بازی آنلاین
آپلود عکس
27-11-2014، 18:06
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
السُّؤالُ نِصفُ العِلم .
پرسش نیمى از دانش است .
کنزالعمّال : ۲۹۲۶۰
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
العِلمُ خَزائنُ ومَفاتِیحُهُ السُّؤالُ ، فَاسألُوا رَحِمَکُمُ اللّهُ فإنّهُ یُؤجَرُ أربَعةٌ : السائلُ ، والمُتَکلِّمُ ، والمُستَمِعُ ، والُمحِبُّ لَهُم؛
دانش گنجینه هایى اسـت و کـلـیدهاى آن پرسش است ؛ پس ، خدایتان رحمت کند ، بپرسید ، که با این کار چهار نفر اجر مى یابند : پرسشگر ، پاسخگو ، شنونده و دوستدار آنان .
تحف العقول : ۴۱ منتخب میزان الحکمة : ۲۶۰
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن طَلَبَ العِلمَ فهُوَ کالصّائمِ نَهارَهُ ، القائمِ لَیلَةُ ، وإنَّ بابا مِنَ العِلمِ یَتَعَلَّمُهُ الرَّجُلُ خَیرٌ لَهُ مِن أن یَکونَ أبو قُبَیسٍ ذَهَبا فأنفَقَهُ فی سَبیلِ اللّه ؛
هر که دانش بجوید ، مانند کسى است که روز خود را به روزه گذراند وشبش را به عبادت . اگر کسى یک بابِ علم بیاموزد ، برایش بهتر است از این که کوه ابو قبیس طلا باشد و او آن را در راه خدا انفاق کند .
منیه المرید : ۱۰۰ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
طالِبُ العِلمِ طالِبُ الرَّحمَةِ ،طالِبُ العِلمِ رُکنُ الإسلامِ ، ویُعطى أجرَهُ مَعَ النَّبِیّینَ ؛
جویاى دانش ، جویاى رحمت است . جوینده دانش رکن اسلام است و پاداشش با پیامبران داده مىشود.
کنز العمّال : ۲۸۷۲۹ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
یامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
إنَّ طـالِبَ العِلمِ تَـبسُطُ لَـهُ الـمَلائکَةُ أجـنِحَتَها وتَستَغفِرُ لَهُ ؛
فـرشتگان ، بـالهاى خـود را براى جوینده دانش مى گسترانند و برایش آمرزش مىطلبند .
کنز العمّال : ۲۸۷۴۵ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن کانَ فی طَلَبِ العِلمِ کانَتِ الجَنَّةُ فی طَلَبهِ ؛
هر که در جستجوى دانش باشد ، بهشت در جستجوى او برآید .
کنزالعمّال : ۲۸۸۴۲ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
امام على علیهالسلام :
مَن جاءَتهُ مَنِیَّتُهُ وهُوَ یَطلُبُ العِلمَ فبَینَهُ وبَینَ الأنبیاءِ دَرَجَةٌ؛
هر کس در حال طلب دانش مرگش فرا رسد ، میان او و پیامبران تنها یک درجه تفاوت باشد .
مجمع البیان : ۹ / ۳۸۰ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
إذا جاءَ المَوتُ لِطالِبِالعِلمِ وهُوَ عَلى هذهِ الحالَةِ ماتَ وهُوَ شَهیدٌ ؛
هر گاه جوینده دانش در حال آموختن علم مرگش فرا رسد ، شهید مرده است .
الترغیب والترهیب : ۱ / ۹۷ / ۱۶ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
امام صادق علیهالسلام :
لَو عَلِمَ النّاسُ ما فی طَلَبِ العِلمِلَطَلَبوهُ ولَو بِسَفکِ المُهَجِ وخَوضِ اللُّجَجِ ؛
اگر مردم مى دانستند که علم چه فوایدى دارد ، هر آینه در جستجوى آن بر مى آمدند ، گرچه در راه آن خون بریزند و در ژرفاى دریاها فرو روند .
عوالی اللآلی : ۴ / ۶۱ / ۹ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن لَم یَصبِر عَلى ذُلِالتَّعَلُّمِ ساعَةً بَقِیَ فی ذُلِّ الجَهلِ أبَدا ؛
هر کس بر خوارى ساعتى دانش آموختن صبر نکند، براى همیشه در خوارى نادانى بماند .
عوالی اللآلی : ۱ / ۲۸۵ / ۱۳۵ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
اُطلُبوا العِلمَ ولَو بِالصِّینِ ؛ فإنَّ طَلَبَ العِلمِ فَریضَةٌ عَلى کُلِّ مُسلِم ؛
دانش را فرا گیرید ، گرچه در چین باشد ؛ زیرا طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است .
کنز العمّال : ۲۸۶۹۷ ، ۲۸۶۹۸ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : علیکَ بالعلم ِفانّ العِلْم خلیلُ المؤمِنِ و الحلمَ وزیرُهُ والعقلَ دلیلُهُ و … و الصّبر امیرُ جنودِهِ.
رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمودند: برتو باد به فراگیری علم، همانا که علم دوست مؤمن است و بردباری وزیر او و عقل راهنمایش و عمل سرپرست او و رفق و مدارا پدر او و ملایمت با دیگران برادر او و صبر، امیر سپاهیان او است.
«نهج الفصاحه، ح ۱۹۶۱»
رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :
آفَةُ العِلمِ النِّسیانُ ؛
آفت دانش ، فراموشى است .
الخصال ، ص ۴۱۶ .
قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : أقرَبُ النّاسِ مِن دَرجَةِ النُّبوَّةِ أهلُ الجِهادِ و أهلُ العِلمِ.
رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمودند: نزدیک ترین مردم به مقام نبوّت، اهل جهاد و دانش اند.
«کنزالعمّال، ح ۱۰۶۴۷»
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
لا سَهَرَ إلاّ فی ثلاثٍ :مُتَهَجِّدٍ بالقرآنِ ، وفی طَلَبِ العِلمِ ، أو عَروسٍ تُهدى إلى زَوجِها .
شب زندهدارى جز براى سه چیز روا نیست: تلاوت قرآن ، تحصیل دانش و یا فرستادن عروس به خانه شوهرش .
بحار الأنوار : ۷۶ / ۱۷۸ / ۳ منتخب میزان الحکمة : ۲۸۴
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
هر که دانش را براى خدا بیاموزد ، به هیچ بابى از آن نرسد مگر این که بیش از پیش ، خود را حقیرتر بیند ، با مردم افتادهتر شود ، ترسش از خدا بیشتر گردد و در دین کوشاتر شود . چنین کسى از علم بهرهمند مىشود . پس ، باید آن را بیاموزد . امّا کسى که دانش را براى دنیا و منزلت یافتن نزد مردم و موقعیت یافتن نزد سلطان و حاکم فرا گیرد ، به هیچ بابى از آن نرسد مگر این که خود بزرگ بینتر شود و بر مردم بیشتر بزرگى فروشد و از خدا بیشتر غافل شود و از دین بیشتر فاصله گیرد . چنین کسى از دانش سود نمىبرد ؛ بنابراین ، باید (از تحصیل دانش) خوددارى ورزد و علیه خود حجّت و پشیمانى و رسوایى در روز قیامت فراهم نیاورد .
روضه الواعظین : ۱۶ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
هرکس یک مساله شرعی از احادیث ما پیرامون حلال و حرام و مسائل دینی اش را بیاموزد خدای تعالی هزار گناه او را بیامرزد و شهری از طلا به وسعت دنیا برایش در بهشت بنا کند و به عدد هر موئی که در بدنش قرار دارد برایش حج مقبول می نویسند.
بحارالانوار جلد ۱ صفحه ۲۱۴
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
طالِبُ العِلمِ مَحفوفٌ بِعِنایَةِ اللَّهِ؛
عنایت خداوند جویاى دانش را فرا گرفته است.
حکمت نامه پیامبر اعظم(ص)، ج ۱، ص ۳۱۳، ح ۳۰۹
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
أَعلَمُ النّاسِ مَن جَمَعَ عِلمَ النّاسِ إِلى عِلمِهِ؛
داناترین مردم کسى است که دانش دیگران را به دانش خود بیفزاید.
کنزالعمال، ج۱۰، ص۱۴۳، ح۲۸۷۳۱
رسول اکرم )صلى الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
لَوکانَ الدِّینُ مُعَلَّقاً بِالثُّرَیّا لَتَناوَلَهُ اُناسٌ مِن أبناء فارِسَ؛
اگر دین به ستاره ثریّا آویزان باشد، مردمانی از ایرانیان آن را به زیر خواهند کشید.
کنزالعمّال ، ح ۳۴۱۳۰ .
یامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند:
مَن کَتَبَ عَنِّی عِلما أو حَدیثالم یَزَلْ یُکتَبْ لَهُ الأجرُ ما بَقِیَ ذلکَ العِلمُ والحَدیثُ؛
هر کس دانشى یا حدیثى از من بنویسد تا آن دانش و حدیث باقى است ، برایش اجر نوشته شود .
کنز العمّال : ۲۸۹۵۱
پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:
المؤمنُ إذا ماتَ وتَرَکَ وَرَقةً واحِدَةً علَیها عِلمٌ تَکونُ تِلکَ الوَرَقةُ یَومَ القِیامَةِ سِترا فیما بَینَهُ وبَینَ النارِ ، وأعطاهُ اللّهُ تبارکَ وتعالى بکُلِّ حَرفٍ مَکتوبٍ علَیها مَدینَةً أوسَعَ مِن الدنیا سَبعَ مَرّاتٍ ؛
هر گاه مؤمن بمیرد و یک برگه که روى آن علمى نوشته شده باشد از خود برجاى گذارد ، روز قیامت آن برگه پرده میان او و آتش مىشود و خداوند تبارک و تعالى به ازاى هر حرفى که روى آن نوشته شده ، شهرى هفت برابر پهناورتر از دنیا به او مىدهد .
أمالی الصدوق : ۴۰ / ۳
پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:
اکتُبُوا العِلمَ قبلَ ذَهابِ العُلَماءِ ، وإنّما ذَهابُ العِلمِ بِمَوتِ العُلَماءِ؛
دانـش را ، پـیش از درگـذشت دانشمندان ، بنویسید ؛ زیرا با مرگ دانشمندان ، دانش (آنان) نیز مىرود .
کنز العمّال : ۲۸۷۳۳
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
قَیِّدُوا العِلمَ بالکِتابِ؛
علم را ، با نوشتن در بند کشید .
کنز العمّال : ۲۹۳۳۲
امام على علیهالسلام :
کِتابُ الرجُلِ عُنوانُ عَقلِهِوبُرهانُ فَضلِهِ ؛
نوشته (و نامه) انسان ، نشانِ خِرد او و دلیل فضل اوست .
غرر الحکم : ۷۲۶۰ منتخب میزان الحکمة : ۴۸۲
قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -:
کل جلوس فى المسجد لغو الا ثلاثة : قراءة مصل ، او ذکرالله اوسائل عن علم ؛
هر نشستى در مسجد لغو است مگر در سه حالت : خواندن قرآن ، گفتن ذکر خدا، سؤ ال(جستوى ) علم .
(میزان الحکمه ، ج ۴، ص ۳۹۳، بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۸۸).
قال رسول الله – صلى الله علیه وآله -:
نوم على علم خیر من صلاة على جهل ؛
خواب با علم بهتر از نماز با جهل است .
(نهج الفصاحه ، م ۳۱۴۰، ص ۶۳۳)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
طالب العلم، مخوف بعنایعة الله؛
جوینده ی دانش، در پناه عنایت خداوند است.
عوالی اللالی، ج ۱، ص ۲۹۲٫
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
طلب العلم فریضة علی کل مسلم الا ان الله یجب بغاة العلم؛
طلب علم بر هر انسانی واجب است. همانا خداوند علم آموزان را دوست دارد.
اصول کافی، ج ۱،ص ۳۰٫
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن أرادَ عِلمَ الأوَّلینَ والآخِرینَ فَلْیُثَوِّرِ القرآنَ ؛
هرکه خواهان علم پیشینیان و آیندگان ، از اوّل تا به آخر دنیاست ، در قرآن کاوش و تأمل کند .
فلیُثَوِّر القرآن : أی لینقّر عنه ویفکّر فی معانیه وتفسیره وقراءته (النهایه : ۱ / ۲۲۹) .کنز العمّال : ۲۴۵۴
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
المتعبّد بغیر فقه کالحمار فی الطّاحون؛
کسى که بى دانش عبادت کند چون الاغ آسیاست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من الصّدقه أن یعلّم الرّجل العلم فیعمل به و یعلّمه؛
از جمله صدقه این است که مرد علم آموزد و بدان عمل کند و تعلیم دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من عمل على غیر علم کان ما یفسد أکثر ممّا یصلح؛
هر که بى علم عمل کند بیش از آنچه اصلاح می کند، افساد خواهد کرد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من سلک طریقا یلتمس فیه علما سهّل اللَّه له طریقا إلى الجنّه؛
هر که به جستجوى علم راهى سپرد خدا براى وى راهى سوى بهشت بگشاید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من زهد فی الدّنیا علّمه اللَّه بلا تعلّم و جعله بصیرا؛
هر که از دنیا بگذرد خدایش بدون تعلم علم آموزد و بصیرت دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من أفتى بغیر علم کان إثمه على من أفتاه و من أشار على أخیه بأمر یعلم أنّ الرّشد فی غیره فقد خانه؛
هر که بدون علم فتوى دهد گناه حاصل از آن را به گردن دارد و هر که به برادر خویش کارى سفارش کند و داند که مصلحت در غیر آن است به وى خیانت کرده است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من طلب العلم لیجاری به العلماء أو لیماری به السّفهاء أو یصرف به وجوه النّاس إلیه أدخله اللَّه النّار؛
هر که علم جوید که به وسیله آن با دانشوران هم چشمى کند یا با سفیهان مجادله کند یا توجه عامه را به سوى خود جلب کند، خدایش به جهنم برد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من طلب العلم کان کفّاره لما مضى؛
هر که علم جوید کفاره گناهان گذشته وى باشد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من جادل فی خصومه بغیر علم لم یزل فی سخط اللَّه حتّى ینزع؛
هر که در مناقشه اى بدون علم مجادله کند در خشم خدا باشد تا دست بردارد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من طلب العلم تکفّل اللَّه برزقه؛
هر که علم جوید خدا عهده دار روزى او شود.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
منهومان لا یشبعان: طالب العلم و طالب المال؛
دو گرسنه اند که سیرى نپذیرند طالب علم و طالب مال.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
مثل الّذی یتعلّم العلم فی صغره کالنّقش على الحجر و مثل الّذی یتعلّم العلم فی کبره کالّذی یکتب على الماء؛
حکایت کسى که در کوچکى علم آموزد چون نقش بر سنگ است حکایت کسى که در بزرگى علم آموزد چون کسى است که بر آب نویسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
مثل الّذی یتعلّم العلم ثمّ لا یحدّث به کمثل الّذی یکنز الکنز فلا ینفق منه؛
حکایت کسى که علم آموزد و از آن سخن نکند چون کسى است که گنجى نهد و از آن خرج نکند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما من خارج خرج من بیته فی طلب العلم إلّا وضعت له الملائکه أجنحتها رضا بما یصنع حتّى یرجع؛
هر که از خانه خویش به طلب دانش بیرون شود فرشتگان به سبب رضایتى که از رفتار او دارند بالهاى خویش براى وى بگسترند تا باز گردد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما خرج رجل من بیته یطلب علما إلّا سهل اللَّه له طریقا إلى الجنّه؛
هر کس از خانه خویش به جستجوى علمى برون شود خدا براى وى راهى بسوى بهشت بگشاید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما تصدّق النّاس بصدقه أفضل من علم ینشر؛
هیچ صدقه اى که مردم دهند از علمى که منتشر شود بهتر نیست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما أتى اللَّه عالما علما إلّا أخذ علیه المیثاق أن لا یکتمه؛
خدا به عالمى علم نداده مگر آنکه از او پیمان گرفته که علم خویش را نهان ندارد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما استرذل اللَّه عبدا إلّا حطّ عنه العلم و الأدب؛
خدا بنده اى را پست نشمارد مگر آنکه علم و ادب را از او فرو گذارد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لا یشبع عالم من علمه حتّى یکون منتهاه الجنّه؛
عالم از علم خویش سیر نگردد تا سرانجام به بهشت رسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لیس منّی إلا عالم أو متعلّم؛
هیچ کس از من نیست به جز دانشمند یا دانش آموز.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لیس من أخلاق المؤمن التّملّق و لا الحسد إلّا فی طلب العلم؛
تملق و حسد بر مؤمن روا نیست مگر در طلب علم.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لو کان العلم معلّقا بالثّریّا لتناوله قوم من أبناء فارس؛
اگر علم به ثریا آویخته بود، گروهى از فرزندان فارس بدان مى رسیدند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لو خفتم اللَّه تعالى حقّ خیفته لعلمتم العلم الّذی لا جهل معه، و لو عرفتم اللَّه تعالى حقّ معرفته لزالت لدعائکم الجبال؛
اگر از خدا چنانچه شایسته ترسیدن از اوست، ترس داشتید علمى که به جهل آمیخته نیست نصیبتان می شد و اگر خدا را چنان که شایسته شناختن اوست، می شناختید به دعاى شما کوهها جابجا می شد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لکلّ شی ء طریق و طریق الجنّه العلم؛
هر چیزى راهى دارد و راه بهشت دانش است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کلّ علم وبال یوم القیامه إلّا من عمل به؛
همه علم ها روز قیامت وبال است مگر علمى که بدان عمل کنند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کلّ صاحب علم غرثان إلى علم؛
هر دانشمندى گرسنه علم دیگر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کفى بالمرء علما أن یخشى اللَّه و کفى بالمرء جهلا أن یعجب بنفسه؛
در علم مرد همین بس که از خدا ترسد و در جهل مرد همین بس که مفتون خویش باشد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کاتم العلم یلعنه کلّ شی ء حتّى الحوت فی البحر و الطّیر فی السّماء؛
همه چیز حتى ماهى دریا و مرغ هوا نهان کننده علم را لعنت کنند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قلیل العمل ینفع مع العلم و کثیر العمل لا ینفع مع الجهل؛
عمل اندک با علم سودمند افتد و عمل بسیار با جهل سود ندهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
فضل العلم أفضل من فضل العباده؛
فضیلت علم بیشتر از فضیلت عبادت است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الغدّ و الرّواح فی تعلیم العلم أفضل عند اللَّه من الجهاد؛
صبح و شب در کار تعلیم علم به سر بردن نزد خدا از جهاد بهتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم و المال یستران کلّ عیب و الجهل و الفقر یکشفان کلّ عیب؛
علم و مال هر عیبى را بپوشاند و جهل و فقر هر عیبى را نمایان کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم میراثی و میراث الأنبیاء من قبلی؛
علم میراث من و میراث پیامبران پیش از من است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم علمان: فعلم فی القلب فذلک العلم النّافع، و علم على اللّسان فذلک حجّه اللَّه على ابن آدم؛
علم دو علم است علمى که در قلب است و علم نافع همین است و علمى است که بر زبان است و او حجت خدا بر فرزند آدم است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم خزائن و مفتاحها السّؤال فسلوا یرحمکم اللَّه فإنّه یوجر فیه أربعه: السّائل و المعلّم و المستمع و المحبّ لهم؛
علم گنجینه هاست و کلید آن پرسش است بپرسید تا خدا بر شما رحمت آرد که خدا در کار علم چهار کس را پاداش مى دهد پرسنده و آموزگار و شنونده و کسى که دوستدار ایشان است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم حیاه الإسلام و عماد الإیمان و من علم علما أتم اللَّه له أجره و من تعلّم فعمل علّمه اللَّه ما لم یعلم؛
علم حیات اسلام و ستون ایمان است و هر که علمى بیاموزد خدا پاداش او را کامل کند و هر که تعلیم گیرد و عمل کند خدا آنچه نمى داند به او تعلیم دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم أفضل من العمل و خیر الأعمال أوسطها؛
علم از عبادت افضل است و بهترین عملها عملى است که معتدل تر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم أفضل من العباده و ملاک الدّین الورع؛
علم از عبادت بهتر است و اساس دین ترس خداست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العالم إذا أراد بعلمه وجه اللَّه تعالى هابه کلّ شی ء و إذا أراد أن یکثر به الکنوز هاب من کلّ شی ء؛
عالم اگر از علم خویش رضاى خدا خواهد همه چیز از او بترسد و اگر خواهد به وسیله آن گنجها بیندوزد از همه چیز بترسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علم لا ینفع کنز لا ینفق منه؛
علمى که سود ندهد گنجى است که از آن انفاق نکنند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علیک بالعلم فإنّ العلم خلیل المؤمن و الحلم وزیره و العقل دلیله و العمل قیّمه و الرّفق أبوه و اللّین أخوه و الصّبر أمیر جنوده؛
علم جوئید که علم یار مؤمن است و بردبارى وزیر اوست و عقل دلیل اوست و عمل سرپرست اوست و ملایمت پدر اوست و مدارا برادر اوست و صبر امیر سپاهیان اوست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علّموا و لا تعنفوا فإنّ المعلّم خیر من المعنف؛
تعلیم دهید و خشونت مکنید که آموزگار بهتر از خشونت گر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علّموا و یسّروا، و لا تعسّروا و بشّروا و لا تنفّروا و إذا غضب أحدکم فلیسکت؛
تعلیم دهید و سهل گیرید و سخت مگیرید گشاده رویى کنید و خشونت مکنید و چون یکى از شما خشمگین شود، خاموش ماند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علم لا ینفع ککنز لا ینفق منه و على کلّ شی ء زکاه و زکاه الجسد الصّیام؛
علمى که سود ندهد چون گنجى است که از آن خرج نکنند و هر چیزى زکاتى دارد و زکات تن روزه داشتن است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
عالم ینتفع بعلمه خیر من ألف عابد؛
دانشمندى که از علم او سود برند، از هزار عابد بهتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم فریضه على کلّ مسلم و مسلمه؛
جستن علم بر هر مرد مسلمان و هر زن مسلمان واجب است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم فریضه على کلّ مسلم و واضع العلم عند غیر أهله کمقلّد الخنازیر الجوهر و اللؤلؤ و الذهب؛
جستن علم بر هر مسلمانى واجب است و آن که علم را پیش نا اهلان نهد چنان است که گوهر و مروارید و طلا به گرازان آویزد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم ساعه خیر من قیام لیله و طلب العلم یوما خیر من صیام ثلاثه أشهر؛
ساعتى علم جستن بهتر از نمازگزارى یک شب است و روزى علم جستن بهتر از سه ماه روزه دارى است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم أفضل عند اللَّه من الصّلاه و الصّیام و الحجّ و الجهاد فی سبیل اللَّه عزّ و جلّ؛
جستن علم نزد خدا از نماز و روزه و حج و جهاد در راه خدا عز و جل بهتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم فریضه على کلّ مسلم و أنّ طالب العلم یستغفر له کلّ شی ء حتّى الحیتان فی البحر؛
جستن علم بر هر مسلمانى واجب است و همه چیز، حتى ماهیان دریا براى جویاى علم آمرزش می طلبند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طالب العلم طالب الرّحمه طالب العلم رکن الإسلام و یعطى أجره مع النّبیّین؛
جویاى علم جویاى رحمت است، جویاى علم رکن اسلام است و پاداش او را با پیامبران دهند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طالب العلم للَّه أفضل عند اللَّه من المجاهد فی سبیل اللَّه؛
هر که علم براى رضاى خدا جوید نزد خدا از مجاهد فی سبیل اللَّه بهتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طالب العلم بین الجهال کالحىّ بین الأموات؛
جویاى علم میان جاهلان چون زنده میان مردگانست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طالب العلم تبسط له الملائکه أجنحتها رضا بما یطلب؛
فرشتگان بالهاى خویش براى طالب علم بگسترانند که از آنچه وى مى جوید، رضایت دارند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سلوا أهل الشّرف عن العلم فإن کان عندهم علم فاکتبوه فإنّهم لا یکذبون؛
شریفان را از علم بپرسید اگر علمى نزد ایشان بود بنویسید که آنها دروغ نمى گویند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سلوا اللَّه علما نافعا و تعوّذوا باللَّه من علم لا ینفع؛
از خدا عملى سودمند بخواهید و از علمى که سود ندهد به خدا پناه برید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ستکون فتن یصبح الرّجل فیها مؤمنا و یمسی کافرا إلّا من أحیاه اللَّه بالعلم؛
فتنه ها خواهد بود که در اثناى آن مرد به صبح مؤمن باشد و به شب کافر شود مگر آن که خدایش به علم زنده دارد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سبع یجری للعبد أجرهنّ و هو فی قبره بعد موته: من علّم علما، أو أجرى نهرا، أو حفر بئرا، أو غرس نخلا، أو بنى مسجدا، أو ورّث مصحفا، أو ترک ولدا یستغفر له بعدموته؛
هفت چیز است که پاداش آن براى بنده در قبر او و پس از مرگش دوام دارد کسى که علمى تعلیم دهد، یا نهرى به جریان آورد یا چاهى حفر کند یا نخلى بکارد یا مسجدى بسازد یا مصحفى به ارث گذارد یا فرزندى به جا نهد که پس از مرگش براى او آمرزش خواهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیّر سلیمان بین المال و الملک و العلم فاختار العلم فاعطی الملک و المال لاختیاره العلم؛
سلیمان پیغمبر را میان ملک و دانش مخیر کردند دانش را برگزید ملک را نیز بدو دادند براى آنکه دانش را برگزیده بود.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر ما یخلّف الإنسان بعده ثلاث ولد صالح یدعو له و صدقه تجری یبلغه أجرها و علم ینتفع به من بعده؛
بهترین چیزى که انسان پس از خود وا مى گذارد سه چیز است فرزند پارسا که براى او دعا کند و صدقه جارى که پاداش آن بدو رسد و دانشى که پس از وى از آن بهره مند شوند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر الدّنیا و الآخره مع العلم و شرّ الدّنیا و الآخره مع الجهل؛
نیکى دنیا و آخرت با دانش همراه است و بدى دنیا و آخرت با نادانى قرین است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خمسه من مصائب الدّنیا فوت الحبیب و ذهاب المال و شماته الأعداء و ترک العلم و امرأه سوء؛
پنج چیز از مصائب دنیاست: مرگ دوست و تلف شدن مال و سرزنش دشمنان و ترک دانش و زن بد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حفظ الغلام الصّغیر کالنّقش فی الحجر و حفظ الرّجل بعد ما یکبر کالکتاب على الماء؛
محفوظات طفل نورس مانند نقشى است که بر سنگ رقم زنند و محفوظات مرد بزرگ مانند نوشته بر آب است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن السّؤال نصف العلم؛
نیک پرسیدن یک نیمه دانستن است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من حقائق الإیمان: الإنفاق من الإقتار و إنصافک النّاس من نفسک و بذل العلم للمتعلّم؛
سه چیز از حقایق ایمان است: بخشش با تنگدستى و رعایت انصاف در باره مردم بر ضرر خویش و بذل علم براى دانش آموز.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تناصحوا فی العلم و لا یکتم بعضکم بعضا فإنّ الخیانه فی العلم أشدّ من الخیانه فی المال؛
در کار دانش یار همدیگر باشید و دانش خود را از یکدیگر پوشیده مدارید که خیانت در علم بدتر از خیانت در مال است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعلّموا ما شئتم أن تعلموا فلن ینفعکم اللَّه بالعلم حتّى تعملوا بما تعلمون؛
هر چه خواهید بیاموزید زیرا خداوند شما را از علم منتفع نکند مگر آن که هر چه را می دانید بکار بندید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعلّموا العلم و تعلّموا للعلم السّکینه و الوقار و تواضعوا لمن تعلّمون منه؛
دانش بیاموزید و با دانش وقار و آرامش آموزید و نسبت به آموزگار خویش فروتن باشید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الاقتصاد فی النّفقه نصف المعیشه و التّودّد إلى النّاس نصف العقل و حسن السّؤال نصف العلم؛
میانه روى در خرج یک نیمه معیشت است و دوستى با مردم یک نیمه عقل است و خوب پرسیدن یک نیمه دانش است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أیّما ناشئ نشأ فی طلب العلم و العباده حتّى یکبر أعطاه اللَّه یوم القیامه ثواب اثنین و سبعین صدّیقا؛
هر طفلى که در طلب علم و عبادت بزرگ شود خداوند ثواب هفتاد و دو صدیق به او عطا کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما شفاء العیّ السؤال؛
علاج نادانى سؤال است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما العلم بالتّعلّم و إنّما الحلم بالتّحلّم و من یتحرّ الخیر یعطه و من یتّق الشّرّ یوقه؛
علم از تعلم و حلم از تظاهر به حلم حاصل مى شود هر که جویاى خیر باشد همانش دهند و هر که از شر بگریزد از آن بر کنار ماند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سبع یجری للعبد أجرهنّ و هو فی قبره بعد موته: من علّم علما، أو أجرى نهرا، أو حفر بئرا، أو غرس نخلا، أو بنى مسجدا، أو ورّث مصحفا، أو ترک ولدا یستغفر له بعدموته؛
هفت چیز است که پاداش آن براى بنده در قبر او و پس از مرگش دوام دارد کسى که علمى تعلیم دهد، یا نهرى به جریان آورد یا چاهى حفر کند یا نخلى بکارد یا مسجدى بسازد یا مصحفى به ارث گذارد یا فرزندى به جا نهد که پس از مرگش براى او آمرزش خواهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیّر سلیمان بین المال و الملک و العلم فاختار العلم فاعطی الملک و المال لاختیاره العلم؛
سلیمان پیغمبر را میان ملک و دانش مخیر کردند دانش را برگزید ملک را نیز بدو دادند براى آنکه دانش را برگزیده بود.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر ما یخلّف الإنسان بعده ثلاث ولد صالح یدعو له و صدقه تجری یبلغه أجرها و علم ینتفع به من بعده؛
بهترین چیزى که انسان پس از خود وا مى گذارد سه چیز است فرزند پارسا که براى او دعا کند و صدقه جارى که پاداش آن بدو رسد و دانشى که پس از وى از آن بهره مند شوند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر الدّنیا و الآخره مع العلم و شرّ الدّنیا و الآخره مع الجهل؛
نیکى دنیا و آخرت با دانش همراه است و بدى دنیا و آخرت با نادانى قرین است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خمسه من مصائب الدّنیا فوت الحبیب و ذهاب المال و شماته الأعداء و ترک العلم و امرأه سوء؛
پنج چیز از مصائب دنیاست: مرگ دوست و تلف شدن مال و سرزنش دشمنان و ترک دانش و زن بد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حفظ الغلام الصّغیر کالنّقش فی الحجر و حفظ الرّجل بعد ما یکبر کالکتاب على الماء؛
محفوظات طفل نورس مانند نقشى است که بر سنگ رقم زنند و محفوظات مرد بزرگ مانند نوشته بر آب است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن السّؤال نصف العلم؛
نیک پرسیدن یک نیمه دانستن است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من حقائق الإیمان: الإنفاق من الإقتار و إنصافک النّاس من نفسک و بذل العلم للمتعلّم؛
سه چیز از حقایق ایمان است: بخشش با تنگدستى و رعایت انصاف در باره مردم بر ضرر خویش و بذل علم براى دانش آموز.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تناصحوا فی العلم و لا یکتم بعضکم بعضا فإنّ الخیانه فی العلم أشدّ من الخیانه فی المال؛
در کار دانش یار همدیگر باشید و دانش خود را از یکدیگر پوشیده مدارید که خیانت در علم بدتر از خیانت در مال است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعلّموا ما شئتم أن تعلموا فلن ینفعکم اللَّه بالعلم حتّى تعملوا بما تعلمون؛
هر چه خواهید بیاموزید زیرا خداوند شما را از علم منتفع نکند مگر آن که هر چه را می دانید بکار بندید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعلّموا العلم و تعلّموا للعلم السّکینه و الوقار و تواضعوا لمن تعلّمون منه؛
دانش بیاموزید و با دانش وقار و آرامش آموزید و نسبت به آموزگار خویش فروتن باشید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الاقتصاد فی النّفقه نصف المعیشه و التّودّد إلى النّاس نصف العقل و حسن السّؤال نصف العلم؛
میانه روى در خرج یک نیمه معیشت است و دوستى با مردم یک نیمه عقل است و خوب پرسیدن یک نیمه دانش است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أیّما ناشئ نشأ فی طلب العلم و العباده حتّى یکبر أعطاه اللَّه یوم القیامه ثواب اثنین و سبعین صدّیقا؛
هر طفلى که در طلب علم و عبادت بزرگ شود خداوند ثواب هفتاد و دو صدیق به او عطا کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما شفاء العیّ السؤال؛
علاج نادانى سؤال است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما العلم بالتّعلّم و إنّما الحلم بالتّحلّم و من یتحرّ الخیر یعطه و من یتّق الشّرّ یوقه؛
علم از تعلم و حلم از تظاهر به حلم حاصل مى شود هر که جویاى خیر باشد همانش دهند و هر که از شر بگریزد از آن بر کنار ماند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ من معادن التّقوى تعلّمک إلى ما قد علمت علم ما لم تعلم و النّقص فیما قد علمت قلّه الزّیاده فیه و إنّما یزهد الرّجل فی علم ما لم یعلم قلّه الانتفاع بما قد علم؛
از جمله منابع پرهیزکارى این است که ندانسته ها را بیاموزى و به دانسته ها ضمیمه کنى، اگر افزایش دانش کم شود مایه نقصان آن مى شود و کسى که از دانسته هاى خود کمتر سود برد، در آموختن ندانسته ها سستى می کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ ممّا یلحق المؤمن من عمله و حسناته بعد موته علما نشره و ولدا صالحا ترکه و مصحفا ورّثه أو مسجدا بناه أو بیتا لابن السّبیل بناه أو نهرا أجراه أو صدقه أخرجها من ماله فی صحّته و حیاته تلحقه من بعد موته؛
از جمله اعمال و نیکی هاى مؤمن که بعد از مرگ بدو می رسد دانشى است که منتشر کرده باشد و فرزند پارسائی است که به جا گذاشته باشد و قرآنى است که به ارث گذاشته باشد یا مسجدى که بنا کرده باشد یا خانه اى که براى کاروانیان بپا کرده باشد یا نهرى که به کمک او جریان یافته باشد یا مالى که در دوران صحت و حیات از مال خویش جدا کرده باشد همه اینها پس از مرگ بدو می رسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ لکلّ شی ء دعامه و دعامه هذا الدّین الفقه و لفقیه واحد أشدّ على الشّیطان من ألف عابد؛
هر چیزى اساسى دارد و اساس این دین دانش است و یک دانشمند براى شیطان از هزار عابد بدتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ علما لا ینتفع منه لکنز لا ینفق منه؛
دانشى که از آن سود نبرند مثل گنجى است که از آن خرج نکنند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ الملائکه لتضع أجنحتها لطالب العلم رضا بما یطلب؛
فرشتگان بالهاى خود را براى طالب علم پهن می کنند زیرا از آنچه مى جوید، رضایت دارند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالى یسأل العبد عن فضل علمه کما یسأله عن فضل ماله؛
خداوند از بنده می پرسد که فزونى دانش خود را کجا صرف کرده همچنان که از فزونى مال مى پرسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ الفتنه تجی ء فتنسف العباد نسفا و ینجو العالم منها بعلمه؛
فتنه بیاید و بندگان را مغلوب کند و دانشمند به کمک دانش خود از آن رهائى یابد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ العلماء هم ورثه الأنبیاء ورثوا العلم فمن أخذه أخذ بحظّ وافر؛
دانشمندان وارث پیامبرانند و دانش را از آن ها میراث برده اند هر کس دانش فرا گیرد سهم فراوان از میراث پیامبران گرفته است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ إنّی أعوذ بک من علم لا ینفع و قلب لا یخشع و دعاء لا یسمع و نفس لا تشبع أعوذ بک اللّهمّ من شرّ هؤلاء الأربع؛
خدایا از دانشى که سود ندهد و دلى که سوز ندارد و دعائى که شنیده نشود و نفسى که سیرى نپذیرد به تو پناه می برم خدایا از این چهار چیز به تو پناه می برم.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ إنّی أعوذ بک من علم لا ینفع و عمل لا یرفع، و دعاء لا یسمع؛
خدایا از دانشى که سود ندهد و عملى که مقبول نیفتد و دعائى که شنیده نشود به تو پناه می برم.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ انفعنی بما علّمتنی و علّمنی ما ینفعنی و زدنی علما؛
خدایا مرا به آنچه تعلیم داده اى منتفع کن و آنچه را براى من نافع است به من بیاموز و دانش مرا فزون کن.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ أغننى بالعلم و زیّنّی بالحلم و أکرمنی بالتّقوى و جمّلنی بالعافیه؛
خدایا مرا به علم توانگر ساز و به حلم زینت بخش و به تقوى عزیز کن و به عافیت زیبائى ده.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ألا أعلّمک خصلات ینفعک اللَّه تعالى بهنّ؟ علیک بالعلم فإنّ العلم خلیل المؤمن و الحلم وزیره و العقل دلیله و العمل قیّمه و الرّفق أبوه و اللّین أخوه و الصّبر أمیر جنوده؛
مى خواهى صفاتى به تو بیاموزم که خداوند تو را به آنها منتفع سازد؟ دانش آموز که دانش دوست مؤمن است و بردبارى پشتیبان او و عقل رهبر و عمل قیم و مدارا پدر و ملایمت برادر اوست و صبر امیر سپاه وى به شمار می رود.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أکثر النّاس قیمه أکثرهم علما؛
هر که به دانش از دیگران پیش تر است، قیمتش از دیگران بیشتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل الصّدقه أن یتعلّم المرء المسلم علما ثمّ یعلّمه أخاه المسلم؛
بهترین صدقه ها آن است که مرد مسلمان دانشى بیاموزد و به برادر مسلمان خود تعلیم دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل الأعمال العلم باللَّه إنّ العلم ینفعک معه قلیل العمل و کثیره و إنّ الجهل لا ینفعک معه قلیل العمل و لا کثیره؛
بهترین کارها خداشناسى است کارى که با دانش قرین است اندک و بسیار آن سودمند است و کارى که با نادانى قرین است نه اندک آن سود می دهد و نه بسیار.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أغد عالما أو متعلّما أو مستمعا أو محبّا و لا تکن الخامسه فتهلک؛
دانشمند باش یا دانش آموز یا مستمع یا دوستدار علم و پنجمى مباش که هلاک خواهى شد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أعلم النّاس من جمع علم النّاس إلى علمه؛
دانشمندتر از همه مردم کسى است که دانش دیگران را به دانش خود بیفزاید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اطلبوا العلم من المهد إلى اللّحد؛
از گهواره تا گور دانش بجوئید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اطلبوا العلم و لو بالصّین فإنّ طلب العلم فریضه على کلّ مسلم إنّ الملائکه تضع أجنحتها لطالب العلم رضا بما یطلب؛
دانش را بجوئید اگر چه در چین باشد زیرا طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است و فرشتگان بال خویش را براى طالب علم پهن مى کنند زیرا از آنچه وى در طلب آن است خشنود هستند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أشدّ النّاس حسره یوم القیامه رجل أمکنه طلب العلم فی الدّنیا فلم یطلبه و رجل علّم علما فانتفع به من سمعه منه دونه؛
دو کس روز رستاخیز از همه مردم بیشتر حسرت می خورند یکى مردى که در دنیا براى طلب دانش فرصت داشته ولى به جستجوى آن برنخاسته است یکى دیگر مردى که دانشى به دیگرى آموخته و شاگرد وى از آن بهره مند شده ولى او بى بهره مانده است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا مات الإنسان انقطع عمله إلّا من ثلاث صدقه جاریه أو علم ینتفع به أو ولد صالح یدعو له؛
وقتى انسان بمیرد دنباله کارهاى نیک او بریده شود جز سه چیز صدقه جارى و دانشى که کسان از آن بهره ور شوند و فرزند درست کارى که براى او دعا کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا أتى علىّ یوم لا أزداد فیه علما یقرّبنی إلى اللَّه تعالى فلا بورک لی فی طلوع الشّمس ذلک الیوم؛
اگر روزى بر من بگذرد و در آن روز دانشى نیاموزم که مرا به خداوند نزدیک کند، طلوع آفتاب آن روز بر من مبارک مباد.
نهج الفصاحه
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
آفَهُ العِلمِ النِّسیانُ وَ إضاعَتَهُ أن تُحدِّثَ به غَیرَ أهلِه؛
آفت دانش فراموشی است و دانشى که به نا اهل سپارى، تلف مى شود.
نهج الفصاحه
قال رَسُولُ اللّهِ – صلی الله علیه وآله – :
مَنْ زارَ عالِماً فَکَأنَّما زارَنی، وَ مَنْ صافَحَ عالِماً فَکأنَّما صافَحَنی، وَ مَنْ جالَسَ عالِماً فَکَأنَّما جالَسَنی، وَ مَنْ جالَسَنی فِی الدُّنْیا أجْلَسْتُهُ مَعی یَوْمَ الْقِیامَةِ؛
رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمودند:
هر کس به دیدار و زیارت عالم و دانشمندی برود مثل آن است که مرا زیارت کرده، هر که با دانشمندی دست دهد و مصافحه کند مثل آن که با من مصافحه نموده، هر شخصی همنشین دانشمندی گردد مثل آن است که با من مجالست کرده، و هر که در دنیا با من همنشین شود، در آخرت همنشین من خواهد گشت.
مستدرک الوسائل، ج ۱۷، ص ۳۰۰، ح ۲۱۴۰۶
قال رَسُولُ اللّهِ – صلی الله علیه وآله – :
اَلْعالِمُ بَیْنَ الْجُهّالِ کَالْحَی بَیْنَ الاْمْواتِ، وَ إنَّ طالِبَ الْعِلْمِ یَسْتَغْفِرُلَهُ کُلُّ شَیء حَتّی حیتانِ الْبَحْرِ، وَ هَوامُّهُ، وَ سُباعُ الْبَرِّ وَ أنْعامُهُ، فَاطْلُبُوا الْعِلْمَ، فَإنّهُ السَّبَبُ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ، وَ إنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فَریضَةٌ عَلی کُلِ مُسْلِم؛
رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمودند:
دانشمندی که بین گروهی نادان قرار گیرد همانند انسان زنده ای است بین مردگان، و کسی که در حال تحصیل علم باشد تمام موجودات برایش طلب مغفرت و آمرزش می کنند، پس علم را فرا گیرید چون علم وسیله قرب و نزدیکی شما به خداوند است، و فراگیری علم، بر هر فرد مسلمانی فریضه است.
بحارالأنوار، ج ۱، ص ۱۷۲، ح ۲۵
پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می فرمایند :
أفضل العبادة الفقه؛
برترین عبادت، فقه (فهم دین) است.
الخصال: ۳۰ / ۱۰۴٫
پیامبراکرم صلى الله علیه وآله :
تَمامُ التَّقْوى اَنْ تَتَعَلَّمَ ما جَهِلْتَ وَ تَعْمَلَ بِما عَلِمْتَ؛
تمام تقوا این است که آنچه را نمىدانى بیاموزى و بدانچه مىدانى عمل کنى.
تنبیه الخواطر، ج ۲، ص ۱۲۰ .
پیامبراکرم صلىاللهعلیهوآله وسلم می فرمایند:
یا عَلىُّ وَ لِلصّالِحِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: یُصْلِحُ ما بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللّهِ تَعالى بِالْعَمَلِ الصّالِحِ وَ یُصْلِحُ دینَهُ بِالْعِلْمِ وَ یَرْضى لِلنّاسِ ما یَرْضى لِنَفْسِهِ؛
اى على! انسان صالح سه نشانه دارد: با عمل صالح، میان خود و خداوند را اصلاح مىکند، با علم، دینش را اصلاح مىنماید و براى مردم، همانى را مىپسندد که براى خود مىپسندد.
میراث حدیث شیعه، ج ۲، ص ۳۵، ح ۱۲۲٫
پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله می فرمایند :
چهار چیز بر هر عاقل و خردمندى از امّت من واجب است. گفته شد: اى پیامبر خدا! آن چهار چیز کداماند؟ فرمودند: گوش فرادادن به دانش، نگهدارى، نشر و عمل به آن.
تحف العقول، ص ۵۷٫
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :
نیکی دنیا و آخرت با دانش همراه است و بدی دنیا و آخرت با نادانی قرین است.
نهج الفصاحه ، ح ۱۴۸۲
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :
دانش جوئى بر هر مسلمانى واجب است ، همانا خدا دانش جویان را دوست دارد.
اصول کافى ج ۱ ص ۳۵ روایة
پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله):
ما مِنْ عالِمٍ اَو مُتَعَلِّمٍ یَمُرُّ بِقَرْیَةٍ مِنْ قُرَى الْمُسْلِمینَ اَو بَلْدَةٍ مِنْ بِلادِ الْمُسْلِمینَ وَ لَمْ یَاْکُلْ مِنْ طَعامِهِمْ وَ لَمْ یَشْرَبْ مِنْ شَرابِهِمْ وَ دَخَلَ مِنْ جانِبٍ وَ خَرَجَ مِنْ جانِبٍ اِلاّ رَفَعَ اللّهُ تَعالى عَذابَ قُبورِهِمْ اَرْبَعینَ یَوْما؛
هیچ دانشمند و یا دانشاندوزى از روستایى از روستاها و یا شهرى از شهرهاى مسلمانان نمىگذرد و از خوراک آنان نمىخورد و از نوشیدنى آنان نمىنوشد و از یک طرف وارد نمىشود و از طرف دیگر خارج نمىگردد، جز آنکه خداى متعال عذاب قبرهایشان را تا چهل روز بر مىدارد.
جامع الأخبار ، ص ۵۰۷، ح ۱۴۰۵٫
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله):
تَناصَحوا فِى الْعِلْمِ ، فَاِنَّ خیانَةَ اَحَدِکُمْ فى عِلْمِهِ اَشَدُّ مِنْ خیانَتِهِ فى مالِهِ وَ اِنَّ اللّهَ سائِلُـکُمْ یَوْمَ الْقیامَةِ؛
در دانش، خیرخواه یکدیگر باشید که خیانت هر یک از شما در دانشش، سختتر از خیانت او در مالش مىباشد و خداوند روز قیامت از شما بازخواست مىکند.
امالى طوسى، ص ۱۲۶، ح ۱۹۸٫
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله):
مَنْ جاءَهُ الْمَوتُ وَ هُوَ یَطْلُبُ الْعِلْمَ لِیُحْیِىَ بِهِ الاِْسلامَ کانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الاَْنبِیاء دَرَجَةٌ واحِدَةٌ فِى الْجَنَّةِ؛
هر کس در جستجوى دانش باشد تا با آن اسلام را زنده کند و مرگ او فرا رسد، در بهشت میان او و پیامبران تنها یک درجه فاصله است.
منیة المرید ، ص ۱۰۰٫
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله):
قَلْبٌ لَیْسَ فیهِ شَىءٌ مِنَ الحِکمَةِ کَبَیْتٍ خَرِبٍ ، فَتَعَلَّموا وعَلِّموا ، وتَفَقَّهوا ولا تَموتوا جُهّالاً ؛ فَاِنَّ اللّهَ لا یَعذِرُ عَلَى الْجَهْلِ؛
دلى که در آن حکمت نیست، همچون خانهاى ویران است. پس بیاموزید و آموزش دهید، بفهمید و نادان نمیرید که خداى عزّ و جلّ، بهانهاى را براى نادانى نمىپذیرد.
الفردوس ، ح ۴۵۹۰٫
رسول اکرم صلى الله علیه و آله می فرمایند:
اَلْعِلْمُ حَیاةُ الاِْسْلامِ وَ عِمادُ الاْیمانِ وَ مَنْ عَلِمَ عِلْما اَتـَمَّ اللّهُ لَهُ اَجْرَهُ وَ مَنْ تَعَلَّمَ فَعَمِلَ عَلَّمَهُ اللّهُ ما لَمْ یَعْلَمْ ؛
علم، حیات اسلام و تکیه گاه ایمان است و هر کس علمى بیاموزد، خداوند پاداش او را تمام گرداند و هر کس بیاموزد و عمل کند، خداوند، تعلیم دهد به او آنچه را که نمىداند.
نهج الفصاحه، ح ۲۰۱۹
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم می فرمایند:
اِنَّ اللّهَ تَعالى قَد تَکَفَّلَ لِطالِبِ العِلمِ بِرِزقِهِ خاصَّةً عَمّا ضَمِنَهُ لِغَیرِهِ
بىگمان خداوند متعال روزى جویاى دانش را به طور ویژه، افزون بر آنچه براى دیگران تضمین کرده، به عهده گرفته است.
منیة المرید ، ص ۱۶۰
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خَیرُ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ العِلمِ وَشَرُّ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ الجَهل
خیر دنیا و آخرت با دانش است و شرّ دنیا و آخرت با نادانى.
الحیاة، ج۱، ص۳۵
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اَلنّاسُ رَجُلانِ: عالِمٌ وَ مُتَعَلِّمٌ وَ لا خَیرَ فیما سِواهُما
مردم، دو گروهند: دانشمند و دانش اندوز و در غیر این دو، خیرى نیست.
(نهج الفصاحه، ح ۳۱۴۵ )
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اِنَّ اللّهَ یحِبُّ بُغاةَ العِلمِ
خداوند جویندگان دانش را دوست دارد.
(کافى، ج۱، ص ۳۰، ح۱ )
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)فرمودند:
اَجوَدُکُم مِن بَعدی رَجُلٌ عَلِمَ عِلماً فَنَشَرَ عِلمَهُ ؛
بخشنده ترین شما پس از من کسی است که دانشی بیاموزد آنگاه دانش خود را بپراکند.
(میزان الحکمه،ح۱۳۸۲۵)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله):
تَناصَحوا فِى الْعِلْمِ ، فَاِنَّ خیانَةَ اَحَدِکُمْ فى عِلْمِهِ اَشَدُّ مِنْ خیانَتِهِ فى مالِهِ وَ اِنَّ اللّهَ سائِلُـکُمْ یَوْمَ الْقیامَةِ؛
در دانش، خیرخواه یکدیگر باشید که خیانت هر یک از شما در دانشش، سختتر از خیانت او در مالش مىباشد و خداوند روز قیامت از شما بازخواست مىکند.
امالى طوسى، ص ۱۲۶، ح ۱۹۸٫
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله):
اَ لْعِلْمُ حَیاةُ الاِْسْلامِ وَ عِمادُ الاْیمانِ وَ مَنْ عَلِمَ عِلْما اَتـَمَّ اللّهُ لَهُ اَجْرَهُ وَ مَنْ تَعَلَّمَ فَعَمِلَ عَلَّمَهُ اللّهُ ما لَمْ یَعْلَمْ ؛
علم، حیات اسلام و تکیهگاه ایمان است و هر کس علمى بیاموزد، خداوند پاداش او را تمام گرداند و هر کس بیاموزد و عمل کند، خداوند، تعلیم دهد به او آنچه را که نمىداند.
نهج الفصاحه، ح ۲۰۱۹٫
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)می فرمایند:
هر کس برای آموختن علم سر از خواب بردارد، فرشتگان سایه ی رحمت بر او می گسترانند، در زندگی او برکت به وجود می آید، و چیزی از روزی او کاسته نمی شود.
بحارالانوار/ج۱/ص۱۷۷
نکوهش بخیلان از یاد دادن علم
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
أیُّما رَجُلٍ آتاهُ اللّهُ عِلما فکَتَمَهُ وهُوَ یَعلَمُهُ ، لَقِیَ اللّهَ عز و جل یَومَ القِیامَةِ مُلجَما بِلِجامٍ مِن نارٍ؛
هر مردى که خداوند به او دانشى دهد و او آن را ، با این که مىداند ، مخفى نگه دارد ، در روز قیامت در حالى که افسارى از آتش بر او زده شده است خداوند عز و جل را دیدار کند .
أمالی الطوسیّ : ۳۷۷ / ۸۰۸ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم لا یحلّ منعه؛
منع علم روا نیست.
نهج الفصاحه
نکوهش یادگیری برای غیر خدا
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَنِ ابتَغى العِلمَ لِیَخدَعَ بهِ النّاسَ لَم یَجِدْ رِیحَ الجَنّةِ ؛
هر کس دانش را براى فریفتن مردم بجوید ، بوى بهشت را نیابد .
مکارم الأخلاق : ۲ / ۳۶۴ / ۲۶۶۱
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن تَعَلَّمَ العِلمَلِغَیرِ اللّه تَعالى فَلْیَتَبَوَّأْ مَقعَدَهُ مِن نارٍ ؛
هـر که دانـش را براى غـیر خدا بیاموزد ، جایگاهش دوزخ باشد .
کنزالعمّال : ۲۹۰۳۵ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰
السُّؤالُ نِصفُ العِلم .
پرسش نیمى از دانش است .
کنزالعمّال : ۲۹۲۶۰
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
العِلمُ خَزائنُ ومَفاتِیحُهُ السُّؤالُ ، فَاسألُوا رَحِمَکُمُ اللّهُ فإنّهُ یُؤجَرُ أربَعةٌ : السائلُ ، والمُتَکلِّمُ ، والمُستَمِعُ ، والُمحِبُّ لَهُم؛
دانش گنجینه هایى اسـت و کـلـیدهاى آن پرسش است ؛ پس ، خدایتان رحمت کند ، بپرسید ، که با این کار چهار نفر اجر مى یابند : پرسشگر ، پاسخگو ، شنونده و دوستدار آنان .
تحف العقول : ۴۱ منتخب میزان الحکمة : ۲۶۰
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن طَلَبَ العِلمَ فهُوَ کالصّائمِ نَهارَهُ ، القائمِ لَیلَةُ ، وإنَّ بابا مِنَ العِلمِ یَتَعَلَّمُهُ الرَّجُلُ خَیرٌ لَهُ مِن أن یَکونَ أبو قُبَیسٍ ذَهَبا فأنفَقَهُ فی سَبیلِ اللّه ؛
هر که دانش بجوید ، مانند کسى است که روز خود را به روزه گذراند وشبش را به عبادت . اگر کسى یک بابِ علم بیاموزد ، برایش بهتر است از این که کوه ابو قبیس طلا باشد و او آن را در راه خدا انفاق کند .
منیه المرید : ۱۰۰ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
طالِبُ العِلمِ طالِبُ الرَّحمَةِ ،طالِبُ العِلمِ رُکنُ الإسلامِ ، ویُعطى أجرَهُ مَعَ النَّبِیّینَ ؛
جویاى دانش ، جویاى رحمت است . جوینده دانش رکن اسلام است و پاداشش با پیامبران داده مىشود.
کنز العمّال : ۲۸۷۲۹ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
یامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
إنَّ طـالِبَ العِلمِ تَـبسُطُ لَـهُ الـمَلائکَةُ أجـنِحَتَها وتَستَغفِرُ لَهُ ؛
فـرشتگان ، بـالهاى خـود را براى جوینده دانش مى گسترانند و برایش آمرزش مىطلبند .
کنز العمّال : ۲۸۷۴۵ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن کانَ فی طَلَبِ العِلمِ کانَتِ الجَنَّةُ فی طَلَبهِ ؛
هر که در جستجوى دانش باشد ، بهشت در جستجوى او برآید .
کنزالعمّال : ۲۸۸۴۲ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
امام على علیهالسلام :
مَن جاءَتهُ مَنِیَّتُهُ وهُوَ یَطلُبُ العِلمَ فبَینَهُ وبَینَ الأنبیاءِ دَرَجَةٌ؛
هر کس در حال طلب دانش مرگش فرا رسد ، میان او و پیامبران تنها یک درجه تفاوت باشد .
مجمع البیان : ۹ / ۳۸۰ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
إذا جاءَ المَوتُ لِطالِبِالعِلمِ وهُوَ عَلى هذهِ الحالَةِ ماتَ وهُوَ شَهیدٌ ؛
هر گاه جوینده دانش در حال آموختن علم مرگش فرا رسد ، شهید مرده است .
الترغیب والترهیب : ۱ / ۹۷ / ۱۶ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
امام صادق علیهالسلام :
لَو عَلِمَ النّاسُ ما فی طَلَبِ العِلمِلَطَلَبوهُ ولَو بِسَفکِ المُهَجِ وخَوضِ اللُّجَجِ ؛
اگر مردم مى دانستند که علم چه فوایدى دارد ، هر آینه در جستجوى آن بر مى آمدند ، گرچه در راه آن خون بریزند و در ژرفاى دریاها فرو روند .
عوالی اللآلی : ۴ / ۶۱ / ۹ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن لَم یَصبِر عَلى ذُلِالتَّعَلُّمِ ساعَةً بَقِیَ فی ذُلِّ الجَهلِ أبَدا ؛
هر کس بر خوارى ساعتى دانش آموختن صبر نکند، براى همیشه در خوارى نادانى بماند .
عوالی اللآلی : ۱ / ۲۸۵ / ۱۳۵ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
اُطلُبوا العِلمَ ولَو بِالصِّینِ ؛ فإنَّ طَلَبَ العِلمِ فَریضَةٌ عَلى کُلِّ مُسلِم ؛
دانش را فرا گیرید ، گرچه در چین باشد ؛ زیرا طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است .
کنز العمّال : ۲۸۶۹۷ ، ۲۸۶۹۸ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : علیکَ بالعلم ِفانّ العِلْم خلیلُ المؤمِنِ و الحلمَ وزیرُهُ والعقلَ دلیلُهُ و … و الصّبر امیرُ جنودِهِ.
رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمودند: برتو باد به فراگیری علم، همانا که علم دوست مؤمن است و بردباری وزیر او و عقل راهنمایش و عمل سرپرست او و رفق و مدارا پدر او و ملایمت با دیگران برادر او و صبر، امیر سپاهیان او است.
«نهج الفصاحه، ح ۱۹۶۱»
رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :
آفَةُ العِلمِ النِّسیانُ ؛
آفت دانش ، فراموشى است .
الخصال ، ص ۴۱۶ .
قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : أقرَبُ النّاسِ مِن دَرجَةِ النُّبوَّةِ أهلُ الجِهادِ و أهلُ العِلمِ.
رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمودند: نزدیک ترین مردم به مقام نبوّت، اهل جهاد و دانش اند.
«کنزالعمّال، ح ۱۰۶۴۷»
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
لا سَهَرَ إلاّ فی ثلاثٍ :مُتَهَجِّدٍ بالقرآنِ ، وفی طَلَبِ العِلمِ ، أو عَروسٍ تُهدى إلى زَوجِها .
شب زندهدارى جز براى سه چیز روا نیست: تلاوت قرآن ، تحصیل دانش و یا فرستادن عروس به خانه شوهرش .
بحار الأنوار : ۷۶ / ۱۷۸ / ۳ منتخب میزان الحکمة : ۲۸۴
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
هر که دانش را براى خدا بیاموزد ، به هیچ بابى از آن نرسد مگر این که بیش از پیش ، خود را حقیرتر بیند ، با مردم افتادهتر شود ، ترسش از خدا بیشتر گردد و در دین کوشاتر شود . چنین کسى از علم بهرهمند مىشود . پس ، باید آن را بیاموزد . امّا کسى که دانش را براى دنیا و منزلت یافتن نزد مردم و موقعیت یافتن نزد سلطان و حاکم فرا گیرد ، به هیچ بابى از آن نرسد مگر این که خود بزرگ بینتر شود و بر مردم بیشتر بزرگى فروشد و از خدا بیشتر غافل شود و از دین بیشتر فاصله گیرد . چنین کسى از دانش سود نمىبرد ؛ بنابراین ، باید (از تحصیل دانش) خوددارى ورزد و علیه خود حجّت و پشیمانى و رسوایى در روز قیامت فراهم نیاورد .
روضه الواعظین : ۱۶ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
هرکس یک مساله شرعی از احادیث ما پیرامون حلال و حرام و مسائل دینی اش را بیاموزد خدای تعالی هزار گناه او را بیامرزد و شهری از طلا به وسعت دنیا برایش در بهشت بنا کند و به عدد هر موئی که در بدنش قرار دارد برایش حج مقبول می نویسند.
بحارالانوار جلد ۱ صفحه ۲۱۴
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
طالِبُ العِلمِ مَحفوفٌ بِعِنایَةِ اللَّهِ؛
عنایت خداوند جویاى دانش را فرا گرفته است.
حکمت نامه پیامبر اعظم(ص)، ج ۱، ص ۳۱۳، ح ۳۰۹
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
أَعلَمُ النّاسِ مَن جَمَعَ عِلمَ النّاسِ إِلى عِلمِهِ؛
داناترین مردم کسى است که دانش دیگران را به دانش خود بیفزاید.
کنزالعمال، ج۱۰، ص۱۴۳، ح۲۸۷۳۱
رسول اکرم )صلى الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
لَوکانَ الدِّینُ مُعَلَّقاً بِالثُّرَیّا لَتَناوَلَهُ اُناسٌ مِن أبناء فارِسَ؛
اگر دین به ستاره ثریّا آویزان باشد، مردمانی از ایرانیان آن را به زیر خواهند کشید.
کنزالعمّال ، ح ۳۴۱۳۰ .
یامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند:
مَن کَتَبَ عَنِّی عِلما أو حَدیثالم یَزَلْ یُکتَبْ لَهُ الأجرُ ما بَقِیَ ذلکَ العِلمُ والحَدیثُ؛
هر کس دانشى یا حدیثى از من بنویسد تا آن دانش و حدیث باقى است ، برایش اجر نوشته شود .
کنز العمّال : ۲۸۹۵۱
پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:
المؤمنُ إذا ماتَ وتَرَکَ وَرَقةً واحِدَةً علَیها عِلمٌ تَکونُ تِلکَ الوَرَقةُ یَومَ القِیامَةِ سِترا فیما بَینَهُ وبَینَ النارِ ، وأعطاهُ اللّهُ تبارکَ وتعالى بکُلِّ حَرفٍ مَکتوبٍ علَیها مَدینَةً أوسَعَ مِن الدنیا سَبعَ مَرّاتٍ ؛
هر گاه مؤمن بمیرد و یک برگه که روى آن علمى نوشته شده باشد از خود برجاى گذارد ، روز قیامت آن برگه پرده میان او و آتش مىشود و خداوند تبارک و تعالى به ازاى هر حرفى که روى آن نوشته شده ، شهرى هفت برابر پهناورتر از دنیا به او مىدهد .
أمالی الصدوق : ۴۰ / ۳
پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:
اکتُبُوا العِلمَ قبلَ ذَهابِ العُلَماءِ ، وإنّما ذَهابُ العِلمِ بِمَوتِ العُلَماءِ؛
دانـش را ، پـیش از درگـذشت دانشمندان ، بنویسید ؛ زیرا با مرگ دانشمندان ، دانش (آنان) نیز مىرود .
کنز العمّال : ۲۸۷۳۳
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
قَیِّدُوا العِلمَ بالکِتابِ؛
علم را ، با نوشتن در بند کشید .
کنز العمّال : ۲۹۳۳۲
امام على علیهالسلام :
کِتابُ الرجُلِ عُنوانُ عَقلِهِوبُرهانُ فَضلِهِ ؛
نوشته (و نامه) انسان ، نشانِ خِرد او و دلیل فضل اوست .
غرر الحکم : ۷۲۶۰ منتخب میزان الحکمة : ۴۸۲
قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -:
کل جلوس فى المسجد لغو الا ثلاثة : قراءة مصل ، او ذکرالله اوسائل عن علم ؛
هر نشستى در مسجد لغو است مگر در سه حالت : خواندن قرآن ، گفتن ذکر خدا، سؤ ال(جستوى ) علم .
(میزان الحکمه ، ج ۴، ص ۳۹۳، بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۸۸).
قال رسول الله – صلى الله علیه وآله -:
نوم على علم خیر من صلاة على جهل ؛
خواب با علم بهتر از نماز با جهل است .
(نهج الفصاحه ، م ۳۱۴۰، ص ۶۳۳)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
طالب العلم، مخوف بعنایعة الله؛
جوینده ی دانش، در پناه عنایت خداوند است.
عوالی اللالی، ج ۱، ص ۲۹۲٫
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
طلب العلم فریضة علی کل مسلم الا ان الله یجب بغاة العلم؛
طلب علم بر هر انسانی واجب است. همانا خداوند علم آموزان را دوست دارد.
اصول کافی، ج ۱،ص ۳۰٫
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن أرادَ عِلمَ الأوَّلینَ والآخِرینَ فَلْیُثَوِّرِ القرآنَ ؛
هرکه خواهان علم پیشینیان و آیندگان ، از اوّل تا به آخر دنیاست ، در قرآن کاوش و تأمل کند .
فلیُثَوِّر القرآن : أی لینقّر عنه ویفکّر فی معانیه وتفسیره وقراءته (النهایه : ۱ / ۲۲۹) .کنز العمّال : ۲۴۵۴
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
المتعبّد بغیر فقه کالحمار فی الطّاحون؛
کسى که بى دانش عبادت کند چون الاغ آسیاست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من الصّدقه أن یعلّم الرّجل العلم فیعمل به و یعلّمه؛
از جمله صدقه این است که مرد علم آموزد و بدان عمل کند و تعلیم دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من عمل على غیر علم کان ما یفسد أکثر ممّا یصلح؛
هر که بى علم عمل کند بیش از آنچه اصلاح می کند، افساد خواهد کرد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من سلک طریقا یلتمس فیه علما سهّل اللَّه له طریقا إلى الجنّه؛
هر که به جستجوى علم راهى سپرد خدا براى وى راهى سوى بهشت بگشاید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من زهد فی الدّنیا علّمه اللَّه بلا تعلّم و جعله بصیرا؛
هر که از دنیا بگذرد خدایش بدون تعلم علم آموزد و بصیرت دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من أفتى بغیر علم کان إثمه على من أفتاه و من أشار على أخیه بأمر یعلم أنّ الرّشد فی غیره فقد خانه؛
هر که بدون علم فتوى دهد گناه حاصل از آن را به گردن دارد و هر که به برادر خویش کارى سفارش کند و داند که مصلحت در غیر آن است به وى خیانت کرده است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من طلب العلم لیجاری به العلماء أو لیماری به السّفهاء أو یصرف به وجوه النّاس إلیه أدخله اللَّه النّار؛
هر که علم جوید که به وسیله آن با دانشوران هم چشمى کند یا با سفیهان مجادله کند یا توجه عامه را به سوى خود جلب کند، خدایش به جهنم برد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من طلب العلم کان کفّاره لما مضى؛
هر که علم جوید کفاره گناهان گذشته وى باشد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من جادل فی خصومه بغیر علم لم یزل فی سخط اللَّه حتّى ینزع؛
هر که در مناقشه اى بدون علم مجادله کند در خشم خدا باشد تا دست بردارد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من طلب العلم تکفّل اللَّه برزقه؛
هر که علم جوید خدا عهده دار روزى او شود.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
منهومان لا یشبعان: طالب العلم و طالب المال؛
دو گرسنه اند که سیرى نپذیرند طالب علم و طالب مال.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
مثل الّذی یتعلّم العلم فی صغره کالنّقش على الحجر و مثل الّذی یتعلّم العلم فی کبره کالّذی یکتب على الماء؛
حکایت کسى که در کوچکى علم آموزد چون نقش بر سنگ است حکایت کسى که در بزرگى علم آموزد چون کسى است که بر آب نویسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
مثل الّذی یتعلّم العلم ثمّ لا یحدّث به کمثل الّذی یکنز الکنز فلا ینفق منه؛
حکایت کسى که علم آموزد و از آن سخن نکند چون کسى است که گنجى نهد و از آن خرج نکند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما من خارج خرج من بیته فی طلب العلم إلّا وضعت له الملائکه أجنحتها رضا بما یصنع حتّى یرجع؛
هر که از خانه خویش به طلب دانش بیرون شود فرشتگان به سبب رضایتى که از رفتار او دارند بالهاى خویش براى وى بگسترند تا باز گردد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما خرج رجل من بیته یطلب علما إلّا سهل اللَّه له طریقا إلى الجنّه؛
هر کس از خانه خویش به جستجوى علمى برون شود خدا براى وى راهى بسوى بهشت بگشاید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما تصدّق النّاس بصدقه أفضل من علم ینشر؛
هیچ صدقه اى که مردم دهند از علمى که منتشر شود بهتر نیست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما أتى اللَّه عالما علما إلّا أخذ علیه المیثاق أن لا یکتمه؛
خدا به عالمى علم نداده مگر آنکه از او پیمان گرفته که علم خویش را نهان ندارد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما استرذل اللَّه عبدا إلّا حطّ عنه العلم و الأدب؛
خدا بنده اى را پست نشمارد مگر آنکه علم و ادب را از او فرو گذارد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لا یشبع عالم من علمه حتّى یکون منتهاه الجنّه؛
عالم از علم خویش سیر نگردد تا سرانجام به بهشت رسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لیس منّی إلا عالم أو متعلّم؛
هیچ کس از من نیست به جز دانشمند یا دانش آموز.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لیس من أخلاق المؤمن التّملّق و لا الحسد إلّا فی طلب العلم؛
تملق و حسد بر مؤمن روا نیست مگر در طلب علم.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لو کان العلم معلّقا بالثّریّا لتناوله قوم من أبناء فارس؛
اگر علم به ثریا آویخته بود، گروهى از فرزندان فارس بدان مى رسیدند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لو خفتم اللَّه تعالى حقّ خیفته لعلمتم العلم الّذی لا جهل معه، و لو عرفتم اللَّه تعالى حقّ معرفته لزالت لدعائکم الجبال؛
اگر از خدا چنانچه شایسته ترسیدن از اوست، ترس داشتید علمى که به جهل آمیخته نیست نصیبتان می شد و اگر خدا را چنان که شایسته شناختن اوست، می شناختید به دعاى شما کوهها جابجا می شد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لکلّ شی ء طریق و طریق الجنّه العلم؛
هر چیزى راهى دارد و راه بهشت دانش است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کلّ علم وبال یوم القیامه إلّا من عمل به؛
همه علم ها روز قیامت وبال است مگر علمى که بدان عمل کنند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کلّ صاحب علم غرثان إلى علم؛
هر دانشمندى گرسنه علم دیگر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کفى بالمرء علما أن یخشى اللَّه و کفى بالمرء جهلا أن یعجب بنفسه؛
در علم مرد همین بس که از خدا ترسد و در جهل مرد همین بس که مفتون خویش باشد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کاتم العلم یلعنه کلّ شی ء حتّى الحوت فی البحر و الطّیر فی السّماء؛
همه چیز حتى ماهى دریا و مرغ هوا نهان کننده علم را لعنت کنند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قلیل العمل ینفع مع العلم و کثیر العمل لا ینفع مع الجهل؛
عمل اندک با علم سودمند افتد و عمل بسیار با جهل سود ندهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
فضل العلم أفضل من فضل العباده؛
فضیلت علم بیشتر از فضیلت عبادت است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الغدّ و الرّواح فی تعلیم العلم أفضل عند اللَّه من الجهاد؛
صبح و شب در کار تعلیم علم به سر بردن نزد خدا از جهاد بهتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم و المال یستران کلّ عیب و الجهل و الفقر یکشفان کلّ عیب؛
علم و مال هر عیبى را بپوشاند و جهل و فقر هر عیبى را نمایان کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم میراثی و میراث الأنبیاء من قبلی؛
علم میراث من و میراث پیامبران پیش از من است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم علمان: فعلم فی القلب فذلک العلم النّافع، و علم على اللّسان فذلک حجّه اللَّه على ابن آدم؛
علم دو علم است علمى که در قلب است و علم نافع همین است و علمى است که بر زبان است و او حجت خدا بر فرزند آدم است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم خزائن و مفتاحها السّؤال فسلوا یرحمکم اللَّه فإنّه یوجر فیه أربعه: السّائل و المعلّم و المستمع و المحبّ لهم؛
علم گنجینه هاست و کلید آن پرسش است بپرسید تا خدا بر شما رحمت آرد که خدا در کار علم چهار کس را پاداش مى دهد پرسنده و آموزگار و شنونده و کسى که دوستدار ایشان است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم حیاه الإسلام و عماد الإیمان و من علم علما أتم اللَّه له أجره و من تعلّم فعمل علّمه اللَّه ما لم یعلم؛
علم حیات اسلام و ستون ایمان است و هر که علمى بیاموزد خدا پاداش او را کامل کند و هر که تعلیم گیرد و عمل کند خدا آنچه نمى داند به او تعلیم دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم أفضل من العمل و خیر الأعمال أوسطها؛
علم از عبادت افضل است و بهترین عملها عملى است که معتدل تر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم أفضل من العباده و ملاک الدّین الورع؛
علم از عبادت بهتر است و اساس دین ترس خداست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العالم إذا أراد بعلمه وجه اللَّه تعالى هابه کلّ شی ء و إذا أراد أن یکثر به الکنوز هاب من کلّ شی ء؛
عالم اگر از علم خویش رضاى خدا خواهد همه چیز از او بترسد و اگر خواهد به وسیله آن گنجها بیندوزد از همه چیز بترسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علم لا ینفع کنز لا ینفق منه؛
علمى که سود ندهد گنجى است که از آن انفاق نکنند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علیک بالعلم فإنّ العلم خلیل المؤمن و الحلم وزیره و العقل دلیله و العمل قیّمه و الرّفق أبوه و اللّین أخوه و الصّبر أمیر جنوده؛
علم جوئید که علم یار مؤمن است و بردبارى وزیر اوست و عقل دلیل اوست و عمل سرپرست اوست و ملایمت پدر اوست و مدارا برادر اوست و صبر امیر سپاهیان اوست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علّموا و لا تعنفوا فإنّ المعلّم خیر من المعنف؛
تعلیم دهید و خشونت مکنید که آموزگار بهتر از خشونت گر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علّموا و یسّروا، و لا تعسّروا و بشّروا و لا تنفّروا و إذا غضب أحدکم فلیسکت؛
تعلیم دهید و سهل گیرید و سخت مگیرید گشاده رویى کنید و خشونت مکنید و چون یکى از شما خشمگین شود، خاموش ماند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علم لا ینفع ککنز لا ینفق منه و على کلّ شی ء زکاه و زکاه الجسد الصّیام؛
علمى که سود ندهد چون گنجى است که از آن خرج نکنند و هر چیزى زکاتى دارد و زکات تن روزه داشتن است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
عالم ینتفع بعلمه خیر من ألف عابد؛
دانشمندى که از علم او سود برند، از هزار عابد بهتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم فریضه على کلّ مسلم و مسلمه؛
جستن علم بر هر مرد مسلمان و هر زن مسلمان واجب است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم فریضه على کلّ مسلم و واضع العلم عند غیر أهله کمقلّد الخنازیر الجوهر و اللؤلؤ و الذهب؛
جستن علم بر هر مسلمانى واجب است و آن که علم را پیش نا اهلان نهد چنان است که گوهر و مروارید و طلا به گرازان آویزد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم ساعه خیر من قیام لیله و طلب العلم یوما خیر من صیام ثلاثه أشهر؛
ساعتى علم جستن بهتر از نمازگزارى یک شب است و روزى علم جستن بهتر از سه ماه روزه دارى است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم أفضل عند اللَّه من الصّلاه و الصّیام و الحجّ و الجهاد فی سبیل اللَّه عزّ و جلّ؛
جستن علم نزد خدا از نماز و روزه و حج و جهاد در راه خدا عز و جل بهتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طلب العلم فریضه على کلّ مسلم و أنّ طالب العلم یستغفر له کلّ شی ء حتّى الحیتان فی البحر؛
جستن علم بر هر مسلمانى واجب است و همه چیز، حتى ماهیان دریا براى جویاى علم آمرزش می طلبند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طالب العلم طالب الرّحمه طالب العلم رکن الإسلام و یعطى أجره مع النّبیّین؛
جویاى علم جویاى رحمت است، جویاى علم رکن اسلام است و پاداش او را با پیامبران دهند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طالب العلم للَّه أفضل عند اللَّه من المجاهد فی سبیل اللَّه؛
هر که علم براى رضاى خدا جوید نزد خدا از مجاهد فی سبیل اللَّه بهتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طالب العلم بین الجهال کالحىّ بین الأموات؛
جویاى علم میان جاهلان چون زنده میان مردگانست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
طالب العلم تبسط له الملائکه أجنحتها رضا بما یطلب؛
فرشتگان بالهاى خویش براى طالب علم بگسترانند که از آنچه وى مى جوید، رضایت دارند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سلوا أهل الشّرف عن العلم فإن کان عندهم علم فاکتبوه فإنّهم لا یکذبون؛
شریفان را از علم بپرسید اگر علمى نزد ایشان بود بنویسید که آنها دروغ نمى گویند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سلوا اللَّه علما نافعا و تعوّذوا باللَّه من علم لا ینفع؛
از خدا عملى سودمند بخواهید و از علمى که سود ندهد به خدا پناه برید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ستکون فتن یصبح الرّجل فیها مؤمنا و یمسی کافرا إلّا من أحیاه اللَّه بالعلم؛
فتنه ها خواهد بود که در اثناى آن مرد به صبح مؤمن باشد و به شب کافر شود مگر آن که خدایش به علم زنده دارد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سبع یجری للعبد أجرهنّ و هو فی قبره بعد موته: من علّم علما، أو أجرى نهرا، أو حفر بئرا، أو غرس نخلا، أو بنى مسجدا، أو ورّث مصحفا، أو ترک ولدا یستغفر له بعدموته؛
هفت چیز است که پاداش آن براى بنده در قبر او و پس از مرگش دوام دارد کسى که علمى تعلیم دهد، یا نهرى به جریان آورد یا چاهى حفر کند یا نخلى بکارد یا مسجدى بسازد یا مصحفى به ارث گذارد یا فرزندى به جا نهد که پس از مرگش براى او آمرزش خواهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیّر سلیمان بین المال و الملک و العلم فاختار العلم فاعطی الملک و المال لاختیاره العلم؛
سلیمان پیغمبر را میان ملک و دانش مخیر کردند دانش را برگزید ملک را نیز بدو دادند براى آنکه دانش را برگزیده بود.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر ما یخلّف الإنسان بعده ثلاث ولد صالح یدعو له و صدقه تجری یبلغه أجرها و علم ینتفع به من بعده؛
بهترین چیزى که انسان پس از خود وا مى گذارد سه چیز است فرزند پارسا که براى او دعا کند و صدقه جارى که پاداش آن بدو رسد و دانشى که پس از وى از آن بهره مند شوند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر الدّنیا و الآخره مع العلم و شرّ الدّنیا و الآخره مع الجهل؛
نیکى دنیا و آخرت با دانش همراه است و بدى دنیا و آخرت با نادانى قرین است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خمسه من مصائب الدّنیا فوت الحبیب و ذهاب المال و شماته الأعداء و ترک العلم و امرأه سوء؛
پنج چیز از مصائب دنیاست: مرگ دوست و تلف شدن مال و سرزنش دشمنان و ترک دانش و زن بد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حفظ الغلام الصّغیر کالنّقش فی الحجر و حفظ الرّجل بعد ما یکبر کالکتاب على الماء؛
محفوظات طفل نورس مانند نقشى است که بر سنگ رقم زنند و محفوظات مرد بزرگ مانند نوشته بر آب است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن السّؤال نصف العلم؛
نیک پرسیدن یک نیمه دانستن است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من حقائق الإیمان: الإنفاق من الإقتار و إنصافک النّاس من نفسک و بذل العلم للمتعلّم؛
سه چیز از حقایق ایمان است: بخشش با تنگدستى و رعایت انصاف در باره مردم بر ضرر خویش و بذل علم براى دانش آموز.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تناصحوا فی العلم و لا یکتم بعضکم بعضا فإنّ الخیانه فی العلم أشدّ من الخیانه فی المال؛
در کار دانش یار همدیگر باشید و دانش خود را از یکدیگر پوشیده مدارید که خیانت در علم بدتر از خیانت در مال است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعلّموا ما شئتم أن تعلموا فلن ینفعکم اللَّه بالعلم حتّى تعملوا بما تعلمون؛
هر چه خواهید بیاموزید زیرا خداوند شما را از علم منتفع نکند مگر آن که هر چه را می دانید بکار بندید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعلّموا العلم و تعلّموا للعلم السّکینه و الوقار و تواضعوا لمن تعلّمون منه؛
دانش بیاموزید و با دانش وقار و آرامش آموزید و نسبت به آموزگار خویش فروتن باشید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الاقتصاد فی النّفقه نصف المعیشه و التّودّد إلى النّاس نصف العقل و حسن السّؤال نصف العلم؛
میانه روى در خرج یک نیمه معیشت است و دوستى با مردم یک نیمه عقل است و خوب پرسیدن یک نیمه دانش است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أیّما ناشئ نشأ فی طلب العلم و العباده حتّى یکبر أعطاه اللَّه یوم القیامه ثواب اثنین و سبعین صدّیقا؛
هر طفلى که در طلب علم و عبادت بزرگ شود خداوند ثواب هفتاد و دو صدیق به او عطا کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما شفاء العیّ السؤال؛
علاج نادانى سؤال است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما العلم بالتّعلّم و إنّما الحلم بالتّحلّم و من یتحرّ الخیر یعطه و من یتّق الشّرّ یوقه؛
علم از تعلم و حلم از تظاهر به حلم حاصل مى شود هر که جویاى خیر باشد همانش دهند و هر که از شر بگریزد از آن بر کنار ماند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سبع یجری للعبد أجرهنّ و هو فی قبره بعد موته: من علّم علما، أو أجرى نهرا، أو حفر بئرا، أو غرس نخلا، أو بنى مسجدا، أو ورّث مصحفا، أو ترک ولدا یستغفر له بعدموته؛
هفت چیز است که پاداش آن براى بنده در قبر او و پس از مرگش دوام دارد کسى که علمى تعلیم دهد، یا نهرى به جریان آورد یا چاهى حفر کند یا نخلى بکارد یا مسجدى بسازد یا مصحفى به ارث گذارد یا فرزندى به جا نهد که پس از مرگش براى او آمرزش خواهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیّر سلیمان بین المال و الملک و العلم فاختار العلم فاعطی الملک و المال لاختیاره العلم؛
سلیمان پیغمبر را میان ملک و دانش مخیر کردند دانش را برگزید ملک را نیز بدو دادند براى آنکه دانش را برگزیده بود.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر ما یخلّف الإنسان بعده ثلاث ولد صالح یدعو له و صدقه تجری یبلغه أجرها و علم ینتفع به من بعده؛
بهترین چیزى که انسان پس از خود وا مى گذارد سه چیز است فرزند پارسا که براى او دعا کند و صدقه جارى که پاداش آن بدو رسد و دانشى که پس از وى از آن بهره مند شوند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر الدّنیا و الآخره مع العلم و شرّ الدّنیا و الآخره مع الجهل؛
نیکى دنیا و آخرت با دانش همراه است و بدى دنیا و آخرت با نادانى قرین است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خمسه من مصائب الدّنیا فوت الحبیب و ذهاب المال و شماته الأعداء و ترک العلم و امرأه سوء؛
پنج چیز از مصائب دنیاست: مرگ دوست و تلف شدن مال و سرزنش دشمنان و ترک دانش و زن بد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حفظ الغلام الصّغیر کالنّقش فی الحجر و حفظ الرّجل بعد ما یکبر کالکتاب على الماء؛
محفوظات طفل نورس مانند نقشى است که بر سنگ رقم زنند و محفوظات مرد بزرگ مانند نوشته بر آب است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن السّؤال نصف العلم؛
نیک پرسیدن یک نیمه دانستن است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من حقائق الإیمان: الإنفاق من الإقتار و إنصافک النّاس من نفسک و بذل العلم للمتعلّم؛
سه چیز از حقایق ایمان است: بخشش با تنگدستى و رعایت انصاف در باره مردم بر ضرر خویش و بذل علم براى دانش آموز.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تناصحوا فی العلم و لا یکتم بعضکم بعضا فإنّ الخیانه فی العلم أشدّ من الخیانه فی المال؛
در کار دانش یار همدیگر باشید و دانش خود را از یکدیگر پوشیده مدارید که خیانت در علم بدتر از خیانت در مال است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعلّموا ما شئتم أن تعلموا فلن ینفعکم اللَّه بالعلم حتّى تعملوا بما تعلمون؛
هر چه خواهید بیاموزید زیرا خداوند شما را از علم منتفع نکند مگر آن که هر چه را می دانید بکار بندید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تعلّموا العلم و تعلّموا للعلم السّکینه و الوقار و تواضعوا لمن تعلّمون منه؛
دانش بیاموزید و با دانش وقار و آرامش آموزید و نسبت به آموزگار خویش فروتن باشید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الاقتصاد فی النّفقه نصف المعیشه و التّودّد إلى النّاس نصف العقل و حسن السّؤال نصف العلم؛
میانه روى در خرج یک نیمه معیشت است و دوستى با مردم یک نیمه عقل است و خوب پرسیدن یک نیمه دانش است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أیّما ناشئ نشأ فی طلب العلم و العباده حتّى یکبر أعطاه اللَّه یوم القیامه ثواب اثنین و سبعین صدّیقا؛
هر طفلى که در طلب علم و عبادت بزرگ شود خداوند ثواب هفتاد و دو صدیق به او عطا کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما شفاء العیّ السؤال؛
علاج نادانى سؤال است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما العلم بالتّعلّم و إنّما الحلم بالتّحلّم و من یتحرّ الخیر یعطه و من یتّق الشّرّ یوقه؛
علم از تعلم و حلم از تظاهر به حلم حاصل مى شود هر که جویاى خیر باشد همانش دهند و هر که از شر بگریزد از آن بر کنار ماند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ من معادن التّقوى تعلّمک إلى ما قد علمت علم ما لم تعلم و النّقص فیما قد علمت قلّه الزّیاده فیه و إنّما یزهد الرّجل فی علم ما لم یعلم قلّه الانتفاع بما قد علم؛
از جمله منابع پرهیزکارى این است که ندانسته ها را بیاموزى و به دانسته ها ضمیمه کنى، اگر افزایش دانش کم شود مایه نقصان آن مى شود و کسى که از دانسته هاى خود کمتر سود برد، در آموختن ندانسته ها سستى می کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ ممّا یلحق المؤمن من عمله و حسناته بعد موته علما نشره و ولدا صالحا ترکه و مصحفا ورّثه أو مسجدا بناه أو بیتا لابن السّبیل بناه أو نهرا أجراه أو صدقه أخرجها من ماله فی صحّته و حیاته تلحقه من بعد موته؛
از جمله اعمال و نیکی هاى مؤمن که بعد از مرگ بدو می رسد دانشى است که منتشر کرده باشد و فرزند پارسائی است که به جا گذاشته باشد و قرآنى است که به ارث گذاشته باشد یا مسجدى که بنا کرده باشد یا خانه اى که براى کاروانیان بپا کرده باشد یا نهرى که به کمک او جریان یافته باشد یا مالى که در دوران صحت و حیات از مال خویش جدا کرده باشد همه اینها پس از مرگ بدو می رسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ لکلّ شی ء دعامه و دعامه هذا الدّین الفقه و لفقیه واحد أشدّ على الشّیطان من ألف عابد؛
هر چیزى اساسى دارد و اساس این دین دانش است و یک دانشمند براى شیطان از هزار عابد بدتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ علما لا ینتفع منه لکنز لا ینفق منه؛
دانشى که از آن سود نبرند مثل گنجى است که از آن خرج نکنند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ الملائکه لتضع أجنحتها لطالب العلم رضا بما یطلب؛
فرشتگان بالهاى خود را براى طالب علم پهن می کنند زیرا از آنچه مى جوید، رضایت دارند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالى یسأل العبد عن فضل علمه کما یسأله عن فضل ماله؛
خداوند از بنده می پرسد که فزونى دانش خود را کجا صرف کرده همچنان که از فزونى مال مى پرسد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ الفتنه تجی ء فتنسف العباد نسفا و ینجو العالم منها بعلمه؛
فتنه بیاید و بندگان را مغلوب کند و دانشمند به کمک دانش خود از آن رهائى یابد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ العلماء هم ورثه الأنبیاء ورثوا العلم فمن أخذه أخذ بحظّ وافر؛
دانشمندان وارث پیامبرانند و دانش را از آن ها میراث برده اند هر کس دانش فرا گیرد سهم فراوان از میراث پیامبران گرفته است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ إنّی أعوذ بک من علم لا ینفع و قلب لا یخشع و دعاء لا یسمع و نفس لا تشبع أعوذ بک اللّهمّ من شرّ هؤلاء الأربع؛
خدایا از دانشى که سود ندهد و دلى که سوز ندارد و دعائى که شنیده نشود و نفسى که سیرى نپذیرد به تو پناه می برم خدایا از این چهار چیز به تو پناه می برم.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ إنّی أعوذ بک من علم لا ینفع و عمل لا یرفع، و دعاء لا یسمع؛
خدایا از دانشى که سود ندهد و عملى که مقبول نیفتد و دعائى که شنیده نشود به تو پناه می برم.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ انفعنی بما علّمتنی و علّمنی ما ینفعنی و زدنی علما؛
خدایا مرا به آنچه تعلیم داده اى منتفع کن و آنچه را براى من نافع است به من بیاموز و دانش مرا فزون کن.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ أغننى بالعلم و زیّنّی بالحلم و أکرمنی بالتّقوى و جمّلنی بالعافیه؛
خدایا مرا به علم توانگر ساز و به حلم زینت بخش و به تقوى عزیز کن و به عافیت زیبائى ده.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ألا أعلّمک خصلات ینفعک اللَّه تعالى بهنّ؟ علیک بالعلم فإنّ العلم خلیل المؤمن و الحلم وزیره و العقل دلیله و العمل قیّمه و الرّفق أبوه و اللّین أخوه و الصّبر أمیر جنوده؛
مى خواهى صفاتى به تو بیاموزم که خداوند تو را به آنها منتفع سازد؟ دانش آموز که دانش دوست مؤمن است و بردبارى پشتیبان او و عقل رهبر و عمل قیم و مدارا پدر و ملایمت برادر اوست و صبر امیر سپاه وى به شمار می رود.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أکثر النّاس قیمه أکثرهم علما؛
هر که به دانش از دیگران پیش تر است، قیمتش از دیگران بیشتر است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل الصّدقه أن یتعلّم المرء المسلم علما ثمّ یعلّمه أخاه المسلم؛
بهترین صدقه ها آن است که مرد مسلمان دانشى بیاموزد و به برادر مسلمان خود تعلیم دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل الأعمال العلم باللَّه إنّ العلم ینفعک معه قلیل العمل و کثیره و إنّ الجهل لا ینفعک معه قلیل العمل و لا کثیره؛
بهترین کارها خداشناسى است کارى که با دانش قرین است اندک و بسیار آن سودمند است و کارى که با نادانى قرین است نه اندک آن سود می دهد و نه بسیار.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أغد عالما أو متعلّما أو مستمعا أو محبّا و لا تکن الخامسه فتهلک؛
دانشمند باش یا دانش آموز یا مستمع یا دوستدار علم و پنجمى مباش که هلاک خواهى شد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أعلم النّاس من جمع علم النّاس إلى علمه؛
دانشمندتر از همه مردم کسى است که دانش دیگران را به دانش خود بیفزاید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اطلبوا العلم من المهد إلى اللّحد؛
از گهواره تا گور دانش بجوئید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اطلبوا العلم و لو بالصّین فإنّ طلب العلم فریضه على کلّ مسلم إنّ الملائکه تضع أجنحتها لطالب العلم رضا بما یطلب؛
دانش را بجوئید اگر چه در چین باشد زیرا طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است و فرشتگان بال خویش را براى طالب علم پهن مى کنند زیرا از آنچه وى در طلب آن است خشنود هستند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أشدّ النّاس حسره یوم القیامه رجل أمکنه طلب العلم فی الدّنیا فلم یطلبه و رجل علّم علما فانتفع به من سمعه منه دونه؛
دو کس روز رستاخیز از همه مردم بیشتر حسرت می خورند یکى مردى که در دنیا براى طلب دانش فرصت داشته ولى به جستجوى آن برنخاسته است یکى دیگر مردى که دانشى به دیگرى آموخته و شاگرد وى از آن بهره مند شده ولى او بى بهره مانده است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا مات الإنسان انقطع عمله إلّا من ثلاث صدقه جاریه أو علم ینتفع به أو ولد صالح یدعو له؛
وقتى انسان بمیرد دنباله کارهاى نیک او بریده شود جز سه چیز صدقه جارى و دانشى که کسان از آن بهره ور شوند و فرزند درست کارى که براى او دعا کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا أتى علىّ یوم لا أزداد فیه علما یقرّبنی إلى اللَّه تعالى فلا بورک لی فی طلوع الشّمس ذلک الیوم؛
اگر روزى بر من بگذرد و در آن روز دانشى نیاموزم که مرا به خداوند نزدیک کند، طلوع آفتاب آن روز بر من مبارک مباد.
نهج الفصاحه
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
آفَهُ العِلمِ النِّسیانُ وَ إضاعَتَهُ أن تُحدِّثَ به غَیرَ أهلِه؛
آفت دانش فراموشی است و دانشى که به نا اهل سپارى، تلف مى شود.
نهج الفصاحه
قال رَسُولُ اللّهِ – صلی الله علیه وآله – :
مَنْ زارَ عالِماً فَکَأنَّما زارَنی، وَ مَنْ صافَحَ عالِماً فَکأنَّما صافَحَنی، وَ مَنْ جالَسَ عالِماً فَکَأنَّما جالَسَنی، وَ مَنْ جالَسَنی فِی الدُّنْیا أجْلَسْتُهُ مَعی یَوْمَ الْقِیامَةِ؛
رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمودند:
هر کس به دیدار و زیارت عالم و دانشمندی برود مثل آن است که مرا زیارت کرده، هر که با دانشمندی دست دهد و مصافحه کند مثل آن که با من مصافحه نموده، هر شخصی همنشین دانشمندی گردد مثل آن است که با من مجالست کرده، و هر که در دنیا با من همنشین شود، در آخرت همنشین من خواهد گشت.
مستدرک الوسائل، ج ۱۷، ص ۳۰۰، ح ۲۱۴۰۶
قال رَسُولُ اللّهِ – صلی الله علیه وآله – :
اَلْعالِمُ بَیْنَ الْجُهّالِ کَالْحَی بَیْنَ الاْمْواتِ، وَ إنَّ طالِبَ الْعِلْمِ یَسْتَغْفِرُلَهُ کُلُّ شَیء حَتّی حیتانِ الْبَحْرِ، وَ هَوامُّهُ، وَ سُباعُ الْبَرِّ وَ أنْعامُهُ، فَاطْلُبُوا الْعِلْمَ، فَإنّهُ السَّبَبُ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ، وَ إنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فَریضَةٌ عَلی کُلِ مُسْلِم؛
رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمودند:
دانشمندی که بین گروهی نادان قرار گیرد همانند انسان زنده ای است بین مردگان، و کسی که در حال تحصیل علم باشد تمام موجودات برایش طلب مغفرت و آمرزش می کنند، پس علم را فرا گیرید چون علم وسیله قرب و نزدیکی شما به خداوند است، و فراگیری علم، بر هر فرد مسلمانی فریضه است.
بحارالأنوار، ج ۱، ص ۱۷۲، ح ۲۵
پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می فرمایند :
أفضل العبادة الفقه؛
برترین عبادت، فقه (فهم دین) است.
الخصال: ۳۰ / ۱۰۴٫
پیامبراکرم صلى الله علیه وآله :
تَمامُ التَّقْوى اَنْ تَتَعَلَّمَ ما جَهِلْتَ وَ تَعْمَلَ بِما عَلِمْتَ؛
تمام تقوا این است که آنچه را نمىدانى بیاموزى و بدانچه مىدانى عمل کنى.
تنبیه الخواطر، ج ۲، ص ۱۲۰ .
پیامبراکرم صلىاللهعلیهوآله وسلم می فرمایند:
یا عَلىُّ وَ لِلصّالِحِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: یُصْلِحُ ما بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللّهِ تَعالى بِالْعَمَلِ الصّالِحِ وَ یُصْلِحُ دینَهُ بِالْعِلْمِ وَ یَرْضى لِلنّاسِ ما یَرْضى لِنَفْسِهِ؛
اى على! انسان صالح سه نشانه دارد: با عمل صالح، میان خود و خداوند را اصلاح مىکند، با علم، دینش را اصلاح مىنماید و براى مردم، همانى را مىپسندد که براى خود مىپسندد.
میراث حدیث شیعه، ج ۲، ص ۳۵، ح ۱۲۲٫
پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله می فرمایند :
چهار چیز بر هر عاقل و خردمندى از امّت من واجب است. گفته شد: اى پیامبر خدا! آن چهار چیز کداماند؟ فرمودند: گوش فرادادن به دانش، نگهدارى، نشر و عمل به آن.
تحف العقول، ص ۵۷٫
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :
نیکی دنیا و آخرت با دانش همراه است و بدی دنیا و آخرت با نادانی قرین است.
نهج الفصاحه ، ح ۱۴۸۲
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :
دانش جوئى بر هر مسلمانى واجب است ، همانا خدا دانش جویان را دوست دارد.
اصول کافى ج ۱ ص ۳۵ روایة
پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله):
ما مِنْ عالِمٍ اَو مُتَعَلِّمٍ یَمُرُّ بِقَرْیَةٍ مِنْ قُرَى الْمُسْلِمینَ اَو بَلْدَةٍ مِنْ بِلادِ الْمُسْلِمینَ وَ لَمْ یَاْکُلْ مِنْ طَعامِهِمْ وَ لَمْ یَشْرَبْ مِنْ شَرابِهِمْ وَ دَخَلَ مِنْ جانِبٍ وَ خَرَجَ مِنْ جانِبٍ اِلاّ رَفَعَ اللّهُ تَعالى عَذابَ قُبورِهِمْ اَرْبَعینَ یَوْما؛
هیچ دانشمند و یا دانشاندوزى از روستایى از روستاها و یا شهرى از شهرهاى مسلمانان نمىگذرد و از خوراک آنان نمىخورد و از نوشیدنى آنان نمىنوشد و از یک طرف وارد نمىشود و از طرف دیگر خارج نمىگردد، جز آنکه خداى متعال عذاب قبرهایشان را تا چهل روز بر مىدارد.
جامع الأخبار ، ص ۵۰۷، ح ۱۴۰۵٫
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله):
تَناصَحوا فِى الْعِلْمِ ، فَاِنَّ خیانَةَ اَحَدِکُمْ فى عِلْمِهِ اَشَدُّ مِنْ خیانَتِهِ فى مالِهِ وَ اِنَّ اللّهَ سائِلُـکُمْ یَوْمَ الْقیامَةِ؛
در دانش، خیرخواه یکدیگر باشید که خیانت هر یک از شما در دانشش، سختتر از خیانت او در مالش مىباشد و خداوند روز قیامت از شما بازخواست مىکند.
امالى طوسى، ص ۱۲۶، ح ۱۹۸٫
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله):
مَنْ جاءَهُ الْمَوتُ وَ هُوَ یَطْلُبُ الْعِلْمَ لِیُحْیِىَ بِهِ الاِْسلامَ کانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الاَْنبِیاء دَرَجَةٌ واحِدَةٌ فِى الْجَنَّةِ؛
هر کس در جستجوى دانش باشد تا با آن اسلام را زنده کند و مرگ او فرا رسد، در بهشت میان او و پیامبران تنها یک درجه فاصله است.
منیة المرید ، ص ۱۰۰٫
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله):
قَلْبٌ لَیْسَ فیهِ شَىءٌ مِنَ الحِکمَةِ کَبَیْتٍ خَرِبٍ ، فَتَعَلَّموا وعَلِّموا ، وتَفَقَّهوا ولا تَموتوا جُهّالاً ؛ فَاِنَّ اللّهَ لا یَعذِرُ عَلَى الْجَهْلِ؛
دلى که در آن حکمت نیست، همچون خانهاى ویران است. پس بیاموزید و آموزش دهید، بفهمید و نادان نمیرید که خداى عزّ و جلّ، بهانهاى را براى نادانى نمىپذیرد.
الفردوس ، ح ۴۵۹۰٫
رسول اکرم صلى الله علیه و آله می فرمایند:
اَلْعِلْمُ حَیاةُ الاِْسْلامِ وَ عِمادُ الاْیمانِ وَ مَنْ عَلِمَ عِلْما اَتـَمَّ اللّهُ لَهُ اَجْرَهُ وَ مَنْ تَعَلَّمَ فَعَمِلَ عَلَّمَهُ اللّهُ ما لَمْ یَعْلَمْ ؛
علم، حیات اسلام و تکیه گاه ایمان است و هر کس علمى بیاموزد، خداوند پاداش او را تمام گرداند و هر کس بیاموزد و عمل کند، خداوند، تعلیم دهد به او آنچه را که نمىداند.
نهج الفصاحه، ح ۲۰۱۹
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم می فرمایند:
اِنَّ اللّهَ تَعالى قَد تَکَفَّلَ لِطالِبِ العِلمِ بِرِزقِهِ خاصَّةً عَمّا ضَمِنَهُ لِغَیرِهِ
بىگمان خداوند متعال روزى جویاى دانش را به طور ویژه، افزون بر آنچه براى دیگران تضمین کرده، به عهده گرفته است.
منیة المرید ، ص ۱۶۰
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خَیرُ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ العِلمِ وَشَرُّ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ الجَهل
خیر دنیا و آخرت با دانش است و شرّ دنیا و آخرت با نادانى.
الحیاة، ج۱، ص۳۵
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اَلنّاسُ رَجُلانِ: عالِمٌ وَ مُتَعَلِّمٌ وَ لا خَیرَ فیما سِواهُما
مردم، دو گروهند: دانشمند و دانش اندوز و در غیر این دو، خیرى نیست.
(نهج الفصاحه، ح ۳۱۴۵ )
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اِنَّ اللّهَ یحِبُّ بُغاةَ العِلمِ
خداوند جویندگان دانش را دوست دارد.
(کافى، ج۱، ص ۳۰، ح۱ )
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)فرمودند:
اَجوَدُکُم مِن بَعدی رَجُلٌ عَلِمَ عِلماً فَنَشَرَ عِلمَهُ ؛
بخشنده ترین شما پس از من کسی است که دانشی بیاموزد آنگاه دانش خود را بپراکند.
(میزان الحکمه،ح۱۳۸۲۵)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله):
تَناصَحوا فِى الْعِلْمِ ، فَاِنَّ خیانَةَ اَحَدِکُمْ فى عِلْمِهِ اَشَدُّ مِنْ خیانَتِهِ فى مالِهِ وَ اِنَّ اللّهَ سائِلُـکُمْ یَوْمَ الْقیامَةِ؛
در دانش، خیرخواه یکدیگر باشید که خیانت هر یک از شما در دانشش، سختتر از خیانت او در مالش مىباشد و خداوند روز قیامت از شما بازخواست مىکند.
امالى طوسى، ص ۱۲۶، ح ۱۹۸٫
رسول اکرم (صلى الله علیه و آله):
اَ لْعِلْمُ حَیاةُ الاِْسْلامِ وَ عِمادُ الاْیمانِ وَ مَنْ عَلِمَ عِلْما اَتـَمَّ اللّهُ لَهُ اَجْرَهُ وَ مَنْ تَعَلَّمَ فَعَمِلَ عَلَّمَهُ اللّهُ ما لَمْ یَعْلَمْ ؛
علم، حیات اسلام و تکیهگاه ایمان است و هر کس علمى بیاموزد، خداوند پاداش او را تمام گرداند و هر کس بیاموزد و عمل کند، خداوند، تعلیم دهد به او آنچه را که نمىداند.
نهج الفصاحه، ح ۲۰۱۹٫
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)می فرمایند:
هر کس برای آموختن علم سر از خواب بردارد، فرشتگان سایه ی رحمت بر او می گسترانند، در زندگی او برکت به وجود می آید، و چیزی از روزی او کاسته نمی شود.
بحارالانوار/ج۱/ص۱۷۷
نکوهش بخیلان از یاد دادن علم
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
أیُّما رَجُلٍ آتاهُ اللّهُ عِلما فکَتَمَهُ وهُوَ یَعلَمُهُ ، لَقِیَ اللّهَ عز و جل یَومَ القِیامَةِ مُلجَما بِلِجامٍ مِن نارٍ؛
هر مردى که خداوند به او دانشى دهد و او آن را ، با این که مىداند ، مخفى نگه دارد ، در روز قیامت در حالى که افسارى از آتش بر او زده شده است خداوند عز و جل را دیدار کند .
أمالی الطوسیّ : ۳۷۷ / ۸۰۸ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العلم لا یحلّ منعه؛
منع علم روا نیست.
نهج الفصاحه
نکوهش یادگیری برای غیر خدا
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَنِ ابتَغى العِلمَ لِیَخدَعَ بهِ النّاسَ لَم یَجِدْ رِیحَ الجَنّةِ ؛
هر کس دانش را براى فریفتن مردم بجوید ، بوى بهشت را نیابد .
مکارم الأخلاق : ۲ / ۳۶۴ / ۲۶۶۱
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَن تَعَلَّمَ العِلمَلِغَیرِ اللّه تَعالى فَلْیَتَبَوَّأْ مَقعَدَهُ مِن نارٍ ؛
هـر که دانـش را براى غـیر خدا بیاموزد ، جایگاهش دوزخ باشد .
کنزالعمّال : ۲۹۰۳۵ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
