با خیام مهربان‌تر باشیم

[eɴιɢмαтιc]

بیش از 40 سال از نصب مجسمه خیام در بوستان لاله تهران می‌گذرد. این مجسمه به‌دلیل قدمت و شرایط خاصی که دارد بارها آسیب دیده و هنوز شرایط لازم برای انتقال آن به موزه‌ی مجسمه فراهم نشده است.


دیروز روز بزرگداشت حکیم عمر خیام، شاعر، منجم و ریاضیدان ایرانی بود. مجسمه‌ی این رباعی‌سرای مشهور ایرانی، بیش از 40 سال است که در پارک لاله (یکی از قدیمی‌ترین بوستان‌های تهران) نصب و به یکی از خاطرات تصویری مردم پایتخت تبدیل شده است.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

این اثر هنری یکی از معروف‌ترین آثار زنده‌یاد ابوالحسن صدیقی - استاد مجسمه‌سازی ایران - است. مجسمه‌ی خیام در سال 1351 به سفارش انجمن آثار ملی با سنگ مرمر کارارا در ایتالیا ساخته و بعدها برای نصب در پارک لاله به تهران منتقل شد.

مجسمه خیام به‌دلیل نوع ساخت و جانمایی‌اش، از مجسمه‌های در دسترس شهری به‌شمار می‌رود و چند بار آسیب دیده و مرمت شده است. چند سال پیش نیز به‌دلیل افزایش آسیب‌دیدگی‌های این مجسمه و ترک‌های آن، تصمیم گرفتند آن را از پارک لاله خارج و در محل دیگری نصب کنند؛ اما رایزنی‌ها در این زمینه به نتیجه نرسید و مجسمه در اقامتگاه 40 ساله‌ی خود باقی ماند.

ارزش این اثر هنری به‌خاطر سازنده‌ی آن و قدمتی که دارد بسیار قابل توجه است. سال‌هاست که مردم تهران با گذر از بوستان لاله این مجسمه را می‌بینند و با آن خاطره دارند.

سازمان زیباسازی شهر تهران براساس یک طرح تصمیم گرفت اصل این مجسمه را به یک موزه منتقل و از آن نگهداری کند. براساس این طرح قرار بود بدل این مجسمه که ساخته و آماده است، به جای مجسمه اصلی نصب شود، اما با تعویق در گشایش موزه‌ی مجسمه، این تصمیم نیز هنوز عملی نشده است.

سیدمجتبی موسوی - مشاور هنری سازمان زیباسازی شهرداری تهران - درباره مجسمه خیام و وضعیت آن در بوستان لاله تهران اظهار کرد: این مجسمه حدود 40 سال است که در بوستان لاله نصب شده و یکی از ارزشمندترین آثار استاد ابوالحسن صدیقی به‌شمار می‌رود. مجسمه خیام مثل بیشتر آثار این استاد مجسمه‌ساز از جنس سنگ کارارا است. این مجسمه چندبار به‌دلیل گذر زمان و تأثیرات جوی دچار فرسایش شد و به مرمت نیاز داشت. چند سال پیش، مرمت این اثر در دو مرحله توسط سازمان زیباسازی و با حضور فریدون صدیقی (فرزند ابوالحسن صدیقی) انجام شد. متأسفانه بینی این مجسمه نیز در دو بازه‌ی زمانی با فاصله‌ی کم، دچار آسیب شد که بار دیگر مورد مرمت قرار گرفت.

او ادامه داد: برنامه بلندمدتی که سازمان زیباسازی شهرداری برای نگهداری از مجسمه‌های ارزشمند شهری در نظر داشت، گشایش موزه‌ی مجسمه در تهران بود تا مجسمه‌های ارزشمند تهران که یکی از آن‌ها همین مجسمه خیام است، به این موزه منتقل شوند و از آسیب‌های مختلف در امان بمانند. بعد از این‌که زمین مناسب برای موزه‌ی مجسمه پیدا نشد، سازمان زیباسازی عمارت عین‌الدوله را به‌عنوان مرکز اولیه موزه‌ی مجسمه در نظر گرفت.

مشاور هنری سازمان زیباسازی با بیان این‌که بدل مجسمه خیام برای نصب به جای مجسمه‌ی اصلی ساخته و آماده شده است، بیان کرد: از همان زمان که طرح تأسیس موزه‌ی مجسمه مطرح شد، بدل مجسمه خیام با استفاده از قالب‌گیری و از جنس کامپوزیت در سال 1386 ساخته شد تا پس از انتقال مجسمه‌ی اصلی به موزه به‌جای آن قرار گیرد، چون این مجسمه به یکی از خاطرات تصویری شهروندان تهران تبدیل شده است و باید بدل آن به جایش نصب شود.

موسوی در بخش دیگری از سخنانش درباره‌ی فرهنگ نگهداری از مجسمه‌های ارزشمند در ایران و کشورهای دیگر، گفت: در بسیاری از کشورها، مجسمه‌های شهری مانند مجسمه خیام در دسترس هستند و احتمال آسیب رسیدن به آن‌ها زیاد است. در یکی از پارک‌های شهر رم ایتالیا، مجسمه‌ای از فردوسی به‌صورت نشسته نصب شده که از آثار استاد صدیقی است و مثل همین مجسمه خیام، یک اثر در دسترس به‌شمار می‌رود. متأسفانه در همه جای دنیا موضوع وندالیسم و آسیب‌رسانی به اموال عمومی و آثار هنری شهری وجود دارد، اما واقعیت این است که مجسمه خیام در پارک لاله بیشتر از این‌که از عوامل انسانی آسیب دیده باشد از فرسایش جوی آسیب دیده است.

او اضافه کرد: خوشبختانه تا به حال عوامل انسانی‌ آسیب چندانی به این مجسمه نرسانده و این جای خوشحالی و نشان‌دهنده فرهنگ عمومی است.