29-06-2014، 13:57
ادبیات
درس «ادبیات و زبان فارسی» را چهگونه مطالعه کنیم؟
اولین درس دفترچهی کنکور، ادبیات است. ابتدا کمی راجع به نحوهی مطالعهی خودم در سال گذشته توضیح میدهم و بعد از آن نکتههای مهم شیوهی مطالعهی ادبیات را به شما خواهم گفت.
من در ابتدای سال خیلی در درس ادبیات و مخصوصا قرابت معنایی و آرایههای ادبی ضعف داشتم و همواره یکی از پایینترین درصدهایم ادبیات بود، اما در کنکور 89% (فقط 2 تست املا را غلط پاسخ دادم!) زدم. تا عید نوروز یک بار ادبیات را از روی کتابهای درسی بهطور کامل مطالعه کردم. شیوهی مطالعهام این گونه بود که سعی میکردم هنگام تدریس دبیر در کلاس، آرایهها و لغتهای املایی و معنای لغات مهم را جدا کنم و اگر فرصت نمیشد در خانه همین کار را تکمیل میکردم. به هر حال توجه شما را به نکتههای زیر جلب میکنم:
ادبیات کنکور شامل 4 بخش عمدهی زیر است که هر کدام از آنها شیوهی مطالعهی مخصوص به خود دارند:
الف) معنای لغات و اصطلاحات و املای لغات: از نظر من برای تقویت این قسمت از ادبیات، کارهای زیر را حتما انجام دهید:
1ـ حتما لغات و اصطلاحات مهم کتابهای درسی را با رنگهای مختلف مشخص کنید.
2ـ لغتهای مهم املایی یا معنایی را پس از مشخص کردن در کتاب، در خلاصهی خود وارد کنید.
3ـ سعی کنید هفتهای 5/1 الی 2 ساعت، در زمانهای مختلف (مثلا 3 روز، روزی 30 دقیقه) لغات ادبیات را مرور کنید.
تذکر: لغات انتهای کتاب را هرگز فراموش نکنید و حتما آنها را هم با دقت زیادی مطالعه کنید.
تذکر: سعی کنید حتما درسهای گروه کلمات املایی زبان فارسی 1 و 2 و 3 را با دقت زیادی مطالعه کنید و یاد بگیرید (همچنین بیاموزیمها).
ب) تاریخ ادبیات: این قسمت از ادبیات، شدیدا نیاز به حفظ کردن دارد و شاید خیلیها با آن مشکل داشته باشندو زود فراموش کنند. اما کارهایی وجود دارد که فراموشی را کاهش میدهد که در زیر به آنها اشاره میکنم:
1ـ حتما مطالب مورد نیاز تاریخ ادبیات را دستهبندی کنید این کار میتواند به صورت قرنهای مختلف یا موضوعی و یا هر جور که خودتان راحتتر باشید. این عمل باعث میشود به صورت طبقهبندی شده تاریخ ادبیات را حفظ کرده و دیرتر فراموش کنید. حتما تاریخ ادبیات را در خلاصهی خود بهصورت دستهبندی شده بنویسید یعنی علاوه بر این که در مورد یک شخص، قرن، نام کتاب و توضیحات را از هم جدا میکنید، افراد مختلف را نیز طبقهبندی کنید؛ مثلا شاعران معاصر و شاعران قرن 3 و …
2ـ حتما سعی کنید خلاصهی خود را جذاب و با رنگهای مختلف بنویسید تا تصویر بهتری در ذهنتان شکل بگیرد و حتما هر هفته حداقل یک بار آن را مرور کنید؛ هرچند مرور سریع.
3ـ اعلام انتهای کتاب دوم و سوم را فراموش نکنید و اگر توانستید نکتههای آنها را نیز در خلاصهی خود اضافه کنید.
ج) زبان فارسی و آرایههای ادبی: این دو بخش ادبیات تا حدی از نظر مطالعه شبیه هم میباشند. به همین دلیل آنها را در یک دسته آوردم. هر دو شامل یکسری قواعد میباشند که تنها حفظ کردن آن قواعد، کمک چندانی در پاسخ دادن به سوالات نمیکند. بهطور مثال شاید همه بدانند تعریف «تشبیه» چیست یا به چه چیزهایی واژه میگویند. اما نکات ریز و کاربردها و مثالهای این موارد از تعاریف مهمتر است. ابتدا در مورد آرایههای ادبی کارهایی که خودم انجام دادم را میگویم.
(1) همیشه سعی میکردم هر آرایهای که دبیر در مورد جملهای از کتاب میگفت، یا بهطور خودآموز یاد میگرفتم را با رنگ مختص به آرایهها در کتاب مشخص کنم.
(2) در مورد جملهها و ادبیات دشوار، حتما سعی میکردم با پرسیدن از دبیر یا نگاه کردن در کتابهای کمکآموزشی تمامی آرایههای آن را بررسی کنم و حتیالامکان یاد بگیرم و در کتاب درسی هم وارد کنم.
اگر این 2 کار را انجام دهید، آن وقت خواهید توانست سوالات آرایهی کنکور را نیز خودتان استنباط کنید و پاسخ دهید، فقط کمی تمرین میخواهد. اگر لازم دیدید میتوانید نکتههای مهم برخی از ابیات در زمینهی آرایه را نیز در خلاصهی خود وارد کنید. در مورد زبان فارسی نیز اوضاع همین گونه است. ابتدا حتما کلیات مباحث و تعاریف را با مطالعهی کتاب یاد بگیرید و بعد از آن تا میتوانید تست (البته تست استاندارد) بزنید تا با نکتههای ریز زبان فارسی نیز آشنا شوید. بهطور مثال مبحث تعداد تکواژه، مبحث سنگین و وقتگیری است اما هرگز آن را رها نکنید. تا میتوانید تست بزنید و تمامی نکتههایش را یاد بگیرید چون ممکن است مثلا در کنکور 90 از این مبحث تست آسانی بدهند پس الکی یک تست را از دست ندهید.
د) قرابت معنایی: آخرین و شاید مهمترین قسمت ادبیات کنکور، قرابت معنایی است. همانطور که گفتم اوایل سال من در زمینهی قرابت معنایی خیلی مشکل داشتم اما به مرور شیوهی مطالعهی صحیح را یاد گرفتم و آرامآرام پیشرفت کردم.
قرابت معنایی کاملا مربوط به درک ادبی شما میباشد و شاید تنها کاری که میتوان برای بهبود قرابت معنایی انجام داد، بالا بردن درک ادبی و درک از شعرهای مختلف میباشد. من از اواسط سال، یک کتاب مخصوص قرابت معنایی تهیه کردم و سعی کردم هر 2، 3 روز یک بار اندکی از این کتاب را فقط مطالعه کنم و سعی کنم مفهوم شعرهای مختلف آن را درک کنم و ارتباط آن با اشعار کتاب خودمان را بررسی میکردم. اصلا لازم نیست هر روز مقدار زیادی از این کتاب را بخوانید. حتی اگر در 30 دقیقه فقط 10 بیت شعر بخوانید اصلا ایرادی ندارد. اما سعی کنید این کار را حتما بهطور مداوم انجام دهید؛ بهمرور زمان درک شما از ادبیات و اشعار مختلف بالا برود و بتوانید راحتتر سوالات را پاسخ دهید. البته فراموش نکنید که یک شبه، تحول ایجاد نمیشود بلکه لازم است تا نزدیک کنکور، این کار را مداوم انجام دهید و مطمئن باشید نتیجهاش را خواهید دید. همانطور که من هم در اواخر سال خیلی بهتر شده بودم. فقط توجه داشته باشید تمام کردن کتاب قرابت معنایی نباید برایتان مهم باشد، فقط سعی کنید درک ادبی خود را از اشعار بالا ببرید که این امر فقط با تمرین مداوم و وقت گذاشتن حاصل میشود.
پس سعی کنید این 4 بخش ادبیات را همانطور که گفتم با دقت مطالعه کنید. حتما تا قبل از عید حداقل یک بار همهی کتابهایتان را تمام کرده و نکتههای مهم آنها را استخراج کنید. بعد از عید کارهای دیگری لازم است انجام دهید که حتما به وقتش به شما خواهم گفت اما در این موقع از سال به دقت کتابهای درسی را مطالعه کنید و هم در خلاصهها، نکتههای مهم را بنویسید و هر چند وقت یکبار آنها را مرور کنید. مطمئن باشید آرامآرام پیشرفت میکنید.
چند نکته:
1) کشیدن خط زیر نکتههای مهم و نوشتن توضیحات اضافی در بالای لغتها و جملههای تاریخ ادبیات و ابیات با رنگهای مجزا باعث میشود تا در مرتبههای بعدی مطالعه با سرعت بیشتری مرور کنید و روی نکتههای مهم متمرکز شوید.
2) قبل از عید حتما حداقل 3 الی 4 ساعت در هفته ادبیات مطالعه کنید و بعد از مطالعهی هر درس از کتاب (البته بعد از گذشت چند روز)، تستهای آن را از یک کتاب آموزشی استاندارد بزنید. توجه کنید که قبل از عید، یک کتاب تست کافی است فقط بهشرط آن که تمام تستهای آن را با توجه به شیوهی تستزنی صحیح زده باشید. همچنین دیدن پاسخ تشریحی استاندارد سوالات کنکور سالهای قبل، در یادگیری نکتهها بسیار موثر خواهد بود و بدین طریق میتوانید بفهمید نظر سازمان سنجش در مورد موارد اختلافی از قبیل تکواژه و واژه چه بوده است تا همان گونه یاد بگیرید.
عربی
درس «عربی» را چهگونه مطالعه کنیم؟
همانطور که میدانید، دومین درس دفترچهی عمومی کنکور، عربی است. خیلی از بچهها با این درس مشکل دارند و وقتی اسم عربی میآید چهل ستون بدنشان میلرزد! اما عربی واقعا درس چندان سختی نیست؛ البته در صورتی که طبق اصول خوانده شود. من هیچوقت با عربی مشکل زیادی نداشتم و همیشه سعی میکردم خوب یاد بگیرم و در کنکور هم با یک غلط 94% زدم.اما کسانی را میشناسم که در همان سال کنکور، عربیِ خود را تقویت کردند و به حد بسیار خوبی رساندند، فقط تلاش و زحمت بیشتری نیاز دارد. عربی درس نسبتاً مهمی است و با وجود این که ضریب 2 دارد اما چون خیلیها پایین میزنند، درصد بالازدن در عربی منجر به بالا رفتن شدیدِ تراز و بهتر شدن رتبه میشود. سعی میکنم چند توصیه راجع به شیوهی مطالعهی عربی کنم که امیدوارم به دردتان بخورد و به آنها عمل کنید و نتیجهاش را هم بگیرید. اگر هم سوالی داشتید در سایت مطرح کنید تا پاسخ بدهم.
*تذکر: توصیهای من بیشتر مخصوص کسانی است که میخواهند خودشان مطالعه کنند. اگر معلم دارید و درسها را از او خوب یاد میگیرید، به توصیههای او عمل کنید. فقط یادتان باشد در کلاس خوبِ خوب گوش دهید تا یاد بگیرید و آرامآْرام نکتهها را حفظ شوید و پس از تستزنی زیاد به تسلط برسید.
از نظر من مطالعهی صحیح عربی چند مرحله دارد:
*تذکر مهم: شاید به نظرتان این مراحل وقتگیر باشند، اما اگر یک بار وقت بگذارید و یاد بگیرید، بهتر از این است که چندین بار وقت بگذارید ولی بهدرستی یاد نگیرید.
حتماً به این موارد عمل کنید:
مرحلهی اول: در قدم اول، یک بار کل قواعد درس را از روی جزوه، کتاب درسی یا کتاب کمکآموزشی بخوانید. سعی کنید قواعد را کامل یاد بگیرید و نکتههای مهم و ریز را در برگهای وارد کنید (خلاصهبرداری قواعد مهم).
در قسمت خلاصهنویسی شیوهی آن توضیح داده شده است.
مرحلهی دوم: پس از یادگیری و حفظ و نوشتن قواعد در برگهی خلاصه، یک بار از ابتدا تا انتهای درس به همراه تمرینها و مثالها را ترجمه کنید و از لغتهای انتهای کتاب نیز استفاده کنید.
مرحلهی سوم: قواعدی را که در مرحلهی اول یاد گرفتید، روی متن پیاده کنید؛ یعنی درواقع متن درس را صرف و نحو کنید. مثلا اگر درس استثنا هستید «مستثنی» و «مستثنیمنه»ها را در متن درس پیدا کنید و ترکیب کنید. آن قدر این کار را انجام دهید تا با قواعد آن درس کاملا آشنا شوید.
مرحلهی چهارم: بعد از یادگیری قواعد و ترجمه، نوبت به تمرینها میرسد. سعی کنید تمرینهای کتاب را خودتان بدون نگاه کردن به جزوه حل کنید. حتی میتوانید کمی آنها را تغییر داده و باز هم حل کنید. بهطور مثال در مبحث اعلال، فعل معتل ناقص را تبدیل به اجوف کنید و بار دیگر در ذهنتان به سوال پاسخ دهید.
مرحلهی پنجم: شاید 4 مرحلهی قبل، برای دانشآموزان سال دوم و سوم هم یکسان است. اما شما کنکوریها باید یک مرحلهی دیگر هم انجام دهید و آن هم زدن تستهای کنکور است. یک کتاب تست خوب تهیه کنید و هر زمان که 4 مرحلهی قبل را بهخوبی انجام دادید، بعد از 2، 3 روز وقفه به سراغ تستهای آن بروید. اگر در تستها به نکتهی جدیدی برخوردید (که احتمالش زیاد است) آن را به خلاصهای که در مرحلهی اول تهیه کردهاید اضافه کنید. میتوانید اگر احساس ضعف میکنید بار دیگر قواعد جزوه و کتاب یا کتابهای کمکآموزشی را مطالعه کنید و نکتههای مهم را به خلاصه بیفزایید.
پیشنهاد کاربردی مهم:
هنگام تستزنی و دیدن پاسخ تشریحی، حتما حتما هر 4 گزینه را بررسی کنید.
هر چند این 5 مرحله وقت زیادی میگیرند اما هیچ اشکالی ندارد؛ مطمئن باشید قطعا نتیجه خواهید گرفت. فقط کمی صبر و تحمل میخواهد. هنوز دیر نشده است. از همین امروز شروع کنید و به این شیوه مطالعه کنید. بیش از 60% زمانهای عربی را به خواندن به شیوهی مرحلههای 1 تا 4 اختصاص دهید و بقیه را به مرور و تستزنی.
توجه کنید که:
1) تسلط به مقدار کمتری از مطالب، بهتر از سطحی خواندن کل مطالب است.
اگر 5 مرحلهی فوق را انجام دادید و مدتی گذشت، نوبت به مرور و تستزنی مجدد میرسد. در زمانهای مرور همان خلاصهای که تهیه کردهاید را به همراه لغتهای مهم درسها مطالعه کنید و سراغ تستزنی بروید و باز هم نکتههای تستها را بخوانید و یاد بگیرید و به خلاصه اضافه کنید.
2) نگاه کردن پاسخهای تشریحی سوالات عربی بعد از پاسخ دادن بسیار ضروری است و خیلی به شما کمک خواهد کرد هر چند تست را درست پاسخ داده باشید. توجه کنید که حتما هر 4 گزینه را بررسی کنید.
3) همانطور که میدانید عربی از 3 قسمت ترجمه، درک مطلب و قواعد تشکیل میشود. اگر به شیوهی بالا مطالعه کنید در هیچ کدام مشکل نخواهید داشت. چون ترجمهی کامل متن درس و تمرینها به درک مطلب شما نیز کمک خواهد کرد. همچنین سوالات درک مطلب کنکورهای سالهای قبل نیز به ارتقای درک مطلب بسیار کمک میکند.
4) اگر قواعد عربی را درس بهدرس نمیخوانید و به صورت موضوعی مطالعه میکنید، حتماً سعی کنید درسهای کتاب را نیز در زمان خود مطالعه کنید.
5) من هفتههای آخر تقریبا هفتهای یک بار کامل قواعد جزوه (به صورت خلاصهوار) را مرور کردم که این کار در اواخر حتی 1 ساعت هم طول نمیکشید! پس نوشتن خلاصه و مطالعه به این شیوه را جدی بگیرید تا نزدیک کنکور، از نظر عربی خیالتان راحت باشد.
پس بهطور خلاصه مراحل زیر را دنبال کنید:
1) مطالعهی قواعد جزوه یا کتاب
2) ترجمهی متن و تمرینها
3) صرف و نحو کردن متن
4) حل تمرینهای کتاب
5) تست کنکور (چند روز بعد)
6) مرور خلاصهها و تست و افزودن نکته به خلاصهها
دینی
درس «دینی» را چهگونه مطالعه کنیم؟
دینی یکی از درسهایی بود که من در اوایل سال و حتی تا نزدیکیهای عید در آن ضعف داشتم ولی در کنکور یکی از بالاترین درصدهایم (94%) بود. پس اگر ضعف دارید هنوز هم دیر نشده، فقط هر چه سریعتر باید اقدام کنید. شیوهی مطالعهی من در دینی از حدود ترم اول، کمی عوض شد و به این گونه که به شما خواهم گفت، تبدیل شد . امیدوارم به درد شما همه بخورد.
* تذکر: بار اولی که شروع به خواندن یک درس از دینی میکنید، خیلی مهم است. شاید از شما در اوایل، وقت زیادی بگیرد؛ اما موجب میشود اصولی خوانده باشید و وقتتان تلف نشده باشد. در مرحلهی 1 و 2 حداقل یک یا 2 ساعت باید وقت بگذارید و از ابتدای درس شروع به خواندن به این نحو بکنید:
مرحلهی اول: در این مرحله، ابتدا یک دور از روی متن درس و آیهها با دقت بخوانید هدفتان این باشد که با کلیات درس آشنا شوید. زیر نکتههای مهم خط بکشید و نکتههای مهمتر را Highlight کنید. سعی کنید فقط از روی کتاب درسی بخوانید تا ذهنتان به کتاب درسی و مکان آیهها عادت کند. میتوانید در مورد پیام آیات و یا نکتههای ریز از کتاب کمکدرسی استفاده کنید ولی سعی کنید حتما در کتابتان وارد کنید.
مرحلهی دوم: پس از طی مرحلهی اول، با کلیات درس آشنایی دارید و نکتههای مهم را علامت زدهاید. در مرحلهی دوم باید با دقت بسیار زیاد، کل مطالب درس را بهصورت لایهای و پاراگرافپاراگراف بخوانید؛ یعنی وقتی قسمت اول درس را خواندید در ذهنتتان مطالب آن را مرور کنید و سپس سراغ قسمت دوم درس بروید و پس از آن یک بار قسمت اول و دوم را با هم بخوانید و در ذهنتان مرور کنید. به تقسیمبندیهای مختلف، تیترها و ارتباط بین آیات و تیترها و جملات و پیام آنها توجه ویژهای داشته باشید.
سوالات دینی سالهای اخیر به سمت مفهومیتر شدن و آیهها و روایتها و ارتباط بین جملهها و آیهها پیش رفته است و همین امر موجب کمی سختتر شدن شده؛ پس حتما در این مرحله طوری بخوانید که مکان آیهها به همراه تیترشان و پاراگراف بالا و پایینشان کاملا در ذهن شما بماند. مسلما از شما انتظار ندارم همان بار اول حفظ کنید؛ فقط انتظار دارم این طور که گفتم بخوانید.
مرحلهی سوم: پس از این که یک بار دیگر با دقت جزئیات را خواندید، این بار برگردید به ابتدای درس و آیهها را با دقت بخوانید و حتما ترجمهی آن را بلد باشید. طوری بخوانید که اگر آیه را دادند بتوانید موضوع آن و تیترهای مرتبط با آن آیه در متن درس را در ذهنتان بگویید. میتوانید در این مرحله از کتابهای کمکآموزشی معتبر که پیام آیهها یا ارتباط آیهها با متن را نوشتهاید نیز استفاده کنید.
مرحلهی چهارم: حدود چند روز بعد، یک بار دیگر به همان درس بازگردید و این بار سریعتر آن را بخوانید. به نکتههایی که در مرحلهی اول مشخص کردهاید و آیهها و تیترها توجه بیشتری داشته باشید. حدود یک هفته بعد بار دیگر همین کار (مرور سریعتر نکتهها و آیهها را مثلا برای چند درس انجام دهید تا کاملا برایتان تثبیت شود.
* چند تذکر:
1) هرگز و هرگز درس دینی را به بعد از عید موکول نکنید. بعد از عید زمان مرور و تثبیت است. مثلا من قبل از عید حدودا هفتهای 3، 4 ساعت دینی میخواندم (حدود 1 یا 2 درس) و بعد از عید تقریبا هفتهای 7 الی 8 ساعت.
2) اگر بار اول به درستی بخوانید و وقت زیاد با تمرکز بالا بگذارید، دفعههای بعد خیلی سریعتر مرور خواهید کرد و بهراحتی میتوانید در دینی درصد بالایی کسب کنید. مطمئن باشید کار سختی نیست چون اگر سخت بود من نمیتوانستم 94% بزنم!
3) میتوانید وقتی تمام درسهای دینی را خواندید، در کنار مرورهای سریع کتاب، از یک کتاب موضوعی آیهها و روایتها، برای بعد از عید استفاده کنید؛ مثلا من در هفتههای پایانی تقریبا یک روز در میان، نیم ساعت مقداری از آیهها و روایتهای کتاب موضوعی آیات را میخواندم.
زبان انگلیسی
اگر اول سال از من میپرسیدید در کنکور کدام درس را از همه بالاتر خواهی زد، میگفتم زبان انگلیسی؛ اما در کنکور، پایینترین درصدم (79%) مربوط به زبان بود!! شاید علت این امر، این بود که در سال کنکور تقریبا به زبان هیچ بهایی ندادم و فقط گاهی مقداری زبان میخواندم. در روز کنکور نیز 4 تا غلط زدم که اصلا فکر نمیکردم این طور بشود؛ پس به شما توصیه میکنم هیچ درسی را دست کم نگیرید. چون خودم زیاد درست و حسابی نخواندم، نمیتوانم بگویم چهگونه بخوانید اما اگر به دوران کنکور برگردم و بخواهم زبان بخوانم، سعی میکنم حتما موردهای زیر را رعایت کنم:
1) حتماً حتماً کلِ هر دو کتاب سوم و پیشدانشگاهی را با دقت بخوانید و لغتهای مهم را حتما مشخص کنید.
2) مطالب مربوط به قواعد را از 2 کتاب درآورید و در جایی جداگانه بنویسید و هر چند وقت یک بار آنها را مرور کنید.
3) سعی کنید حتما خودتان لغتهایی که در کتاب مشخص کردهاید را در دفترچهای وارد کنید و هر بار که زبان میخوانید لغتهای جدید را به آن اضافه کنید و اصطلاحاً update کنید.
* میتوانید برای این قسمتها از کتابهای کمکآموزشی معتبر هم استفاده کنید. هر چند اگر خودتان یک بار این کار را انجام دهید، هم خیالتان راحت میشود و هم بهتر و سریعتر یاد خواهید گرفت.
4) یکی از مشکلهای اصلی من در روز کنکور مربوط به Reading و Cloze test بود. به شما توصیه میکنم این 2 قسمت را زیاد کار کنید. حتما سؤالهای مربوط به این 2 قسمت را از کنکورهای سالهای گذشته پاسخ دهید و کامل یاد بگیرید. هر چه میتوانید از این جور تستها پیدا کنید (البته استاندارد) و آنها را حل کنید.
با امید موفقیت شما عزیزان
سعید تجریشی ـ تابستان ۱۳۹۰
منبع : انتشارات فار
درس «ادبیات و زبان فارسی» را چهگونه مطالعه کنیم؟
اولین درس دفترچهی کنکور، ادبیات است. ابتدا کمی راجع به نحوهی مطالعهی خودم در سال گذشته توضیح میدهم و بعد از آن نکتههای مهم شیوهی مطالعهی ادبیات را به شما خواهم گفت.
من در ابتدای سال خیلی در درس ادبیات و مخصوصا قرابت معنایی و آرایههای ادبی ضعف داشتم و همواره یکی از پایینترین درصدهایم ادبیات بود، اما در کنکور 89% (فقط 2 تست املا را غلط پاسخ دادم!) زدم. تا عید نوروز یک بار ادبیات را از روی کتابهای درسی بهطور کامل مطالعه کردم. شیوهی مطالعهام این گونه بود که سعی میکردم هنگام تدریس دبیر در کلاس، آرایهها و لغتهای املایی و معنای لغات مهم را جدا کنم و اگر فرصت نمیشد در خانه همین کار را تکمیل میکردم. به هر حال توجه شما را به نکتههای زیر جلب میکنم:
ادبیات کنکور شامل 4 بخش عمدهی زیر است که هر کدام از آنها شیوهی مطالعهی مخصوص به خود دارند:
الف) معنای لغات و اصطلاحات و املای لغات: از نظر من برای تقویت این قسمت از ادبیات، کارهای زیر را حتما انجام دهید:
1ـ حتما لغات و اصطلاحات مهم کتابهای درسی را با رنگهای مختلف مشخص کنید.
2ـ لغتهای مهم املایی یا معنایی را پس از مشخص کردن در کتاب، در خلاصهی خود وارد کنید.
3ـ سعی کنید هفتهای 5/1 الی 2 ساعت، در زمانهای مختلف (مثلا 3 روز، روزی 30 دقیقه) لغات ادبیات را مرور کنید.
تذکر: لغات انتهای کتاب را هرگز فراموش نکنید و حتما آنها را هم با دقت زیادی مطالعه کنید.
تذکر: سعی کنید حتما درسهای گروه کلمات املایی زبان فارسی 1 و 2 و 3 را با دقت زیادی مطالعه کنید و یاد بگیرید (همچنین بیاموزیمها).
ب) تاریخ ادبیات: این قسمت از ادبیات، شدیدا نیاز به حفظ کردن دارد و شاید خیلیها با آن مشکل داشته باشندو زود فراموش کنند. اما کارهایی وجود دارد که فراموشی را کاهش میدهد که در زیر به آنها اشاره میکنم:
1ـ حتما مطالب مورد نیاز تاریخ ادبیات را دستهبندی کنید این کار میتواند به صورت قرنهای مختلف یا موضوعی و یا هر جور که خودتان راحتتر باشید. این عمل باعث میشود به صورت طبقهبندی شده تاریخ ادبیات را حفظ کرده و دیرتر فراموش کنید. حتما تاریخ ادبیات را در خلاصهی خود بهصورت دستهبندی شده بنویسید یعنی علاوه بر این که در مورد یک شخص، قرن، نام کتاب و توضیحات را از هم جدا میکنید، افراد مختلف را نیز طبقهبندی کنید؛ مثلا شاعران معاصر و شاعران قرن 3 و …
2ـ حتما سعی کنید خلاصهی خود را جذاب و با رنگهای مختلف بنویسید تا تصویر بهتری در ذهنتان شکل بگیرد و حتما هر هفته حداقل یک بار آن را مرور کنید؛ هرچند مرور سریع.
3ـ اعلام انتهای کتاب دوم و سوم را فراموش نکنید و اگر توانستید نکتههای آنها را نیز در خلاصهی خود اضافه کنید.
ج) زبان فارسی و آرایههای ادبی: این دو بخش ادبیات تا حدی از نظر مطالعه شبیه هم میباشند. به همین دلیل آنها را در یک دسته آوردم. هر دو شامل یکسری قواعد میباشند که تنها حفظ کردن آن قواعد، کمک چندانی در پاسخ دادن به سوالات نمیکند. بهطور مثال شاید همه بدانند تعریف «تشبیه» چیست یا به چه چیزهایی واژه میگویند. اما نکات ریز و کاربردها و مثالهای این موارد از تعاریف مهمتر است. ابتدا در مورد آرایههای ادبی کارهایی که خودم انجام دادم را میگویم.
(1) همیشه سعی میکردم هر آرایهای که دبیر در مورد جملهای از کتاب میگفت، یا بهطور خودآموز یاد میگرفتم را با رنگ مختص به آرایهها در کتاب مشخص کنم.
(2) در مورد جملهها و ادبیات دشوار، حتما سعی میکردم با پرسیدن از دبیر یا نگاه کردن در کتابهای کمکآموزشی تمامی آرایههای آن را بررسی کنم و حتیالامکان یاد بگیرم و در کتاب درسی هم وارد کنم.
اگر این 2 کار را انجام دهید، آن وقت خواهید توانست سوالات آرایهی کنکور را نیز خودتان استنباط کنید و پاسخ دهید، فقط کمی تمرین میخواهد. اگر لازم دیدید میتوانید نکتههای مهم برخی از ابیات در زمینهی آرایه را نیز در خلاصهی خود وارد کنید. در مورد زبان فارسی نیز اوضاع همین گونه است. ابتدا حتما کلیات مباحث و تعاریف را با مطالعهی کتاب یاد بگیرید و بعد از آن تا میتوانید تست (البته تست استاندارد) بزنید تا با نکتههای ریز زبان فارسی نیز آشنا شوید. بهطور مثال مبحث تعداد تکواژه، مبحث سنگین و وقتگیری است اما هرگز آن را رها نکنید. تا میتوانید تست بزنید و تمامی نکتههایش را یاد بگیرید چون ممکن است مثلا در کنکور 90 از این مبحث تست آسانی بدهند پس الکی یک تست را از دست ندهید.
د) قرابت معنایی: آخرین و شاید مهمترین قسمت ادبیات کنکور، قرابت معنایی است. همانطور که گفتم اوایل سال من در زمینهی قرابت معنایی خیلی مشکل داشتم اما به مرور شیوهی مطالعهی صحیح را یاد گرفتم و آرامآرام پیشرفت کردم.
قرابت معنایی کاملا مربوط به درک ادبی شما میباشد و شاید تنها کاری که میتوان برای بهبود قرابت معنایی انجام داد، بالا بردن درک ادبی و درک از شعرهای مختلف میباشد. من از اواسط سال، یک کتاب مخصوص قرابت معنایی تهیه کردم و سعی کردم هر 2، 3 روز یک بار اندکی از این کتاب را فقط مطالعه کنم و سعی کنم مفهوم شعرهای مختلف آن را درک کنم و ارتباط آن با اشعار کتاب خودمان را بررسی میکردم. اصلا لازم نیست هر روز مقدار زیادی از این کتاب را بخوانید. حتی اگر در 30 دقیقه فقط 10 بیت شعر بخوانید اصلا ایرادی ندارد. اما سعی کنید این کار را حتما بهطور مداوم انجام دهید؛ بهمرور زمان درک شما از ادبیات و اشعار مختلف بالا برود و بتوانید راحتتر سوالات را پاسخ دهید. البته فراموش نکنید که یک شبه، تحول ایجاد نمیشود بلکه لازم است تا نزدیک کنکور، این کار را مداوم انجام دهید و مطمئن باشید نتیجهاش را خواهید دید. همانطور که من هم در اواخر سال خیلی بهتر شده بودم. فقط توجه داشته باشید تمام کردن کتاب قرابت معنایی نباید برایتان مهم باشد، فقط سعی کنید درک ادبی خود را از اشعار بالا ببرید که این امر فقط با تمرین مداوم و وقت گذاشتن حاصل میشود.
پس سعی کنید این 4 بخش ادبیات را همانطور که گفتم با دقت مطالعه کنید. حتما تا قبل از عید حداقل یک بار همهی کتابهایتان را تمام کرده و نکتههای مهم آنها را استخراج کنید. بعد از عید کارهای دیگری لازم است انجام دهید که حتما به وقتش به شما خواهم گفت اما در این موقع از سال به دقت کتابهای درسی را مطالعه کنید و هم در خلاصهها، نکتههای مهم را بنویسید و هر چند وقت یکبار آنها را مرور کنید. مطمئن باشید آرامآرام پیشرفت میکنید.
چند نکته:
1) کشیدن خط زیر نکتههای مهم و نوشتن توضیحات اضافی در بالای لغتها و جملههای تاریخ ادبیات و ابیات با رنگهای مجزا باعث میشود تا در مرتبههای بعدی مطالعه با سرعت بیشتری مرور کنید و روی نکتههای مهم متمرکز شوید.
2) قبل از عید حتما حداقل 3 الی 4 ساعت در هفته ادبیات مطالعه کنید و بعد از مطالعهی هر درس از کتاب (البته بعد از گذشت چند روز)، تستهای آن را از یک کتاب آموزشی استاندارد بزنید. توجه کنید که قبل از عید، یک کتاب تست کافی است فقط بهشرط آن که تمام تستهای آن را با توجه به شیوهی تستزنی صحیح زده باشید. همچنین دیدن پاسخ تشریحی استاندارد سوالات کنکور سالهای قبل، در یادگیری نکتهها بسیار موثر خواهد بود و بدین طریق میتوانید بفهمید نظر سازمان سنجش در مورد موارد اختلافی از قبیل تکواژه و واژه چه بوده است تا همان گونه یاد بگیرید.
عربی
درس «عربی» را چهگونه مطالعه کنیم؟
همانطور که میدانید، دومین درس دفترچهی عمومی کنکور، عربی است. خیلی از بچهها با این درس مشکل دارند و وقتی اسم عربی میآید چهل ستون بدنشان میلرزد! اما عربی واقعا درس چندان سختی نیست؛ البته در صورتی که طبق اصول خوانده شود. من هیچوقت با عربی مشکل زیادی نداشتم و همیشه سعی میکردم خوب یاد بگیرم و در کنکور هم با یک غلط 94% زدم.اما کسانی را میشناسم که در همان سال کنکور، عربیِ خود را تقویت کردند و به حد بسیار خوبی رساندند، فقط تلاش و زحمت بیشتری نیاز دارد. عربی درس نسبتاً مهمی است و با وجود این که ضریب 2 دارد اما چون خیلیها پایین میزنند، درصد بالازدن در عربی منجر به بالا رفتن شدیدِ تراز و بهتر شدن رتبه میشود. سعی میکنم چند توصیه راجع به شیوهی مطالعهی عربی کنم که امیدوارم به دردتان بخورد و به آنها عمل کنید و نتیجهاش را هم بگیرید. اگر هم سوالی داشتید در سایت مطرح کنید تا پاسخ بدهم.
*تذکر: توصیهای من بیشتر مخصوص کسانی است که میخواهند خودشان مطالعه کنند. اگر معلم دارید و درسها را از او خوب یاد میگیرید، به توصیههای او عمل کنید. فقط یادتان باشد در کلاس خوبِ خوب گوش دهید تا یاد بگیرید و آرامآْرام نکتهها را حفظ شوید و پس از تستزنی زیاد به تسلط برسید.
از نظر من مطالعهی صحیح عربی چند مرحله دارد:
*تذکر مهم: شاید به نظرتان این مراحل وقتگیر باشند، اما اگر یک بار وقت بگذارید و یاد بگیرید، بهتر از این است که چندین بار وقت بگذارید ولی بهدرستی یاد نگیرید.
حتماً به این موارد عمل کنید:
مرحلهی اول: در قدم اول، یک بار کل قواعد درس را از روی جزوه، کتاب درسی یا کتاب کمکآموزشی بخوانید. سعی کنید قواعد را کامل یاد بگیرید و نکتههای مهم و ریز را در برگهای وارد کنید (خلاصهبرداری قواعد مهم).
در قسمت خلاصهنویسی شیوهی آن توضیح داده شده است.
مرحلهی دوم: پس از یادگیری و حفظ و نوشتن قواعد در برگهی خلاصه، یک بار از ابتدا تا انتهای درس به همراه تمرینها و مثالها را ترجمه کنید و از لغتهای انتهای کتاب نیز استفاده کنید.
مرحلهی سوم: قواعدی را که در مرحلهی اول یاد گرفتید، روی متن پیاده کنید؛ یعنی درواقع متن درس را صرف و نحو کنید. مثلا اگر درس استثنا هستید «مستثنی» و «مستثنیمنه»ها را در متن درس پیدا کنید و ترکیب کنید. آن قدر این کار را انجام دهید تا با قواعد آن درس کاملا آشنا شوید.
مرحلهی چهارم: بعد از یادگیری قواعد و ترجمه، نوبت به تمرینها میرسد. سعی کنید تمرینهای کتاب را خودتان بدون نگاه کردن به جزوه حل کنید. حتی میتوانید کمی آنها را تغییر داده و باز هم حل کنید. بهطور مثال در مبحث اعلال، فعل معتل ناقص را تبدیل به اجوف کنید و بار دیگر در ذهنتان به سوال پاسخ دهید.
مرحلهی پنجم: شاید 4 مرحلهی قبل، برای دانشآموزان سال دوم و سوم هم یکسان است. اما شما کنکوریها باید یک مرحلهی دیگر هم انجام دهید و آن هم زدن تستهای کنکور است. یک کتاب تست خوب تهیه کنید و هر زمان که 4 مرحلهی قبل را بهخوبی انجام دادید، بعد از 2، 3 روز وقفه به سراغ تستهای آن بروید. اگر در تستها به نکتهی جدیدی برخوردید (که احتمالش زیاد است) آن را به خلاصهای که در مرحلهی اول تهیه کردهاید اضافه کنید. میتوانید اگر احساس ضعف میکنید بار دیگر قواعد جزوه و کتاب یا کتابهای کمکآموزشی را مطالعه کنید و نکتههای مهم را به خلاصه بیفزایید.
پیشنهاد کاربردی مهم:
هنگام تستزنی و دیدن پاسخ تشریحی، حتما حتما هر 4 گزینه را بررسی کنید.
هر چند این 5 مرحله وقت زیادی میگیرند اما هیچ اشکالی ندارد؛ مطمئن باشید قطعا نتیجه خواهید گرفت. فقط کمی صبر و تحمل میخواهد. هنوز دیر نشده است. از همین امروز شروع کنید و به این شیوه مطالعه کنید. بیش از 60% زمانهای عربی را به خواندن به شیوهی مرحلههای 1 تا 4 اختصاص دهید و بقیه را به مرور و تستزنی.
توجه کنید که:
1) تسلط به مقدار کمتری از مطالب، بهتر از سطحی خواندن کل مطالب است.
اگر 5 مرحلهی فوق را انجام دادید و مدتی گذشت، نوبت به مرور و تستزنی مجدد میرسد. در زمانهای مرور همان خلاصهای که تهیه کردهاید را به همراه لغتهای مهم درسها مطالعه کنید و سراغ تستزنی بروید و باز هم نکتههای تستها را بخوانید و یاد بگیرید و به خلاصه اضافه کنید.
2) نگاه کردن پاسخهای تشریحی سوالات عربی بعد از پاسخ دادن بسیار ضروری است و خیلی به شما کمک خواهد کرد هر چند تست را درست پاسخ داده باشید. توجه کنید که حتما هر 4 گزینه را بررسی کنید.
3) همانطور که میدانید عربی از 3 قسمت ترجمه، درک مطلب و قواعد تشکیل میشود. اگر به شیوهی بالا مطالعه کنید در هیچ کدام مشکل نخواهید داشت. چون ترجمهی کامل متن درس و تمرینها به درک مطلب شما نیز کمک خواهد کرد. همچنین سوالات درک مطلب کنکورهای سالهای قبل نیز به ارتقای درک مطلب بسیار کمک میکند.
4) اگر قواعد عربی را درس بهدرس نمیخوانید و به صورت موضوعی مطالعه میکنید، حتماً سعی کنید درسهای کتاب را نیز در زمان خود مطالعه کنید.
5) من هفتههای آخر تقریبا هفتهای یک بار کامل قواعد جزوه (به صورت خلاصهوار) را مرور کردم که این کار در اواخر حتی 1 ساعت هم طول نمیکشید! پس نوشتن خلاصه و مطالعه به این شیوه را جدی بگیرید تا نزدیک کنکور، از نظر عربی خیالتان راحت باشد.
پس بهطور خلاصه مراحل زیر را دنبال کنید:
1) مطالعهی قواعد جزوه یا کتاب
2) ترجمهی متن و تمرینها
3) صرف و نحو کردن متن
4) حل تمرینهای کتاب
5) تست کنکور (چند روز بعد)
6) مرور خلاصهها و تست و افزودن نکته به خلاصهها
دینی
درس «دینی» را چهگونه مطالعه کنیم؟
دینی یکی از درسهایی بود که من در اوایل سال و حتی تا نزدیکیهای عید در آن ضعف داشتم ولی در کنکور یکی از بالاترین درصدهایم (94%) بود. پس اگر ضعف دارید هنوز هم دیر نشده، فقط هر چه سریعتر باید اقدام کنید. شیوهی مطالعهی من در دینی از حدود ترم اول، کمی عوض شد و به این گونه که به شما خواهم گفت، تبدیل شد . امیدوارم به درد شما همه بخورد.
* تذکر: بار اولی که شروع به خواندن یک درس از دینی میکنید، خیلی مهم است. شاید از شما در اوایل، وقت زیادی بگیرد؛ اما موجب میشود اصولی خوانده باشید و وقتتان تلف نشده باشد. در مرحلهی 1 و 2 حداقل یک یا 2 ساعت باید وقت بگذارید و از ابتدای درس شروع به خواندن به این نحو بکنید:
مرحلهی اول: در این مرحله، ابتدا یک دور از روی متن درس و آیهها با دقت بخوانید هدفتان این باشد که با کلیات درس آشنا شوید. زیر نکتههای مهم خط بکشید و نکتههای مهمتر را Highlight کنید. سعی کنید فقط از روی کتاب درسی بخوانید تا ذهنتان به کتاب درسی و مکان آیهها عادت کند. میتوانید در مورد پیام آیات و یا نکتههای ریز از کتاب کمکدرسی استفاده کنید ولی سعی کنید حتما در کتابتان وارد کنید.
مرحلهی دوم: پس از طی مرحلهی اول، با کلیات درس آشنایی دارید و نکتههای مهم را علامت زدهاید. در مرحلهی دوم باید با دقت بسیار زیاد، کل مطالب درس را بهصورت لایهای و پاراگرافپاراگراف بخوانید؛ یعنی وقتی قسمت اول درس را خواندید در ذهنتتان مطالب آن را مرور کنید و سپس سراغ قسمت دوم درس بروید و پس از آن یک بار قسمت اول و دوم را با هم بخوانید و در ذهنتان مرور کنید. به تقسیمبندیهای مختلف، تیترها و ارتباط بین آیات و تیترها و جملات و پیام آنها توجه ویژهای داشته باشید.
سوالات دینی سالهای اخیر به سمت مفهومیتر شدن و آیهها و روایتها و ارتباط بین جملهها و آیهها پیش رفته است و همین امر موجب کمی سختتر شدن شده؛ پس حتما در این مرحله طوری بخوانید که مکان آیهها به همراه تیترشان و پاراگراف بالا و پایینشان کاملا در ذهن شما بماند. مسلما از شما انتظار ندارم همان بار اول حفظ کنید؛ فقط انتظار دارم این طور که گفتم بخوانید.
مرحلهی سوم: پس از این که یک بار دیگر با دقت جزئیات را خواندید، این بار برگردید به ابتدای درس و آیهها را با دقت بخوانید و حتما ترجمهی آن را بلد باشید. طوری بخوانید که اگر آیه را دادند بتوانید موضوع آن و تیترهای مرتبط با آن آیه در متن درس را در ذهنتان بگویید. میتوانید در این مرحله از کتابهای کمکآموزشی معتبر که پیام آیهها یا ارتباط آیهها با متن را نوشتهاید نیز استفاده کنید.
مرحلهی چهارم: حدود چند روز بعد، یک بار دیگر به همان درس بازگردید و این بار سریعتر آن را بخوانید. به نکتههایی که در مرحلهی اول مشخص کردهاید و آیهها و تیترها توجه بیشتری داشته باشید. حدود یک هفته بعد بار دیگر همین کار (مرور سریعتر نکتهها و آیهها را مثلا برای چند درس انجام دهید تا کاملا برایتان تثبیت شود.
* چند تذکر:
1) هرگز و هرگز درس دینی را به بعد از عید موکول نکنید. بعد از عید زمان مرور و تثبیت است. مثلا من قبل از عید حدودا هفتهای 3، 4 ساعت دینی میخواندم (حدود 1 یا 2 درس) و بعد از عید تقریبا هفتهای 7 الی 8 ساعت.
2) اگر بار اول به درستی بخوانید و وقت زیاد با تمرکز بالا بگذارید، دفعههای بعد خیلی سریعتر مرور خواهید کرد و بهراحتی میتوانید در دینی درصد بالایی کسب کنید. مطمئن باشید کار سختی نیست چون اگر سخت بود من نمیتوانستم 94% بزنم!
3) میتوانید وقتی تمام درسهای دینی را خواندید، در کنار مرورهای سریع کتاب، از یک کتاب موضوعی آیهها و روایتها، برای بعد از عید استفاده کنید؛ مثلا من در هفتههای پایانی تقریبا یک روز در میان، نیم ساعت مقداری از آیهها و روایتهای کتاب موضوعی آیات را میخواندم.
زبان انگلیسی
اگر اول سال از من میپرسیدید در کنکور کدام درس را از همه بالاتر خواهی زد، میگفتم زبان انگلیسی؛ اما در کنکور، پایینترین درصدم (79%) مربوط به زبان بود!! شاید علت این امر، این بود که در سال کنکور تقریبا به زبان هیچ بهایی ندادم و فقط گاهی مقداری زبان میخواندم. در روز کنکور نیز 4 تا غلط زدم که اصلا فکر نمیکردم این طور بشود؛ پس به شما توصیه میکنم هیچ درسی را دست کم نگیرید. چون خودم زیاد درست و حسابی نخواندم، نمیتوانم بگویم چهگونه بخوانید اما اگر به دوران کنکور برگردم و بخواهم زبان بخوانم، سعی میکنم حتما موردهای زیر را رعایت کنم:
1) حتماً حتماً کلِ هر دو کتاب سوم و پیشدانشگاهی را با دقت بخوانید و لغتهای مهم را حتما مشخص کنید.
2) مطالب مربوط به قواعد را از 2 کتاب درآورید و در جایی جداگانه بنویسید و هر چند وقت یک بار آنها را مرور کنید.
3) سعی کنید حتما خودتان لغتهایی که در کتاب مشخص کردهاید را در دفترچهای وارد کنید و هر بار که زبان میخوانید لغتهای جدید را به آن اضافه کنید و اصطلاحاً update کنید.
* میتوانید برای این قسمتها از کتابهای کمکآموزشی معتبر هم استفاده کنید. هر چند اگر خودتان یک بار این کار را انجام دهید، هم خیالتان راحت میشود و هم بهتر و سریعتر یاد خواهید گرفت.
4) یکی از مشکلهای اصلی من در روز کنکور مربوط به Reading و Cloze test بود. به شما توصیه میکنم این 2 قسمت را زیاد کار کنید. حتما سؤالهای مربوط به این 2 قسمت را از کنکورهای سالهای گذشته پاسخ دهید و کامل یاد بگیرید. هر چه میتوانید از این جور تستها پیدا کنید (البته استاندارد) و آنها را حل کنید.
با امید موفقیت شما عزیزان
سعید تجریشی ـ تابستان ۱۳۹۰
منبع : انتشارات فار