برخورد منطقی با مشکلات

[bOoOoOy]

حتماً شما هم درباره ی مهارت های زندگی و لزوم آموختن آن ها برای برخورداری از زندگی مطلوب، چیزهایی شنیده اید. یکی از مهم ترینِ این مهارت ها که در موقعیت های گوناگون بسیار به کار می آید، مهارت حل مسئله است.

همه ی ما در زندگی فردی و اجتماعی خود با مسائل و مشکلات متعددی روبرو می شویم و به طور مداوم در حال حل کردن مسائل متفاوت هستیم. در واقع وجود مشکل در زندگی امری عادی است. برخی از این مشکلات ساده هستند ولی برخی دیگر به فعالیت های فکری پیچیده تری نیاز دارند. مهارت حل مسئله که یک فرآیند شناختی- رفتاری، آگاهانه، منطقی، تلا ش بر و هدفمند است، به ما این توانایی را می بخشد که مسائل زندگی مان را به نحو مطلوب و شیوه ی صحیح حل کنیم. این مهارت، موجب اعتماد به نفس ما می شود و احساس شایستگی و تسلط بر امور زندگی را در ما تقویت می کند.

چطور می توانیم این مهارت را در خود پرورش دهیم؟

در مورد مهارت حل مسأله، پیش از هر چیز باید بدانیم که در شرایط گوناگون برای به کارگیری یک مقابله ی مسأله مدار، مۆثر و سازنده باید به این نکات توجه کنیم:

* متوجه شویم که مسأله ای به وجود آمده است و وجود مسأله را انكار نكنیم.

* آن چه را كه اتفاق افتاده است به شكل یك مسئله ببینم، نه به عنوان یك مشكل سخت و غیر قابل حل.

* توجه داشته باشیم كه حل مسئله برای سلامت روانی و رفاه اجتماعی ما حائز اهمیت است.

* به این باور رسیده باشیم كه خودمان قادر به حل مسئله هستیم و مسأله نیز قابل حل شدن است.

* بدانیم كه حل مسئله نیاز به زمان و تلاش دارد و مایل باشیم زمان كافی را به حل مسئله اختصاص بدهیم.



شش گام برای مهارت حل مسئله

اکنون که با این موارد آشنا شدیم، نوبت به شناخت مراحل و گام های مهارت حل مسئله می رسد که در این زمینه معمولاً شش گام توصیه می شود:

_داشتن نگرش مثبت به مسئله: قدم اول در حل مشکل این است که ادراک مثبتی از خویشتن را در خود پرورش دهیم. به خودمان بگوییم: «من می توانم مشکلات را حل کنم.» همچنین بپذیریم که بخشی از زندگی مواجه شدن با مشکلات است و وقتی با مشکلی مواجه می شویم باید آرام و خونسرد باشیم و برای انتخاب بهترین راه حل ممکن بر مهارت های مسئله گشایی خود تکیه کنیم.

_ تعریف دقیق مسئله: برای حل یک مسئله باید مشکل دقیقاً مشخص شود؛ چون تا زمانی که مشکل شناخته و جزئی نشود نمی توانیم آن را حل کنیم. در این مرحله حتی اگر با مشکلی بزرگ روبرو هستیم، باید آن را به اجزای مختلف تقسیم کنیم و هر بار بخشی از آن را مورد بررسی قرار دهید.

_ تهیه ی فهرستی از راه حل های مختلف: برای ایجاد و یافتن راه حل های خوب باید انعطاف پذیر باشیم. قبل از انتخاب یک راه حل برای رفع مشکل لازم است تمام راه حل های احتمالی را بررسی کنیم. سعی کنیم خلاق باشیم و تا جایی که می توانیم راه حل های زیادی را مطرح کنیم. در این مرحله درباره ی درستی یا نادرستی هیچ کدام از راه حل ها قضاوت نکنیم و با استفاده از روش بارش فکر تمام راه حل های ممکن را روی کاغذ بیاوریم. در این مرحله، دوستان و افراد حمایت کننده نیز می توانند در تهیه ی فهرست به ما کمک کنند. ولی فراموش نکنیم که انتخاب کننده ی راه حل اصلی خودِ ما هستیم.

_ انتخاب بهترین راه حل (تصمیم گیری): چنان چه از مشکل شناخت کامل داشته باشیم و فهرستی از راه حل های مختلف را نیز تهیه کرده باشیم، تصمیم گیری درباره ی راه حل انتخابی بسیار راحت خواهد بود. برای انتخاب راه حل مناسب می توانیم از قواعد زیر کمک بگیریم:

الف) هماهنگ بودن راه حل انتخابی با ارزش ها و باورهای ما

ب) امکان عملی بودن راه حل با توجه به مقتضیات ما

ج) بررسی و تحلیل پیامدهای مثبت و منفی هر راه حل و انتخاب راه حل در صورتی که پیامد مثبت راه حل بیشتر از پیامد منفی آن باشد.

مهارت حل مسئله

_ اجرای راه حل انتخاب شده: پس از انتخاب راه حل مناسب، نوبت به اقدام و امتحان کردن آن راه حل می رسد. باید دقت کنیم که زمان، مکان و افراد درگیر در حل مسئله کاملاً مشخص باشند و بعد دست به اقدام بزنیم.

_ ارزش یابی: اگر راهکار ما موفقیت آمیز بود که مسئله حل شده است. در غیر این صورت باید مراحل حل مسئله را دوباره مرور کنیم. ببینیم آیا مشکل را به درستی مشخص کرده ایم؟ آیا تمام راه حل های ممکن را فهرست کرده ایم؟ آیا راه حل به خوبی اجرا شده است؟ سپس دوباره راه حلی را انتخاب و اجرا کنیم و این کار را آن قدر انجام دهیم تا مسئله ی ما حل شود.