جوازی برای گریستن

[bOoOoOy]

در قرآن کریم گریه و ریزش اشک که نتیجه انعطاف و تأثّرات روحی است نه تنها مذموم شمرده نشده است، بلکه مورد مدح و ستایش پروردگار قرار گرفته است، زیرا از فطریّات بشر و جزئی از شخصیّت مثبت انسان محسوب می شود.



گریستن از دیدگاه قرآن و روایات
با مطالعه آیات قرآن کریم و روایات، حقایق آشکار و نهان فراوانی برای ما درباره گریه و اشک ریختن روشن می شود، اینک به برخی از آیات در این زمینه اشاره می کنیم:



آیاتی پیرامون گریه و اشک ریختن
۱ گریه نشانه درک حقایق

خداوند متعال می فرماید: « وَ اًِّذا سَمِعُوا ما أُنْزِلَ اًِّلَی الرَّسُولِ تَری أَعْیُنَهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدِّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ یَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّهِدِینَ ؛ و هر گاه آیاتی را که بر پیامبر (صلی الله علیه وآله) نازل شده بشنوند، می بینی که اشک از چشمان آنان جاری می شود، به خاطر حقیقتی که دریافته اند. آنان می گویند: پروردگارا! ایمان آوردیم، پس نام ما را با گواهان بنویس.»

این آیه مربوط به نجاشی زمامدار حبشه است که در آغاز بعثت پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) و مهاجرت مسلمین از مکه به سوی حبشه پذیرای مسلمانان مهاجر شد.

۲ گریه مجازات

خداوند متعال می فرماید: « فَلْیَضْحَکُوا قَلِیلاً وَلْیَبْکُوا کَثِیراً جَزَأً به ما کَانُوا یَکْسِبُونَ ؛ پس آنان باید کمتر بخندند و بسیار بگریند، این جزای کارهایی است که انجام می دادند.»

این آیه مربوط به منافقین عصر پیامبر (صلی الله علیه وآله) است که به بهانه گرما یا سرمای هوا از شرکت در جهاد خودداری می کردند و مردم را نیز از شرکت در جهاد بازمی داشتند.

در قرآن کریم گریه و ریزش اشک که نتیجه انعطاف و تأثّرات روحی است نه تنها مذموم شمرده نشده است، بلکه مورد مدح و ستایش پروردگار قرار گرفته است، زیرا از فطریّات بشر و جزئی از شخصیّت مثبت انسان محسوب می شود

۳ اشک برای خدا، نشانه خردمندی

خداوند می فرماید: « وَ یَقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا اًِّنْ کَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولاً * وَ یَخِرّوُنَ لِلاْ َذْقَانِ یَبْکُونَ وَ یَزِیدُهُمْ خُشُوعاً ؛ می گویند: منزه است پروردگار ما که وعده هایش یقیناً انجام شدنی است. آنان به زمین می افتند و گریه می کنند و [تلاوت آیات الهی همواره] بر خشوع آنان می افزاید.»

۴ اشک برای خدا، سیره انبیای الهی

خداوند می فرماید:« ... اًِّذَا تُتْلَی عَلَیْهِمْ آیَاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیّاً ؛ آنان [پیامبرای الهی و هدایت یافتگان] کسانی بودند که وقتی آیات خداوند رحمان بر آنان خوانده می شد به خاک می افتادند در حالی که سجده می کردند و گریان بودند.»

۵ اشک ندامت، راه چاره گمراهان

خداوند می فرماید: « أَزِفَتِ الاْ زِفَُْ * لَیْسَ لَها مِنْ دُونِ االله کاشِفٌَْ * أَفَمِنْ هذَا الْحَدیثِ تَعْجَبُونَ * وَ تَضْحَکُونَ وَ لاتَبْکُونَ ؛ آنچه باید نزدیک شود [قیامت]، نزدیک شده است و هیچ کس جز خدا نمی تواند سختی های آن را بر طرف سازد. آیا از این سخن تعجب می کنید و می خندید و گریان نمی شوید.»

خداوند سبحان در توصیف مؤمنان به هنگام نزول آیات قرآن این گونه می فرماید:

تَرَی أَعْیُنَهُمْ تَفِیضُ مِنْ الدَّمْعِ ؛ می بینی که چشمشان پر از اشک می گردد. المائده (۵): ۸۳

پس آن گونه که ملاحظه شد در قرآن کریم گریه و ریزش اشک که نتیجه انعطاف و تأثّرات روحی است نه تنها مذموم شمرده نشده است، بلکه مورد مدح و ستایش پروردگار قرار گرفته است، زیرا از فطریّات بشر و جزئی از شخصیّت مثبت انسان محسوب می شود.



گریه یعقوب پیامبر در فراق فرزند
سرگذشت حضرت یوسف از ابتدا تا پایان ماجرا همانند یک تراژدی خوفناک و تأثر برانگیز نقل شده است.

آن هنگام که آتش حسد در دل برادران یوسف زبانه می کشد و طرح نا پدید ساختن او را می کشند تا زمانی که در دل چاه قرار می گیرد و با پیراهن پاره پاره و آغشته به خون برادر، پدر را از دریده شدن به وسیله گرگ با خبر می کنند و به دنبال آن تأثّر و اندوه بی حدّ و اندازه یعقوب در غم از دست رفتن فرزند و گریه هر صبح و شام تا آنجا که خداوند از زبان حضرت یعقوب این چنین می فرماید:

وَقَالَ یَأَسَفَی عَلَی یُوسُفَ وَابْیَضَّتْ عَیْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ کَظِیمٌ ؛گفت ای دریغ بر یوسف، و در حالی که اندوه خود را فرو می خورد، چشمانش از اندوه سپید شد. یوسف(۶): ۸۴

یعقوب از فراق فرزندش با این که می دانست او زنده است و به آغوشش باز می گردد، ولی با این حال تأثرات روحی او را رها نمی کند، و برای تسکین رنج های روحی و روانی پناهگاهی جستجو می کند و عرض می کند:

قَالَ إِنَّمَآ أَشْکُواْ بَثِّی وَحُزْنِی إِلَی اللَّهِ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَاتَعْلَمُونَ.شکایت و اندوه خود را پیش خدا می برم، و از عنایت خدا چیزی می دانم که شما نمی دانید. یوسف(۶): ۸۶.



گریه و اشک و اهمیت آن در سلوک
ازمرحوم آیت الله ملکی تبریزی در کتاب شریف لقاء الله می فرماید:

پس ای برادر من!خوب فکر کن برای روز فقر و بیچارگی خود توشه ای فراهم نمابلکه برای حال و گر فتاری و بلایت چنین کن و اگر حالت برای گریه مساعد نیست پس چاره ای جز تباکی نیست و اگر قساوت قلب مانع تباکی شد.پس بدان همانا گناهان تو تو را بینماک سا خته و کدورت عیب ها دلت را به فساد کشانده به خصوص به زینت این دنیا پست و زرو زیورو ضلاهر فریبایش مغرور شده ای .

از این دلایل قرآنی، جواز گریه و زاری بر اولیاء الهی و شکوه و شکایت از اعمال سردمداران ظلم به پیش گاه خداوند استفاده می شود و به عنوان سیره یکی از پیامبران الهی دلیلی محکم و قرآنی بر اصل مشروعیّت عزاداری و گریه بر مصیبت ها مورد بهره برداری قرار می گیرد

امام سجاد می فرماید:هیچ قطر های نزد خدا محبوب تر از این دو قطره وجود ندارد قطره خونی که در راه خدا ریخته شود و قطر ه اشکی که برای خدا در دل شب فرو بریزدیعنی اشک چشم انسان سالک با جاری شدن در خون از بدنش در راه خدا برابری می کند. اگر برای خدا گریه کنیم به این جایگاه می رسیم .

پیامبر اکرم می فرماید:

هیچ مومنی نیست که از چشمانش به اندازه بال مگسی اشک خارج شود وبه صورتش برسد ،مگر انکه خداوند او را بر اتش جهنم حرام بدارد.(مشهورخوبان)

از این دلایل قرآنی، جواز گریه و زاری بر اولیاء الهی و شکوه و شکایت از اعمال سردمداران ظلم به پیش گاه خداوند استفاده می شود و به عنوان سیره یکی از پیامبران الهی دلیلی محکم و قرآنی بر اصل مشروعیّت عزاداری و گریه بر مصیبت ها مورد بهره برداری قرار می گیرد.



درخواست گریه از جانب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
در کتاب تفسیر قرطبی به گوشه ای از درخواست پیامبر اکرم هنگام مناجات با خداوند اشاره شده است که آن حضرت عرض می کند:

اللّهمّ اجعلنی من الباکین إلیک، والخاشعین لک.

خداوندا مرا از گریه کنندگان و از خشوع گنندگان برای خود قرار ده. (تفسیر قرطبی، ج۱۱، ص ۲۱۵.)

و در دعای دیگری از آن حضرت نقل شده است که عرض می کرد:

اللّهمّ ارزقنی عینین هطالتین.

خداوندا چشمانی اشک ریز به من عنایت کن. (فیض القدیر، ج ۲، ص ۱۸۱.)

در حقیقت رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم در این فقرات از دعا و مناجات آرزوی باطنی خود را در کاری که مورد رضایت الهی است طلب می کند و اگر این عمل مورد تأیید خداوند نبود هرگز آن را در مناجات خود با خدای خویش مطرح نمی نمود.