بازخوانی گفته‌های استاد آیتی

[♥♥ONLY-DADDy♥♥]

استاد عبدالمحمد آیتی مترجم قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه هفته گذشته دار فانی را وداع گفت.

---

عبدالمحمد آیتی در طول 87 سال زندگی، خدمت‌های زیادی به زبان فارسی و عربی کرد و آثار زیادی از خود به جا گذاشت.این نویسنده، پژوهشگر و مترجم پیشکسوت ، سال 86 ، درباره‌ی خودش، وضعیت زبان فارسی، ترجمه‌ی قرآن، ادبیات معاصر و جهانی شدن ادبیات ایران سخن گفته بود.
آیتی از معدود مترجمانی بود که هم‌زمان با ترجمه‌ی «قرآن کریم»، «نهج‌البلاغه»، «صحیفه‌ی سجادیه» و متون کهن، بنا به علاقه‌اش، در زمینه‌ی ادبیات معاصر شامل شعر و داستان هم کار کرده و به مطالعه‌ی این بخش از ادبیات نیز علاقه‌مند بود.
او درباره‌ی این موضوع می‌گفت: من با ادبیات معاصر آشنایی دارم. درباره‌ی نیما یوشیج در دو کتاب «منظومه‌ی مانلی» و «در تمام طول شب» کار کرده‌ام. به نظر من، این دو زمینه هیچ منافاتی با هم ندارند و آن‌ها که این‌گونه فکر می‌کنند، در اشتباه‌اند. اگر کسی بر ادبیات معاصر مسلط باشد، می‌تواند کار کند؛ به این شرط که کتاب‌های معاصر را از نویسندگان، شاعران و رمان‌نویسان خوانده باشد و آن‌ها را بشناسد.
 
شعر خوب کم شده است
آیتی همچنین می‌گفت: من از سال 40 به بعد به نوشتن نقد درباره‌ی شعر معاصر در مجله‌ی «راهنمای کتاب»، تا زمانی که تعطیل شد، پرداختم. شعر و رمان امروز را هم می‌خوانم. از آثار نویسندگان، مثلا «کلیدر» و «جای خالی سلوچ» محمود دولت‌آبادی را خوانده‌ام. آثار احمد محمود را هم از «همسایه‌ها» تا «مدار صفردرجه» خوانده‌ام. البته از معاصرترها کم‌تر مطالعه کرده‌ام. آثار هوشنگ گلشیری را خیلی می‌خوانم و معتقدم او از بهترین نویسندگان ماست. از گروه شاعران هم شعر شاعرانی را که هم‌سن و سال خودم هستند، بیش‌تر می‌خوانم. از سنت‌گراها مثلا شهریار و از نوگراها هم نیما را خیلی می‌خوانم. این خیلی جدید‌ها هم که دیگر شعرشان خیلی خواندن ندارد و شعر خوب کم شده است.
 
ترجمه‌ی قرآن و قریحه‌ی خلق عبارت‌های زیبا
عبدالمحمد آیتی همچنین درباره‌ی ارزیابی‌اش از ترجمه‌هایی که از قرآن کریم در این سال‌ها صورت گرفته، گفته بود: بعضی‌ها بازی می‌کنند. عده‌ای آیه‌ی شریفه‌ی «والشمس والضحی»‌ را می‌گویند سوگند به حور و تابشش. در صورتی‌که کلمه‌ی درست، خورشید باید باشد. نوعی سره‌نگاری می‌کنند و از این‌جور کارها. برخی‌ها پرانتز باز می‌کنند و مرتب تکلیف روشن می‌کنند. اولین ترجمه‌ی قرآن به‌صورت امروزی اثر زنده‌یاد الهی ‌قمشه‌ای است، که استاد خودم بود.
این مترجم پیشکسوت در ادامه عنوان کرده بود: من در ترجمه‌ی قرآن غالبا به تفسیر تبیان شیخ طوسی و ابوالفتوح رازی مراجعه می‌کردم. ترجمه‌ی قرآن مثل نویسندگی و شعر گفتن است، که قریحه‌ی خلق عبارات زیبا می‌خواهد.
 
درباره‌ی زبان فارسی هیچ دغدغه‌ای ندارم
عضو پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی سپس درباره‌ی بحث‌هایی که درباره‌ی تهدید یا از بین رفتن زبان فارسی مطرح می‌شود، اظهار کرده بود: وقتی چیزی ساخته می‌شود، مثل کامپیوتر، تلویزیون و یا اینترنت، مقدار زیادی لغت همراه خود می‌آورد. مثلا راهش بیانداز را می‌گویند پلی (PLAY) کن! اما من درباره‌ی زبان فارسی هیچ دغدغه‌ای ندارم؛ چون آن‌قدر محکم و غلیظ است، که با این چیزها خللی در وجودش پیدا نمی‌شود. الآن ما این شعر را هنوز هم می‌خوانیم که «بوی جوی مولیان آید همی». این شعر بیش از هزار سال است که سروده شده؛ ولی وقتی می‌خوانیدش، انگار مال امروز است، یا مثلا داستان «گردآفرید» از «شاهنامه»؛ جدا از لغات مشکل این اثر. ما این‌ها را متوجه می‌شویم؛ حال آن‌که در اروپا زبان کسانی مثل شکسپیر یا امثال او را دیگر امروز نمی فهمند؛ ولی ما شعر فردوسی، نظامی و یا داستان «سمک عیار» را می‌فهمیم و برای‌مان قابل درک‌اند.
او در عین حال متذکر شده بود: فرهنگستان زبان و ادب فارسی دارد کوشش می‌کند برای برخی از این لغت‌ها در حد امکان معادل فارسی بگذارد؛ مثلا برای اسپری «افشانه» و برای مانور «رزمایش» را جایگزین کرد، که لغت‌های خوب و شکیلی هستند. ولی از سویی هجوم لغات بیگانه به‌قدری زیاد است، که فرهنگستان زورش نمی‌رسد!

من در ترجمه‌ی قرآن غالبا به تفسیر تبیان شیخ طوسی و ابوالفتوح رازی مراجعه می‌کردم. ترجمه‌ی قرآن مثل نویسندگی و شعر گفتن است، که قریحه‌ی خلق عبارات زیبا می‌خواهد

پیام های تسلیت به مناسبت درگذشت استاد
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
انالله و انا الیه راجعون
از شمار دو چشم یک تن کم وز شمار خِرَد هزاران بیش
خبر درگذشت استاد «عبدالمحمد آیتی» پژوهشگر، نویسنده و مترجم معاصر در حوزه فلسفه، تاریخ و ادب فارسی و عربی و نیز مترجم قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و از اعضای پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی موجب تأثر و تألم اینجانب و قاطبه اهالی فرهنگ و اصحاب قلم شد. ایشان با تحقیق و تألیف ده‌ها کتاب و خدمات ارزشمند بسیار دیگر - که هر یک مایه افتخار فرهنگ ایران اسلامی است، - عمری را سپری کرد؛ و سرمشق همه‌ی پژوهشگران جوان، و شیفتگان به تحقیق و تألیف و ترجمه هم عصر خود بود.درگذشت این پژوهشگر بزرگ، ضایعه‌ای است که تنها با همدلی و همراهی شاگردان و علاقمندان او در تداوم راه این محقق ارزشمند، می‌توان امید به جبران آن ضایعه‌ی اسفناک داشت.اینجانب این مصیبت بزرگ را به همه‌ی دوستان، استادان، اصحاب فرهنگ و دانش و بینش، خانواده معظم و بازماندگان آن مرحوم، تسلیت گفته و از خداوند تعالی برای آن مرحوم مغفور علو درجات و برای فرزندان و خاندان گرامیش صبر جمیل آرزومندم.
علی لاریجانی ،رییس مجلس شورای اسلامی :
بسمه تعالی
درگذشت دانشمند بزرگوار مرحوم استاد عبدالمحمد آیتی مترجم توانمند و ادیب فرزانه که در شمار مفاخر فکری و فرهنگی عصر ما بود، موجب تاثر و تاسف گردید.از جمله آثار گرانقدر این عالم پارسا، ترجمه زیبا، شیوا و دقیق قرآن کریم، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه است.همچنین استاد آیتی از جمله مورخان و ادیبان برجسته کشور بود و آثاری که ایشان ترجمه کرد بخشی از آثار فخیم و ارزشمند زبان و ادبیات عربی است که نقشی اساسی در هدایت محققان و دانشجویان در حوزه ادبیات و تاریخ داشته است.اینجانب درگذشت این عالم فرزانه را به خاندان گرامی ایشان، شاگردان و ارادتمندان وی و به جامعه فرهنگی و ادبی کشور تسلیت می‌گویم.

وقتی چیزی ساخته می‌شود، مثل کامپیوتر، تلویزیون و یا اینترنت، مقدار زیادی لغت همراه خود می‌آورد. مثلا راهش بیانداز را می‌گویند پلی (PLAY) کن! اما من درباره‌ی زبان فارسی هیچ دغدغه‌ای ندارم؛ چون آن‌قدر محکم و غلیظ است، که با این چیزها خللی در وجودش پیدا نمی‌شود

سیدمحمد حسینی،وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی :

درگذشت دانشمند بزرگوار مرحوم استاد عبدالمحمد آیتی را به خاندان گرامی، بازماندگان، شاگردان و ارادتمندان ایشان و به جامعه فرهنگی و ادبی کشور تسلیت می‌گویم. ایشان مترجمی فرزانه، ادیبی ژرف‌نگر و انسانی والا و با کرامت و در شمار مفاخر فکری و فرهنگی این زمان بودند و آثار قلمی با ارزش و ماندگاری را از خود به جا گذاشتند.ازجمله برگ‌های زرین در کارنامه علمی و فرهنگی آن عالم پارسا ترجمه فارسی قرآن کریم، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه است که بی‌گمان تو شه‌ای معنوی در سفر بی‌بازگشت او خواهد بود. امید است خداوند، پاداش مجاهدات علمی و فکری این اندیشمند گرانقدر را امروز که بیش از گذشته به آن نیازمند است، با کرم و فضل به وی برگرداند و او را مشمول رحمت واسعه خویش قرار دهد.
روابط عمومی صداوسیما :
انالله و انا الیه راجعون
خبر درگذشت استاد عبدالحمید آیتی عضو فرهنگستان ربان و ادب فارسی موجب تاسف و تاثر شد.روابط عمومی صداوسیما درگذشت این پژوهشگر، نویسنده، مترجم توانا و از چهره‌های ماندگار کشور که عمر شریف خود را صرف آموختن و آموزگاری کرد را به جامعه علمی، ادبی و هنری تسلیت گفته و از خداوند متعال علو درجات را برای ایشان و صبر و اجر برای بازماندگان مسالت دارد.
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
استاد عبدالمحمد آیتی، محقق، پژوهشگر، مۆلف و مترجم قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه که ترجمه‌های وی به ویژه ترجمه او از نهج البلاغه امام علی علیه‌السلام در زمره شیواترین و گویاترین ترجمه‌های این کتاب گران‌سنگ است دعوت حق را لبیک و به جوار موالی خویش شتافت.وی عضو پیوسته فرهنگستان ادب فارسی بود و به غیر از قرآن و صحیفه و نهج البلاغه، آثار بزرگ دیگری را نیز در حوزه‌های فلسفه و تاریخ اسلامی در کمال دقت به زبان فارسی ترجمه کرد، انتخاب وی به عنوان چهره ماندگار در سال 1381 خود بیانگر تلاش و جایگاه علمی آن استاد شهیر و مترجم برجسته است.او عالمی زاهد و متخلق به اخلاق قرآنی و الگویی برای جامعه ادبی و فرهنگی کشور بود.دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضمن گرامیداشت یاد وخاطره این استاد فرهیخته که عمر پربرکت خود را در خدمت به قرآن کریم و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام مصروف کرد و هم اکنون ثمره حیات طیبه خود را مشاهده می‌کند، برلزوم استمرار روند تربیت این شخصیت‌ها تاکید می‌کند.