کویرحلوان

[spent †]

کویر حلوان در موقعیت جغرافیایی N3355 شمالی تا N3337 شمالی و E5605 شرقی تا E5615 شرقی در استان خراسان جنوبی قرار دارد. این ریگزار از شمال به کویر مرکزی ایران و ارتفاعات پیر حاجات طبس، از جنوب به محور ارتباطی شهرستان خور به طبس، از شرق به کوه های و ارتفاعات عاشقان و از غرب به دریاچه نمک خور و کویر مرکزی ایران محدود می شود.

حلوان نام روستایی در حاشیه شرقی این کویر است. روستای حلوان یکی از زیباترین مناطق گردشگری طبس است که از دیرباز از چند جنبه معروف بوده است. وجود نخلستان و تولید خرمای بسیار مرغوب از آن به طوری که که واریته خرمای آن معروف است.

در سال‌های اخیر علاوه بر نژاد محلی از نوع خرمای مضافتی و دیگر نژاد ها هم در حلوان کشت شده است. بافت قدیمی بسیار بزرگ و زیبای حلوان با آن که رو به تخریب است، لیکن با قدم زدن در کوچه های قدیمی می توان شکوه و عظمت معماری کویری را مشاهده نمود.

قلعه حلوان که روستای قدیمی را بصورت کامل در خود جای داده، یکی از بزرگترین و باشکوه ترین قلاع کل منطقه طبس است. حلوان در ایام قدیم ۱۳ برج نگهبانی داشته است که هماکنون ۵ برج آن سالم است.

همچنین حلوان مسیر مهم کاروان گذری بوده است. کاروان ها در مسیر بین حلوان در شرق و عروسان و عباس آباد و خور در غرب کویر راه می پیموده اند.


پهنه این کویر پوشیده از ریگزار است و در نواحی شرقی و شمالی در حاشیه ریگزار باتلاقهای نمکی و رسی کویر مرکزی و دریاچه نمک خور قرار دارند. شکل ریگزار شبیه مثلثی است که راس آن در جهت شرق قرار دارد.

فاصله شمال به جنوب ریگزار در بیشترین حالت 40 کیلومتر و فاصله شرق به غرب آن در نواحی مرکزی در حدود 14 کیلومتر و در نواحی شمالی 5 کیلومتر است. ریگزار گستره ای شمالی جنوبی دارد و رد مناطق جنوب شرقی آن با ارتفاعات عاشقان پیوند میخورد که این تلاقی کوه و ماسه مناظر بسیار زیبایی را پدید آورده است.

در محیط شرقی این مثلث ماسه ای، تپه ها بیشترین ارتفاع را دارند و ارتفاع آنها از کف دشت در حدود 80 متر است که با حرکت به سمت غرب با کاهش ارتفاع همراه هستند. در جنوب شرقی محل تلاقی کوه و ریگ دره ها و گذرگاه های زیبایی پدید آمده است که شاید در نوع خود در کشور کم نظیر باشد.

همچنین بدلیل وجود معادن فراوان در این ارتفاعات جاده های خاکی مناسبی وجود دارند که دسترسی و بازدید از این منطقه را آسان کرده اند.

پوشش گیاهی
پوشش گیاهی منطقه بسیار غنی شامل گیاهان نواحی استپی و ماسه ای همچون قیچ، درمنه، تاغ، دم گاوی، بادام کوهی، اسکنبیل که به سمت شرق از تعداد آنها کاسته می شود و در نواحی غربی حاشیه کویر مرکزی گیاهان نمک پسند شامل شور بیابانی، گز و اشنان قابل مشاهده هستند. در سال های اخیر چندین همایش کویرنوردی در حاشیه شرقی این منطقه برگزار شده است.

حیات وحش
بدلیل وجود پوشش گیاهی غنی منطقه و وجود منابع آب پوشش جانوری نیز پیرو آن غنی است. پوشش جانوری منطقه عبارتند از: انواع مار و عقرب، شاهین، هوبره، کبک، چکاوک بیابانی و کاکلی، مگس گیر، زنبور خور، سارگپه بیابانی، عقاب طلایی، کرکس، گرگ، شغال، روباه شنی، گربه شنی، سمور سنگی، جرد، پا مسواکی، موش صحرایی، انواع آگاما و جکو

دسترسی
نزدیکی به شهر طبس، جاده دسترسی مناسب، مناظر بدیع و زیبا در این منطقه عوامل هستند برای تبدیل ریگ حلوان به قطب گردشگری کویر که در صورت توجه می توان علاوه بر اشتغال زایی از مهاجرت بی رویه ساکنین روستاهایی چون حلوان و خیرآباد به شهر های بزرگ جلوگیری کرد.

دسترسی به این منطقه از چند مسیر میسر است. جاده ارتباطی خور به طبس بعد از پایان چاله کویر و دریاچه نمک خور از جنوب این منطقه عبور میکند. همچنین از طریق همین محور قبل از سه راهی جعفرآباد چند آلونک سنگی قرار دارد که در صورت ورود به جاده خاکی آن، وارد شیار بین کوه و ریگ میگردد.

همچنین بعد از 3 راهی جعفرآباد به سمت طبس، جاده فرعی به سمت روستای حلوان و سپی جاده فرعی دیگری به سمت روستای خیرآباد به این ریگزار منتهی میگردد.