بازی آنلاین
آپلود عکس
17-07-2014، 10:36
در كشور ما علاوه بر مناطقي كه با اسامي پارك ملي، اثر طبيعي ملي، پناهگاه حيات وحش و منطقه حفاظت شده به عنوان نمونه هايي از طبيعت اين مرز و بوم در اختيار سازمان حفاظت محيط زيست قرار دارند.
اين سازمان در راستاي بخشي از وظايف قانوني خود مبني بر حفاظت از تعادل بوم‌شناختي طبيعت، جلوگيري از انقراض نسل گونه‌های مهم گياهی و جانوری و نيز ايجاد محيط مساعد براي تكثير و پرورش گونه‌های زيستی كمياب، وظيفه دارد ساير مناطق طبيعي مستعد و ارزشمند كشور را نيز شناسايي نموده و بر چگونگي بهره برداري از منابع موجود در آنها نظارت نمايد.
در اجرای اين وظيفه مهم، هم اكنون بيش از 50 منطقه با عنوان شكار ممنوع تحت نظارت سازمان محيط زيست قرار دارند كه كركس يكي از زيباترين آنهاست.
كوههای بلند و تودرتوی كركس با دره‌های پر پيچ و خم و سرسبز آن، مجموعه زيبايي را پديد آورده كه همسايگي آن با كوير، زيبايي آن را دو چندان ساخته است.
كوهستان كركس، با آن همه گستردگی و بلندی، و با آن همه عظمت و اهميت چنان كه بايد و شاید شناخته شده نيست. متأسفانه اطلاعات مربوط به شرايط طبيعي اين توده عظيم كوهستانی به ويژه اقليم، پوشش گياهی و حيات وحش آن بسيار اندك مي باشد. اميد است كه دانش پژوهان و دوستداران جای اين مرز و بوم با انتشار اين گزارش، كركس را نيز از ياد نبرده و در جهت شناخت بهتر و بيشتر آن همت گمارند.
كوهستان كركس
يكی از مهمترين چهره‌های ناهموار طبيعت ايران رشته كوههای مركزی است كه بصورت ديواره‌ای بلند و گسترده و بطول صدها كيلومتر از استان همدان در جهت جنوب شرقي تا شيركوه در يزد و نهايتاً تا ناحيه بلوچستان كشيده شده است. كوهستان بلند و پرآوازه كركس، بخشي از نيمه شمالي رشته كوههاي مركزی ايران است كه از شمال غربي شهرستان كاشان تا جنوب شرقي شهرستان نطنز ادامه دارد. كوه كركس حاصل گدازه‌هايي است كه از راه شكاف‌های موجود در سطح زمين به بيرون راه يافته اند.
ويژگيهای منطقه
موقعيت طبيعی
منطقه شكار ممنوع كركس، بخشی از جنوبی ترين منطقه كوهستانی كركس است كه شهر نطنز در دامنه شرقي آن قرار داشته و راه ارتباطي اين شهر به كاشان و اصفهان به ترتيب از شرق و جنوب آن مي‌گذرد. اين منطقه از سمت جنوب شرقي به كوير بزرگ اردستان و از سمت غرب و جنوب غربي به بيابانهای حدفاصل شهرهای اصفهان و ميمه مشرف است.
موقعيت جغرافيايی
منطقه مورد نظر در حدفاصل 33 درجه و 25 دقيقه تا 33 درجه و 40 دقيقه عرض شمالي و 51 درجه و 25دقيقه تا 52 درجه طول شرقي از نصف‌النهار گرينويچ قرار دارد.
مساحت
سطح زير پوشش كوهستان كركس در استان اصفهان بالغ بر 300 هزار هكتار است كه 7/97 هزار هكتار آن به عنوان منطقه شكار ممنوع انتخاب و اعلام شده است.
شرايط اقليمی
آگاهی از شرايط اقليمی هر محل مستلزم وجود ايستگاههای هواشناسی است كه اين منطقه كوهستانی فاقد آن است. آنچه درباره منطقه كركس مي‌توان گفت اين است كه اين منطقه جزو مناطق خشك و نيمه خشك با ميانگين دمای سالانه 5 تا 15 درجه سانتي‌گراد بوده و ميزان بارندگی آن بين 200 تا 400 ميليمتر است.
بلندی از سطح دريا
منطقه شكار ممنوع كركس شامل كوه معروف كركس و منظومه‌ای از ارتفاعات پيرامون آن است كه بلندترين آنها عبارتند از:
كركس 3895
غلبه شاه 3493
لاليوان 3350
ارشد 3199
قلعه تايين 2700
كمرسياه 3630
زيرپل 3630
هشاش 3210
ريزنده 2980
كش قبله 2600
پيشينه حفاظت از منطقه
اين منطقه از شهريور ماه سال 1371 تاكنون با عنوان « شكار ممنوع » تحت كنترل و نظارت سازمان حفاظت محيط زيست قرار گرفته است. مسؤوليت اصلی و مستقيم نظارت بر اين منطقه به عهده اداره كل حفاظت محيط زيست اصفهان مي‌باشد كه بدين منظور يك واحد محيط بانی در شهر نطنز احداث شده است.
پوشش گياهی
قله های كوهستان كركس به علت ارتفاع زيادی كه دارند تقريباً در نيمی از سال پوشيده از برف بوده و منبع اصلی چشمه‌های متعددی است كه در دامنههای اين كوهستان جريان دارند.
دامنههای كركس به دليل وجود منابع آب كافی و نيز اعتدال شرايط اقليمی و رويش انواع گياهان مرتعی، زينتی و تجاری در رديف مراتع نسبتاً خوب منطقه و كشور است. پوشش گياهی منطقه بيشتر شامل گياهان بوته‌ای ( انواع گندميان، درمنه، گون، گياهان دارويي و … ) و درختچه‌هايی است كه به صورت پراكنده ديده مي‌شود.
حيات وحش
موقعيت جغرافيایی و شرايط زيستی منطقه كركس به گونه‌ای است كه امكان وجود انواع جانوران وحشي اعم از خزندگان، پرندگان و پستاندارانی نظير كل وبز، قوچ و ميش وحشی، آهو، گراز(خوك وحشي)، گرگ، شغال، روباه، كفتار، گربه وحشی، پلنگ، تشی، پايكا ( نوعي موش صحرايي كه در ارتفاعات زيست مي‌كند ) و غيره در آن وجود دارد.
بر اساس گزارش های موجود، هم اكنون مواردی از آنچه نام برده شد به ويژه كل و بز، قوچ و ميش وحشي، گراز، گرگ و پايكا در منطقه قابل مشاهده و بررسي است. منطقه كركس، در صورت حفاظت كامل از آن مي تواند در شمار بهترين و مستعدترين مناطق حفاظت شده كشور قرار گرفته و بهترين نمونه‌های جانوران وحشي را براي استفاده پژوهشي و آموزشي عرضه نمايد. هم اكنون دامنههای كركس به ويژه دره‌های پردرخت آن محيط مساعدی براي تكثير گراز شده است. در ساله ای اخير به لحاظ وجود جمعيت فزاينده گرازها خسارت ها و هراس زيادی متوجه روستاييان منطقه شده بطوری كه اداره كل حفاظت محيط زيست اصفهان ناگزير گرديده از طريق صدور پروانه شكار برای اقليتهای دينی و يا معدوم نمودن گرازها به كمك ميرشكاران محلی، اقدام به تعديل جمعيت اين حيوان بنمايد.
قابليتهای منطقه
منطقه كركس علاوه بر ارزشهای زيستی(بيولوژيك) به دليل برخورداری از شرايط آب و هوايی مساعد و دامنههای سرسبز خود محل استقرار باغ ها و روستاهای خوش آب و هوايی است كه تعدادی از آنها مانند ابيانه، هنجن، فريزهند، بيدهند، طامه و اوره براي دوستداران طبيعت ايران كاملاً آشنا و شناخته شده‌اند. اين روستاها هرسال و در فصل های بهار و تابستان پذيرای جمعيت زيادی هستند كه از شهرستان های كاشان و نطنز به ديگر نقاط كشور مهاجرت نموده و در آنجا سكونت گزيده‌اند. اينان هر سال در فرصتهای مناسب به شهر و ديار خود بازگشته و براي چندين روز و حتي چندين ماه از امكانات طبيعی محل استفاده مي‌نمايند.
جاذبه‌های طبيعی و حتی انسانی منطقه كركس به حدی است كه حتی در ساير نقاط نقاط كشور نيز دوستداران خاص خود را دارد. روستای قديمی ابيانه با موقعيت طبيعي چشم‌نواز و نيز معماری و فرهنگ منحصر به فرد خود از جمله ديدنی‌ترين نقاط كشور است كه در يكي از زيباترين دره‌های واقع در دامنه كوهستان كركس قرار دارد. با توجه به قابليتهای يادشده، منطقه زيبا و كوهستانی كركس در صورت مديريت و حفاظت به مفهوم واقعي آن مي‌تواند محل مناسبی براي انجام كارهای تحقيقاتی، آموزشی، فرهنگی و تفريحی باشد.
اهداف حفاظت از منطقه
منطقه كركس با توجه به شرايط خاص جغرافيايی و زيستی موجود در آن از قابليتهای زيادی برای حفاظت از پوشش گياهی و جانوری غنی و متنوع برخوردار است و بي توجهی به آن به ويژه از نظر انقراض گونه‌های جانوری مي‌تواند جبران ناپذير باشد.
بخش هايی از اين منطقه به ويژه برخی دامنههای واقع در ارتفاعات بالای 2000 متر آن هم اكنون در شمار دست نخورده ترين مناطق طبيعی كشور است كه تا اين زمان به علت دشواربودن دسترسی به آنها از دخالت های انساني به دور مانده‌اند.
البته طی سال های اخير در نتيجه رونق فعاليتهای معدنی در منطقه٬ جاده‌هايی در گوشه و كنار آن احداث گرديده كه اين جاده‌ها دسترسی برخي افراد و گروه های ناآشنا و بي‌علاقه به طبيعت را به منطقه ممكن ساخته يا خواهند ساخت. اساساً گسترش فعاليت های انسانی در مناطق طبيعی اعم از جنگل ها، مراتع، درياچه‌ها و نظاير آن با تخريب يا آلودگی برای اين مناطق همراه است مگر آنكه اين فعاليت ها در چهارچوب قوانين صورت گرفته و از طريق برنامه‌های حفاظتی، كنترل و هدايت شوند.
منطقه كركس نيز از اين قاعده مستثني نيست يعني به موازات توسعه فعاليت های انسانی و نيز تخلفات ناشی از شكار يا چرای بي‌رويه در منطقه، توسعه امكانات حفاظتی آن اجتناب ناپذير است.
فعاليت های انسانی در منطقه
قمصر، كاشان، نطنز، اردستان و ميمه در زمره بزرگترين مراكز جمعيتی شهری واقع در دامنههای كوهستان كركس قرار دارند. شهر كاشان مهمترين قطب اجتماعی و اقتصادی منطقه است كه فعاليت غالب آن خدماتی و صنعتی است. ساير مراكز شهری صرف نظر از برخي فعاليت های كارگاهی و خدماتی موجود در آنها عمدتاً بافتی روستایی داشته و اقتصاد آنها مبتنی بر باغداری، دامداری و برخی فعاليت های كارگاهی و معدنی است.
كلام آخر اينكه در حال حاضر آنچه وضعيت و امنيت منطقه كركس را تهديد مي‌نمايد در وهله نخست مربوط به فعاليت های معدنی و تخلفات ناشی از شكار غير مجاز و در مرتبه بعد مربوط به تعليف غير مجاز و بوته‌كنی است.
فعاليت های معدنی، تعليف و بوته‌كنی معمولاً توسط افراد بومی صورت گرفته و ليكن شكار غير مجاز موضوعِی است كه هم از ناحيه افراد محلی و هم توسط افراد غير بومِی محيط زيست منطقه را تهديد مي‌نمايد.
حفاظت از منطقه كركس نيز در وهله اول مستلزم شناسايی كامل منطقه و در مراحل بعدِی، شناسايي عوامل تخريب و اجراي برنامه‌های حفاظت و كنترل است. در شرايط كنونی به نطر مي‌رسد كه تبديل اين منطقه به منطقه حفاظت شده راه را براي حفاظت كامل تر آن هموار سازد.
اين سازمان در راستاي بخشي از وظايف قانوني خود مبني بر حفاظت از تعادل بوم‌شناختي طبيعت، جلوگيري از انقراض نسل گونه‌های مهم گياهی و جانوری و نيز ايجاد محيط مساعد براي تكثير و پرورش گونه‌های زيستی كمياب، وظيفه دارد ساير مناطق طبيعي مستعد و ارزشمند كشور را نيز شناسايي نموده و بر چگونگي بهره برداري از منابع موجود در آنها نظارت نمايد.
در اجرای اين وظيفه مهم، هم اكنون بيش از 50 منطقه با عنوان شكار ممنوع تحت نظارت سازمان محيط زيست قرار دارند كه كركس يكي از زيباترين آنهاست.
كوههای بلند و تودرتوی كركس با دره‌های پر پيچ و خم و سرسبز آن، مجموعه زيبايي را پديد آورده كه همسايگي آن با كوير، زيبايي آن را دو چندان ساخته است.
كوهستان كركس، با آن همه گستردگی و بلندی، و با آن همه عظمت و اهميت چنان كه بايد و شاید شناخته شده نيست. متأسفانه اطلاعات مربوط به شرايط طبيعي اين توده عظيم كوهستانی به ويژه اقليم، پوشش گياهی و حيات وحش آن بسيار اندك مي باشد. اميد است كه دانش پژوهان و دوستداران جای اين مرز و بوم با انتشار اين گزارش، كركس را نيز از ياد نبرده و در جهت شناخت بهتر و بيشتر آن همت گمارند.
كوهستان كركس
يكی از مهمترين چهره‌های ناهموار طبيعت ايران رشته كوههای مركزی است كه بصورت ديواره‌ای بلند و گسترده و بطول صدها كيلومتر از استان همدان در جهت جنوب شرقي تا شيركوه در يزد و نهايتاً تا ناحيه بلوچستان كشيده شده است. كوهستان بلند و پرآوازه كركس، بخشي از نيمه شمالي رشته كوههاي مركزی ايران است كه از شمال غربي شهرستان كاشان تا جنوب شرقي شهرستان نطنز ادامه دارد. كوه كركس حاصل گدازه‌هايي است كه از راه شكاف‌های موجود در سطح زمين به بيرون راه يافته اند.
ويژگيهای منطقه
موقعيت طبيعی
منطقه شكار ممنوع كركس، بخشی از جنوبی ترين منطقه كوهستانی كركس است كه شهر نطنز در دامنه شرقي آن قرار داشته و راه ارتباطي اين شهر به كاشان و اصفهان به ترتيب از شرق و جنوب آن مي‌گذرد. اين منطقه از سمت جنوب شرقي به كوير بزرگ اردستان و از سمت غرب و جنوب غربي به بيابانهای حدفاصل شهرهای اصفهان و ميمه مشرف است.
موقعيت جغرافيايی
منطقه مورد نظر در حدفاصل 33 درجه و 25 دقيقه تا 33 درجه و 40 دقيقه عرض شمالي و 51 درجه و 25دقيقه تا 52 درجه طول شرقي از نصف‌النهار گرينويچ قرار دارد.
مساحت
سطح زير پوشش كوهستان كركس در استان اصفهان بالغ بر 300 هزار هكتار است كه 7/97 هزار هكتار آن به عنوان منطقه شكار ممنوع انتخاب و اعلام شده است.
شرايط اقليمی
آگاهی از شرايط اقليمی هر محل مستلزم وجود ايستگاههای هواشناسی است كه اين منطقه كوهستانی فاقد آن است. آنچه درباره منطقه كركس مي‌توان گفت اين است كه اين منطقه جزو مناطق خشك و نيمه خشك با ميانگين دمای سالانه 5 تا 15 درجه سانتي‌گراد بوده و ميزان بارندگی آن بين 200 تا 400 ميليمتر است.
بلندی از سطح دريا
منطقه شكار ممنوع كركس شامل كوه معروف كركس و منظومه‌ای از ارتفاعات پيرامون آن است كه بلندترين آنها عبارتند از:
كركس 3895
غلبه شاه 3493
لاليوان 3350
ارشد 3199
قلعه تايين 2700
كمرسياه 3630
زيرپل 3630
هشاش 3210
ريزنده 2980
كش قبله 2600
پيشينه حفاظت از منطقه
اين منطقه از شهريور ماه سال 1371 تاكنون با عنوان « شكار ممنوع » تحت كنترل و نظارت سازمان حفاظت محيط زيست قرار گرفته است. مسؤوليت اصلی و مستقيم نظارت بر اين منطقه به عهده اداره كل حفاظت محيط زيست اصفهان مي‌باشد كه بدين منظور يك واحد محيط بانی در شهر نطنز احداث شده است.
پوشش گياهی
قله های كوهستان كركس به علت ارتفاع زيادی كه دارند تقريباً در نيمی از سال پوشيده از برف بوده و منبع اصلی چشمه‌های متعددی است كه در دامنههای اين كوهستان جريان دارند.
دامنههای كركس به دليل وجود منابع آب كافی و نيز اعتدال شرايط اقليمی و رويش انواع گياهان مرتعی، زينتی و تجاری در رديف مراتع نسبتاً خوب منطقه و كشور است. پوشش گياهی منطقه بيشتر شامل گياهان بوته‌ای ( انواع گندميان، درمنه، گون، گياهان دارويي و … ) و درختچه‌هايی است كه به صورت پراكنده ديده مي‌شود.
حيات وحش
موقعيت جغرافيایی و شرايط زيستی منطقه كركس به گونه‌ای است كه امكان وجود انواع جانوران وحشي اعم از خزندگان، پرندگان و پستاندارانی نظير كل وبز، قوچ و ميش وحشی، آهو، گراز(خوك وحشي)، گرگ، شغال، روباه، كفتار، گربه وحشی، پلنگ، تشی، پايكا ( نوعي موش صحرايي كه در ارتفاعات زيست مي‌كند ) و غيره در آن وجود دارد.
بر اساس گزارش های موجود، هم اكنون مواردی از آنچه نام برده شد به ويژه كل و بز، قوچ و ميش وحشي، گراز، گرگ و پايكا در منطقه قابل مشاهده و بررسي است. منطقه كركس، در صورت حفاظت كامل از آن مي تواند در شمار بهترين و مستعدترين مناطق حفاظت شده كشور قرار گرفته و بهترين نمونه‌های جانوران وحشي را براي استفاده پژوهشي و آموزشي عرضه نمايد. هم اكنون دامنههای كركس به ويژه دره‌های پردرخت آن محيط مساعدی براي تكثير گراز شده است. در ساله ای اخير به لحاظ وجود جمعيت فزاينده گرازها خسارت ها و هراس زيادی متوجه روستاييان منطقه شده بطوری كه اداره كل حفاظت محيط زيست اصفهان ناگزير گرديده از طريق صدور پروانه شكار برای اقليتهای دينی و يا معدوم نمودن گرازها به كمك ميرشكاران محلی، اقدام به تعديل جمعيت اين حيوان بنمايد.
قابليتهای منطقه
منطقه كركس علاوه بر ارزشهای زيستی(بيولوژيك) به دليل برخورداری از شرايط آب و هوايی مساعد و دامنههای سرسبز خود محل استقرار باغ ها و روستاهای خوش آب و هوايی است كه تعدادی از آنها مانند ابيانه، هنجن، فريزهند، بيدهند، طامه و اوره براي دوستداران طبيعت ايران كاملاً آشنا و شناخته شده‌اند. اين روستاها هرسال و در فصل های بهار و تابستان پذيرای جمعيت زيادی هستند كه از شهرستان های كاشان و نطنز به ديگر نقاط كشور مهاجرت نموده و در آنجا سكونت گزيده‌اند. اينان هر سال در فرصتهای مناسب به شهر و ديار خود بازگشته و براي چندين روز و حتي چندين ماه از امكانات طبيعی محل استفاده مي‌نمايند.
جاذبه‌های طبيعی و حتی انسانی منطقه كركس به حدی است كه حتی در ساير نقاط نقاط كشور نيز دوستداران خاص خود را دارد. روستای قديمی ابيانه با موقعيت طبيعي چشم‌نواز و نيز معماری و فرهنگ منحصر به فرد خود از جمله ديدنی‌ترين نقاط كشور است كه در يكي از زيباترين دره‌های واقع در دامنه كوهستان كركس قرار دارد. با توجه به قابليتهای يادشده، منطقه زيبا و كوهستانی كركس در صورت مديريت و حفاظت به مفهوم واقعي آن مي‌تواند محل مناسبی براي انجام كارهای تحقيقاتی، آموزشی، فرهنگی و تفريحی باشد.
اهداف حفاظت از منطقه
منطقه كركس با توجه به شرايط خاص جغرافيايی و زيستی موجود در آن از قابليتهای زيادی برای حفاظت از پوشش گياهی و جانوری غنی و متنوع برخوردار است و بي توجهی به آن به ويژه از نظر انقراض گونه‌های جانوری مي‌تواند جبران ناپذير باشد.
بخش هايی از اين منطقه به ويژه برخی دامنههای واقع در ارتفاعات بالای 2000 متر آن هم اكنون در شمار دست نخورده ترين مناطق طبيعی كشور است كه تا اين زمان به علت دشواربودن دسترسی به آنها از دخالت های انساني به دور مانده‌اند.
البته طی سال های اخير در نتيجه رونق فعاليتهای معدنی در منطقه٬ جاده‌هايی در گوشه و كنار آن احداث گرديده كه اين جاده‌ها دسترسی برخي افراد و گروه های ناآشنا و بي‌علاقه به طبيعت را به منطقه ممكن ساخته يا خواهند ساخت. اساساً گسترش فعاليت های انسانی در مناطق طبيعی اعم از جنگل ها، مراتع، درياچه‌ها و نظاير آن با تخريب يا آلودگی برای اين مناطق همراه است مگر آنكه اين فعاليت ها در چهارچوب قوانين صورت گرفته و از طريق برنامه‌های حفاظتی، كنترل و هدايت شوند.
منطقه كركس نيز از اين قاعده مستثني نيست يعني به موازات توسعه فعاليت های انسانی و نيز تخلفات ناشی از شكار يا چرای بي‌رويه در منطقه، توسعه امكانات حفاظتی آن اجتناب ناپذير است.
فعاليت های انسانی در منطقه
قمصر، كاشان، نطنز، اردستان و ميمه در زمره بزرگترين مراكز جمعيتی شهری واقع در دامنههای كوهستان كركس قرار دارند. شهر كاشان مهمترين قطب اجتماعی و اقتصادی منطقه است كه فعاليت غالب آن خدماتی و صنعتی است. ساير مراكز شهری صرف نظر از برخي فعاليت های كارگاهی و خدماتی موجود در آنها عمدتاً بافتی روستایی داشته و اقتصاد آنها مبتنی بر باغداری، دامداری و برخی فعاليت های كارگاهی و معدنی است.
كلام آخر اينكه در حال حاضر آنچه وضعيت و امنيت منطقه كركس را تهديد مي‌نمايد در وهله نخست مربوط به فعاليت های معدنی و تخلفات ناشی از شكار غير مجاز و در مرتبه بعد مربوط به تعليف غير مجاز و بوته‌كنی است.
فعاليت های معدنی، تعليف و بوته‌كنی معمولاً توسط افراد بومی صورت گرفته و ليكن شكار غير مجاز موضوعِی است كه هم از ناحيه افراد محلی و هم توسط افراد غير بومِی محيط زيست منطقه را تهديد مي‌نمايد.
حفاظت از منطقه كركس نيز در وهله اول مستلزم شناسايی كامل منطقه و در مراحل بعدِی، شناسايي عوامل تخريب و اجراي برنامه‌های حفاظت و كنترل است. در شرايط كنونی به نطر مي‌رسد كه تبديل اين منطقه به منطقه حفاظت شده راه را براي حفاظت كامل تر آن هموار سازد.
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
