ناگفته‌هایی درباره «یگان ویژه» ناجا

[✘PETER✘]

سردار حسن کرمی پیش از آنکه به فرماندهی یگان‌های ویژه در ناجا منصوب شود، فرمانده انتظامی اصفهان و از معدود سرداران رسانه‌ای در ناجا بود اما وقتی از تیرماه ۹۱ به یگان ویژه آمد، کمتر رسانه‌ای بود تا اینکه موضوع اجتماعی شدن یگان ویژه در دستور کار این نیرو قرار گرفت.
به گزارش جهان به نقل از نسیم، آنگونه که سردار کرمی می‌گوید، یگان‌های ویژه ناجا مدافع مردم هستند و خودش معتقد است طی دو سال گذشته قدم در مسیری برداشته که چهره واقعی این یگان را به مردم نشان دهد.

سردار کرمی به حاشیه‌های این نیرو هم اشاره می‌کند و با اشاره به گزارش بی‌بی‌سی از این نیرو، ایجاد رعب و وحشت در دشمنان را هم بخشی از پروژه اجتماعی کردن یگان ویژه معرفی می‌کند. کرمی با تعریف جدیدی از نیروهای «نوپو» که قبلا با عنوان نیروی ویژه پاد وحشت شناخته می‌شدند، آنها را «نیروهای ویژه پاسدار ولایت» معرفی و تاکید می‌کند: «یگان ویژه مصداق واقعی اشداء علی الکفار و رحما بینهم است».

گزیده گفت‌وگو با فرمانده یگان‌های ویژه ناجا در پی می‌آید:

* اطلاع‌رسانی برنامه‌های یگان ویژه، سه هدف عمده ارائه توانمندی و معرفی قابلیت‌های یگان ویژه در جامعه، تقویت روحیه نیروها و تضعیف روحیه دشمن را به دنبال دارد. راه‌اندازی واحد زنان قبل از انتخابات ریاست جمهوری بازتاب‌های بین المللی زیادی را به همراه داشت و به نظرم رسانه‌ای شدن برنامه‌ها، ضربه‌های مهلکی به دشمن در جهت تضعیف روحیه آنهاست.

* واحد رهایی گروگان یگان ویژه قوی‌ترین و آماده‌ترین واحد رهایی کشور است و باشگاه هوانوردی، اسب‌سواری، یگان ویژه زنان و پلیس افتخاری از دیگر واحدهای یگان ویژه به شمار می‌رود که برخی اخیرا راه‌اندازی شده و از برنامه‌هایی بوده که جامه عمل پوشیده است.

* در حالی که چهار ارگان این یگان در سواحل شمالی کشور حضور دارند، امسال در طرح دریا لباس یگان ویژه را ممنوع کردیم. البته این موضوع علیرغم اینکه حرف‌شنوی از پلیس را کاهش داده و کار ما را سخت کرده ولی در جهت اجتماعی‌شدن رویکرد یگان ویژه انجام گرفته است.

* از سال گذشته روندی برای یگان انتظامی ورزشگاه‌ها مدنظر قرار دادیم که طی آن با یک‌سری از فعالیت‌ها، فضای امنیتی را از مجموعه‌های ورزشی دور کنیم که از آن جمله می‌توان به تغییر لباس این یگان در ورزشگاه اشاره کرد. لباس نیروهای یگان ویژه به دلیل شکل و ماهیت آن، باعث شکل‌گیری نوعی فضای پلیسی در ورزشگاه‌ها می‌شد در حالی که این موضوع مطلوب ما نبود، پس اقدام به طراحی لباسی خاص برای یگان انتظامی ورزشگاه‌ها کردیم تا باب تعامل و گفت‌وگو برای مردم و به خصوص جوانان باز شود.

* کنترل اغتشاشات، فعالیت ضد تروریستی و رهایی گروگان از ماموریت‌های اصلی و ویژه این یگان است. در تمام کشور این نیروها گسترش یافته و زبده‌ترین نیروها در واحد رهایی گروگان حضور دارند. یگان‌های ویژه شبانه‌روز آماده انجام وظیفه هستند. از سال گذشته دو ماموریت دیگر نیز به فعالیت‌های این یگان اضافه شده؛ یکی فعالیت رزمی و دیگری امدادی. که البته ماموریت اصلی ما نیست.

* واحد رهایی همان «نوپو» است که در اصلاح بین‌المللی «نیروی ویژه پاد وحشت» نام دارد ولی ما این نام را به «نیروهای ویژه پاسدار ولایت» تغیر داده‌ایم. یگان‌های ویژه در مرز فعالیت ندارند ولی در تمام سطح کشور گسترش دارد. چهار واحد عمده در تهران وجود دارد و در ۳۱ نقطه کشور و در چهار لایه تهران، استان‌های درجه یک، دو و سه نیرو داریم.

* یگان ویژه به طور کلی نیروهای احتیاط ناجا هستند و اگر سایر پلیس‌ها همچون راهنمایی و رانندگی یا پلیس مبارزه با مواد مخدر از ما درخواست کمک کنند، حتما وارد عمل خواهیم شد و همکاری‌های لازم را انجام می‌دهیم. پیش از این با لباس رسمی یگان ویژه در بزرگراه‌ها حضور می‌یافتیم ولی این لباس ابهت یگان را در ماموریت‌های راهور خدشه‌دار می‌کرد و سبب می‌شد در زمان مورد نیاز انگیزه ذاتی خود را نیروها از دست دهند لذا در حال حاضر با لباس‌های دیگری با آنها همکاری می‌کنیم.

* کار اطلاعاتی، بازجویی و تخلیه محل تجمع اعتراضات اجتماعی بانوان (مثلا تجمع تعدادی از کارکنان زن فلان شرکت به دلیل عدم پرداخت حقوق) از عمده فعالیت‌های پلیس‌ افتخاری است. در تهران واحد ضد اغتشاش زنان راه اندازی شده که عمده افراد تشکیل‌دهنده این یگان، افتخاری ولی اعضای اصلی از کادر نیروی انتظامی هستند. در بدنه اصلی در حد یک گردان و حدود ۵۰۰ نفر در تهران به صورت آزمایشی راه‌اندازی کرده‌ایم و آموزش‌های لازم را فراگرفته‌اند. همچنین پلیس‌های افتخاری آموزش‌های هوانوردی، چتربازی، پاراگلایدر و اسب‌سواری را می‌توانند فرا گیرند و در طرح‌هایی همچون طرح دریا نیز با ما همکاری می‌کنند.

* به نظرم وضعیت آرامی که در حال حاضر در کشور داریم یک روندی را از گذشته طی کرده و اتفاقی نیست و نمی‌توان زیاد با تغییر مدیریت دولت مرتبط بدانیم.

* در بحث بین‌المللی وقتی یک جوان ایرانی می‌بیند شش ابرقدرت دنیا در مقابل ایران پای مذاکره رفته دیگر لزومی در اعتراض نمی‌بیند و با نظام همراهی می‌کند. وقتی مردم چهره خادم و خائن را تشخیص می‌دهند این یعنی به حدی رسیده‌اند که اعتراض خود را قانونی انجام دهند. ما هیچ اغتشاشی از فتنه ۸۸ به شکل معارض با نظام نداشته‌ایم البته اعتراضات صنفی یا کارگری و یا بر سر موضوعات آب و گاز یا موضوع یک سریال همچون سرزمین کهن بوده که در واقع اعتراض به حاکمیت و نظام نبوده و ما هم برای احتیاط حضور یافته‌ایم و در واقع درگیری جدی را غیر از مساله آب در اصفهان نداشتیم.

* وقتی تجمع وارد خشونت شد، وارد عمل می‌شویم. البته ما نمی‌توانیم منتظر بمانیم که اغتشاش تبدیل به بحران، آتش‌سوزی و درگیری شود و سپس وارد عمل شویم چرا که کنترل از دست خارج خواهد شد لذا ما از همان ابتدا، با اطلاع از خبر در مرحله پیش‌بینی قرار می‌گیریم و در حالت احتیاط قرار گرفته ولی حضور فیزیکی نمی‌یابیم. مثلا سال گذشته در هرمزگان یک قسمتی را می‌خواستند به بخش دیگری واگذار کنند، ما یک واحد فرستادیم. مسئولین مساجد می‌گفتند اگر شما وارد عمل نمی‌شدید درگیری به وقوع می‌پیوست.

* فرمانده استان‌ها به دلیل پیش‌بینی، این نیروها را در مواقعی مستقر می‌کنند و گاهی ما به آنها تذکر می‌دهیم؛ مثلا مساله‌ای در مورد ارز در بازار رخ داده و اینها یگان را مستقر کرده‌اند یا حتی در چهارشنبه آخر سال. ما معتقد به این امر نیستیم. گاهی به فرماندهان استان‌ها تذکر می‌دهیم که فضا را نباید خیلی پلیسی کرد، مخصوصا در تهران. این اتفاق با دستور فرماندهان استان‌ها روی می‌دهد که ما به آنها تذکر می‌دهیم که جو را پلیسی نکنند.

* سال گذشته در کشور قبلا آدم‌ربایی و گروگان‌گیری که رخ می‌داد، تلفات داشتیم ولی خوشبختانه سال پیش که یگان رهایی مستقیما به این موضوعات ورود یافت ۱۱ عملیات موفقیت‌آمیز داشتیم که مهم‌ترین آن در زاهدان بود. سه نفر را قاچاقچیان ربوده بودند، هر سه گروگان را آزاد کردیم و هر سه گروگان‌گیر نیز کشته شدند. پنج قبضه اسلحه نیز در این رابطه از قاچاقچیان به دست آمد.

* در مجموع طی ۱۱ عملیات تنها یک شهید و یک مجروح داشتیم. از سال ۹۱ به بعد هیچ ماموریت ناموفقی نداشته‌ایم و در همه ۱۱ عملیات به خوبی عمل کردیم. این موضوع طی ساخت سریالی با عنوان «رهایی» در هفته نیروی انتظامی در تلویزیون به نمایش گذاشته می‌شود.

* آموزش پلیس و تجهیزات آن برای مقابله با تحرکاتی مانند سال ۸۸ تعریف شده است. آموزش و تجهیزات را به پلیس داده‌اند که بحران‌ها را بتواند کنترل کند و چگونه ورود یابد. در واحدهای ما یک اسلحه جنگی پیدا نمی‌کنید، اصلا لزومی ندارد یگان ویژه اسلحه جنگی داشته باشد چون به کار این پلیس نمی‌آید. در بحران، این موضوع خیلی خطرناک است. یعنی اگر در بحران اسلحه ببرد سر صحنه، علیرغم اینکه آستانه تحمل نیروها باید بالا باشد ولی یک توهین ممکن است باعث دست به ماشه شدن فرد شود. در نتیجه نیروی انتظامی در اینگونه بحران‌ها آموزش دیده است و خیلی کمتر تلفات می‌گیرد و ما به نیروهای خود آموزش داده‌ایم که صحنه بحران را به صورتی مدیریت کرده و در دست گیرند که حداقل تلفات را داشته باشد. تلفات برای ما چه از مخالف و چه موافق هزینه دارد. لذا لازمه این کار یک‌سری تجهیزات است که بازدارنده باشد و منجر به درگیری نشود.

* ما در طول این دو سال برخی تجهیزات را که در اختیارمان نبود تهیه کردیم و از سال ۸۸ متوجه شدیم که باید خود را به تجهیزات خاصی مثلا موانع سدکننده، انواع گازها و وسایل الکترونیکی مجهز کنیم. قبل از درگیری با باتوم و سپر می‌توان با ابزار صوتی و نور که در کشورهای مختلف دنیا برای کنترل اغتشاشات به کار می‌رود، استفاده کرد.

* بحران با حجم وسیع در سال ۸۸ ما را بر آن داشت که تجهیزات لازم را داشته باشیم. حتی آن موقع میان برخی مقامات کشور مطرح شد که الان نیاز است نیروهای دیگری برای کنترل بحران وارد عمل شود چون ناجا به تنهایی توان کنترل نداشته است. ولی برخی گفته بودند که نه، ناجا آموزش دیده برای چنین مواقعی و مسئولیت بر عهده ناجا است و اگر می‌توانید در قالب پلیس کمک کنید. وقتی نیروی نظامی را بخواهیم وارد اغتشاش کنیم از نظر افکار عمومی و بین‌المللی دیگر وضعیت قرمز را رد کرده و بحرانی‌تر شده است ولی وقتی که وضعیت پلیسی را حفظ کنیم و هر نیرویی از مردم و هر تشکل دیگر در قالب پلیس آید، هم سطح امنیتی را پایین نگه داشته‌ایم و هم توانمان برای مقابله و کنترل بحران بالاتر رفته است.

* الان ۵۴ نوع تجهیزات یگان ویژه را در داخل کشور بهینه سازی یا تولید کرده‌ایم. این تولیدات یک انقلابی در پیشرفت تجهیزات پلیسی ایران به شمار می رود و مشتریان زیادی از سایر کشورها جهت خرید آنها داریم. روسای پلیس‌هایی کشورهایی که از ایران بازدید دارند نیز علاقه‌مند به خرید و ارائه آموزش‌های پلیس ایران به آنها هستند.

* در فتنه ۸۸ خودروی مجهز که وارد جمعیت و اغتشاش شود و آسیب‌ناپذیر باشد، نداشتیم. احتمال حریق خودرو و آسیب به نیروهای ما وجود داشت ولی در حال حاضر مجهز به خودروهایی با ایمنی کامل و آسیب‌ناپذیری جهت کنترل اغتشاشات شده‌ایم. امکانات الکترونیکی صوت و نور نیز به تجهیزات ما اضافه شده است. انواع خوشبوکننده و بدبو کننده خنده و گریه‌آور در یگان ویژه تولید شده و ایده این امکانات توسط کارشناسان داخلی طراحی و صنعت کشور نیز آن را ساخته است. انواع آبپاش‌ها را ساخته‌ایم. قبلا یک نوع آبپاش داشتیم که سنگین بود ولی الان در پنج لایه تعریف شده است؛ ۱۸، پنج و دو تنی، موتور چهارچرخ و کوله موتورسوار انواع آبپاش‌های موجود است که بر حسب نوع ماموریت به کار گرفته می‌شود.

* سال ۸۸ برخی مواقع خطاهایی از یگان ویژه نیز بود ولی ناجا برای جبران ورود می‌یافت. مثلا اگر جایی در خانه‌ای شکست، بلافاصله تیم می‌فرستاد تا رضایت را حاصل و هزینه و خسارت را پرداخت کنند. البته خیلی از مردم قبول دریافت هزینه نمی‌شدند. این ناشی از مردمی نبودن یگان‌های ویژه بود. البته در بعضی مواقع مثل فتنه ۸۸ که نوعی اغتشاش به شمار می‌رفت که از حالت عادی خارج شده بود و قدرت‌های دیگری از خارج کشور پشت قضیه بود، برای اینکه کنترل خارج نشود سعی در مدیریت سریع داشتیم.

* در مقایسه با کشورهای منطقه به‌ویژه ناجا به یگان ویژه نمره ۱۸ می‌دهم. تیمی را به برزیل در مسابقات جام جهانی فرستادیم تا علاوه بر همکاری با پلیس این کشور، یگان ویژه برزیل را در آنجا بررسی کنند که نماینده اعزامی ما به برزیل می‌گفت از نظر تجهیزات، اخلاق، رفتار و آموزش واقعا به یگان ویژه خودمان افتخار کردم. با وجود اینکه یک برنامه بین‌المللی در برزیل برگزار شد، ماموران آنها حتی گاهی نحوه استفاده از تجهیزات را نمی‌دانستند و یا با شرکت‌های آمریکایی قرارداد بسته بودند تا امنیت را برایشان تامین کنند.

* نسبت به ترکیه که در اغتشاشات سال گذشته، تا زمانی که خواست تجهیزات را برای کنترل اغتشاش پای کار آورد توسط اغتشاشگران رودست خورد و یک ماه طول کشید و یا در مقابل پلیس‌های مصر، ترکیه، الجزایر و اسرائیل (اسرائیل با توپ و تانک برای کنترل اغتشاش به میدان می‌آید) نمره و جایگاه بهتری را به لحظ تجهیزات، آموزش و رفتار و اخلاق نیروها داریم.

* نیروهای یگان ویژه پیش از این برای فراگیری آموزش‌ها باید چهار سال پیاپی در تهران حضور می‌یافتند و در صورتی که ساکن سایر استان‌ها بودند نیز باید این توقف چهار سال را طی می‌کردند ولی در حال حاضر این مدت را نسبت به قبل کاهش و میزان عملیات آنها نیز کمتر شده است. مزایای شغلی نیروهای یگان را زیادتر کرده‌ایم و الان میزان رضایتمندی بیشتر شده است و حتی از پلیس‌های دیگر درخواست ملحق شدن به یگان ویژه را داریم. ورزش و برنامه‌هایی که جهت آماده‌سازی جسمانی نیروها ارائه می‌شود، برای افراد جذابیت خاصی دارد. تماس با نیروی بیرونی همچون راهنمایی و رانندگی و کلانتری کمتر است و موقعیت اجتماعی خوبی نیز به همراه دارد. همه این عوامل کنار هم سبب شده میزان رضایتمندی نیروهای یگان ویژه افزایش یابد.