حماسه حسینى،تنها در روز عاشورا جلوه نكرد،بلكه از ماهها قبل و پس از مرگمعاویه آغاز شد و ماهها پس از عاشورا(بلكه سالها)ادامه یافت.در یك نگاه تاریخى،مراحل این نهضت را اینگونه مىتوان برشمرد:
1-امتناع امام حسین«ع»از بیعت با یزید و به رسمیت نشناختن حكومت وى.دراین مقطع، فراخوانى امام از سوى والى مدینه،گفتگوهاى امام با والى و نیز بامروان قابل مطالعه است.
2-خروج از مدینه به سوى مكه به شكل هجرتى شبانه و مخفیانه،همراهاهل بیت«ع».
3-اقامت چهار ماهه امام در مكه،همراه با سخنرانیها،دیدارها،تبلیغات مؤثر وروشنگرى اذهان مردم علیه یزید و امویان و تبیین علت امتناع از بیعت و هدفاز این حركت.
4-اعزام نماینده ویژه خود(مسلم بن عقیل)به كوفه،براى زمینهسازى نهضت وبیعت گرفتن از شیعیان هوادار،جهت تشكیل حكومت اسلامى،به دنبالدریافت نامهها و طومارهاى مكرر از سوى كوفیان و سران شیعه و سرانجامقیام مسلم و شهادتش در كوفه و دگرگونى اوضاع شهر.
5-حركت از مكه به سوى عراق و پیمودن منزلگاهها،برخوردهاى میان راه،خطبهها،توقفها، پیگرى اخبار كوفه،ملاقات با حر.
6-رسیدن به سرزمین كربلا و قرار گرفتن در محاصره نیروهاى دشمن،پیش ازرسیدن به كوفه در دوم محرم،تلاش چند روزه براى جلوگیرى از درگیرى و خونریزى.
7-شهادت امام حسین«ع»و فرزندان و بستگان و اصحابش در حماسه بزرگ روزعاشورا در حمله عمومى و در نبرد تن به تن با دشمن.
8-اسارت اهل بیت و بهرهبردارى تبلیغى امام سجاد«ع»و حضرت زینب و عترتپیامبر از شهادت عاشوراییان و رساندن پیام شهادت به مردم،افشاگرى اسرا دركوفه،شام و در طول اسارت،با ایراد خطبهها و سخنان مختلف.
9-پس از بازگشت به مدینه،مجالس یاد و سوگوارى،گریهها و ندبهها و رسواشدن یزیدیان و آغاز حركتهاى ضد حكومت در شهرها و مناطق مختلف.
مراحل دیگرى از نهضت كربلا در سالهاى بعد اتفاق افتاد و قیامهاى توابین ودیگران بر ضد حكومت اموى از آن جمله بود.در یك نگاه،همه نهضتهاىعدالتخواهانه و ظلم ستیز كه در طول تاریخ و با الهام از شهادت امام حسین«ع»
و حادثه عاشورا پدید آمده و خواهد آمد،از مراحل نهضت عاشورا در امتدادتاریخى آن به حساب مىآید،چرا كه آن قیام،تنها براى اعتراض به فسادحكومت اموى و یزید نبود،بلكه درسى براى احیاى آزادگى و شرف در همهزمانها بود.امروز نیز مبارزات عاشورایى مسلمانان متعهد بر ضد استكبارجهانى و طاغوتها،تداوم همان نهضتخونین است.
1-امتناع امام حسین«ع»از بیعت با یزید و به رسمیت نشناختن حكومت وى.دراین مقطع، فراخوانى امام از سوى والى مدینه،گفتگوهاى امام با والى و نیز بامروان قابل مطالعه است.
2-خروج از مدینه به سوى مكه به شكل هجرتى شبانه و مخفیانه،همراهاهل بیت«ع».
3-اقامت چهار ماهه امام در مكه،همراه با سخنرانیها،دیدارها،تبلیغات مؤثر وروشنگرى اذهان مردم علیه یزید و امویان و تبیین علت امتناع از بیعت و هدفاز این حركت.
4-اعزام نماینده ویژه خود(مسلم بن عقیل)به كوفه،براى زمینهسازى نهضت وبیعت گرفتن از شیعیان هوادار،جهت تشكیل حكومت اسلامى،به دنبالدریافت نامهها و طومارهاى مكرر از سوى كوفیان و سران شیعه و سرانجامقیام مسلم و شهادتش در كوفه و دگرگونى اوضاع شهر.
5-حركت از مكه به سوى عراق و پیمودن منزلگاهها،برخوردهاى میان راه،خطبهها،توقفها، پیگرى اخبار كوفه،ملاقات با حر.
6-رسیدن به سرزمین كربلا و قرار گرفتن در محاصره نیروهاى دشمن،پیش ازرسیدن به كوفه در دوم محرم،تلاش چند روزه براى جلوگیرى از درگیرى و خونریزى.
7-شهادت امام حسین«ع»و فرزندان و بستگان و اصحابش در حماسه بزرگ روزعاشورا در حمله عمومى و در نبرد تن به تن با دشمن.
8-اسارت اهل بیت و بهرهبردارى تبلیغى امام سجاد«ع»و حضرت زینب و عترتپیامبر از شهادت عاشوراییان و رساندن پیام شهادت به مردم،افشاگرى اسرا دركوفه،شام و در طول اسارت،با ایراد خطبهها و سخنان مختلف.
9-پس از بازگشت به مدینه،مجالس یاد و سوگوارى،گریهها و ندبهها و رسواشدن یزیدیان و آغاز حركتهاى ضد حكومت در شهرها و مناطق مختلف.
مراحل دیگرى از نهضت كربلا در سالهاى بعد اتفاق افتاد و قیامهاى توابین ودیگران بر ضد حكومت اموى از آن جمله بود.در یك نگاه،همه نهضتهاىعدالتخواهانه و ظلم ستیز كه در طول تاریخ و با الهام از شهادت امام حسین«ع»
و حادثه عاشورا پدید آمده و خواهد آمد،از مراحل نهضت عاشورا در امتدادتاریخى آن به حساب مىآید،چرا كه آن قیام،تنها براى اعتراض به فسادحكومت اموى و یزید نبود،بلكه درسى براى احیاى آزادگى و شرف در همهزمانها بود.امروز نیز مبارزات عاشورایى مسلمانان متعهد بر ضد استكبارجهانى و طاغوتها،تداوم همان نهضتخونین است.