر و مادرش روستای خود – دومری از توابع اورلئان – را ترک کرد و به تنهایی تالیور در نزدیکی شینون – درباره ولیعهد بدون تاج و تخت فرانسه، شارل هفتم – رفت.

کارل یا شارل هفتم که مانند پدرش دهن بین و خوشگذران بود، باعث سلطة انگلیس بر فرانسه شده بود. ژان دارک که به قصر وارد شد، کارل را که به طور ناشناسی در میان افراد پنهان شده بود، را از میان جمعیت شناسایی کرد و اطمینان ولیعهد را به دست آورد و با سپاه کوچکی در نخستین مأموریت خود موفق شد ضرباتی را به سپاهیان انگلستان وارد کند. مردم او را دوشیزة اورلئان خطاب می کردند. او باز هم نداهای آسمانی را برای نجات فرانسه می شنید. ژان باعث پیروزی فرانسه شد و شارل هم که اکنون احساس می کرد یک حامی آسمانی دارد تاج گذاری کرد و پادشاه فرانسه شد. ژان در ادامه به وسیلة انگلیسی ها دستگیر شد و به جرم رد صلاحیت کلیسا به دلیل ادعای الهام مستقیم الهی از سوی خدا، محاکمه شد. کلیسای انگلیس هم چنین او را به جادوگری و رابطه با شیطان متهم کرد. پس از ماه ها نیز او را مرتد شناختند. ژان که می خواست منکر الهام های غیبی خود شود و بپذیرد آن ها شیطانی اند، پشیمان شد و بالاخره به حکم ارتداد در ۳۰ می ۱۴۳۱ م. در سن ۱۹ سالگی در آتش سوزانده شد.

تدوین غیر تداومی لوک بسون، در ابتدا انسان را دربارة الهام وحی به ژان به اشتباه می اندازد. در ادامه نیز، مخاطب شک می کند که شاید الهامی در کار نبوده و این ذهن انتقام جوی ژان است که او را به برگرفتن شمشیر و قلع و قمع انگلیسی ها دعوت می کرده است؛ شاید هم شیطان بوده که با سوء استفاده از ضعف زنانه و احساسات کینه توزانة ژان، او را به برگرفتن شمشیر و قربانی کردن عده ای انسان و گسترش جنگ فرا می خوانده است.

با دیدن این فیلم پرسش های زیادی در ذهن مخاطب پدید می آید. یکی از منتقدان (۵) به برخی پرسش ها اشاره کرده است:

۱) به استناد کدام علامت محکم و جدی، ژان و امثال وی به این ایمان رسیده اند که تا پای سوختن نیز پیش می روند؟

۲) به گفتة ابلیس از کجا بدانیم که در فیلم ژان دارک لوک بسون، آن نشانه های الهام شونده، توهم و تأویل خود ژان نبوده اند؟

۳) شاید آن شمشیر فقط یک شمشیر جنگاور است که ژان را به توهم منجی بودن و الهام از سوی خدا رسانده است؟

۴) عوامل کلیسای انگلیس چگونه به این نتیجه رسیده اند که ایمان آن ها از ایمان ژان قوی تر است و او را می سوزانند؟

۵) آیا هر کس مجاز است با تکیه به ایمان درونی خود، ایمان دیگری را تکفیر کند؟ آیا خود در معرض تکفیر نیست؟

و ….

بی شک مخاطب غربی و مسیحی که مسیحیتش بر اساس عقل نیست و هم چنین مخاطب ایرانی و مسلمان عوام، که دینداری اش تقلیدی است پاسخ این پرسش ها را در نمی یابد؛ در نتیجه، در اصل لزوم ایمان به وحی و مسیح و سپس در اصل رسالت پیامبران و این که ملاک تمایز رسالت الهی و مکاشفة شیطانی چیست، شک می کند، ولی مخاطب فهیم مسلمان که اصول دینش نه از روی تقلید که پس از جست وجو به دست آمده، به راحتی با ملاک های عقل سلیم و به دور از شهوت، تشخیص می دهد که مکاشفاتی که با نص صریح شرعی و عقل سلیم منافات دارد، شیطانی است. جنگ اگر در مقابله با ظلم باشد، مقدس است و اگر بی منطق باشد، نامقدس و آدم کشی است. افزون بر این نشانه ها، لزوم وجود نبی و نقص تجربة عقلی بشر، بسیار روشن است. با استناد به آیه های محکم الهی که در آن شیطان از دست یابی به بندگان مخلص الهی منع شده است،(۶) هیچ خدشه ای در درستی فهم و ابلاغ وحی از سوی پیام آوران حق وارد نمی شود.

در اسلام، بر خلاف مسیحیت و کلام جدید که ایمان را در حد یک تجربة درونی شخصی فرو کاهیده اند، ایمان پشتوانة عقلی و معرفتی دارد و ایمان، حکم و عقل در یک راستا هستند نه این که با هم ناسازگار یا در ستیز باشند.

البته این انحراف ها در بحث تبیین وحی و الهام و خلط آن با تجربة شخصی فراگیر در اوان مسیحیت و انحراف های ضد عقل آن ریشه دارد. پس از معراج عیسی روح الله (ع) و حاکمیت تفکر پولسی شده در مسیحیت بود که اندیشه های سه گانه پرستی و تجسد خدا از اقوام دیگر در میان مردمان راه پیدا کرد و پس از تخریب ستون توحید، نبوت را هم بی معنا کرد. مسیح، پسر خدا شد که با تجربة شخصی خود دریافت که باید فدای گناه ازلی شود تا ایمان داران به او بخشیده شوند. البته هالیوود بحث مکاشفه های شیطانی و تجربة دینی غلط را در خود مسیح هم در فیلم آخرین وسوسة مسیح به وسیله مارتین اسکورسیزی به تصویر کشید. در این فیلم موهن، این پیامبر گران قدر الهی، فریب شیطان که خود را به صورت دختر جوانی در آورده است، می خورد و از صلیب به زیر می آید و با فاحشه ای ازدواج می کند، بچه دار می شود و حرف های مبلغی مسیحی را انکار می کند. در انتها، با تلاش یهودای اسخریوطی – خائن – به اصل خود باز می گردد و توبه می کند و به صلیب باز می گردد و فدا می شود. این فیلم، حتی از مسیحیت پولسیزة فعلی هم رد شد و مورد انتقاد جهان مسیحیت قرار گرفت، ولی بالاخره وحی و الهام الهی را به شدت زیر سؤال برده و خدای مسیحیان – مسیح – را هم مصون از فریب شیطان ندانست. حالا شما خود قضاوت کنید مخاطب بی دفاع فیلم های سینمای غرب که پیامبر و مقدساتش تحت تأثیر مکاشفه ها و فریب های شیطان هستند، به کدامین راه خواهد رفت؟
پرسش

هیچ گاه از خود پرسیده اید این چه سری است که قدرت مؤثر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بیش از یک و نیم میلیارد مسیحی دنیا از قدرت سیزده میلیون یهودی جهان کمتر است؟
تبلیغات جهانی، مصائب مسیح یهودی و خاتم پیامبران

زمانی که فیلم جنجالی مصائب مسیح را حدود ۴۶۰۰ سینما در آمریکا و کانادا به نمایش گذاشتند،(۷) این پرسش در ذهنم برجسته شد که مگر بیشتر سینماداران بزرگ آمریکای شمالی، صهیونیست ها و یهودیان نیستند؟ پس چگونه فیلمی که ظاهراً ضد یهودی است، در این همه سینما، با هم پخش شد؟ اعتراض های برخی یهودیان علیه این فیلم را باور کنم یا همکاری گستردة یهودیان ثروتمند و صاحبان سینماهای زنجیره ای و تبلیغات جهانی با عوامل فیلم را؟ به راحتی سینماداران و اربابان رسانه در آمریکا، می توانستند نگذارند این فیلم پخش شود. درست مثل پویانمای محمد، خاتم پیامبران(۸) که با تلاش شرکتی با مالکیت یک عرب در هالیوود ساخته شد و پیش از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تکمیل شده بود و بنا بود در ۲۰۰۲ اکران شود؛ ولی به خاطر نیاز غربی ها و حاکمان صهیونیست کاخ سفید و هالیوود به ایجاد فضای اسلام هراسی پس از ۱۱ سپتامبر، بزرگ ترین دارندگان سالن های سینمایی زنجیره ای آمریکا مثل شرکت های لوییوز و ای. ام. سی این فیلم را تحریم کردند. حتی تلاش های موفق الحریثی رییس شرکت بدر اینترناشنال(۹) که تولید کنندة این فیلم بود، برای به خدمت گرفتن شرکت آیکن پروداکشنز،(۱۰) تهیه کنندة فیلم جنجالی مصائب مسیح نیز بی نتیجه ماند.

سرانجام، الحریثی در سال ۲۰۰۵، اسامه جمال رییس شرکت تولید و بازاریابی فیلم فاین میدیا گروپ(۱۱) را برای بازاریابی و پخش این فیلم در کانادا و آمریکا استخدام کرد. تحریم شرکت های بزرگ لوییر و اس. ام. سی هم به حوالی سال ۲۰۰۵، مربوط می شود. بالاخره با تلاش این شرکت عربی، بنا شد فیلم به مدت یک هفته، هم زمان با عید سعید فطر، به مدت یک هفته در کمتر از صد سینمای آمریکا ۹۳ سالن و برخی سینماهای کانادا به نمایش درآید. (۱۲) آیا واقعاً می توان پذیرفت که مصائب مسیح که به طور هم زمان از تبلیغات سرسام آور بهره جست و در ۴۶۰۰ سینما به نمایش درآمد – حدود ۵۰ برابر بیشتر از انیمیشن مذکور – ضد یهودی بوده است؟

بی شک باید با تأمل بیشتری با این اثر مسیحی – کاتولیکی برخورد کرد. چه چیزهایی در این فیلم پر سر و صدا بود که با وجود مخالفت برخی یهودیان، سران هالیوود و ابرشرکت های سینمادار آمریکا، آن را چنین تحویل گرفتند؟ آیا مخالفت برخی یهودیان صوری نبود؟ چرا هم زمان، برخی خاخام ها از پخش آن حمایت کردند؟(۱۳) شاید با نگاهی به مضمون های اصلی طرح شده در این فیلم، پاسخ این پرسش ها داده شود.

در مصائب مسیح، گرچه عده ای از یهودیان، مسبب قتل مسیح (ع) معرفی شده اند، ولی برخی دیگر از کاهنان و بزرگان دینی یهود، جلسة سنهدرین را ترک کردند و به این محاکمه معترض بودند. افزون بر این که همان عده از روحانیان یهود هم که باعث تصلیب وی شدند، در فیلم با ظرافت تبرئه می شوند؛ زیرا آن ها ابزار اجرای مشیت الهی در تصلیب جبری مسیح(ع) بوده اند و از سویی مردم بیت المقدس هم تصلیب او را از سران خود می خواستند و در پزهای روشن فکری لیبرال، باید به دموکراسی احترام گذاشت. آن ها که با سینمای مسیحی آشناترند، به راحتی این تبرئة یهود و یهودای خائن را در فیلم های دیگری چون آخرین وسوسة مسیح هم دیده اندکه چطور اینان تنها ابزارهایی برای اجرای تقدیر الهی معرفی می شوند، نه ظالمان دنیاپرستی که به خاطر حفظ قدرت و موقعیت دنیوی خود از دین سوء استفاده می کنند. همین که در این فیلم، عیسی را فردی سکولار، غیر سیاسی و ذلت پذیر می بینیم، موضع ما را تقویت می کند. البته اگر اضافه کنیم که برخی منتقدان در تحلیل مصائب مسیح این نقد را داشتند که در فیلم بیشتر خشونت و شکنجه مطرح بود نه بررسی دلیل سیاسی – اجتماعی تصلیب ادعایی خود نپرداخته است و با پررنگ کردن مشیت گرایی، ذلت پذیری و سکولار بودن مسیح و اتخاذ شیوة بودایی – هندویی مبارزة مسالمت آمیز و منفی،(۱۴) در مسیر کلان اربابان هالیوود قدم برداشته است و همین دلایل است که باعث می شود این فیلم همزمان در ۴۶۰۰ سینما نمایش داده شود و فروش خیره کننده ای داشته باشد. برخی منتقدان با دقت چنین نتیجه گرفته بودند که سروصداها هم به نفع فیلم تمام شد و فروش آن را مضاعف کرد. (۱۵)

این فیلم آموزة پولسی، یونانی، بت پرستانة سه خداگرایی(۱۶) را بارها تکرار کرد و هرچه بیشتر موضع رسمی سه اقنوم گرایی تقویت شد، ستون ضعیف توحید را در مسیحیت فرو ریخت. ستونی که برخی دانشمندان منصف مسیحی چون توماس میشل(۱۷) در حال بازسازی آن بودند و این به نفع اربابان کلیسا و هالیوود نبود. زیرا نفع آنان در گمراهی مردم و عقیدة خرافی تثلیث بود نه پر رنگ شدن خط توحید و ظلم ستیزی و عقلانیت مسیحیان دنیا.

دلیل دیگری که می توان برای تأیید این فیلم به وسیلة یهودیان زیرک دنیاپرست آورد، این است که در فیلم، آشکارا با استفاده از زبان عبری و نمادهای عبرانی، فرهنگ عبرانی فلسطین در قرن اول میلادی تقویت می شد و فیلم به طور ضمنی بر ریشه دار بودن فرهنگ یهودی در فلسطین و ذوب بودن مسیح و یارانش در شریعت، آداب، سنن، زبان و فرهنگ یهودی صحه می گذاشت. انگار سازندگان و تبلیغات چی های فیلم، ادامه دهندگان راه مارتین لوتر و کتاب معروفش مسیح، یهودی زاده شد (۱۵۲۳ م) هستند. اگر کسی بگوید چنین نیست، این پرسش بی پاسخ می ماند که اصولاً چه نیازی برای استفاده از زبان عبری در فیلم وجود دارد؟ مگر تا کنون فیلم هایی که دربارة حضرت عیسی بن مریم (ع) ساخته شده اند، با زبان انگلیسی نتوانسته بودند منظور خود را برسانند؟ شاید گفته شود که کارگردان می خواسته واقع گرایی فیلم را بالا ببرد و البته با کمی تأمل، در این پاسخ، شاهدی محکم بر ادعای ما وجود دارد، زیرا واقع گرایی همان عبری گرایی است(۱۸) و حاکمیت روح شریعت یهودی بر عیسی در این فیلم هم مویدی بر ادعای ماست، زیرا می دانیم در تاریخ، کسی که شریعت را از مسیحیت زدود و شریعت یهود را بر آن حاکم کرد، پولس بود؛ عالمی درباری و یهودی که ادعای مسیحیت کرد و تثلیث، الوهیت عیسی، جسمانیت خدا و الغای شریعت موسوی و ذلت پذیری و برخی دیگر انحراف های مسیحیت را پایه گذاری کرد(۱۹) و با جانشین به حق عیسای نبی(ع) یعنی پطروس رسول یا پیتر مقدس (ع) مخالفت های زیادی داشت و به عبارتی، جانشینی پیامبر خدا را از او غصب کرد. (۲۰)

نویسنده: محمدحسین - فرج‌نژاد

منبع: ماه نامه - رواق هنر و اندیشه - ۱۳۸۷ - شماره ۲۲، اردیبهشت

پاورقی‌ها:

۱. چرا هالیوود پیامبران را مسخره می‌کند؟ پیشین.

۲. راه و راهنماشناسی معارف قرآنی ۴ و ۵ علامه محمدتقی مصباح یزدی. نشر مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره). قم. چاپ دوم. پاییز ۱۳۷۹. فصل عصمت. ص ۱۴۷ و هم چنین بدایه المعارف الالهیه فی شرح عقاید الامامیه. شیخ محمدرضا مظفر. محاضرات استاد سید محسن خرازی. جزء اول. مؤسسه النشر الاسلامی. التابعه لجامعه المدرسین بقم المقدسه. چاپ ششم. ۱۴۲۰ ه. ق. عقیدتنا فی عصمه الانبیاء. ص ۲۴۶.

۳. عبدالحسین خسروپناه. کلام جدید مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزة علمیة قم. چاپ اول. پاییز ۱۳۷۹. قم. ص ۲۹۳.

۴. ژان دارک (Jeanne dArc) اثر لوک بسون فرانسوی (Luk Besson) با نام کامل فرستاده، داستان ژان دارک (The Messenger:The Story of Joan of Arc) محصول سال ۱۹۹۹ می‌باشد. این اثر چندمین فیلمی است که دربارة این دختر فرانسوی، در قرن بیستم ساخته می‌شود. اولین نسخة فیلم ژان دارک با نام مصائب ژان دارک (Lapassion de JeanedArc) در سال ۱۹۲۷ به صورت سیاه و سفید توسط کارل تئودور درایر ساخته شد و در ۱۹۲۸ در پاریس به مدت ۱۱۰ دقیقه اکران شد فیلم دیگر ژان دارک با بازی اینگرید برگمن در نقش ژان توسط ویکتور فلمینگ – کارگردان بر بادرفته – در سال ۱۹۴۸ ساخته شد. برتولت برشت شاعر و نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر آلمانی (۱۹۵۶-۱۸۹۸) هم بر اساس داستان این قهرمان باکرة شجاع فرانسوی، نمایشنامه‌ای تراژیک به نام ژان دارک نوشته است. فیلم دنباله‌دار ژان: دختر جوان هم در سال ۱۹۹۳ با بازی ساندرین بونر ساخته شد. در سال ۱۹۹۶ نیز خانم کاترین بیگلو، لوک بسون را مدیر تولید پروژه‌اش – ژان دارک – کرد ولی به دلیل اختلاف با هم بر سر انتخاب نقش اول دو فیلم ساخته شد که ۱۹۹۸ فیلم ژان دارک خانم بیگلو به نقش اولی میراسوروینو پخش شد و ۱۹۹۹ فیلم لوک بسون به نقش اولی میلا یوویچ پخش شد.

۵. حسین پورستار در مطلبی با نام آیا همه چیز تمام شد؟ در وبلاگ www. poorsattarkhodam. persian blog. com به تاریخ ۲/۵/۱۳۸۵.

۶. شیطان در قسمی اعتراف کرد که:

فبعزتک لاغوینهم اجمعین الاعبادک منهم المخلصین

یعنی: به عزت و جلال تو (خدا) سوگند که همگان را گمرا خواهم کرد مگر بندگان مخلص (خالص شده) را سورة ص. آیة ۸۳.

۷. جنجال‌هایی که به نفع فیلم تمام شد. مجلة دنیای تصویر، شمارة ۱۳۰. خرداد ۱۳۸۳. ص ۶۹.

۸. فیلم Muhammad the last prophet به کارگردانی یکی از کارگردان‌های خوب والت دیسنی به نام ریچارد ریچ که سال ۲۰۰۱ پیش از حملات ۱۱ سپتامبر، ساخت فیلم را تمام کرد. تهیه کنندة فیلم، موفق الحریثی رییس شرکت بدر انیترنشنال (Badr international) بود و فیلم حدود ۱۲ میلیون دلار خرج برداشت و در سال ۲۰۰۴ پس از تحریم‌های فراوان شرکت‌های توزیع و پخش فیلم و موانعی که بر سر راه نمایش عمومی فیلم ایجاد شد، شرکت مستقل فاین میدیا گروپ (Fine media Group) به ریاست اسامه جمال پخش آن را به عهده گرفت. این انیمیشن نود دقیقه‌ای مورد تأیید الازهر هم واقع شد. ضمناً یک نسخة عربی هم به تولید شرکت البدر، به ریاست محی‌الدین السعدیه رسید.

۹. Badr International co.

۱۰. Icon productions co.

۱۱. Fine Media Group.

۱۲. آخرین پیامبر. با شکوه و زیبا. منبع پیشین.

۱۳. حتی تظاهراتی علیه فیلم توسط یهودیان سامان داده شد و به دلیل این که پدر مل گیبسون نقدهایی به هولوکاست داشته است، زخم‌های کهنه‌ای تازه شد؛ برخی یهودیان از فیلم حمایت کامل به عمل آوردند و اتهام کشتن مسیح را به برخی علمای دنیاپرست یهود و رومیان متوجه دانستند.

۱۴. دربارة ترویج فیلم از شیوة بودایی – هندویی گاندی که روش مبارزة منفی بود، نک: تحلیلی بر فیلم‌نامة مصائب مسیح، چون بره‌ای راهی مسلخ. اشکان راد. مجلة فیلم نگار. شمارة ۲۲. تیر ۱۳۸۳. ص ۴۸.

۱۵. جنجال‌هایی که به نفع فیلم تمام شده. منبع پیشین.

۱۶. دربارة تأثیرات پولس از بت پرستان نک: مسیحیت شناسی مقایسه‌ای، محمدرضا زیبایی نژاد. نشر سروش. چاپ اول. سال ۱۳۸۲. تهران. ص ۹۱ به بعد.

۱۷. کلام مسیحی. توماس میشل. حسین توفیقی. نشر مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب (نشر ادیان). چاپ اول. ۱۳۷۷. هم چنین در رابطه با مسیحیان مخالف تثلیث نک: تاریخ جامع ادیان. جان بایرناس. علی اصغر حکمت. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ سیزدهم. بهار ۱۳۸۲. تهران. ص ۶۸۱. در این منبع می‌خوانیم:

میکائیل سروتوس اسپانیایی، رهبر فرقة اونیتارباتیسم یکی از فرقه‌های پروتستان مشاهده کرد که پس از مطالعة دقیق صحف عهد جدید، مسئلة تثلیث که بر حسب اعتقادنامة نیقیه برای عموم مسیحیان امری مسجل شده بود، در آن صحف وجود ندارد و معتقد شد که این عقیده، کفر محض و باطل است. سپس رسالة دربارة خطاهای تثلیث در ۱۵۳۱ منتشر کرد.

متأسفانه در ۱۵۵۳ خود پروتستان‌ها او را زنده زنده در آتش سوزاندند. امروزه در لهستان و ترانسیاوانی پیروان عقاید او که مخالف تثلیثند، یافت می‌شوند.

۱۸. زبان. راهی برای نفوذ صهیونیسم. پیشین.

۱۹. تاریخ جامع ادیان. منبع پیشین. ص ۶۱۶.

۲۰. تبار انحراف. پژوهش و نشر مؤسسه اطلاع رسانی و مطالعات فرهنگی لوح و قلم. چاپ یکم. پاییز ۱۳۸۳. قم. ص ۱۹۱. با نام مسیحیت پولسی: عملیات یهود برای تخریب دین مسیح و هم چنین در تاریخ جامع ادیان، ص ۶۱۶ به اختلافات پولس و سایر حواریون اشاراتی شده است.