06-03-2014، 14:38
دندان و لثه زير ذرهبين
مجموعه دندان و لثه در آغاز دستگاه گوارش قرار دارد و نقشي بسيار كليدي در هضم غذا را به عهده گرفته است. هر يك از دندانها در اين مجموعه با شكل و محل استقرار خاص خود وظيفه خاصي را در جويدن غذا به عهده دارند و لثه نيز به عنوان بستر آنها، در تثبيت و تسهيل عملكرد دندانها به آنها كمك ميكند.
بهطور كلي انسان بالغ 32 عدد دندان در دهان خود دارد كه اين دندانها به چهار دسته دندانهاي پيش، دندانهاي نيش، دندانهاي آسياب كوچك و نيز دندانهاي آسياب تقسيم ميشوند و هريك از اين دستهها كاركرد خاصي دارند. در كنار اين انواع دندان، دندانهاي عقل نيز قرار دارند كه حضورشان كمي معمايي است.
ساختمان دندان و لثه
با وجود اين تنوع، همه دندانها ساختمان كلي واحدي دارند و از اجزاي مشتركي تشكيل شدهاند كه در زير به آنها خواهيم پرداخت.
تاج دندان: بخش بالايي دندان كه در ميان ساير بخشها تنها بخشي است كه در ديدرس قرار دارد.
لثه: بافتي ماهيچهاي است كه قسمتهاي تحتاني دندان را در خود جاي داده و از آنها مراقبت به عمل ميآورد. قسمت فوقاني لثه كه به راحتي در فضاي دهان ديده ميشود و به تاج دندان نيز متصل است، خط لثه نام دارد. اين خط عموما و در صورت سلامت بايد برآمده و محكم
باشد.
ريشه دندان: اين بخش از دندان كه فرمي باريك و نوكتيز دارد، در فك جا خوش كرده و به كمك استخوان فك درون دهان مستقر شده است.
عصب دندان: اين جزء دندان مانند هر عصب حسي ديگر گرما، سرما، فشار، درد و احساسهايي از اين دست را از دندان به مغز منتقل ميكند.
دندانها چه ميكنند؟
همانگونه كه پيشتر گفتيم، هر دسته از دندانها عملكرد خاصي دارند كه مجموعه اين عملكردها در كنار هم عمل جويدن و نخستين مرحله هضم غذا در ناحيه دهان را تكميل ميكند.
دندانهاي پيش(دندانهاي جلو): اين دندانها كه در ناحيه جلوي لثه قرار دارند، در اصل يك ابزار برش محسوب ميشوند و مانند يك چاقوي تيز يا يك قيچي تكههاي درشت غذا را ميبرند و به تكههاي كوچكتر تبديل ميكنند.
دندانهاي نيش: اين دندانها كه در دو سوي دندانهاي پيش قرار دارند، مانند يك سرنيزه نوكي برجسته و تيز دارند و وظيفه پاره پاره كردن و سوراخ كردن الياف و بافت مواد غذايي را به عهده گرفتهاند.
دندانهاي آسياب كوچك: اين دندانها درست بعد از دندانهاي نيش قرار دارند و دو برجستگي تيز در بالاي تاجشان قرار گرفته است كه به كمك آنها غذا را بيش ازپيش تكهتكه و خرد ميكنند.
دندانهاي آسياب: اين دندانها ساختمان و شكل بسيار مستحكم و باصلابتي دارند و در واقع قويترين دندانها بهشمار ميروند. دامنه كاربرد اين نوع دندان از ساير انواع ديگر بيشتر است زيرا در انتهاي مسير فعاليت مجموعه دندانها، مواد غذايي را كاملا خرد و آسياب و آماده بلع ميكنند.
معماي دندان عقل: دندان عقل كه به «دندان آسياب سوم» نيز موسوم است در زماني بسيار ديرتر از ساير دندانها در اواخر سنين نوجواني و اوايل جواني، يعني بين سنين 17 و 21 سال، سبز ميشوند و رشد ميكنند. بهدليل همين دوره سني است كه به دندان عقل معروفند. علم پزشكي تاكنون كاركرد خاصي را براي اين دندانها كشف نكرده است. به علاوه اين دندانها هنگام رشد مشكلاتي را پديد ميآورند كه در بسياري موارد فرد را ناگزير از كشيدن آنها ميكند.
مجموعه دندان و لثه در آغاز دستگاه گوارش قرار دارد و نقشي بسيار كليدي در هضم غذا را به عهده گرفته است. هر يك از دندانها در اين مجموعه با شكل و محل استقرار خاص خود وظيفه خاصي را در جويدن غذا به عهده دارند و لثه نيز به عنوان بستر آنها، در تثبيت و تسهيل عملكرد دندانها به آنها كمك ميكند.
بهطور كلي انسان بالغ 32 عدد دندان در دهان خود دارد كه اين دندانها به چهار دسته دندانهاي پيش، دندانهاي نيش، دندانهاي آسياب كوچك و نيز دندانهاي آسياب تقسيم ميشوند و هريك از اين دستهها كاركرد خاصي دارند. در كنار اين انواع دندان، دندانهاي عقل نيز قرار دارند كه حضورشان كمي معمايي است.
ساختمان دندان و لثه
با وجود اين تنوع، همه دندانها ساختمان كلي واحدي دارند و از اجزاي مشتركي تشكيل شدهاند كه در زير به آنها خواهيم پرداخت.
تاج دندان: بخش بالايي دندان كه در ميان ساير بخشها تنها بخشي است كه در ديدرس قرار دارد.
لثه: بافتي ماهيچهاي است كه قسمتهاي تحتاني دندان را در خود جاي داده و از آنها مراقبت به عمل ميآورد. قسمت فوقاني لثه كه به راحتي در فضاي دهان ديده ميشود و به تاج دندان نيز متصل است، خط لثه نام دارد. اين خط عموما و در صورت سلامت بايد برآمده و محكم
باشد.
ريشه دندان: اين بخش از دندان كه فرمي باريك و نوكتيز دارد، در فك جا خوش كرده و به كمك استخوان فك درون دهان مستقر شده است.
عصب دندان: اين جزء دندان مانند هر عصب حسي ديگر گرما، سرما، فشار، درد و احساسهايي از اين دست را از دندان به مغز منتقل ميكند.
دندانها چه ميكنند؟
همانگونه كه پيشتر گفتيم، هر دسته از دندانها عملكرد خاصي دارند كه مجموعه اين عملكردها در كنار هم عمل جويدن و نخستين مرحله هضم غذا در ناحيه دهان را تكميل ميكند.
دندانهاي پيش(دندانهاي جلو): اين دندانها كه در ناحيه جلوي لثه قرار دارند، در اصل يك ابزار برش محسوب ميشوند و مانند يك چاقوي تيز يا يك قيچي تكههاي درشت غذا را ميبرند و به تكههاي كوچكتر تبديل ميكنند.
دندانهاي نيش: اين دندانها كه در دو سوي دندانهاي پيش قرار دارند، مانند يك سرنيزه نوكي برجسته و تيز دارند و وظيفه پاره پاره كردن و سوراخ كردن الياف و بافت مواد غذايي را به عهده گرفتهاند.
دندانهاي آسياب كوچك: اين دندانها درست بعد از دندانهاي نيش قرار دارند و دو برجستگي تيز در بالاي تاجشان قرار گرفته است كه به كمك آنها غذا را بيش ازپيش تكهتكه و خرد ميكنند.
دندانهاي آسياب: اين دندانها ساختمان و شكل بسيار مستحكم و باصلابتي دارند و در واقع قويترين دندانها بهشمار ميروند. دامنه كاربرد اين نوع دندان از ساير انواع ديگر بيشتر است زيرا در انتهاي مسير فعاليت مجموعه دندانها، مواد غذايي را كاملا خرد و آسياب و آماده بلع ميكنند.
معماي دندان عقل: دندان عقل كه به «دندان آسياب سوم» نيز موسوم است در زماني بسيار ديرتر از ساير دندانها در اواخر سنين نوجواني و اوايل جواني، يعني بين سنين 17 و 21 سال، سبز ميشوند و رشد ميكنند. بهدليل همين دوره سني است كه به دندان عقل معروفند. علم پزشكي تاكنون كاركرد خاصي را براي اين دندانها كشف نكرده است. به علاوه اين دندانها هنگام رشد مشكلاتي را پديد ميآورند كه در بسياري موارد فرد را ناگزير از كشيدن آنها ميكند.