چشمه (سرآب)‌های استان همدان

[spent †]

کلمه سرآب از دو بخش «سر» و «آب» تشکیل شده است که به معنای سرچشمه آب می‌باشد. آب حاصل از بارش پس از نفوذ در زمین به صورت چشمه در سطح زمین جاری می‌شود که معمولاً بسیار پرآب می‌باشند.
* سرآب گاماسیاب نهاوند: سرآب گاماسیاب بزرگ‌ترین چشمه ایران است و در 20 کیلومتری جنوب شهرستان نهاوند به سمت نورآباد (در استان لرستان) و در مجاورت روستای تاریخی وراینه قرار دارد. این چشمه از دره‌های شمالی رشته کوه گرین (کوه چهل نابالغان) سرچشمه می‌گیرد و یک رودخانه بزرگ به نام گاماسیاب را تشکیل می‌دهد که به هنگام عبور قسمت عمده روستاها و باغ‌های غربی را مشروب ساخته و راهی شهرستان صحنه در استان کرمانشاه می‌شود. در مسیر این رود با احداث نیروگاه برق-آبی و حوضچه‌های پرورش ماهی، در تولید برق و پرورش ماهی بهره‌برداری نموده‌اند. آب این چشمه دارای کیفیت عالی می‌باشد و میزان دِبی (آبدهی) آن 5 مترمکعب در ثانیه با دمای متوسط 5 درجه سانتی‌گراد است. منبع آب این چشمه از یخچال طبیعی است.



کمی بالاتر از چشمه دهانه غاری دیده می‌شود که پیمایش آن نیازمند در اختیار داشتن تجهیزات غارنوردی است. در سمت چپ دهانه این غار دو لوح بزرگ و کوچک در ارتفاع 3 متری دیده می‌شود که در سال 1309 هجری قمری به فرمان ناصر‌الدین شاه نوشته شده است.





* سرآب فارسیان نهاوند: سرآب فارسیان در 32 کیلومتری جنوب غربی نهاوند واقع شده است. این چشمه با آبدهی 1/5 مترمکعب در ثانیه، هر ساله تعداد زیادی از گردشگران داخلی را به سوی خود جذب می‌کند.
* سرآب کنگاور کهنه نهاوند: سرآب کنگاور کهنه در 45 کیلومتری غرب نهاوند و در نزدیکی روستای کنگاور کهنه قرار گرفته است. دبی متوسط این سرآب حدود 0/5 مترمکعب در ثانیه برآورد شده است. در ابتدای سرآب یک درخت تنومند و کهنسال چنار که عمر آن به بیش از 400 سال می‌رسد، خودنمایی می‌کند. در اطراف این چشمه درختانی همچون چنار و بید نیز خودنمایی می‌کنند.
* سرآب گیان نهاوند: سرآب گیان در 22 کیلومتری جنوب غربی نهاوند در دامنه کوه‌های گرین (از رشته کوه‌های زاگرس) جریان دارد و یکی از تفریحگاه‌های غرب کشور به شمار می‌رود. آبدهی سالانه این سرآب در حدود 2500 لیتر در ثانیه است که پس از مصارف آشامیدنی اهالی و استفاده‌های کشاورزی روستاهای اطراف، مازاد آب به رودخانه گاماسیاب می‌ریزد. در مسیر این سرآب، جنگلی طبیعی وجود دارد که وسعت آن بیش از 100 هکتار است و شامل درختان قطور و کهنسال بلوط، چنار، زالزالک، گرو، بید، زبان گنجشک، گوجه وحشی، داغداغان، آلوچه، مو، انجیر، ون، گلابی، بادامک وحشی می‌باشد.
در قسمت غرب این سرآب، زمین‌های روستاهای ظفرآباد و میهن‌آباد واقع شده‌اند. تپه باستانی گیان نیز در 2 کیلومتری این سرآب قرار دارد.