گشت و گذار در سرزمین تزارها

[×ThundeRBolT×]

روسیه یا سرزمین تزاری مدت هاست در ذهن بسیاری از گردشگران با جاذبه های منحصربه فردش خودنمایی می کند؛ چه آن زمان که در قالب اتحادی پهناور در نقشه جهان خودنمایی می کرد و دسترسی به آن کار ساده ای نبود، چه امروز که به عنوان کشوری واحد در دو بخش اروپایی و آسیای میانه واقع شده و نظر میلیون ها گردشگر بین المللی را به خود جلب کرده است.

این کشور گرچه در دوران حاکمیت حزب کمونیست جایگاه ویژه ای در صنعت گردشگری جهانی نداشت، اما با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اوایل دهه ۹۰ میلادی، روسیه توانست پس از برقراری آرامش و تسلط بر امور کشور با برنامه ریزی و البته استفاده بهینه از زیرساخت های موجود طبیعی و تاریخی از سال ۲۰۰۰ میلادی کم کم جایگاه ویژه ای در صادرات نامرئی یعنی همان صنعت گردشگری بین المللی برای خود دست و پا کند؛ به این ترتیب که روسیه هم اکنون جزو ده کشور ویژه گردشگرپذیر در رده بندی جهانی از سوی سازمان جهانی گردشگری شناخته شده و جایگاه نهم را به خود اختصاص داده است.

براساس آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۲ میلادی، روسیه ۲۶ میلیون گردشگر خارجی را پذیرایی کرده و این در حالی است که همین کشور در سال ۲۰۱۱ میلادی تنها ۲۲ میلیون گردشگر را به خود جذب کرده بود. کارشناسان سازمان جهانی گردشگری معتقدند روسیه توانسته با توجه به نیاز و علاقه بازارهای هدفش از موقعیت جغرافیایی و طبیعت بسیار منحصربه فرد خود استفاده کند و روند رو به رشدی در صنعت گردشگری را برای صادرات نامرئی این کشور به ارمغان بیاورد.

در همین گزارش آمده صنعت گردشگری روسیه اکنون به عنوان یکی از پرسرعت ترین صنایع در حال رشد این کشور است و بیشتر از صنعت خودروسازی برای اقتصاد روسیه سودآوری داشته و تعداد افراد شاغل در آن که حدود چهار میلیون نفر برآورد شده اند نیز بسیار بالاتر از صنایع خودروسازی روسیه بوده است.

همچنین تحقیقات جدید از سوی انجمن مرکزی گردشگری روسیه نشان داد، صنعت گردشگری روسیه به عنوان منبع قابل توجهی از درآمد صادراتی این کشور به اقتصادش رونق بخشیده و سهم آن در تولید ناخالص داخلی بسیار سریع تر از دیگر بخش های روسیه در حال رشد است و کارشناسان رشد این سهم را برای یک دوره ده ساله به طور متوسط ۴ درصد در سال پیش بینی کرده اند.

لازم به یادآوری است، براساس آمارهای موجود در این گزارش، روسیه در سال ۲۰۱۱ میلادی به طور کلی ۱۰۶ میلیارد دلار از صادرات نامرئی خود درآمد کسب کرده که تقریبا معادل ۶ درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشور عنوان شده است. این سهم در مقایسه با ۸ / ۴ برای تولید خودرو و ۹ / ۲ در خدمات ارتباطات یا ۳ / ۳ در صنایع شیمیایی واقعا رقم قابل ملاحظه و نشانه ای از رشد صنعت گردشگری در این سرزمین پهناور است. جالب است بدانیم صنعت گردشگری روسیه هم اکنون حدود پنج میلیون شغل مستقیم و غیرمستقیم را به متقاضیان کار روسیه هدیه داده است.

۲۰۱۳، سال سرنوشت گردشگری روسیه

روسیه با توجه به داشته های طبیعی و البته تاریخی خود توانست موقعیت مناسبی در صنعت گردشگری جهان کسب کند و چرخ بخش عمده ای از اقتصاد کشورش را از طریق دلارهای گردشگران به حرکت درآورد، اما با توجه به روند رو به رشد بسیار سریع صادرات نامرئی در جهان و رقابت بسیار سنگین کشورهای مختلف در این زمینه برای جذب بیشتر گردشگران از گوشه و کنار جهان، این کشور نیز بیکار ننشسته و با ابتکارعمل هایی در سال گذشته میلادی و با استفاده از تمام فرصت ها از جمله بیستمین اجلاس وزرای گردشگری، میزبانی المپیک زمستانی و دریافت اجازه میزبانی جام جهانی ۲۰۱۸ میلادی جایگاه صنعت گردشگری روسیه را به عقیده بسیاری از کارشناسان در مسیر رشد و شکوفایی جدیدی قرار داد.

بیل گلن، مدیر یکی از شرکت های سرمایه گذاری و گردشگری در روسیه، به امریکن اکسپرس در این زمینه گفته: با توجه به داده های منطقه ای از تازه ترین پژوهش سازمان جهانی گردشگری WTTC، درمی یابیم درآمد حاصل از گردشگری می تواند به تولید ناخالص داخلی، ایجاد شغل و رونق اقتصاد خرد کشورها کمک کرده و باعث ایجاد نشاط اقتصادی مناسبی در آن منطقه باشد، بنابراین بجاست با استفاده از تبلیغات و زمینه سازی های مناسب و فاصله گرفتن از مدیریت سنتی در گردشگری در جهت توسعه گردشگری گام های موثری برداریم.

راز موفقیت روسیه در گردشگری

روسیه در واقع توسعه گردشگری خود را از ابتدای سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز کرد و تاکنون رشد بسیار مناسبی را در کارنامه خود باوجود تمام فراز و نشیب های سیاسی و اقتصادی ثبت کرده است، اما سوال اصلی اینجاست که چطور روسیه توانسته از میراث سیاه دوران کمونیسم به این نقطه از موفقیت در گردشگری خود برسد؟

در این زمینه سیمون وینسنت ، مدیر روابط بین المللی هتل های زنجیره ای هیلتون در روسیه می گوید: این کشور با شناخت دقیق از بازارهای هدف و به اتکای جاذبه های طبیعی و تاریخی خود توانسته در یک برنامه ریزی ده ساله از ابتدای سال ۲۰۰۰ روند صعودی گردشگری را تجربه کند.

به عقیده وی، تبلیغات گسترده در بازارهای هدف و استفاده از پتانسیل های جراید به زبان های محلی بازارهای هدف، افتتاح شبکه های ماهواره ای با موضوع معرفی جاذبه های گردشگری روسیه مثل RUSSIA TRAVEL و در نهایت برگزاری یا میزبانی رویدادهای مهم ورزشی، سیاسی و تجاری در این زمینه توانسته موتور محرکه گردشگری روسیه طی سال های اخیر باشد. این در حالی است که نمی توان به فعالیت گسترده سفارتخانه های این کشور در اقصی نقاط جهان در زمینه ایجاد انگیزه سفر بین گردشگران کشور میزبانشان چشم پوشی کرد.

جاذبه های روسیه

سرزمین تزاری برای بسیاری از گردشگران ایرانی ناشناخته است. به طور کلی می توان جاذبه های گردشگری روسیه را به سه بخش طبیعت گردی، گردشگری تاریخی و گردشگری ورزشی تقسیم بندی کرد. هرچند دیگر جاذبه های گردشگری روسیه مثل گردشگری فرهنگی را نمی توان نادیده گرفت، اما این سه بخش موضوع اصلی تبلیغات گسترده روسیه در صنعت گردشگری است.

جاذبه هایی که روسیه از هر کدام از آنها بخوبی توانسته استفاده کند و رونق صادرات نامرئی را به ارمغان آورد. اگر از جاذبه های طبیعی این کشور بخواهیم بگوییم، می توان به چشمه های آب گرم، کوه های سربه فلک کشیده و جنگل های وسیع با رودخانه های خروشان بگوییم اما در بخش تاریخی جای تردید نیست که این سرزمین با توجه به قدمت و تاریخ کهن گفتنی های بسیاری را دارد. این در حالی است که براساس آمارهای موجود، جاذبه های هیجانی مثل سفر به قطب شمال، شکار و قایقرانی در رودخانه های خروشان در روسیه نیز مورد توجه گردشگران خارجی بوده است. در حالی که روسیه ۲۵ اثر ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو را با تفکیک ۱۵ اثر میراث فرهنگی و ده اثر میراث طبیعی در کارنامه جاذبه های گردشگری خود جای داده؛ مهم ترین شهر های گردشگری روسیه عبارتند از مسکو، ایرکوتسک، قازان، نیژنی نووگورود، سن پترزبورگ، سوچی، ولادی وستوک، ولگاگراد و یکاترینبورگ که برای بسیاری از گردشگران بین المللی شناخته شده است. به طور کلی دریاچه بایکال، دریاچه استان تور، دریاچه های استان لنینگراد، دریاچه های جمهوری کارلیا، دریای خزر، اثر تاریخی مادر میهن، کلیسای جامع سنت باسیل، کاخ کرملین مسکو، میدان سرخ مسکو، قطب های جمهوری کومی، کوه های البروس، مامف کورگن، کاخ موزه هرمیتیج، پارک لاپلند، قصر تابستانی پیترهوف، تئاتر های باله و آتشفشان های کامچاتکا، آواچینسکی، تیتیلا، اوستری و اوپالا از مهم ترین جاذبه های گردشگری روسیه به شمار می رود.

گردشگری ایران و روسیه

اگرچه دسترسی به دیدنی های روسیه برای گردشگران ایرانی به دلیل وجود مسیرهای پروازی مناسب بسیار آسان بوده و همواره روابط سیاسی و تجاری بین دو کشور عاملی برای گسترش تبادل گردشگر میان دو فرهنگ شناخته شده، اما هنوز صنعت گردشگری میان ایران و روسیه به جایگاه اصلی خود نرسیده و به نوعی می توان گفت تقریبا جاده ای یکطرفه از ایران به سمت روسیه کشیده شده است.

این در حالی است که هر ساله بسیاری از کارشناسان اقتصادی و تجاری روسیه به کشورمان برای امور مختلف سفر می کنند یا حتی اقامت دارند اما هنوز ایران با جاذبه های فراوانش نتوانسته آن طور که شایسته است دیدنی های ایران را برای گردشگران روس معرفی کند.

در این زمینه اولگا کولیووا گردشگر بیست و هشت ساله روس که دو بار از ایران بازدید کرده است، می گوید: طی دو سفر تفریحی به ایران متوجه شدم کشور باستانی ایران گفتنی های فراوانی برای گردشگران خارجی بخصوص گردشگران روس، دارد چون به نوعی دو کشور اشتراکات تاریخی فراوانی داشته اند، اما نقاط ضعف بسیاری در این زمینه باعث شده جاذبه های ایران برای گردشگران روس که امروزه به عنوان گروه عمده ای از گردشگران بین المللی جهان شناخته شده اند و بسیاری از کشورها به روسیه به عنوان بازار هدفی بسیار مناسب برای جذب گردشگران می نگرند؛ ناشناخته باقی بماند.

از دید این گردشگر روس، کمبود منابع اطلاعاتی درباره جاذبه های گردشگری ایران به زبان روسی، دسترسی نداشتن به شبکه بانکی ویزا و مسترکارت، سختگیری در صدور ویزا برای گردشگران و از همه مهم تر کمبود مراکز اقامتی ارزان قیمت در ایران باعث شده روند توسعه تبادل گردشگران بین دو کشور کند باقی بماند.

اولگا کولیووا درباره هزینه سفر به ایران از طریق تورهای گردشگری می گوید: همه فکر می کنند با افزایش قیمت دلار در ایران این کشور مقصد ارزان قیمتی برای گردشگران خارجی است، اما واقعیت امر این نیست. اگر کمی دقت کنید برای تور هفت روزه ایران گردشگران روس تقریبا باید حدود ۳۰۰۰ دلار بپردازند، این در حالی است که با همین میزان پول می توان به ترکیه برای ۱۵ روز سفر کرد و از جاذبه های مختلف این کشور لذت برد؛ پس تورهای گردشگری برخلاف تصور برای گردشگران خارجی ارزان نیست.

این گردشگر حرفه ای روس می گوید اکنون کشورهای ترکیه، تایلند، آلمان، اسپانیا، آمریکا، ژاپن، چین، امارات متحده عربی، کرواسی و لهستان به عنوان برترین انتخاب های گردشگران روس بوده و سالانه سفرهای متعددی به این مناطق صورت می گیرد. اما از سوی دیگر موضوع گردشگران ایرانی در روسیه کاملا متفاوت است؛ آژانس های گسترده ای از دیدنی های روسیه می گویند و با تبلیغات رنگارنگ خود همواره به جذب گردشگران اقدام می کنند، هرچند تعداد جاذبه های مورد استقبال گردشگران ایرانی با توجه به هزینه های سنگین برخی از آنها مثل سفر به قطب یا تورهای شکار و قطار مسافرتی مسکو ـ پکن زیاد گسترده نیست و به چند شهر مختلف منتهی می شود اما روند صادرات گردشگر از ایران به روسیه همچنان روبه رشد است.