مزایا و معایب لیزر در دندانپزشکی

[•ДmịrHoSsiŋ•]

سال هاست در نشریه های پزشکی و خانوادگی از کاربرد لیزر در درمان های دندان پزشکی می شنویم...



این روزها در تبلیغات برخی مطب ها و کلینیک های دندان پزشکی نیز نوید استفاده از لیزر برای رهایی از صدای آزاردهنده توربین های دندان پزشکی و کاهش درد و خون ریزی را می شنویم اما ممکن است وقتی از دندان پزشک خود درباره کاربرد لیزر سوال کنید، بشنوید آنچه مردم از کاربرد لیزر در ذهن دارند در اصل یک اشتباه عامیانه است و چیزی که به عنوان لیزر در مطب های دندان پزشکی دیده اند، تنها نور آبی رنگ یک دستگاه مخصوص است که برای ترمیم دندان ها با ماده کامپوزیت کاربرد دارد و لیزر محسوب نمی شود. پس لیزر دندان پزشکی چیست و چه کاربردهایی در دندان پزشکی دارد؟

لیزر نور تقویت شده ای است که به شکل پرتوهای هم راستای بسیار باریک با طول موج مشخص تابیده می شود. این نور تقویت شده نوعی از انرژی را فراهم می کند که گونه های آن، کاربردهای گوناگونی در گستره دانش پزشکی دارند. این مطلب نگاهی دارد به مزایا و معایب استفاده از لیزر در دندانپزشکی.






● تشخیص پوسیدگی و جرم

یکی از روش های نوین در تشخیص زودرس ضایعات پوسیدگی و جرم دندانی کاربرد لیزر فلورسانس است. در این تکنیک، نور لیزر به بافت بیولوژیک تابانده می شود و در صورت حضور فعالیت متابولیک باکتریایی، این لیزر با القای اثرات فلورسانس، بازتابی به دستگاه برمی گرداند. دستگاه با تبدیل شدت این نور برگشتی به یک مقیاس عددی می تواند به تشخیص ضایعه پوسیدگی یا جرم کمک کند. این نور از طریق یک فیبر مرکزی به دندان می تابد و نور فلورسانت برگشتی از طریق فیبرهای دیگری که به شکل محیطی اطراف فیبر مرکزی قرار گرفته اند؛ به دستگاه برمی گردد. در این مرحله سیگنال برگشتی آنالیز شده و به یک مقیاس عددی از «۰» تا «۹۹» تبدیل

می شود. نمایشگر دستگاه علاوه بر اینکه به صورت لحظه ای در هر نقطه مقادیر را نشان می دهد؛ نشان دهنده بالاترین عدد ثبت شده در کل روند معاینه است. بروز پاسخ فلورسنت را به واسطه حضور محصولات باکتریایی همچون پروفین?ها و دیگر عوامل نور دوست در ضایعات پوسیدگی و جرم زیر لثه ای می دانند. امتیاز استفاده از این روش این است که با حساسیت تکنیکی بسیار بالای دستگاه امکان مخفی ماندن پوسیدگی از دید دندان پزشک بسیار نادر است. البته احتمال تشخیص کاذب پوسیدگی در ناحیه شیارهای سالم هم وجود دارد.






● درمان حساسیت دندانی

ازدیاد حساسیت عاجی یکی از علل شایع مراجعه بیماران به دندان پزشک است. برای درمان این مشکل روش های متفاوتی مانند استفاده از خمیردندان های حاوی مواد ضدحساسیت، ژل های فلوراید و ادهزیوهای عاجی وجود دارد. استفاده از انواع مختلف لیزر نیز برای درمان این عارضه کاربرد دارند. همچنین مطالعات تکرار این روند را با فاصله ۲ هفته ای برای بهبود قابل ملاحظه نتایج پیشنهاد داده اند. البته استفاده از این لیزر ها هم نتوانسته است درد ناشی از حساسیت عاجی را در تمام بیماران کاملا برطرف کند.




● سفیدکردن دندان ها





یکی از کاربردهای شایع لیزر در دندان پزشکی، بلیچینگ کردن (سفیدکردن دندان ها) است. البته لیزر در درمان بلیچینگ تنها برای فعال کردن ژل بلیچینگ به کار می رود و هیچ لیزری به شکل مستقل خواص بلیچ ندارد. لیزر در یک مدت زمان کوتاه تر، دما را بالا می برد و سرعت فعال شدن ژل را افزایش می دهد. در این روش معمولا برای افزایش جذب انرژی لیزر از محصولات بلیچینگ حاوی پیگمان استفاده می شود. استفاده از لیزر در بلیچینگ سرعت کار را بهبود می بخشد اما تجربه بیشتر دندان پزشکان نشان می دهد روش بلیچینگ در خانه بهترین و پایدارترین نتایج را به همراه داشته است.






● برداشت پوسیدگی و تهیه حفره

یکی از کاربردهای جذاب لیزر برای بیماران دندان پزشکی به کارگیری لیزر به عنوان جایگزینی برای تراش حفره?ها و برداشت پوسیدگی مطرح شده است، در این روش لیزر اربیوم که بیشترین جذب را در مولکول های آب داراست توسط مولکول های آب موجود در نسج سخت دندانی یا استخوانی باعث تبخیر لحظه ای آب و اتساع کریستال های هیدروکسی آپاتیت شده که این فرایند باعث برداشت لایه?لایه نسج سخت بیولوژیک می شود. این روش با حذف مته های دندان پزشکی و صدای ناهنجار آنها، درمان های دندان پزشکی را خوشایندتر و تحمل پذیرتر می سازند اما این روش معایبی نیز به همراه دارد:




● جراحی بافت نرم





تقریبا تمام لیزرهای شایع مورد کاربرد در دندان پزشکی با مکانیسم های مختلف قادر به برش بافت نرم هستند. لیزرها با نفوذ به بافت نرم ضمن برش دادن آن، باعث انسداد عروق خونی و مهارگیرنده های درد در محل برش می شوند. به همین دلیل بیشتر بیماران درد کمتری را نسبت به روش جراحی معمولی تجربه می کنند. همچنین کار با لیزرهای بافت نرم ترمیم زخم را تسریع می کند و چون التهاب مختصری ایجاد می کند، تورم و ناراحتی پس از عمل نیز بسیار کمتر است. لیزر برای درمان سرطان های بدخیم مخاط دهان نیز کاربرد دارد. این لیزرها قادرند سلول ها و شبکه خونی سلول های سرطانی را از بین ببرند و باعث مرگ سلول های سرطانی شوند. همچنین لیزر می تواند باعث فعال کردن سیستم ایمنی میزبان شود.






● درمان ریشه

هدف اصلی در درمان ریشه، تمیزکردن کانال دندان است. لیزر می تواند برای استریل کردن مجموعه کانال اصلی یا کانال های فرعی دندان استفاده شود.




● جراحی لثه





لیزر اربیوم در جراحی لثه به منظور حذف بافت گرانولیشن یا عوامل محرک سطح ریشه و در جراحی افزایش طول تاج به منظور اصلاح بافت نرم و استخوان آلوئولار کاربرد دارد. البته این روش عمدتا در قدام فکین که عرض استخوان بین دندانی کمتر است کاربرد دارد و در نواحی خلفی فکین برداشت استخوان نیازمند کنار زدن فلپ و افزایش طول تاج به شکل کلاسیک است.






● عوارض بینایی

در صورتی که دقت کافی در استفاده از لیزر صورت نگیرد، لیزر باعث آسیب جدی به چشم می شود. این آسیب می تواند ناشی از جذب انرژی توسط قرنیه یا شکبیه چشم باشد. به همین علت باید حتما چشمان بیمار را با عینک محافظ پوشاند.

هر دندان پزشکی که از لیزر استفاده می کند باید از ریسک های احتمالی آن کاملا آگاه باشد و برای استفاده از دستگاه مورد نظر کاملا تعلیم دیده باشد و دوره های مخصوص لیزرتراپی را گذرانده باشد.




● قیمت بالا





یکی دیگر از معایب کاربرد لیزر، گران بودن آن است. برای بهره جستن از مزایای لیزر باید چند برابر خدمات معمول دندان پزشکی هزینه کنید اما اگر جزو کسانی هستید که به دلیل ترس از دندان پزشکی و ابزار معمول آن، جرات قدم گذاشتن در مطب های دندان پزشکی را ندارید، می توانید با بهره جستن از لیزر، تجربه ای متفاوت از دندان پزشکی داشته باشید.






● خلاصه اینکه...

با توجه به مطالب ذکر شده می توان این گونه نتیجه گرفت که مهم ترین مزیتی که استفاده از لیزر در درمان های دندان پزشکی دارد، کاهش استرس ناشی از صدای توربین های دندان پزشکی و عدم لرزش وسیله است اما در کنار این مزیت باید از آسیب های احتمالی آن آگاه بود.