نگاه شیعه و وهابیون به توسل!

[bOoOoOy]

از بهانه هایی که توسط وهّابیّت مطرح و در سال های اخیر توسّط آنان به شدت تبلیغ و ترویج می شود و از عقاید مسلّم انحرافی آنان به شمار می آید ، عدم جواز توسّل به رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، اهل بیت آن حضرت و به طور کلّی اولیای الهی است .

آموزه های فرقه ی وهابّی نه تنها توسّل به آن ذوات مقدس را جایز نمی داند ، بلکه آن را شرک می شمرد ، متوسّل را مشرک نامیده ، و خونش را مباح می داند . (فراموش نکنیم که مسأله توسل را همه فرقه های اسلامی به جز فرقه وهابی قبول دارند .)



عقیده وهّابیون درباره توسّل
وهّابیون درباره توسل چنان واکنشی از خود نشان می دهند ، به طوری که در خطبه های نماز جمعه و غیر آن، پیوسته این نکته را تکرار می کنند که توسّل به رسول خد(صلی الله علیه وآله) و اولیای الهی شرک است ، سپس اضافه می کنند : « مَنْ یُشْرِکْ بِاللهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللهُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ ; هر کس به خدا شرک ورزد ، بهشت بر او حرام است . » ۱

این نظریه را محمد بن عبدالوهاب بینان گذار فرقه وهّابیت در عربستان به گونه ای واضح در کتاب خود آورده است . او به صراحت می گوید : « من عبدالله لیلا و نهاراً ثمّ دعا نبیّاً او ولیّاً عند قبره، فقد اتّخذ إلهین اثنین ولم یشهد أن لا اله الاّ الله; اگر کسی در تمام شب و روز خدا را عبادت کند ، آنگاه نزد قبر پیامبر و یا ولیّ خدا ، آنان را بخواند (و حاجتی بطلبد) در واقع دو معبود برای خود برگزیده ، و گواهی نداده است که معبودی جز خدای یگانه نیست ».۲

همچنین به نظر وی مسلمان واقعی کسی است که نه تنها خود به اولیای الهی توسّل نجوید ، بلکه باید از چنین افرادی برائت جوید و آنان را کافر بداند ! وی می نویسد: « لا یصحّ دین الإسلام الاّ بالبراءة ممّن یتقرّب إلی الله بالصلحاء و تکفیرهم ; اسلام کسی پذیرفته نیست ، مگر آنکه از کسانی که به واسطه صالحان به خدا تقرّب می جوید بیزاری جسته و آنان را کافر بشمارد .» ۳

از این رو، محمد بن عبدالوهاب ریختن خون این افراد را مباح می شمارد و بیان می کند : « إجماع المذاهب کلّهم علی أنّ من جعل بینه وبین الله وسائط یدعوهم انّه کافر مرتدّ حلال المال والدّم ; همه مذاهب اجماع دارند ! بر اینکه هر کس بین خود و خداوند واسطه ای قرار دهد و آنان را بخواند ، کافر و مرتدّ است و مال و خونش حلال است .» ۴

شرک را به چه کسی نسبت می دهند ؛ شیعه یا اهل کتاب ؟!

بعضی از مفتیان سعودی در حالی که ازدواج با زنان اهل کتاب را مجاز می داند ۵، ازدواج با شیعیان را مجاز نمی داند و در علّت آن آورده اند : «لانّ المعروف عن الشیعة دعاء أهل البیت و الاستغاثة بهم و ذلک شرک أکبر; زیرا که شیعه اهل بیت را می خواند و به آنان توسّل می جوید و این بزرگ ترین شرک است.»۶

این در حالی است که مسیحیان رسماً قائل به تثلیث یعنی خدایان سه گانه « اب و ابن و روح القدس » هستند .

در استفتای دیگری نوشته اند : « إذا کان الواقع کما ذکرت من دعائهم علیّاً والحسن و الحسین و نحوهم فهم مشرکون شرکاً أکبر یخرج من ملّة الاسلام فلا یحلّ أن نزوّجهم المسلمات، و لا یحلّ لنا أن نتزوّج من نسائهم و لا یحلّ لنا ان نأکل من ذبائحهم; اگر ـ آن گونه که گفته می شود ـ آنان علی و حسن و حسین را بخوانند (مثلاً یا علی و یا حسن و یا حسین بگویند) مشرکند و از ملّت و آئین اسلام خارج می شوند و ازدواج با آنان حرام است ، نه می توان به آنان زن داد و نه از آنان زن گرفت و ذبیحه آنان نیز حلال نیست .» ۷

بنابراین، وهّابیون توسّل را شرک می دانند و هر کس به اولیای الهی متوسّل شود را مشرک می شمارند و ازدواج با آنان را جایز نمی دانند و ذبیحه آنان را نیز حلال نمی شمرند .

و اگر آنان ، هنگامی که (با گناه و نافرمانی) به خود ستم می کردند ، به نزد تو می آمدند و از خدا طلب آمرزش می کردند و پیامبر هم برای آنها استغفار می کرد ، خدا را توبه پذیر و مهربان می یافتند همه ی فرق جز، وهابیون مشرکند !

می دانیم سایر فرقه های اسلامی نیز به بزرگان دین متوسل می شوند و زیارتگاه های آنها در شهرهای مختلف گواه این مدّعاست و لابد همه آنها کافر و مشرکند و خون و اموالشان حلال است و از اینجاست که سرچشمه ترورها ، کشتارها و خونریزی های بی حساب آنها روشن می شود !



معنای توسّل چیست؟
لغوی مشهور ، خلیل بن احمد می گوید: « وسّلتُ الی ربّی وسیلة أی عملتُ عملا أتقرّب به إلیه وتوسّلتُ إلی فلان بکتاب او قرابة أی تقرّبتُ به إلیه ; به سوی پروردگارم وسیله ای جستم یعنی عملی را انجام دادم که با آن به او تقرّب جستم و نزدیک شدم . وقتی می گویم : به فلانی با کتابی و یا به سبب خویشاوندی توسّل پیدا کردم ، یعنی به آن وسیله به او نزدیک شدم و تقرّب یافتم .» ۸

لغوی دیگر ابن منظور نیز می نویسد: « توسّل إلیه بوسیلة إذا تقرّب إلیه بعمل ; به سوی او با وسیله ای توسّل جست ، یعنی با انجام عملی به او نزدیک شد .»

سپس وی از جوهری نقل می کند که : « الوسیلة ما یُتقرّب به إلی الغیر; وسیله آن چیزی است که به وسیله آن به دیگری تقرّب جسته می شود .» ۹

بنابراین ، توسّل به معنای استفاده از چیزی برای تقرّب به دیگری است و توسّل به پروردگار نیز به معنای استفاده از اموری مشروع برای تقرّب به پروردگار است که با انجام کارهای نیک به او تقرّب می جوییم .



توسّل به اولیای الهی به چه معنا است ؟
توسّل به اولیای الهی به معنای شفیع قرار دادن آنها نزد خداست ، « در واقع ماهیّت توسّل با ماهیت طلب شفاعت یکی است... آنها (اولیای الهی) در پیشگاه خدا برای کسی که به آنها متوسّل شده ، شفاعت می کنند .»۱۰

البته روشن است که توسّل به اولیای الهی به معنای مستقل دانستن آنها در تأثیر و رفع مشکلات نیست ; بلکه از آنها به سبب آبرومندی و بندگی شایسته نزد خداوند ، می خواهیم تا از خداوند طلب کنند تا مثلاً مشکل ما را مرتفع سازد و یا گناهان ما را بیامرزد و گاه از خود آنان می خواهیم باذن الله و با اجازه تکوینی پروردگار مشکلی را از ما مرتفع سازد.



برداشت نادرست از توسّل !
امّا آنچه که نادرست است آن است که کسی اولیای الهی را مستقل در تأثیر و تصرّف بداند وآنان را در عرض پروردگار رافع مشکلات و برآوردنده حاجات بدون کمک خواستن از خداوند بشمارد .



ریشه قرآنی توسّل
توسّل به اولیای الهی دو گونه است ؛ گاه از خود آنان کمک خواسته می شود که با اذن الهی رفع مشکل کنند .

گاه نیز از آنان می خواهیم که واسطه بین ما و خدا شده ، تا خداوند مشکل ما را رفع کند; و این هر دو نحوه توسّل ریشه قرآنی دارد .

« وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنفُخُ فِیهَا فَتَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِی وَتُبْرِءُ الاَْکْمَهَ وَالاَْبْرَصَ بِإِذْنِی وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَی بِإِذْنِی ; و با اذن من ، از گِل چیزی به صورت پرنده می ساختی و در آن می دمیدی و به اذن من پرنده ای می شد و کور مادرزاد ومبتلا به بیماری پیسی را به اذن من شفا می دادیومردگان را به اذن من زنده می کردی»اولیای الهی با اذن خداوند رفع مشکل می کنند!

طبیعی است که هر فرد مسلمان زمانی می تواند یکی از اولیای الهی را واسطه قرار دهد و یا از وی در دشواری ها کمک بخواهد که خداوند چنین اذنی را به او داده باشد ، وگرنه این کمک خواستن معنا و جایگاهی نخواهد داشت ؛ در واقع مشروعیّت این عمل ، متوقّف بر اذن خداوند است .

در قرآن کریم درباره حضرت عیسی(علیه السلام) آمده است که آن حضرت با اذن الهی مشکلاتی را مرتفع می ساخت ، بیمارانی را شفا می داد و حتی مردگانی را زنده می کرد ؛

در آیه ۱۱۰ سوره مائده خداوند خطاب به حضرت عیسی (علیه السلام) می فرماید: « وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنفُخُ فِیهَا فَتَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِی وَتُبْرِءُ الاَْکْمَهَ وَالاَْبْرَصَ بِإِذْنِی وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَی بِإِذْنِی ; و با اذن من ، از گِل چیزی به صورت پرنده می ساختی و در آن می دمیدی و به اذن من پرنده ای می شد و کور مادرزاد ومبتلا به بیماری پیسی را به اذن من شفا می دادیومردگان را به اذن من زنده می کردی .»

نکته اینکه ، آن حضرت اعلام می کند که من با اذن خداوند این امور را انجام می دهم .

درخواست از اولیای الهی برای دعا و طلب مغفرت از خداوند!

نوع دیگر توسّل به اولیای الهی آن است که انسان از آنان بخواهد که برای او نزد خداوند دعا و یا استغفار نمایند و از خداوند بخواهند که گناهش را بیامرزد . این نوع خواستن نیزدر قرآن مطرح شده است ؛

۱) بنی اسرائیل هنگامی که در بیابان گرفتار بودند ، خطاب به موسی گفتند : « یَا مُوسَی لَنْ نَصْبِرَ عَلَی طَعَام وَاحِد فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الاَْرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا ; ای موسی ، هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفا کنیم ، از خدای خود بخواه که از آنچه از زمین می روید ، از سبزیجات ، خیار، سیر، عدس و پیاز برای ما برویاند .»۱۱

بنی اسرائیل از آن حضرت می خواهند که در پیشگاه خدا دعا کند ، تا با رویاندن سبزیهای متنوّع ، مشکل آنها را برطرف سازد. ۱۲

۲) هنگامی که فرزندان حضرت یعقوب(علیه السلام) به خطای خویش پی بردند ، خطاب به آن حضرت گفتند : « یَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا کُنَّا خَاطِئِینَ ; ای پدر! از خدا آمرزش گناهان ما را بخواه، که ما خطاکار بودیم .»

حضرت یعقوب(علیه السلام) نیز در پاسخ درخواست آنان گفت : « سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ ; به زودی برای شما از پروردگارم آمرزش می طلبم که او آمرزنده و مهربان است .» ۱۳

بنابراین ، گناهکاران می توانند از اولیای الهی درخواست کنند تا برای آنها از خداوند طلب مغفرت نمایند .

۳) خداوند به افرادی که گناه کرده اند می گوید اگر نزد رسول خد(صلی الله علیه وآله) بروند و علاوه بر استغفار از گناهان خویش ، از آن حضرت نیز بخواهند برای آنان استغفار کند خداوند آنها راخواهد بخشید ؛ « وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَّلَمُوا أَنفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَّحِیماً ; و اگر آنان ، هنگامی که (با گناه و نافرمانی) به خود ستم می کردند ، به نزد تو می آمدند و از خدا طلب آمرزش می کردند و پیامبر هم برای آنها استغفار می کرد ، خدا را توبه پذیر و مهربان می یافتند .» ۱۴

بنابراین ، یکی از راههای بخشش گناهان ، درخواست از رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، برای استغفار است که مورد سفارش خداوند قرار گرفته است .