10-09-2014، 15:22
در چند دهه اخیر میزان شادی در افراد جوامع، به ویژه در زنان به میزان قابل توجهی، کاهش یافته است. در سال 2009 مطالعاتی تحت عنوان «تناقض کاهش شادی در زنان» انجام شد. اگر بپذیریم که این معضل وجود دارد، پس آموزش زنان و دختران جوان برای شاد بودن چه معنایی دارد؟ چه کسانی الگوی شادی آنها هستند؟ اگر بخواهید به زنان و دختران جوان در مورد شاد زیستن توصیه کنید چه می گویید؟
بسیاری از زنان دوست دارند در یک دانشگاه خوب تحصیل کنند، شغل مناسب و همسری ایده آل داشته باشند و مادری نمونه باشند. اگر از زنان جوان پرسیده شود که چه تعریفی از موفقیت دارند، به جای تمرکز بر «داشته هایشان» به خواسته های شان توجه می کنند. در اینجا فهرستی از تجربیات و تحقیقات دانشگاهی وجود دارند که آنها را در اختیارتان قرار می دهیم:
بیشتر تجربه کسب کنید
وقتی نوجوان بودم، دوست داشتم مانند دوستم لباس بپوشم؛ زیرا تمام لباس هایش مارک دار بود و چقدر این طرز لباس پوشیدن برایم جالب بود. زمانی که از مدرسه حقوق فارغ التحصیل شدم و شروع به کارآموزی کردم، خیلی خوشحال بودم که می توانم هزینه یک کیف مارک دار را تامین کنم. تملک چیز بدی نیست اما مادی گرایی، نه تنها خوشبختی نمی آورد بلکه نشانه وابستگی نیز است.
مطالعاتی بر روی 12000 دانشجوی سال اول که جده ساله بودند انجام شد و سپس رضایتمندی شان از زندگی در سی و هفت سالگی بررسی شد و مشخص شد افرادی که آرمان های مادی داشتند، کمتر از زندگی شان راضی بودند.
بر «خودکارآمدی» تمرکز کنید نه عزت نفس
عزت نفس ارزیابی شما از ارزش خودتان است؛ در حالی که «خودکارآمدی» توانایی دوست داشتن خود است؛ احساسی که می گوید شما می تواندی زندگی تان را خودتان رقم بزنید. برای اولین بار که دکتر «کارن ریویچ» در مورد تفاوت های این دو صحبت کرد، متقاعد شدم که خودکارآمدی بسیار مهم است. از این توانایی می آموزیم که چگونه خود را با شکست ها و ناکامی هات تطبیق دهیم و چگونه با آنها روبرو شویم. متاسفانه همه تلاش می کنیم تا از فرزندانمان در برابر این شکست ها محافظت کنیم، که این کار در واقع ایجاد عدم انعطاف پذیری در فرزندانمان است.
ریسک کنید
هنگامی که از شما خواسته می شود گروهی کاری را انجام دهید یا کار جدیدی را شروع کنید، چه کار می کنید؟ آیا خجالت می کشید یا فورا اقدام می کنید؟
متعجب خواهید شد اگر بدانید برای ارزیابی و سنجش استعداد، مردان توانایی خود را بسیار دست بالا گرفته ولی زنان توانایی خود را دست کم می گیرند. به این فکر می کنم که چگونه خود را می ستایید. دکتر «کارول داوک» توضیح می دهد که اغلب دختران جوان به خاطر باهوش یا خوب بودنشان ستوده می شوند؛ در حالی که اغلب پسران جوان برای سختکوش بودنشان. بسیاری از دختران اینطور فکر می کنند که توانایی آنها محدوداست؛ در نتیجه از چالش ها می گریزند و تلاش می کنند تا باهوش به نظر برسند، به راحتی از خواسته هایشان دست برمی دارند و تلاش بیشتر را بی فایده می دانند؛ در حالی که گرایش پسران جوان، به افزایش رشد ذهنی است؛ آنها با اطمیان به اینکه می توان توانایی ها را گسترش داد، چالش ها را می پذیرند، در برابر موانع و مشکلات مقاومت می کنندو ایمان دارند که با تلاش بیشتر می توانند مشکلات را از پیش روی بردارند.
به تفکرات اشتباه خودنچسبید
وقتی با دانشجویان و افراد حرفه ای درباره مشکلات شغلی صحبت می کنم، خود را فردی «کمال گرا» معرفی می کنم و برایشان شرح می دهم که چگونه این طرز فکر، الگوهای تضعیف شادی، عدم انعطاف پذیری و استرس، را به وجود می آورد.
اگر به موارد زیر توجه کنید متوجه می شوید که این موارد چقدر باور انسان را تحت تاثیر قرار میدهند. باید بدانید که بیشتر زنان و دختران جوان به چگونگی مدیریت این باورها می اندیشند.
- مردم درباره من چه فکری می کنند؟
- باید فردی کامل باشم.
- باید بیشتر و بیشتر یاد بگیرم.
- باید امور را به روش خودم اداره کنم.
- وقت کافی برای خودم ندارم.
«کمال» واقعا وجود ندارد. سال ها بعد متوجه شدم که چقدر «کمال گرایی» مخرب است. اینکه فکر کنی باید همه کارها کامل باشد همانند این است که وزنه سنگینی بر پشتت حمل کنی که این امر خلاقیتت را از بین می برد.
بر طبق تحقیقات دکتر «برن براون» کمال با افسردگی، اضطراب، اعتیاد و فلج شدن زندگی یا از دست دادن فرصت های زندگی در ارتباط است. ترس از شکست ها، اشتباهات، برآورده نکردن توقعات دیگران و مورد انتقاد قرار گرفتن، ما را از میدان مبارزه دور نگه می دارد که البته در آن رقابتی سالم و تلاشی آشکارا نهفته است.
آسیب پذیر باشید
هر چه کمتر بر کمال گرایی تمرکز کنیم و بیشتر به آسیب پذیری توجه داشته باشیم، فرصت های بیشتری برایمان به وجود می آید.
مواظب وسوسه های شادی باشیم
بسیاری از زنان به اسطوره های شادی امیدوارند که من خوشحال می شوم اگر...
ازدواج کنم...
پول بیشتری داشته باشم...
لاغر شوم...
شغلم را عوض کنم یا کار جدیدی پیدا کنم.
فرهنگ ما به جوانان این باور را القا کرده است که لیاقت و شایستگی لازم را ندارند و نمی توانند شاد باشند تا زمانی که این شاخصه ها را به دست آورند. «پائولو داویس» یک نویسنده بین المللی است که به عنوان متخصص استرس و انعطاف پذیری به سراسر جهان سفر کرده است. او هزاران متخصص را در زمینه چگونگی نحوه مدیریت استرس و شادی آفرینی آموزش داده است تا مهارت های خاصی برای افزایش انعطاف پذیری و جلوگیری از فرسودگی های شغلی طراحی کنند.
1- شکرگزار باشید
با شمارش نعمت هایی که در دسترس داریم شروع می کنیم. اگر شکرگزار نباشید هرگز راضی و خشنود نخواهید بود. به اطرافتان نگاه کنید و از تمام چیزهایی که دارید فهرستی تهیه کنید. به چیزهای کوچک هم بی توجه نباشید. حتی به خاطر سختی ها و موانع و شکست ها قدردانی کنید؛ چرا؟ از آنجا که اینها درس های زندگی هستند و به شما قدرت می دهند و می آموزند که چگونه استقامت کنیدو انعطاف پذیر باشید. برای هر امی که برای مرتفع کردن مشکلات برمی دارید شکرگزار باشید. همواره خوشبین و امیدوار باشید چه در خوشی ها، چه در ناملایمات و بدانید که اینگونه زندگی کردن، راهگشای آینده ای روشن است.
2- تجربیاتتان را به اشتراک بگذارید
همه ما می توانیم خوشبینانه زندگی کنیم. بیایید تجربیاتمان را در اختیار دیگران قرار دهیم، موفقیت ها و حتی شکست هایمان را. کافی است بدانیم که دیگران هم در همان قایقی بودند که ما هستیم و آرامشمان را حفظ کنیم. امیوار بودن مهمترین اصل خوش بینی است. وقتی دیگران را در تجربیاتمان شریک می کنیم ابزار لازم برای خودسازی، تکامل واستقامت به آنها می دهیم که جزیی از ذات انسان است.
3- بخشش. گفتنش آسان است، اما شما باید ببخشید
باید کسانی را که این توانایی را در شما قوت بخشیدند، عفو کنید. باورکنید که «گذشته، گذشته است». به این فکر کنید که احتمالا آن شخص هم می خواهد گذشته اش را پاک کند. با گذشته آشتی کنید تا زمان حالتان را خراب نکنید. هنگامی که می بخشید، آن فصل تاریک را از زندگی تان حذف می کنید و در نتیجه زندگی مثبت تر و شادتری خواهید داشت.
4- شنونده خوبی باشید
هنگامی که شنونده خوبی هستید توانایی خود را برای درک بیشتر افزایش می دهید و بالعکس، اگر شنونده خوبی نباشید جهان را با کلمات یا افکار گمراه خود مسدود خواهید کرد. شنونده بودن، نشان دهنده اعتماد به نفس بالا و احترام گذاشتن به دیگران است. دانش و اعتماد به نفس نشانه امین بودن و مثبت بودتن فرد است. شنونده خوبی باشید و به دیگران انرژی مثبت بدهید.
5- حسادت را به انرژی تبدیل کنید
هنگامی که حسادت می ورزیم، تنها به خودمان صدمه می زنیم. جهان به شما بدهکار نیست چون فرد دیگری بهتر از شما وجود دارد. از این انرژی برای ساختن شخصیت و بِرند حرفه ای تان کمک بگیرید. موفقیت دیگران کاتالیزوری است که به شما کمک می کند تا موفقیت را در آغوش بکشید.
6- بیشتر لبخند بزنید، اخم نکنید
وقتی لبخند می زنیم، در حال خلق شادی هستیم و به اطرافیانمان انرژی می دهیم. با اخم کردن دیگران را از خود می رانیم. شادی، حتی به میزان خیلی کم، «سروتونین» یا همان هورمون شادی، تولید می کند و باعث می شود تا شما بر سخت ترین شرایط غلبه کنید.
7- ورزش، رژیم غذایی سالم و ویتامین D
ممکن است این مبحث تکراری باشد اما همه ما روزانه نیاز داریم حداقل 15 دقیقه ورزش کرده و نور کافی دریافت کنیم. اگر از نور کافی بهره مند نمی شوید با پزشک خود درباره نکمل های ویتامین D و پرتودرمانی مشورت کنید. اگر مشغله کاری تان زیاد است و برای ورزش وقت ندارید، بهتر است به جای آسانسور از پله استفاده کنید یا ماشینتان را در دورترین نقطه پارکینگ پارک کنید.
هر چه بیشتر تحرک کنیدسالم تر می مانید. در خوردن میانه روی کنید، میوه وسبزیجات بیشتری مصرف کنید. اگر در طول روز احساس گرسنگی می کنید و آلرژی ندارید، از خکشبار، گردو و بادام استفاده کنید. اگر آلرژی دارید به جای سه وعده غذایی، وعده های غذایی کمتر و کوچکتر داشته باشید. انرژی که از ورزش، رژیم غذایی سالم و نور خوشید کسب می کنید باعث تمرکز بیشتر و طبیعتا منجر به بروز رفتار مناسب تر می شود.
8- نسبت به آینده مثبت اندیش باشید
مثبت نگری توانایی کشف بارقه های امید در آسمان زندگی است. تصور کنید که عمل جراحی دارید، بدترین افکار به سراغتان می آیند. آنقدر این افکار قوی هستند که نمی توانید ادامه دهید. شروع به تجسم کنید، کدام مرحله از عمل جراحی هستید؟ نتیجه این جراحی چه خواهد بود؟ مهم هدف است که خوب است. فقط امروز است که سخت به نظر می رسد یا تصور کنید دانش آموزی که خود را برای یک امتحان سخت آماده می کند، شاید آماده سازی و حفظ کردن مطالب و اطلاعات سخت به نظر برسد. گویی پایان جهان است اما انرژی بگیرید و تصویرسازی کنید. رتبه ای را که کسب می کنید چه آینده ای برایتان رقم خواهد زد. همیشه سختکوشی نیتجه می دهد. زندگی شانسی نیست، چیزی است که خودتان آن را می سازید.
9- سرزنش کردن را کنار بگذارید
بسیار آسان است که دیگران را به خاطر موقعیت مان سرزنش کنیم. مردم سیاستمداران، کارفرمایان و هر شخص ثالثی را برای مشکلات خود سرزنش می کنند. هر وقت توانستید خود را کنترل کنید، خوشبینی را پیدا کرده اید و موفقیت خود به سراغ شما آمده است. به یاد داشته باشید فرصت در دره هاست؛ نه قله.
10- بدانید که گذشته طرحی برای آینده نیست
تنها به خاطر اینکه زندگی سختی را پشت سر گذاشته اید، به این معنی نیست که بد هم به پایان می رسد. تجربه های تلخ را نشانه آینده بد ندانید؛ برعکس، توجه داشته باشید که آن تجربیات را پشت سر گذاشته اید و آینده ای روشن پیش رو دارید.
بسیاری از زنان دوست دارند در یک دانشگاه خوب تحصیل کنند، شغل مناسب و همسری ایده آل داشته باشند و مادری نمونه باشند. اگر از زنان جوان پرسیده شود که چه تعریفی از موفقیت دارند، به جای تمرکز بر «داشته هایشان» به خواسته های شان توجه می کنند. در اینجا فهرستی از تجربیات و تحقیقات دانشگاهی وجود دارند که آنها را در اختیارتان قرار می دهیم:
بیشتر تجربه کسب کنید
وقتی نوجوان بودم، دوست داشتم مانند دوستم لباس بپوشم؛ زیرا تمام لباس هایش مارک دار بود و چقدر این طرز لباس پوشیدن برایم جالب بود. زمانی که از مدرسه حقوق فارغ التحصیل شدم و شروع به کارآموزی کردم، خیلی خوشحال بودم که می توانم هزینه یک کیف مارک دار را تامین کنم. تملک چیز بدی نیست اما مادی گرایی، نه تنها خوشبختی نمی آورد بلکه نشانه وابستگی نیز است.
مطالعاتی بر روی 12000 دانشجوی سال اول که جده ساله بودند انجام شد و سپس رضایتمندی شان از زندگی در سی و هفت سالگی بررسی شد و مشخص شد افرادی که آرمان های مادی داشتند، کمتر از زندگی شان راضی بودند.
بر «خودکارآمدی» تمرکز کنید نه عزت نفس
عزت نفس ارزیابی شما از ارزش خودتان است؛ در حالی که «خودکارآمدی» توانایی دوست داشتن خود است؛ احساسی که می گوید شما می تواندی زندگی تان را خودتان رقم بزنید. برای اولین بار که دکتر «کارن ریویچ» در مورد تفاوت های این دو صحبت کرد، متقاعد شدم که خودکارآمدی بسیار مهم است. از این توانایی می آموزیم که چگونه خود را با شکست ها و ناکامی هات تطبیق دهیم و چگونه با آنها روبرو شویم. متاسفانه همه تلاش می کنیم تا از فرزندانمان در برابر این شکست ها محافظت کنیم، که این کار در واقع ایجاد عدم انعطاف پذیری در فرزندانمان است.
ریسک کنید
هنگامی که از شما خواسته می شود گروهی کاری را انجام دهید یا کار جدیدی را شروع کنید، چه کار می کنید؟ آیا خجالت می کشید یا فورا اقدام می کنید؟
متعجب خواهید شد اگر بدانید برای ارزیابی و سنجش استعداد، مردان توانایی خود را بسیار دست بالا گرفته ولی زنان توانایی خود را دست کم می گیرند. به این فکر می کنم که چگونه خود را می ستایید. دکتر «کارول داوک» توضیح می دهد که اغلب دختران جوان به خاطر باهوش یا خوب بودنشان ستوده می شوند؛ در حالی که اغلب پسران جوان برای سختکوش بودنشان. بسیاری از دختران اینطور فکر می کنند که توانایی آنها محدوداست؛ در نتیجه از چالش ها می گریزند و تلاش می کنند تا باهوش به نظر برسند، به راحتی از خواسته هایشان دست برمی دارند و تلاش بیشتر را بی فایده می دانند؛ در حالی که گرایش پسران جوان، به افزایش رشد ذهنی است؛ آنها با اطمیان به اینکه می توان توانایی ها را گسترش داد، چالش ها را می پذیرند، در برابر موانع و مشکلات مقاومت می کنندو ایمان دارند که با تلاش بیشتر می توانند مشکلات را از پیش روی بردارند.
به تفکرات اشتباه خودنچسبید
وقتی با دانشجویان و افراد حرفه ای درباره مشکلات شغلی صحبت می کنم، خود را فردی «کمال گرا» معرفی می کنم و برایشان شرح می دهم که چگونه این طرز فکر، الگوهای تضعیف شادی، عدم انعطاف پذیری و استرس، را به وجود می آورد.
اگر به موارد زیر توجه کنید متوجه می شوید که این موارد چقدر باور انسان را تحت تاثیر قرار میدهند. باید بدانید که بیشتر زنان و دختران جوان به چگونگی مدیریت این باورها می اندیشند.
- مردم درباره من چه فکری می کنند؟
- باید فردی کامل باشم.
- باید بیشتر و بیشتر یاد بگیرم.
- باید امور را به روش خودم اداره کنم.
- وقت کافی برای خودم ندارم.
«کمال» واقعا وجود ندارد. سال ها بعد متوجه شدم که چقدر «کمال گرایی» مخرب است. اینکه فکر کنی باید همه کارها کامل باشد همانند این است که وزنه سنگینی بر پشتت حمل کنی که این امر خلاقیتت را از بین می برد.
بر طبق تحقیقات دکتر «برن براون» کمال با افسردگی، اضطراب، اعتیاد و فلج شدن زندگی یا از دست دادن فرصت های زندگی در ارتباط است. ترس از شکست ها، اشتباهات، برآورده نکردن توقعات دیگران و مورد انتقاد قرار گرفتن، ما را از میدان مبارزه دور نگه می دارد که البته در آن رقابتی سالم و تلاشی آشکارا نهفته است.
آسیب پذیر باشید
هر چه کمتر بر کمال گرایی تمرکز کنیم و بیشتر به آسیب پذیری توجه داشته باشیم، فرصت های بیشتری برایمان به وجود می آید.
مواظب وسوسه های شادی باشیم
بسیاری از زنان به اسطوره های شادی امیدوارند که من خوشحال می شوم اگر...
ازدواج کنم...
پول بیشتری داشته باشم...
لاغر شوم...
شغلم را عوض کنم یا کار جدیدی پیدا کنم.
فرهنگ ما به جوانان این باور را القا کرده است که لیاقت و شایستگی لازم را ندارند و نمی توانند شاد باشند تا زمانی که این شاخصه ها را به دست آورند. «پائولو داویس» یک نویسنده بین المللی است که به عنوان متخصص استرس و انعطاف پذیری به سراسر جهان سفر کرده است. او هزاران متخصص را در زمینه چگونگی نحوه مدیریت استرس و شادی آفرینی آموزش داده است تا مهارت های خاصی برای افزایش انعطاف پذیری و جلوگیری از فرسودگی های شغلی طراحی کنند.
1- شکرگزار باشید
با شمارش نعمت هایی که در دسترس داریم شروع می کنیم. اگر شکرگزار نباشید هرگز راضی و خشنود نخواهید بود. به اطرافتان نگاه کنید و از تمام چیزهایی که دارید فهرستی تهیه کنید. به چیزهای کوچک هم بی توجه نباشید. حتی به خاطر سختی ها و موانع و شکست ها قدردانی کنید؛ چرا؟ از آنجا که اینها درس های زندگی هستند و به شما قدرت می دهند و می آموزند که چگونه استقامت کنیدو انعطاف پذیر باشید. برای هر امی که برای مرتفع کردن مشکلات برمی دارید شکرگزار باشید. همواره خوشبین و امیدوار باشید چه در خوشی ها، چه در ناملایمات و بدانید که اینگونه زندگی کردن، راهگشای آینده ای روشن است.
2- تجربیاتتان را به اشتراک بگذارید
همه ما می توانیم خوشبینانه زندگی کنیم. بیایید تجربیاتمان را در اختیار دیگران قرار دهیم، موفقیت ها و حتی شکست هایمان را. کافی است بدانیم که دیگران هم در همان قایقی بودند که ما هستیم و آرامشمان را حفظ کنیم. امیوار بودن مهمترین اصل خوش بینی است. وقتی دیگران را در تجربیاتمان شریک می کنیم ابزار لازم برای خودسازی، تکامل واستقامت به آنها می دهیم که جزیی از ذات انسان است.
3- بخشش. گفتنش آسان است، اما شما باید ببخشید
باید کسانی را که این توانایی را در شما قوت بخشیدند، عفو کنید. باورکنید که «گذشته، گذشته است». به این فکر کنید که احتمالا آن شخص هم می خواهد گذشته اش را پاک کند. با گذشته آشتی کنید تا زمان حالتان را خراب نکنید. هنگامی که می بخشید، آن فصل تاریک را از زندگی تان حذف می کنید و در نتیجه زندگی مثبت تر و شادتری خواهید داشت.
4- شنونده خوبی باشید
هنگامی که شنونده خوبی هستید توانایی خود را برای درک بیشتر افزایش می دهید و بالعکس، اگر شنونده خوبی نباشید جهان را با کلمات یا افکار گمراه خود مسدود خواهید کرد. شنونده بودن، نشان دهنده اعتماد به نفس بالا و احترام گذاشتن به دیگران است. دانش و اعتماد به نفس نشانه امین بودن و مثبت بودتن فرد است. شنونده خوبی باشید و به دیگران انرژی مثبت بدهید.
5- حسادت را به انرژی تبدیل کنید
هنگامی که حسادت می ورزیم، تنها به خودمان صدمه می زنیم. جهان به شما بدهکار نیست چون فرد دیگری بهتر از شما وجود دارد. از این انرژی برای ساختن شخصیت و بِرند حرفه ای تان کمک بگیرید. موفقیت دیگران کاتالیزوری است که به شما کمک می کند تا موفقیت را در آغوش بکشید.
6- بیشتر لبخند بزنید، اخم نکنید
وقتی لبخند می زنیم، در حال خلق شادی هستیم و به اطرافیانمان انرژی می دهیم. با اخم کردن دیگران را از خود می رانیم. شادی، حتی به میزان خیلی کم، «سروتونین» یا همان هورمون شادی، تولید می کند و باعث می شود تا شما بر سخت ترین شرایط غلبه کنید.
7- ورزش، رژیم غذایی سالم و ویتامین D
ممکن است این مبحث تکراری باشد اما همه ما روزانه نیاز داریم حداقل 15 دقیقه ورزش کرده و نور کافی دریافت کنیم. اگر از نور کافی بهره مند نمی شوید با پزشک خود درباره نکمل های ویتامین D و پرتودرمانی مشورت کنید. اگر مشغله کاری تان زیاد است و برای ورزش وقت ندارید، بهتر است به جای آسانسور از پله استفاده کنید یا ماشینتان را در دورترین نقطه پارکینگ پارک کنید.
هر چه بیشتر تحرک کنیدسالم تر می مانید. در خوردن میانه روی کنید، میوه وسبزیجات بیشتری مصرف کنید. اگر در طول روز احساس گرسنگی می کنید و آلرژی ندارید، از خکشبار، گردو و بادام استفاده کنید. اگر آلرژی دارید به جای سه وعده غذایی، وعده های غذایی کمتر و کوچکتر داشته باشید. انرژی که از ورزش، رژیم غذایی سالم و نور خوشید کسب می کنید باعث تمرکز بیشتر و طبیعتا منجر به بروز رفتار مناسب تر می شود.
8- نسبت به آینده مثبت اندیش باشید
مثبت نگری توانایی کشف بارقه های امید در آسمان زندگی است. تصور کنید که عمل جراحی دارید، بدترین افکار به سراغتان می آیند. آنقدر این افکار قوی هستند که نمی توانید ادامه دهید. شروع به تجسم کنید، کدام مرحله از عمل جراحی هستید؟ نتیجه این جراحی چه خواهد بود؟ مهم هدف است که خوب است. فقط امروز است که سخت به نظر می رسد یا تصور کنید دانش آموزی که خود را برای یک امتحان سخت آماده می کند، شاید آماده سازی و حفظ کردن مطالب و اطلاعات سخت به نظر برسد. گویی پایان جهان است اما انرژی بگیرید و تصویرسازی کنید. رتبه ای را که کسب می کنید چه آینده ای برایتان رقم خواهد زد. همیشه سختکوشی نیتجه می دهد. زندگی شانسی نیست، چیزی است که خودتان آن را می سازید.
9- سرزنش کردن را کنار بگذارید
بسیار آسان است که دیگران را به خاطر موقعیت مان سرزنش کنیم. مردم سیاستمداران، کارفرمایان و هر شخص ثالثی را برای مشکلات خود سرزنش می کنند. هر وقت توانستید خود را کنترل کنید، خوشبینی را پیدا کرده اید و موفقیت خود به سراغ شما آمده است. به یاد داشته باشید فرصت در دره هاست؛ نه قله.
10- بدانید که گذشته طرحی برای آینده نیست
تنها به خاطر اینکه زندگی سختی را پشت سر گذاشته اید، به این معنی نیست که بد هم به پایان می رسد. تجربه های تلخ را نشانه آینده بد ندانید؛ برعکس، توجه داشته باشید که آن تجربیات را پشت سر گذاشته اید و آینده ای روشن پیش رو دارید.