30-01-2013، 18:28
ميليونها سال قبل، مدتهاپيش از آن كه بشري روي زمين باشد، دايناسورها وجود داشتند. دايناسورها، يكي ازانواع خزندگان ماقبل تاريخ هستند كه در دوران مزوزوييك، عصر خزندگان، ميزيستند
دايناسورها جزء خزندگان بوده و اكثر آنها، از طريق تخم گذاري توليد مثل مي كرده اند. هيچيك از دايناسورها پرواز نمي كرده اند و هيچكدام از آنها در آب زندگي نمي كرده اند. بزرگترين دايناسورها، بيش از 100فوت(30متر) طول و بيش از50 فوت(15 متر) ارتفاع داشته اند(مانند آرژنتينوزاروس، سيزموزاروس، الترازاروس، براكيوزاروس و سوپرزاروس). كوچكترين دايناسور، كومپوزوگناتوس (Compsognathus )، به اندازه يك جوجه بوده است. اندازه اكثر دايناسورها، .بين اين دو حد بوده است.
ساروپودهاي(sauropodomorpha) گياه خوار، بزرگترين موجوداتي هستند كه تاكنون روي زمين مي زيسته اند اما نهنگهاي آبي، از همه انواع دايناسورها، سنگينتر هستند! تصور اينكه دايناسورها چه صدايي داشته اند، رفتار و حركات آنها چگونه بوده است، چگونه جفتگيري مي كرده اند، چه رنگي بوده ان، و يا حتي تعيين اينكه فسيل آنها نر است يا ماده، بسيار مشكل مي باشد.
هيچ كس نمي داند كه دايناسورها چه رنگي بوده اند يا نقش و نگار بدن آنها چگونه بوده است.
در زمانهاي مختلف، انواع مختلفي ازدايناسورها زندگي مي كرده اند:
بعضي از آنها روي دو پا راه مي رفته اند(اين دايناسورها، دوپا بودند)، بعضي روي چهار پا راه مي رفتند(اين دايناسورها، چهارپا بودند). بعضي از آنها هم مي توانستند روي دو پا راه بروند و هم روي چهار پا.
در زنجيره تكامل مخلوقات، پرندگان از تروپودها (درومائوزاريدها) به وجود آمده اند، سينوزاروپتريكس نخستين دايناسور پرنده مانند است.
بعضي از دايناسورها بسيار سريع حركت مي كردند(مانند ولوسيراپاتور_Velociraptor)، بعضي از آنها بسيار كند و سنگين حركت مي كردند(مانند آنكيلوساروس_Ankylosaurus).
بعضي از دايناسورها، زره داشتند، بعضي شاخدار بودند بعضي هم يال، ميخ يا زوائد ديگري داشتند. پوست بعضي از دايناسورها، بسيار ضخيم و ناهموار بود در حاليكه بعضي ديگر از دايناسورها، پرهاي اوليه اي داشتند.اكثر دايناسورها، گياهخوار بودند(كه گياهخوار ناميده مي شوند). مثلا تريسراتوپس، دايناسوري گياهخوار بود.بعضي از دايناسورها، گوشتخوار بودند(كه گوشتخوار ناميده مي شوند).مثلا تي ركس(T_rex) ، دايناسوري گوشتخوار بود.دايناسورها، در طي دوران مزوزوييك، حدود 165 ميليون سال بر زمين حكمفرمايي كردند، اما 65 ميليون سال قبل، به طور مرموزي منقرض شدند. ديرينه شناسان، با مطالعه بقاياي فسيلي آنها، درباره دنياي ماقبل تاريخ به يافته هاي حيرت انگيزي رسيده اند.هنگامي كه دايناسورها مي زيستند، قاره هاي زمين همه دركنارهم به صورت يك ابرقاره بزرگ بودند كه پانگه آ ، ناميده مي شود. به علاوه هواي زمين هم بسيار گرمتر از حال حاضر بود. دايناسورها، حدود 65ميليون سال قبل، در انتهاي دوره كرتاسه، كه فعاليتهاي آتشفشاني و زمين ساختي متعدديرخ داد، منقرض شدند. در مورد انقراض دايناسورها، نظريات مختلفي وجود دارد. اكثردانشمندان اين نظريه را قبول دارند كه برخورد يك شهابسنگ آسماني، باعث تغييرات شديدآب و هوايي شده است و دايناسورها نتوانسته اند خود را با شرايط جديد وفق دهند. دايناسورها، 65 ميليون سال قبل، به علت تغييرات شديد زيست محيطي، كه ناشي از برخورد يك شهابسنگ به زمين بود، منقرض شدند.
احتمالا پرندگانامروزي، باقيمانده دايناسورها هستند. تمام چيزي كه از دايناسورها باقي ماندهفسيلهاي آنهاست و احتمالا پرندگان. فسيلهاي دايناسورها، در همه جاي دنيا وجوددارند، حتي ممكن است يكي از فسيلهاي آنها در نزديكي جايي باشد كه شما زندگي ميكنيد! بعضي از دايناسورها، بسيار شبيه پرندگان امروزي بودند و ممكن است دايناسورها اجداد پرندگان امروزي باشند.
اگرچه فسيلهايدايناسورها،حداقل از سال 1818 كشف و مورد بررسي قرار گرفته اند، اما نامدايناسور (دينوس به معني وحشتناك و ساروس به معني سوسمار است)، در سال 1842، توسطكالبدشناس انگليسي سر ريچارد اوون، به اين موجودات داده شد. در آن زمان تنها سهنوع دايناسور مگالوزاروس، ايگوانودون و هيلائوزاروس شناسايي شده بود كه دايناسورهايبسيار بزرگي بودند.
قديميترين دايناسور شناسايي شده،اوراپتور است كه دايناسوري گوشتخوار بوده و 228 ميليون سال قبل مي زيسته است. تا كنون، حدود 500 جنس و تعدادخيلي بيشتري گونه از دايناسور شناسايي شده است. تقريبا چند ماه يكبار(گاهي اوقاتچند هفته يك بار) فسيل جديدي از زير خاك بيرون مي آيد.
خصوصيات دايناسورها
خزندگان کوچک اوليه بدن و دم دراز و 4 اندام کوتاه و 5انگشت داشتند. به جز شکل عمومي ويژگيهاي کلي ديگر عبارتند از:
» افزايش اندازه به نسبتهاي بسيار بزرگ در برونتوزورها.
» بوجود آمدن جوشن و سلاح دفاعي از جمله صفات پوستي و شاخها و يا خارهاي سر دربعضيدينوزرها.
» ساختمان سبک به منظور دويدن تند با 4 يا 2 پا در ساير دينوزرها.
» سازش با پرواز بوسيله افزودن شدن درازاي اندام پيشين و دم و تکامل پردههايپرشي پوست درپتروداکتيلها.
» سازش شديد پوست با زندگي آبي به کمک پاهاي بالشتک مانند و بدن دوکي شکل درايکتيوزرها.
دليل از بين رفتن دايناسورها
درباره اينکه خزندگان قديم از ديدزمينشناسيچگونه ناگهان ناپديد شدند گفتههاي فراواني وجود دارد. بر طبق يک نظريهابتداييترين پستانداران تخمهاي خزندگان بزرگ را خوردهاند و به موجب نظريه ديگر کهپذيرفتنيتر است. تغييرات آب و هوا مانند کم شدن دما و رطوبت متغير در خزندگان ومسکنشان تاثير مخالف گذارده است. در نتيجه از بين رفتن خزندگان در اواخر دورهمزوزوئيک براي پستانداران موقعيت مناسبي بوجود آمده در آن موقع اندازه پستاندارانکوچک بوده و در دوره سوم شروع به تکامل شگفت آوري نمودهاند.
دايناسورهاي گياهخوار herbivores Dinosaur))
دایناسورهاي گياه خوار از جمله بزرگترين حيواناتيبودند که تا کنون بر روي زمين زندگي کرده اند و براي حفاظت از خود در مقابل حيواناتشکاري به جثه بزرگ خود و بدن مسلح خود متکي بودند. آنها بيشتر اوقات روز را بهچريدن بر رويگياهانميگذراندند. براکيوزاروس عظيمالجثه 25 متر طول و 76 تن وزن داشت . گردن بلندش اورادر رسيدن به رستنيهايي که براي ديگر دايناسورها بالا بودند ياري ميکرد.
دايناسورهاي گوشتخوار( carnivores Dinosaur )
اين دايناسورها بر روي دو پاي عقبي خود حرکتميکردند. برخي نظير تري نازا روس بدني سنگين و پاهاي قدرتمندي داشتند. آنها ازچنگالها و دندانهاي تيز براي کشتن دايناسورهاي گياه خوار استفاده ميکردند. بعضيدايناسورها نظير دينوني چوس کوچکتر ، سبکتر و سريعتر بودند. آنها دايناسورهاي گياهخوار ،پستانداران وحشرات را ميخوردند. اين شکارچيان چابک براي غلبه بر شکارخود به صورت گروهي شکار ميکردند . دينوني چوس داراي پنجهها و چنگالهاي بهم پيچيدهاي بود که طي شکار براي دريدنطعمه به سمت جلو به حرکت در ميآمد.