تغییر جنسیت

[لرد سفید]

تغییر جنسیت در ایران مجاز است [۱][۲] از میانهٔ دهه ۱۳۶۰ فتوای سید روح‌الله خمینی که عمل جراحی تغییر جنسیت برای مریم خاتون ملک‌آرا را مجاز دانست


در قانون

در قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 در فصل اول، ماده 4 بند 18 تاکید شده است که برای درخواست تغییر جنسیت فرد باید به دادگاه خانواده مراجعه کند[۱۲]

می‌توان گفت به طور کلی در قراردادهایی که نوع جنسیت اثر حقوقی ندارد، تغییر جنسیت نیز فاقد اثر حقوقی خواهد بود و در قراردادهایی که نوع جنسیت نقش اساسی دارد (مانند ازدواج) قرارداد از تاریخ تغییر جنسیت باطل می‌شود و بر حقوق مکتسب پیش از آن اثری نخواهد داشت.[۱۳][۲]

برخی مراکز خصوصی از بیماران متقاضی تغییر جنسیت حمایت مالی می‌کنند.[۹] گفته می‌شود کمیته امام به برخی افراد برای انجام عمل وام بدون بهره می‌دهد. همچنین سند شناسایی (شناسنامه و گواهینامه رانندگی) با جنسیت جدید برای افراد صادر می‌شود.[۱۱]

دربارهٔ سند شناسایی (شناسنامه)، هیئت عالی دیوان عمومی ایران در حکمی اعلام کرده است «درخواست تغییر نام صاحب سند سجلی از حیث جنسیت (ذکور به اناث یا بالعکس) از مسایلی است که واجد آثار حقوقی می‌باشد و ... رسیدگی به آن در صلاحیت محاکم دادگستری است.»[۱۴]

تراجنسی های مرد پس از تغییر مدارک شناسایی خود می توانند طبق ماده 33 بنده 8 آیین نامه سازمان نظام وطیفه درخواست معافیت دائم از خدمت سربازی را داشته باشند. در این ماده تراجنسی به عنوان یک انحراف جنسی و در کنار کژخویی های روانی قرار گرفته است.[۱۵]

در ماده ۹۳۹ قانون مدنی ایران، اگر در شخص خنثی (هرمافرودیت) علائم جنسیتی بر علائم جنسیت دیگر غالب باشد، شخص تابع احکام جنسیتی است که علائم آن در او غالب است.[۱۴]



در فقه
عالمان دینی سه گونه نظر داده‌اند: مشروعیت مطلق، مشروعیت مشروط و ممنوعیت مطلق.[۱]

برخی حقوق‌دانان و فقیهان اصطلاح «خنثای روانی» را برای افراد تراجنسی، که علایم جنس بدنی آنها با گرایش‌های روحی آنها مطابق نیست، به کار می‌برند. و برخی به جای «تغییر جنسیت»، «اصلاح جنسیت» یا «تعیین جنسیت» را پیشنهاد می‌دهند.[۱۳][۲][۱۴][۱۶] فقه شیعهدر کنار پذیرفتن تغییر جنسیت، ملاک‌هایی را هم درباره هویت تازه فرد و وظایف شرعی او تعیین کرده است. بر این اساس، ملاک وظایف شرعی هر فرد، جنسیت تازه اوست و بر همین اساس نیز ارث به او تعلق می‌گیرد، برای مثال پسری که دختر شده است، به اندازه یک دختر از ارث سهم می‌برد. همچنین درباره حدود محرمیت نیز جنسیت تازه ملاک عمل است.[۱۷]

بسیاری از فقیهان اهل سنت، قرضاوی‌ها، کلیساهایمسیحی و برخی فقهای شیعه با عمل تغییر جنسیت مخالفند و آن را تغییر در خلقت خدا می‌دانند اما از نظر فقهای شیعه، دلیل شرعی از قرآن کریم یا روایات اسلامی، مبنی بر حرام بودن تغییر جنسیت وجود ندارد و از آن جایی که این عمل باعث می‌شود ترنس‌ها از بیماری‌های سخت روحی و جسمی و فشارهای اجتماعی خلاص شوند، تغییر جنسیت، تغییر در خلقت خدا محسوب نمی‌شود. محالفان تغییر جنسیت، این عمل را تغییر در خلقت خدا می‌دانند که براساس آیه ۱۱۹ سوره نساء حرام است، اما موافقان تغییرجنسیت بر اساس تحقیقات فقهی درباره شأن نزول این آیه و آیات قبل و بعد از آن، استدلال می‌کنند که محتوای این آیه اشاره به رسم دوران جاهلیت داشته که گوش شتری را که بار پنجم زایمان کرده، می‌بریدند و وقف بت می‌کردند. از سوی دیگر همه فقیهان این عمل را در صورت اضطرار جایز می‌دانند حتی اگر آن را فی‌نفسه حرام بدانند.[۱۷] همچنین به عقیدهٔ موافقان تغییر جنسیت، همهٔ کارهای روزمره نوعی تغییر در خلقت خداوند است (مانند سوزاندن هیزم) ولی بی‌معنی است که آنها را حرام دانست. از سوی دیگر، با تغییر جنسیت، نفس انسان تغییر نمی‌کند و در نهایت تنها صفت وی تغییر می‌کند. همچنین موافقان تغییر جنسیت به «اصل حلیت» (هر کاری حلال است مگر آنکه دلیل صریحی بر حرام بودن آن در قرآن و روایات باشد) و «قاعده تسلیط» (اختیار انسان بر مال و بدن خود) برهان می‌کنند.[۱]

سید روح‌الله خمینی در تحریرالوسیله می‌گوید «ظاهر آن است که تغییر جنس مرد به زن به سبب عمل و برعکس آن، حرام‌نیست» از این رساله، مشروعیت مطلق تغییر جنسیت در نظر آیت‌الله خمینی برمی‌آید.[۱][۱۷][۱۸] فتوای آیت‌الله خمینی دربارهٔ آزادی تغییر جنسیت در اسلام از سوی سید علی خامنه‌ای، رهبر کنونی ایران هم تائید شده است.[۱۷][۸][۱۹]


اقای سیستانی
 آیا تغییر جنسیت در صورت ضرورت و صلاحدید پزشکان و روانپزشکان معتبر اشکال شرعی دارد؟ و در صورت تحقق، آیا مردی که به زن تغییر جنسیت می دهد احکام یک زن کامل را دارا می باشد؟ (برای مثال، آیا با مردان نامحرم و با زنان محرم می شود؟) 


پاسخ :

بسمه
تعالى




[rtl]اگرمقصود از تغيير جنسيت اين باشد كه با عمل جراحى آلت تناسلى مرد را قطع كنند و به جاى آن براى او مجراى بول و آلت تناسلى مصنوعى بسازند و با تزريق هورمون علامات زنانگى از قبيل ريختن موهاى صورت و برآمدگى سينه در او ايجاد كنند ,يا در مورد زنى كه تغيير جنسيت مى دهد مقصود اين باشد كه براى او آلت تناسلى مردانه مصنوعى قرار دهند و با تزريق هورمون علامات مردى از قبيل كوچک شدن سينه و روييدن موى صورت ايجاد كنند , اين امر موجب تغيير واقعى جنسيت نيست و احكام شرعى او تغيير نمى كند و از جهتى چون مستلزم كشف عورت و لمس آن است جايز نيست.[/rtl]







[rtl]واما اگر مقصود تغيير دستگاه تناسلى داخلى وخارجى باشد كه معيار اختلاف زن ومرد است , پس اين امر فى حد ذاته با قطع نظر از لوازمى كه ممكن است حرام باشد اشكال ندارد , ولى تا به حال اين امر محقق نشده است و آن چه تا به حال صورت پذيرفته همان تغيير ظاهرى است كه تاثيرى در تغيير احكام ندارد.[/rtl]






البته ممكن است در مورد كسانى كه دچار ناهنجارى در دستگاه تناسلى شده اند با عمل جراحى آلت تناسلى مردانه را كه مخفى شده است در مردى كه ظاهرى زنانه دارد ولى دستگاه تناسلى داخلى را ندارد نمايان سازند يا به عكس آلت تناسلى ظاهرى مردانه را از زنى كه دستگاه تناسلى زنانه داخلى دارد قطع كنند. 
واين كار فى حد ذاته اشكالى ندارد و ارتباطى با تغيير جنسيت ندارد و البته اگر مستلزم نگاه يا لمس حرام باشد در صورتى جايز است كه ضرورت داشته باشد يا ترک آن مستلزم حرج ومشقت شديد باشد.





اقای مکارم
با سلام در صورت محرض بودن اختلال در هویت جنسی فرد از سوی پزشکان و همچنین خود فرد و دستور پزشکان و کمیسیون پزشکی قانونی برای تغییر جنسیت تا زمان عمل تغییر جنسیت مدتی جهت امورات اداری و بعضا پزشکی زمان میبرد حال در این صورت حکم اعمال شرعی این فرد براساس کدام جنسیت است جنسیت حاضر یا جنسیتی که بعد از عمل بدان خواهد رسید . با تشکر




پاسخ آیت الله مکارم شیرازی :

:: با اهداء سلام و تحيت؛

پاسخ : تا زمانی که زیر نظر پزشک متخصص جنسیت تغییر پیدا نکرده باشد،لازم است مقید به احکام جنسیت فعلی خود باشد.