مصاحبه‌ی امیر دیوا با گراموزیک

[eNorto]

امیر حسین دلبند (امیر دیوا) خواننده، نوازنده و آهنگساز موفقی است که کمتر در فضای مجاز موسیقی ایران فعالیت داشته و در عوض به واسطه‌ی خوانندگى در فضاى زیرزمینى و همکاری چند ساله‌اش با امیر تتلو، گروه زدبازى و گروه تیک‌تاک به شهرت رسیده است. در ادامه‌ی مجموعه گفتگوهای خود با موزیسین‌های شناخته شده، این بار به سراغ او رفته ایم تا درباره‌ی فضای موسیقی کشور به ویژه موسیقی زیرزمینی صحبت کنیم.

چگونه وارد موسیقی شدید و فعالیت خود را از چه زمانی شروع کردید؟
از ۱۲ سالگی زیر نظر استاد ساسان شب افروز نوازندگى ساز گیتار فلامنکو رو شروع کردم سال ۸۳  وارد کنسرواتوارىِ تهران شدم زیر نظر استاد بابک ریاحى پور و استاد کسرى سبکتکین دوره نوازندگى گیتار باس  رو پشت سر گذاشتم و در ادامه موسیقى الکترونیک رو از استاد محمد پژوتن یاد گرفتم حدودا سال ۸۷  بود که فارغ‌التحصیل شدم. بعد به سراغ آماده‌سازی استودیوی شخصی خودم رفتم و فعالیت حرفه‌ای در بازار موسیقی را شروع کردم.
اصلا موسیقی زیرزمینی ما چطور به وجود آمده و آشنایی شما با آن به چه صورت بوده؟
موسیقی زیرزمینی ما قدمت زیادی داره و پدیده‌ی تازه ای نیست. فقط از زمانی که اینترنت تو ایران در اختیار مردم قرار گرفت، این موسیقی بیشتر دیده و شنیده شد.  قبل از اینکه رپ شناخته شود، راکر ها در فضای زیرزمین کار می‌کردند که آن زمان چون اینترنت نبود،صداشون به گوش مردم نمیرسیدو کارها فقط به واسطه‌ی انتشار کاست‌های رسمی وزارت ارشاد شنیده می‌شد. با این حساب تاریخ دقیقی رو نمیشه برای شکل‌گیری موسیقی زیرزمینی در نظر بگیریم
سواد و دانش موزیسین‌های زیرزمینی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
  کمتر هستن کسایى که تحصیلات آکادمیک دارن و اغلب به صورت تجربی شروع کردن  به ساز زدن، نوشتن و خواندن.

شما سواد و تحصیلات آکادمیک را برای فعالیت موسیقی ضروری می‌دانید؟
ببینید علم در اصل حاصل تجربه‌ی پیشینیان ماس که راه رو برای ما راحت تر میکنه و به پیشرفتمون سرعت میده  ولی با استعداد خدادادی و تمرین تجربى هم  می‌شه به خیلی چیزها رسید و حکم قطعی درباره‌ی لزوم دانش آکادمیک وجود نداره  مثلا کسی مانند زنده یاد بابک بیات رو مثال میزنم که فقط دیپلم داشتن ولى جزو اسطوره‌هاى موسیقی ما بودن و خیلی‌هاهم بودن که با مدارک دانشگاهی بالا به جایگاهى نرسیده اند. اصولا در هر رشته‌ علم میانبری است برای رسیدن به هدف.
نظرتان در مورد موسیقی مجاز و کیفیت کارها چیست؟
در مارکت مجاز، هم موسیقی خوب داریم و هم موسیقی ضعیف ولى نکته قابل توجه اینه که سطح نوازنده هاى مجاز خیلى بالا تر از خواننده هاى مجازِ و بعضاً من پیش خودم میگم حیف این نوازنده ها که باید پشت سر یه خواننده غیر حرفه اى ساز بزنن.
برای کار در فضای رسمی و مجاز اقدامی کرده اید؟
حدود یک ساله که برای دریافت مجوز یه آلبوم موسیقی بی‌کلام اقدام کردم.ثبت کتاب خانه ملى و  مجوز دفتر موسیقی رو گرفته ام و فعلا در انتظار رفع ممنوعیت فعالیتم از جانب حراست محترم وزارت ارشاد هستم
در بازار مجاز با موزیسین‌ها همکاری داشته اید؟
بله با نوازنده هاى مجاز در خیلى از تنظیم هایى که انجام دادم همکارى داشتم مثل کیکاووس مختارى نوازنده خوش ذوق پیانو، بابک صفر نژاد نوازنده بى رقیب هارمونیکا(سازدهنى) آرین کشیشى نوازنده خوب گیتار باس و،،،
وضع درآمد زیرزمینی‌ها چطور است؟
خب اگر خواننده‌ها معروف باشند، می‌توانند با لیبل‌ها کار کنند و اسپانسر بگیرند. مانند آونگ و رادیوجوان. یک روش سنتی و قدیمی تر هم در موسیقی زیرزمینی وجود دارد که افراد معروف پول می‌گیرند تا با تازه‌واردها کار کنند. نوازنده‌ها برای کاری که در استودیو می‌زنند، پول می‌گیرند. کسانی هم که مثل من کار تنظیم، میکس و مسترینگ را انجام می‌دهند، به ازای کارشان دستمزد می‌گیرند. خودم در کنار این فعالیت‌ها، برای تدریس هم به صورت جداگانه وقت می‌گذارم. ولی در کل وضع زیرزمینی‌ها تعریف چندانی ندارد، چون نمی‌توانند هنرشان را به صورت رسمی ارائه دهند و پولی هم که می‌گیرند خیلی کمتر از مجازها است.
اوضاع امکانات و تجهیزات حرفه‌ای موسیقی و دسترسی به آنها چگونه است؟
ببینید، تجهیزات در ایران هست ولی قیمت‌ها خیلی بالاتر از قیمت‌های واقعی است. البته نبود قانون کپی رایت در این زمینه برای ما به امتیاز تبدیل شده و تقریبا اکثر پلاگین‌ها و نرم‌افزارهایی که استفاده می‌کنیم، مجانی در می‌آید. در حالی که خارج از کشور یک پلاگین را باید حدود ۶۰۰ دلار بخری و کپی کردن آن هم پیگرد قانونی دارد. ما قانون کپی رایت نداریم و یک ترابایت پلاگین را تقریباً مجانی به دست می‌آوریم و از این نظر نسبت به موزیسین‌های خیلی از کشورهای دیگر جلوتر ایم. در عوض برای سخت‌افزارها باید چند برابر پول بدهیم.
از همکارى خود با تیک تاک بگویید؟
گروه تیک‌تاک یک بار برای ضبط کاری به استودیوی من آمدند و از کار و استعدادشان واقعا لذت بردم و بهشان گفتم که از این به بعد می‌توانند برای ضبط و میکس و مسترینگ روى من حساب کنند. بعد از این صحبت حدود ۲۵ قطعه را با هم کار کردیم. به تدریج کار من بیشتر به سمت کارهای مجاز رفت و فضای کاریمان با هم تفاوت پیدا کرد ولی هنوز از دوستانم هستند و با هم در ارتباط ایم.
دوستی و همکاری با امیرحسین مقصودلو یا تتلوی معروف چطور شکل گرفت؟
امیر دوست خیلی قدیمی‌ام است و امیر را هم مثل بیشتر بچه‌ها در استودیو می‌دیدم. تا زمانی که امیر از خارج به ایران برگشت و قصد داشت که کلا در این جا بماند و کار کند. استودیوی من هم آن زمان آماده شده بود و بیشتر وقتمان را در استودیو به کار می‌گذرانیم. شب تا صبح در استودیو کار می‌کردیم و صبح همان‌جا خوابمان می‌برد. رفاقتمان هم به مرور زمان صمیمی‌تر شد و رسیدیم به جایی که هم خانه شدیم و الان با هم کار می‌کنیم.
از رپ فارسی بگویید و این که چه کارهایی را بیشتر گوش می‌دهید؟
رپر خوب زیاد داریم و کار سختی است که بخواهم فقط یک نفر را نام ببرم. ولی به نظرم سینا ساعی کارش واقعا خیلی خوب است. در نسل اول رپرها هم با سروش هیچکس، رضا پیشرو و بچه‌های زدبازی بیشتر ارتباط برقرار می‌کنم.در رابطه با تتلو هم میتونم بگم که جدا از کل رپ فارس سبک منحصر به فرد خودش رو داره و من با بقیه مقایسش نمیکنم
از کارهای گذشته و آلبوم شخصی بگویید.
-یک ویدیو در سال ۸۹ داشتم به اسم «اتاق خالی» که شعر، آهنگ، تنظیم، میکس و مسترینگ همگی از خودم بود و ویدیو را  هم برادرم حسام ساخت. در آن کار با خانم سارا نایینی هم خوانی کرده بودم که واقعا یکی از اعجوبه‌ها هستند.  با بابک صفرنژاد در این سال‌ها همکاری زیادی داشته ام که همیشه باعث افتخارم بوده.  حدود هفت سال پیش یک پلی بک اجرا کردم که که فکر می‌کنم تنها پلی بکی بود در ایران برگزار شد و  حدود ۱۰ خواننده‌ی غیر‌مجاز در آن حضور داشتند، آن هم  با مجوز رسمی وزارت ارشاد و اماکن که یک کار خیریه بود برای بهزیستی و  واقعا  اتفاق جالبی به شمار می‌آمد.  از کسانی که در آن برنامه حضور داشتند، می‌توانم به علی عبدالمالکی، ناصر زینعلی و مسعود سعیدی اشاره کنم. آلبومم هم ۱۰ قطعه دارد و عنوانش هست «حرکت اول». شامل آهنگ‌هایی است که مردم قبلا شنیده اند و با آن خاطره دارند با این تفاوت که کل آلبوم بی‌کلام است و ۹۰ درصد کارها هم آکوستیک اند و به ندرت از سمپل و وی‌اس‌تی استفاده شده. آلبوم آماده است و در انتظار اخذ مجوز از حراست محترم وزارت ارشاد میباشد
نظرتان در مورد گفتاواز چیست؟
گفتآواز هنوز معلوم نیست که قرار است چه باشد و به چه سمتی برود، ولی فکر نمی‌کنم جایگاهی پیدا کند. چون نوشته ى رپ ساختارش به طور کلی با ترانه فرق دارد و برای وزارت ارشاد و جامعه ی ما همان سبک سنتی ترانه مرسوم است؛ یعنی قافیه و ردیف. اما که در رپ ما چیزی به اسم قافیه و ردیف نداریم و شاید خیلی ها فکر کنند که رپ هم دارای قافیه است ولی اگر متن‌ها را به یک فرد با سواد در رشته‌ی ادبیات نشان دهید، متوجه می‌شود که شعرهای رپ قافیه ندارند، بلکه هم‌آوا هستند و این تفاوت عمده‌ی تکست رپ با ترانه است. اگر قرار باشد که نوشته رپ  هم مثل ترانه پاپ شود دیگر رپی وجود نخواهد داشت.
در مورد اقدامات اخیر وزارت ارشاد و برخورد با موزیسین‌های زیرزمینی چه نظری دارید؟ چرا خیلی از خواننده‌های پاپ می‌توانند برای کار خود مجوز بگیرند در حالی که خیلی از زیرزمینی‌ها با همان سطح کیفیت و بعضا حتی بالاتر چنین فرصتی را پیدا نمی‌کنند؟
در دوره‌ی آقای ارجمند بسیار باز برخورد شد. کلا چه در زمینه‌ی آلبوم هاى موسیقی و چه کنسرت‌هایی که در سبک‌های مختلف به اجرا در آمد و چه در مورد اهمیت دادن به ژانرهای مختلف. تمام این‌ها واقعا اتفاقات خوبی بود ولی ایشان هم دلایل خودشان را برای استعفا داشتند. آقای ارجمند را از سال‌ها پیش می‌شناسم. ایشان در دانشگاه ما تدریس میکردند و واقعا انسان فرهیخته‌ای هستند ولی به هر دلیل نشد که در این سمت باقی بمانند. قبلا با زیرزمینی‌ها واقعا برخورد بدی صورت می‌گرفت ولی خدا را شکر در حال حاضر اصلا این طور نیست و برخوردها خیلی بهتر شده. الان این موضوع جا افتاده که ما هم ایرانی هستیم و داریم برای موسیقی کشورمون تلاش می‌کنیم و صرفا چون مجوز نداریم، آدم‌های بدی نیستیم. در مورد مجوز گرفتن دیگران نمی‌شود حرفی زد، ولی امیدوارم که زیرزمینی‌ها هم بتوانند مجوز بگیرند و کارهای خود را ارائه دهند.

سلیقه‌ی موسیقی مردم در این سال‌ها پیشرفتی داشته؟
خیلی بهتر شده ولی هنوز خیلی جا دارد تا به استاندارد دنیا برسد. ولی واقعا مردم فهمیده اند موسیقی فقط آن چیزی که تا حالا شنیدهاند نیست و خیلی فراتر از این حرفا است، موسیقی پایان ندارد و هر روز در حال پیشرفت و نوآوری است. خیلی‌ها به سمت تحصیلات آکادمیک رفته اند به ویژه نسل جدید که از این طریق شناخت بهتری نسبت به موسیقی پیدا کرده و استعدادهای زیادی هم در میان خود دارند. بعضی وقت‌ها که کارهای هنرجویان خودم از این نسل را می‌بینیم، واقعا شگفت‌زده و امیدوار می‌شوم.
در موسیقی ایرانی و غیرایرانی  چه کسانی بر روی شما بیشتر از بقیه تاثیر گذاشته اند؟
فرهاد مهراد و اسفندیار منفردزاده در میان خواننده ها و موزیسین‌های ایرانی دو اسطوره‌ای تکرار نشدنی هستند و من بیشترین تاثیر رو ازشون گوفتم، کوروش یغمایی بزرگ هم برایم همیشه اسطوره بودن  در خارج از ایران هم باید به گروه پینک فلوید و گانزن  روزز اشاره کنم.  بیشتر سلیقه‌ی موسیقی من بر‌می‌گردد به سلیقه‌ی پدرم.  چون از زمانی که یادم می‌آید،  پدرم راک  و موسیقی‌های خیلی خوبی گوش می‌کردن و  من هم بیشتر همین موسیقی‌ها به گوشم خورده. در حال حاضر هم کارهاى گروه میوز را خیلی دنبال می‌کنم. بیشتر در آی‌تونز به رادیوها گوش می‌دهم و خیلی از قطعاتی را که شنیدم حتی اسمشان را هم نمی‌دانم. در بین گروه‌های ایرانی هم کامنت واقعا زحمت می‌کشد و بقیه را هم اگر در ماهواره ببینم یا دوستان معرفی کنند، دنبال می‌کنم.
کسانی که برای ادامه‌ی کار موسیقی ایران را ترک می‌کنند، به نظرتان موفق می‌شوند؟
خیلی‌ها یا برمی‌گردند یا آنجا می‌مانند و درجا می‌زنند. به نظرم تنها کسی که رفت و کار کرد ولی افت نکرد، حسین تهی بود.سروش هیچکس که در ایران جایگاه فوق‌العاده‌ای داشت، ولی کارهایی که این سال‌ها خارج از ایران انجام داده هیچ‌کدام به قدرت و کیفیت آثار قدیمی‌اش نیستند و خیلی هم کم کار می‌کند. یا خود تتلو که رفت ولی پشیمان شد و برگشت. معمولا کسانی که از ایران می‌روند، عاقبت خوشى ندارند بعضاً مجبورند مزدور بشوند و بابت چیزی که می‌خواهند بگویند پول بگیرند. یعنی باید قید کشورت را بزنی و خودت را بفروشی که پولی از این بابت گیرت بیاید. ولی افراد باهوش‌تری هم هستند که از حضور در خارج از کشور به‌عنوان فرصتی برای سفر و تفریح استفاده می‌کنند.
تهیه و تنظیم گزارش: پاشا ولایی
منبع: اختصاصی گراموزیک