10-01-2012، 23:13
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
دکتر علی شریعتی در دوم آذر ماه سال هزار و سیصد و دوازده در روستای کاهک از توابع سبزوار به دنیا آمد . پدرش محمد تقی شریعتی از محققان و نویسندگان دینی معاصر و مادرش زهرا امینی است .
دوران دبستان را در مزینان گذراند و برای ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان وارد دبیرستان فردوسی مشهد شد و در سال 1329 وارد دانشسرای مقدماتی مشهد شد. در سال 1331 دانشسرای مقدماتی را به پایان رساند و اقدام به تاسیس انجمن اسلامی دانش آموزان نمود.
در سال 1332 به عضویت نهضت مقاومت ملی در آمد و در سال 1333 موفق به اخذ دیپلم کامل ادبی شد و در همان سال اولین کتاب خود را که ترجمه ای از یک کتاب بود به چاپ رساند.
دکتر علی شریعتی در سال 1334 وارد دانشکده ادبیات مشهد شد و در همان سال اقدام به انتشار یکی از انقلابی ترین کتابهای خود یعنی ابوذر غفاری نمود .
در سال 1336 به همراه عده ای از اعضای نهضت مقاومت ملی در مشهد دستگیر شد و در سال 1337 از دانشکده ادبیات با رتبه اول فارق التحصیل شد و با یکی از همکلاسیان خود به نام پوران شریعت رضوی ازدواج کرد .
دکتر علی شریعتی در سال 1338 با بورسیه دولتی برای ادامه تحصیلات عازم فرانسه شد و در آنجا هم دست از مبارزه بر نداشت و به سازمان آزادیبخش الجزایر پیوست و به همین دلیل مدتی را در زندان فرانسه به سر برد و در همانجا بود که با افکار نوین افرادی چون سارتر و فانون و ... آشنا شد .
در سال 1341 بود که به همکاری با جبهه ملی و نهضت آزادی و نشریه ایران آزاد پرداخت و به همین دلیل پس از پایان تحصیلات و اخذ مدرک دکتری در رشته تاریخ و مراجعت به ایران در مرز دستگیر شد ولی پس از مدتی آزاد شد و به همکاری با اداره فرهنگ پرداخت و پس از آن به عنوان کارشناس بررسی کتب درسی منسوب شد .
اوج فعالیتهای دکتر در سال 1345 هنگامی که به عنوان استادیار رشته تاریخ دانشکده مشهد برگزیده شد ، شروع شد و در سال 47 بود که به سخنرانیهای آتشین خود در حسینیه ارشاد پرداخت و به همین علت در سال 52 به مدت 18 ماه در زندان انفرادی شهربانی بود. که پس از آن از سخنرانی منع و خانه نشین شد و مجبور به ترک ایران شد که متاسفانه این سفر دیگر بازگشتی نداشت .
دکتر علی شریعتی در سحرگاه 29 خرداد 1356 در سوت همپتون انگلیس جان به جان آفرین تسلیم می کند و دوستان و آشنایان با افکارش را در غمی بزرگ فرو می برد.
فهرست کل آثار
در این فهرست تقریبا اکثر نوشته ها و گفته های شریعتی لیست شده است.این فهرست بدون توجه به مجموعه آثار منتشره در سالهای اواخر دهه پنجاه تا امروز تهیه شده است.
در این فهرست تقریبا اکثر نوشته ها و گفته های شریعتی لیست شده است.این فهرست بدون توجه به مجموعه آثار منتشره در سالهای اواخر دهه پنجاه تا امروز تهیه شده است. تقسیم بندی این فهرست بیشتر بر اساس مکان یا شکل ارائه اثر صورت گرفته است. این لیست البته کامل نیست اما حداقل نود درصد آثار را دربرگرفته است.
لیست کتابهائیکه بوسیله مؤسسه حسینیه ارشاد چاپ و منتشر شده است.
1- درس تاریخ ادیان (از درس 1 تا درس 14
2- درس اسلامشناسی (1 و 2)
3- درس اسلامشناسی (3 و 4)
4- درس اسلامشناسی (5 و 6)
5- درس اسلامشناسی (7)
6- درس اسلامشناسی (8 و 9)
7- درس اسلامشناسی (10)
8- درس اسلامشناسی (11)
9- از کجا آغاز کنیم؟
10- فاطمه، فاطمه است
11- چه باید کرد؟
12- شهادت
13- آری، اینچنین بود برادر
14- تشیع علوی و تشیع صفوی (چاپ اول)
15- تشیع علوی و تشیع صفوی (چاپ دوم)
16- روش شناخت اسلام
17- امت و امامت
18- یکبار دیگر ابوذر (مقدمه نمایشنامه ابوذر)
19- نقش انقلابی یاد و یادآوران
20- حسین وارث آدم
21- مسئولیت شیعه بودن
22- فلسفه نیایش
23- انتظار مذهب اعتراض
24- یک، جلوش تا بینهایت صفرها
25- پدر، مادر، ما متهمیم
26- علی، مکتب، وحدت و عدالت.
27- کنگره بزرگداشت اقبال
28- میزگرد پاسخ بسئولات و انتقادات (2 جلد)
29- فرهنگ و ایدئولوژی
30- حج
31- تشیع سرخ (مقدمهای بر نمایش سربداران)
32- سیمای محمد
33- قاسطین، مارقین، ناکثین
34- فرهنگ و ایدئولوژی
* * *
لیست سخنرانیها و درسهای دکتر علی شریعتی که بصورت نوار موجود است
«محل سخنرانی و درس در تالار حسینیه ارشاد»:
1- تاریخ ادیان (از درس 1 الی 14)
2- اسلامشناسی (از درس 15 الی آخر)
3- نگاهی به تاریخ فردا 20/7/48
4- نسل نو مسلمان 3/8/47
5- روش شناخت اسلام 9/8/47
6- علی(ع) حقیقتی بر گونه اساطیر 15/12/47
7- علی(ع) حقیقتی بر گونه اساطیر 16/12/47
8- امت و امامت در جامعهشناسی 11/1/48
9- امت و امامت در جامعهشناسی 12/1/48
10- امت و امامت در جامعهشناسی 13/1/48
11- امت و امامت در جامعهشناسی 14/1/48
12- متمدن و متجدد 19/2/48
13- علی تنهاست 11/9/48
14- علی(ع) و حیات با روش پسازمرگ 12/9/48
15- علی(ع) و حیات با روش پسازمرگ 13/9/48
16- علی(ع) و حیات با روش پسازمرگ 14/9/48
17- علی انسان تمام 20/9/48
18- میعاد با ابراهیم 28/12/48
19- میعاد با ابراهیم 29/12/48
20- میعاد با ابراهیم 1/1/49
21- میعاد با ابراهیم 2/1/49
22- نیایش 13/1/49
23- تاریخ و ارزش آن در اسلام 15/5/49
24- مذهب علیه مذهب 22/5/49
25- مذهب علیه مذهب 23/5/49
26- روشنفکر و مسئولیت آن در جامعه 30/5/49
27- روشنفکر و مسئولیت آن در جامعه 31/5/49
28- فلسفه تاریخ در اسلام (در ادیان ابراهیمی) 1/6/49
29- اجرای برنامه در مسجد الجواد (تاریخ در اسلام) 14/12/49
30- فاطمه، فاطمه است 15/4/50
31- انتظار مذهب اعتراض 8/8/50
32- تشیع علوی و تشیع صفوی 9/8/50
33- مسئولیت شیعه بودن 15/8/50
34- 23 سال فداکاری در راه مکتب 16/8/50
35- چه نیازی به علی؟ 17/8/50
36- آری اینچنین بود ای برادر 18/8/50
37- علی بنیانگذار وحدت 19/8/50
38- پدر، مادر، ما متهمیم 20/8/50
39- از کجا آغاز کنیم 1/9/50
40- شهادت (تاسوعا) 6/12/50
41- حسین وارث آدم (عاشورا) 7/12/50
42- پس از شهادت (مسجد نارمک) 7/12/50
43- نقش انقلابی یاد و یادآوران در تاریخ تشیع 21/6/51
44- قرن ما در جستجوی علی(ع) 3/6/51
45- زیباترین روح پرستنده 22/6/51
46- قسمت اول سمینار (ایام فاطمیه) 22/4/51
47- قسمت دوم سمینار 23/4/51
48- قسمت سوم سمینار 24/4/51
49- قسمت چهارم سمینار
50- قسمت پنجم سمینار
51- هجرت و تمدن (2 قسمت)
52- تشیع سرخ (سخنی در مورد نمایشنامه سربداران)
53- مقدمهای بر نمایشنامه ابوذر
54- پاسخ به سئولات مربوط به درسها
55- شیعه یک حزب تمام (2 شب)
56- پیروان علی و رنجهایشان 4/8/51
57- سوره روم پیام امید به روشنفکر مسئول 5/8/51
58- قاسطین، مارقین، ناکثین 7/8/51
59- اسلام در آمریکا (به همراه دکتر پرتوماه)
60- دائرهالمعارف شیعه مقدمه بر کنفرانس آقای حسنالامین
61- علی اگر میگفت: آری
62- علی، یک روح در چند بعد (سه جلسه)
63- پیروزی در شکست
64- ماشین در اسارت ماشینیسم
65- استحمار
* * *
صورت کنفرانسهای دکتر شریعتی در دانشگاهها که بصورت نوار یا کتاب یا پلیکپی موجود است:
1- از کجا آغاز کنیم؟ (دانشگاه آریامهر)
2- ماشین در اسارت ماشینیسم (دانشکده پلیتکنیک)
3- جامعهشناسی شرک (دانشکده ادبیات تهران)
4- انقلاب در ارزشها (دانشکده ادبیات تهران)
5- ریشههای اقتصادی – طبقاتی رنسانس (مدرسه عالی بازرگانی)
6- متدلوژی علم (مدرسه عالی بازرگانی)
7- علم یا استولاستیک جدید (دانشکده پزشکی تهران)
8- انسان و تاریخ (دانشکده فنی تهران)
9- چهار زندان انسان (مدرسه عالی علوم تربیتی)
10- اگزیستانسیالیسم (دانشکده ملی)
11- علل انحطاط مذاهب (دانشگاه ملی)
12- استانداردهای ثابت در تعلیم و تربیت (دانشسرایعالی سپاه بهداشت)
13- استحمار (مدرسه عالی دختران – 2 سخنرانی)
14- انتظار مذهب اعتراض (گفتگوی با دانشجویان دانشکده نفت آبادان)
15- استخراج و تصفیه منابع فرهنگی (دانشکده نفت)
16- جهانبینی (دانشکده نفت آبادان)
17- مخروط فرهنگشناسی (دانشکده نفت آبادان)
18- فرهنگ و ایدئولوژی (دانشسرایعالی تهران)
19- ایمان در علم (دانشگاه مشهد – تالار رازی)
20- میعاد با ابراهیم (دانشگاه مشهد – تالار رازی)
21- هنر در انتظار موعود (دانشگاه مشهد – تالار رازی)
22- سخنرانی در انجمن کتاب دانشگاه مشهد تحت عنوان: کتاب
23- انسان دیروز و انسان امروز (دانشگاه مشهد – دانشکده علوم)
24- بازگشت به خویشتن (دانشگاه جندیشاپور – اهواز)
25- نیازهای انسان امروز (دانشگاه جندیشاپور – اهواز)
26- انسان بیخود (دانشکده ادبیات – دانشگاه تهران)
27- روح جدید علم (دانشگاه صنعتی آریامهر)
28- خدا در خانه یک کنیز (فلسفه حج) دانشگاه مشهد
29- اومانیسم در قصد خلقت آدم (انتروپولوژی فلسفی دانشکده نفت آبادان)
30- چهار زندان انسان (دانشکده نفت آبادان)
31- ایدئولوژی (دانشکده نفت آبادان)
32- رسالت روشنفکر برای ساختن جامعه (دانشکده نفت)
33- تأمل در خویش
* * *
صورت سخنرانیهای دکتر شریعتی در سفر مکه بهمراه کاروان حسینیه ارشاد و سایر مؤسسات:
1- پس از شهادت (مسجد جامع نارمک 7/12/50)
2- اجرای برنامه در مسجد الجواد (14/12/49) تاریخ در اسلام
3- تمدن و تجدد (دبیرستان مهستی مشهد – سرپرست و مسئول هاشم منتجمی)
4- مجموعه سخنرانیها در سفر مکه سال 48 به همراه کاروان ارشاد
5- مجموعه سخنرانیها در سفر مکه سال 49 به همراه کاروان ارشاد
6- مجموعه سخنرانیها در سفر مکه سال 50 به همراه کاروان ارشاد
7- بیعت و وصالت (دموکراسی و رهبری انقلابی) (کانون مهندسین تهران)
* * *
دروس علمی دکتر شریعتی در دانشگاه مشهد از سال 45 – 50
1- تاریخ اسلام (سال 7-1346 دانشکده ادبیات)
2- درسهای تاریخ ادیان (سه دور – دانشکده ادبیات)
3- درس تاریخ تمدن (چهار دوره شامل، جهانبینی و محیط نگاه زرد کنفرانس خام خاکپور – دیالک تیک)
4- تاریخ قرون جدید (سه سال تدریسشده در سه جلد)
5- قرون جدید (یک جلد بوسیله دانشجویان از نوار پیادهشده)
6- «جهان در آستانه بعثت» فصل اول ایران (درسهای دانشکده ادبیات در فصول مختلف
7- سیانتیسم (علمپرستی) و پیدایش طبقه روشنفکر «قرون جدید» از رنسانس تا 1964
8- رنسانس و تاریخ اروپا از پایان قرون وسطی تا 1660 (سال سوم رشته تاریخ 6-1345
9- درس «فلسفه و معارف اسلامی»
10- جامعهشناسی مکتب و آثار آلبرکامو بعنوان شاگرد لوکوس (دانشکده ادبیات)
11- انسان در تمدن جدید (درسهای تاریخ تمدن – ادبیات)
12- مکتبها و نظرهای گوناگون در باب تاریخ (پلیکپی سال 46 درس فلسفه تاریخ – دانشکده ادبیات)
13- دین و سرگذشتش (جلد دوم تاریخ ادیان – ادبیات)
14- پس از پیغمبر (پلیکپی – ادبیات – درس اسلامشناسی)
15- فلسفه تاریخ (دانشکده ادبیات – رشته تاریخ – دو دوره)
16- تاریخ کشورهای مجاور (روسیه – عراق – ترکیه – پاکستان و دانشکده ادبیات – یکسال)
توضیح: درس پاکستان کنفرانس آقای منشیزاده است که بوسیله دکتر تصحیح شده است و کامل و بنام منشیزاده چاپ شده.
17- تاریخ عقاید سیاسی و اقتصادی (سال 45/46 – دانشکده ادبیات سال چهارم)
18- تاریخ ایران پس از اسلام (دانشکده ادبیات یکسال)
19- تاریخ علم (دانشکده علوم)
20- پیروزی پس از شکست
* * *
اسامی کتابهاییکه بوسیله دکتر شریعتی نوشته و چاپ و منتشر شده است:
1- تاریخچه تکامل فلسفه (جزوه اول مکتب واسطه)
(ناشر کانون نشر حقایق اسلامی – مشهد 1324)
2- مکتب رابطه (مجموعه جزوات)
(ناشر کانون نشر حقایق اسلامی – مشهد 1334)
3- خراسان (سازمان جلب سیاحان – 1345)
4- اسلامشناسی (شرکت انتشار)
5- کویر (شرکت انتشار)
6- انسان و اسلام (مجموعه کنفرانسها در دانشکده نفت آبادان – ناشر شرکت انتشار)
7- بازگشت به خویشتن
8- توحید، فلسفه اخلاق
* * *
اسامی ترجمههای خطی یا چاپشده که بوسیله دکتر شریعتی ترجمه شده است:
1- نمونههای عالی اخلاقی در اسلام است نه در بحمدون (ترجمه از کاشفالغطاء – چاپ دوم تبریز 1334 چاپ اول کانون نشر حقایق اسلامی مشهد).
2- بیانالادیان (متن کامل همراه با باب پنجم تصحیح انتقادی)
3- در نقد ادب (نوشته دکتر مندور)
4- نیایش (دکتر الکسیس کارل)
5- ابوذر غفاری (عبدالحمید جودهالسحار)
6- سلمان پاک (پرفسور ماسینیون)
7- ادبیات چیست (ژانپل سارتر)
8- نفرینشدگان زمین (مغضومین زمین) (نوشته فرانتزفانون)
9- سال پنجم انقلاب الخزایری (فرانتزفانون)
10- منحنی زندگی حلاج (پروفسور ماسینیون)
* * *
اسامی نوشته خطی که بوسیله دکتر شریعتی نوشته شده است:
1- رنج بودن! (قصه خلقت انسان)
(بوسیله ناشری بنام زهدائی در مشهد چاپ شده)
2- کامپیوتر
3- خداحافظ شهر شهادت
4- توتمپرستی
5- سر سید احمد خان
6- یکماه پابهپای پیغمبر
7- زیربنای توحید
8- رساله تحقیقی برای وزارت علوم (مکتب)
9- انقلاب شیعی سربداریه
10- مقالهای درباره دلایل کشف آمریکا بوسیله مسلمانان اشبیلیه
نام مقاله: آیا مسلمانان پیش از کریستف کلمب آمریکا را کشف کردهاند؟ (مجله فرهنگ 1336)
* * *
نوشتهها و ترجمههای پراکنده دکتر شریعتی که بصورت پلیکپی درآمده است:
1- هنر در انتظار موعود (کنفرانس دانشگاه مشهد)
2- ترجمه شعر چیست سارتر (قسمتی از ادبیات چیست؟)
3- مذهب علیه مذهب
4- علم و اسکولاستیک جدید (کنفرانس دانشکده پزشکی تهران)
5- تاریخ ادیان (نشریه پلیتکنیک)
6- چگونه باید امروز زن روز بودن (دستنویس)
7- الیناسیون
8- مبانی مسئولیت در انسان
* * *
مقدمه بر کتب و مقالهای در مجموعه مقالهها نوشته دکتر علی شریعتی
1- مقدمه بر کتاب حجربنعدی (حسن اکبری)
2- مقاله مناسک (گاهنامه آنزمان، اینزمان)
3- انسان بیخود (کتاب انسان و جهان چاپ شرکت انتشار)
4- مقاله از هجرت تا وفات (کتاب محمد خاتم پیامبران – جلد اول – چاپ ارشاد)
* * *
مقالهای در روزنامهها و مجلات داخل کشور بوسیله دکتر شریعتی:
1- سنگی از فلاخن دوست (مجله فردوسی سال 49 – 9 شهریور – شماره 977)
2- درباره صهیونیسم (26/9/52)
(در پاسخ مقاله ضدصهیونیسم و ضدامپریالیسم در شرق نوشته داریوش آشوری – مجله فردوسی 20 تیرماه 46)
3- شعر چیست سارتر (قسمتی از ادبیات چیست؟ روزنامه هیرمند – شماره 2 – 1346 – مشهد)
4- شماره ششم مجله فرهنگ (خراسان 1337) (مقاله من فکر میکنم پس هستم...)
5- ترجمه بدبینی و خوشبختی (مجله آستان قدس سال 40 بههمراه نامهای به محمدتقی شریعتی)
6- مقاله تاینبی و تاریخ (سال 1336 – روزنامه خراسان) مشهد.
7- مجله پیام – نشریه دانشجویان دانشکده نفت آبادان (مصاحبهای درباره الجزایر).
* * *
صورت کتابهائیکه بوسیله دکتر علی شریعتی به زبانهای غیرفارسی نوشته شده است.
1- (چاپ عکس پاریس)
2- (گفتگوی علمی باگیور در زندان سیته پاریس چاپ 1965 توگو)
3- (ترجمه نسخه خطی «فضائل بلخ» پاریس 1962)
4- (ژانپل سارتر – پاریس شماره اول – دوره آدم – نامه پارسی)
5- «کنفرانسهای دکتر شریعتی و آقای cande در کلیسای ژوزیثتهای پاریس با مقدمه پدر ستیف p.setif مسئول مؤسسه تحقیقات آزاد بینالملل و بینالمذاهب کلیسای مزبور».
6- سیمای محمد
7- (مقدمه بر کتاب «سرور جهشها» محمدرضا حکیمی چاپ شرکت انتشار)
* * *
نامهها
1- نامه دکتر به پسرش احسان
2- نامه دکتر به پدرش استاد شریعتی
3- نامه دکتر به پرویز خرسند
4- نامههای فرانتزفانون به دکتر شریعتی (خانم زهره دریف در تونس مکاتبات فانون را زیر چاپ دارد.)
5- نامه دکتر به مؤسسه ارشاد
6- نامه دکتر به آقای سید ابراهیم میلانی
* * *
صورت مقالات دکتر شریعتی در مطبوعات خارجی بزبان فارسی و خارجی
1- به کجا تکیه کنیم؟ (مقالات علمی چاپ پاریس 1961 – جمله پارسی)
2- ترجمه ادبیات چیست؟ سارتر (منتشر شده در اروپا – سال 1956)
3- مقدمه شعر چیست سارتر – ترجمه شریفی (نامه پارسی 1961، پاریس)
4- آخرین صفحه (مغضوبین زمین – مجله دانشجویان ایرانی سال 1961)
5- مجموعه مقالات در روزنامه المجاهد الجزایر
6- مرگ فرانتزفانون (پاریس 1962)
7- الامه فیالاسلام (کنفرانسی برای موتمر اسلامی مکه در 1348 که به جای ایراد آنرا چاپ کردند (مجله رابطه العالمالاسلامی)
8- (با همکاری چهار قمقی از هند و چین سابق – برزیل، لبنان، و جزیره مدریس)
"…آری تنها گناه من وگناه بسیار بزرگ من این است که صنعت نفت را ملی کرده ام و بساط استعمار و اعمال نفوذ منافع اقتصادی عظیم ترین امپراطوریهای جهان را ازاین مملکت برچیده ام و پنجه در پنجه مخوف ترین سازمانهای استعماری و جاسوسی بین المللی در افکنده ام و به قیمت ازدست رفتن خود و خانواده ام و به قیمت جان و عرض و مالم خداوند مرا توفیق عطا فرمود تا با همت واراده مردم آزاده این مملکت بساط این دستگاه وحشت انگیز را درنوردیدم. من طی این همه فشاروناملایمات ، این همه تهدید و تضییقات از علت اساسی و اصلی گرفتاری خودم غافل نیستم و به خوبی میدانم که سرنوشت من باید مایه عبرت مردانی بشود که ممکن است درآتیه در سراسرخاورمیانه درصدد گسیختن زنجیر بندگی و بردگی استعماربرآیند.من میخواهم برای آخرین باردرزندگی خود ملت رشید ایران را از حقایق این نبرد وحشت انگیز مطلع سازم و مژده بدهم: مصطفی را وعده داد الطاف حق / گربمیری تو نمیرد این ورق حیات و عرض و مال و موجودیت من و امثال من در برابر حیات و استقلال و عظمت و سرافرازی میلیونها ایرانی و نسلهای متوالی این ملت کوچک ترین ارزشی ندارد و ازآن چه برایم پیش آوردهاند هیچ تأسف ندارم و یقین دارم وظیفه تاریخی خود راتا سرحد امکان انجام داده ام و من به حس و عیان می بینم که این نهال برومند در خلال تمام مشقتهایی که امروز گریبان همه را گرفته بثمر رسیده و خواهد رسید عمر من و شما و هرکس چند صباحی دیر یا زود به پایان می رسد ولی آن چه می ماند حیات و سرافرازی یک ملت مظلوم و ستم دیده است. از مقدمات کار و طرز تعقیب و جریان دادرسی معلوم است که در گوشه زندان خواهم ماند و این صدا و حرارت را که همیشه درخیر مردم به کار برده ام خاموش خواهند کرد و دیگر جزدراین لحظه نمی توانم با هموطنان عزیز صحبت کنم. بدینوسیله از مردم رشید و عزیز ایران مرد و زن و پیروجوان تودیع میکنم و تاًکید مینمایم که در راه پرافتخاری که قدم برداشتهاند از هیچ حادثهای نهراسند و نهضت مقدس خود را ادامه دهند و یقین بدانند ، خدا یارو مدد کار آنها خواهد بود."
دکتر شریعتی
دکتر علی شریعتی در دوم آذر ماه سال هزار و سیصد و دوازده در روستای کاهک از توابع سبزوار به دنیا آمد . پدرش محمد تقی شریعتی از محققان و نویسندگان دینی معاصر و مادرش زهرا امینی است .
دوران دبستان را در مزینان گذراند و برای ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان وارد دبیرستان فردوسی مشهد شد و در سال 1329 وارد دانشسرای مقدماتی مشهد شد. در سال 1331 دانشسرای مقدماتی را به پایان رساند و اقدام به تاسیس انجمن اسلامی دانش آموزان نمود.
در سال 1332 به عضویت نهضت مقاومت ملی در آمد و در سال 1333 موفق به اخذ دیپلم کامل ادبی شد و در همان سال اولین کتاب خود را که ترجمه ای از یک کتاب بود به چاپ رساند.
دکتر علی شریعتی در سال 1334 وارد دانشکده ادبیات مشهد شد و در همان سال اقدام به انتشار یکی از انقلابی ترین کتابهای خود یعنی ابوذر غفاری نمود .
در سال 1336 به همراه عده ای از اعضای نهضت مقاومت ملی در مشهد دستگیر شد و در سال 1337 از دانشکده ادبیات با رتبه اول فارق التحصیل شد و با یکی از همکلاسیان خود به نام پوران شریعت رضوی ازدواج کرد .
دکتر علی شریعتی در سال 1338 با بورسیه دولتی برای ادامه تحصیلات عازم فرانسه شد و در آنجا هم دست از مبارزه بر نداشت و به سازمان آزادیبخش الجزایر پیوست و به همین دلیل مدتی را در زندان فرانسه به سر برد و در همانجا بود که با افکار نوین افرادی چون سارتر و فانون و ... آشنا شد .
در سال 1341 بود که به همکاری با جبهه ملی و نهضت آزادی و نشریه ایران آزاد پرداخت و به همین دلیل پس از پایان تحصیلات و اخذ مدرک دکتری در رشته تاریخ و مراجعت به ایران در مرز دستگیر شد ولی پس از مدتی آزاد شد و به همکاری با اداره فرهنگ پرداخت و پس از آن به عنوان کارشناس بررسی کتب درسی منسوب شد .
اوج فعالیتهای دکتر در سال 1345 هنگامی که به عنوان استادیار رشته تاریخ دانشکده مشهد برگزیده شد ، شروع شد و در سال 47 بود که به سخنرانیهای آتشین خود در حسینیه ارشاد پرداخت و به همین علت در سال 52 به مدت 18 ماه در زندان انفرادی شهربانی بود. که پس از آن از سخنرانی منع و خانه نشین شد و مجبور به ترک ایران شد که متاسفانه این سفر دیگر بازگشتی نداشت .
دکتر علی شریعتی در سحرگاه 29 خرداد 1356 در سوت همپتون انگلیس جان به جان آفرین تسلیم می کند و دوستان و آشنایان با افکارش را در غمی بزرگ فرو می برد.
فهرست کل آثار
در این فهرست تقریبا اکثر نوشته ها و گفته های شریعتی لیست شده است.این فهرست بدون توجه به مجموعه آثار منتشره در سالهای اواخر دهه پنجاه تا امروز تهیه شده است.
در این فهرست تقریبا اکثر نوشته ها و گفته های شریعتی لیست شده است.این فهرست بدون توجه به مجموعه آثار منتشره در سالهای اواخر دهه پنجاه تا امروز تهیه شده است. تقسیم بندی این فهرست بیشتر بر اساس مکان یا شکل ارائه اثر صورت گرفته است. این لیست البته کامل نیست اما حداقل نود درصد آثار را دربرگرفته است.
لیست کتابهائیکه بوسیله مؤسسه حسینیه ارشاد چاپ و منتشر شده است.
1- درس تاریخ ادیان (از درس 1 تا درس 14
2- درس اسلامشناسی (1 و 2)
3- درس اسلامشناسی (3 و 4)
4- درس اسلامشناسی (5 و 6)
5- درس اسلامشناسی (7)
6- درس اسلامشناسی (8 و 9)
7- درس اسلامشناسی (10)
8- درس اسلامشناسی (11)
9- از کجا آغاز کنیم؟
10- فاطمه، فاطمه است
11- چه باید کرد؟
12- شهادت
13- آری، اینچنین بود برادر
14- تشیع علوی و تشیع صفوی (چاپ اول)
15- تشیع علوی و تشیع صفوی (چاپ دوم)
16- روش شناخت اسلام
17- امت و امامت
18- یکبار دیگر ابوذر (مقدمه نمایشنامه ابوذر)
19- نقش انقلابی یاد و یادآوران
20- حسین وارث آدم
21- مسئولیت شیعه بودن
22- فلسفه نیایش
23- انتظار مذهب اعتراض
24- یک، جلوش تا بینهایت صفرها
25- پدر، مادر، ما متهمیم
26- علی، مکتب، وحدت و عدالت.
27- کنگره بزرگداشت اقبال
28- میزگرد پاسخ بسئولات و انتقادات (2 جلد)
29- فرهنگ و ایدئولوژی
30- حج
31- تشیع سرخ (مقدمهای بر نمایش سربداران)
32- سیمای محمد
33- قاسطین، مارقین، ناکثین
34- فرهنگ و ایدئولوژی
* * *
لیست سخنرانیها و درسهای دکتر علی شریعتی که بصورت نوار موجود است
«محل سخنرانی و درس در تالار حسینیه ارشاد»:
1- تاریخ ادیان (از درس 1 الی 14)
2- اسلامشناسی (از درس 15 الی آخر)
3- نگاهی به تاریخ فردا 20/7/48
4- نسل نو مسلمان 3/8/47
5- روش شناخت اسلام 9/8/47
6- علی(ع) حقیقتی بر گونه اساطیر 15/12/47
7- علی(ع) حقیقتی بر گونه اساطیر 16/12/47
8- امت و امامت در جامعهشناسی 11/1/48
9- امت و امامت در جامعهشناسی 12/1/48
10- امت و امامت در جامعهشناسی 13/1/48
11- امت و امامت در جامعهشناسی 14/1/48
12- متمدن و متجدد 19/2/48
13- علی تنهاست 11/9/48
14- علی(ع) و حیات با روش پسازمرگ 12/9/48
15- علی(ع) و حیات با روش پسازمرگ 13/9/48
16- علی(ع) و حیات با روش پسازمرگ 14/9/48
17- علی انسان تمام 20/9/48
18- میعاد با ابراهیم 28/12/48
19- میعاد با ابراهیم 29/12/48
20- میعاد با ابراهیم 1/1/49
21- میعاد با ابراهیم 2/1/49
22- نیایش 13/1/49
23- تاریخ و ارزش آن در اسلام 15/5/49
24- مذهب علیه مذهب 22/5/49
25- مذهب علیه مذهب 23/5/49
26- روشنفکر و مسئولیت آن در جامعه 30/5/49
27- روشنفکر و مسئولیت آن در جامعه 31/5/49
28- فلسفه تاریخ در اسلام (در ادیان ابراهیمی) 1/6/49
29- اجرای برنامه در مسجد الجواد (تاریخ در اسلام) 14/12/49
30- فاطمه، فاطمه است 15/4/50
31- انتظار مذهب اعتراض 8/8/50
32- تشیع علوی و تشیع صفوی 9/8/50
33- مسئولیت شیعه بودن 15/8/50
34- 23 سال فداکاری در راه مکتب 16/8/50
35- چه نیازی به علی؟ 17/8/50
36- آری اینچنین بود ای برادر 18/8/50
37- علی بنیانگذار وحدت 19/8/50
38- پدر، مادر، ما متهمیم 20/8/50
39- از کجا آغاز کنیم 1/9/50
40- شهادت (تاسوعا) 6/12/50
41- حسین وارث آدم (عاشورا) 7/12/50
42- پس از شهادت (مسجد نارمک) 7/12/50
43- نقش انقلابی یاد و یادآوران در تاریخ تشیع 21/6/51
44- قرن ما در جستجوی علی(ع) 3/6/51
45- زیباترین روح پرستنده 22/6/51
46- قسمت اول سمینار (ایام فاطمیه) 22/4/51
47- قسمت دوم سمینار 23/4/51
48- قسمت سوم سمینار 24/4/51
49- قسمت چهارم سمینار
50- قسمت پنجم سمینار
51- هجرت و تمدن (2 قسمت)
52- تشیع سرخ (سخنی در مورد نمایشنامه سربداران)
53- مقدمهای بر نمایشنامه ابوذر
54- پاسخ به سئولات مربوط به درسها
55- شیعه یک حزب تمام (2 شب)
56- پیروان علی و رنجهایشان 4/8/51
57- سوره روم پیام امید به روشنفکر مسئول 5/8/51
58- قاسطین، مارقین، ناکثین 7/8/51
59- اسلام در آمریکا (به همراه دکتر پرتوماه)
60- دائرهالمعارف شیعه مقدمه بر کنفرانس آقای حسنالامین
61- علی اگر میگفت: آری
62- علی، یک روح در چند بعد (سه جلسه)
63- پیروزی در شکست
64- ماشین در اسارت ماشینیسم
65- استحمار
* * *
صورت کنفرانسهای دکتر شریعتی در دانشگاهها که بصورت نوار یا کتاب یا پلیکپی موجود است:
1- از کجا آغاز کنیم؟ (دانشگاه آریامهر)
2- ماشین در اسارت ماشینیسم (دانشکده پلیتکنیک)
3- جامعهشناسی شرک (دانشکده ادبیات تهران)
4- انقلاب در ارزشها (دانشکده ادبیات تهران)
5- ریشههای اقتصادی – طبقاتی رنسانس (مدرسه عالی بازرگانی)
6- متدلوژی علم (مدرسه عالی بازرگانی)
7- علم یا استولاستیک جدید (دانشکده پزشکی تهران)
8- انسان و تاریخ (دانشکده فنی تهران)
9- چهار زندان انسان (مدرسه عالی علوم تربیتی)
10- اگزیستانسیالیسم (دانشکده ملی)
11- علل انحطاط مذاهب (دانشگاه ملی)
12- استانداردهای ثابت در تعلیم و تربیت (دانشسرایعالی سپاه بهداشت)
13- استحمار (مدرسه عالی دختران – 2 سخنرانی)
14- انتظار مذهب اعتراض (گفتگوی با دانشجویان دانشکده نفت آبادان)
15- استخراج و تصفیه منابع فرهنگی (دانشکده نفت)
16- جهانبینی (دانشکده نفت آبادان)
17- مخروط فرهنگشناسی (دانشکده نفت آبادان)
18- فرهنگ و ایدئولوژی (دانشسرایعالی تهران)
19- ایمان در علم (دانشگاه مشهد – تالار رازی)
20- میعاد با ابراهیم (دانشگاه مشهد – تالار رازی)
21- هنر در انتظار موعود (دانشگاه مشهد – تالار رازی)
22- سخنرانی در انجمن کتاب دانشگاه مشهد تحت عنوان: کتاب
23- انسان دیروز و انسان امروز (دانشگاه مشهد – دانشکده علوم)
24- بازگشت به خویشتن (دانشگاه جندیشاپور – اهواز)
25- نیازهای انسان امروز (دانشگاه جندیشاپور – اهواز)
26- انسان بیخود (دانشکده ادبیات – دانشگاه تهران)
27- روح جدید علم (دانشگاه صنعتی آریامهر)
28- خدا در خانه یک کنیز (فلسفه حج) دانشگاه مشهد
29- اومانیسم در قصد خلقت آدم (انتروپولوژی فلسفی دانشکده نفت آبادان)
30- چهار زندان انسان (دانشکده نفت آبادان)
31- ایدئولوژی (دانشکده نفت آبادان)
32- رسالت روشنفکر برای ساختن جامعه (دانشکده نفت)
33- تأمل در خویش
* * *
صورت سخنرانیهای دکتر شریعتی در سفر مکه بهمراه کاروان حسینیه ارشاد و سایر مؤسسات:
1- پس از شهادت (مسجد جامع نارمک 7/12/50)
2- اجرای برنامه در مسجد الجواد (14/12/49) تاریخ در اسلام
3- تمدن و تجدد (دبیرستان مهستی مشهد – سرپرست و مسئول هاشم منتجمی)
4- مجموعه سخنرانیها در سفر مکه سال 48 به همراه کاروان ارشاد
5- مجموعه سخنرانیها در سفر مکه سال 49 به همراه کاروان ارشاد
6- مجموعه سخنرانیها در سفر مکه سال 50 به همراه کاروان ارشاد
7- بیعت و وصالت (دموکراسی و رهبری انقلابی) (کانون مهندسین تهران)
* * *
دروس علمی دکتر شریعتی در دانشگاه مشهد از سال 45 – 50
1- تاریخ اسلام (سال 7-1346 دانشکده ادبیات)
2- درسهای تاریخ ادیان (سه دور – دانشکده ادبیات)
3- درس تاریخ تمدن (چهار دوره شامل، جهانبینی و محیط نگاه زرد کنفرانس خام خاکپور – دیالک تیک)
4- تاریخ قرون جدید (سه سال تدریسشده در سه جلد)
5- قرون جدید (یک جلد بوسیله دانشجویان از نوار پیادهشده)
6- «جهان در آستانه بعثت» فصل اول ایران (درسهای دانشکده ادبیات در فصول مختلف
7- سیانتیسم (علمپرستی) و پیدایش طبقه روشنفکر «قرون جدید» از رنسانس تا 1964
8- رنسانس و تاریخ اروپا از پایان قرون وسطی تا 1660 (سال سوم رشته تاریخ 6-1345
9- درس «فلسفه و معارف اسلامی»
10- جامعهشناسی مکتب و آثار آلبرکامو بعنوان شاگرد لوکوس (دانشکده ادبیات)
11- انسان در تمدن جدید (درسهای تاریخ تمدن – ادبیات)
12- مکتبها و نظرهای گوناگون در باب تاریخ (پلیکپی سال 46 درس فلسفه تاریخ – دانشکده ادبیات)
13- دین و سرگذشتش (جلد دوم تاریخ ادیان – ادبیات)
14- پس از پیغمبر (پلیکپی – ادبیات – درس اسلامشناسی)
15- فلسفه تاریخ (دانشکده ادبیات – رشته تاریخ – دو دوره)
16- تاریخ کشورهای مجاور (روسیه – عراق – ترکیه – پاکستان و دانشکده ادبیات – یکسال)
توضیح: درس پاکستان کنفرانس آقای منشیزاده است که بوسیله دکتر تصحیح شده است و کامل و بنام منشیزاده چاپ شده.
17- تاریخ عقاید سیاسی و اقتصادی (سال 45/46 – دانشکده ادبیات سال چهارم)
18- تاریخ ایران پس از اسلام (دانشکده ادبیات یکسال)
19- تاریخ علم (دانشکده علوم)
20- پیروزی پس از شکست
* * *
اسامی کتابهاییکه بوسیله دکتر شریعتی نوشته و چاپ و منتشر شده است:
1- تاریخچه تکامل فلسفه (جزوه اول مکتب واسطه)
(ناشر کانون نشر حقایق اسلامی – مشهد 1324)
2- مکتب رابطه (مجموعه جزوات)
(ناشر کانون نشر حقایق اسلامی – مشهد 1334)
3- خراسان (سازمان جلب سیاحان – 1345)
4- اسلامشناسی (شرکت انتشار)
5- کویر (شرکت انتشار)
6- انسان و اسلام (مجموعه کنفرانسها در دانشکده نفت آبادان – ناشر شرکت انتشار)
7- بازگشت به خویشتن
8- توحید، فلسفه اخلاق
* * *
اسامی ترجمههای خطی یا چاپشده که بوسیله دکتر شریعتی ترجمه شده است:
1- نمونههای عالی اخلاقی در اسلام است نه در بحمدون (ترجمه از کاشفالغطاء – چاپ دوم تبریز 1334 چاپ اول کانون نشر حقایق اسلامی مشهد).
2- بیانالادیان (متن کامل همراه با باب پنجم تصحیح انتقادی)
3- در نقد ادب (نوشته دکتر مندور)
4- نیایش (دکتر الکسیس کارل)
5- ابوذر غفاری (عبدالحمید جودهالسحار)
6- سلمان پاک (پرفسور ماسینیون)
7- ادبیات چیست (ژانپل سارتر)
8- نفرینشدگان زمین (مغضومین زمین) (نوشته فرانتزفانون)
9- سال پنجم انقلاب الخزایری (فرانتزفانون)
10- منحنی زندگی حلاج (پروفسور ماسینیون)
* * *
اسامی نوشته خطی که بوسیله دکتر شریعتی نوشته شده است:
1- رنج بودن! (قصه خلقت انسان)
(بوسیله ناشری بنام زهدائی در مشهد چاپ شده)
2- کامپیوتر
3- خداحافظ شهر شهادت
4- توتمپرستی
5- سر سید احمد خان
6- یکماه پابهپای پیغمبر
7- زیربنای توحید
8- رساله تحقیقی برای وزارت علوم (مکتب)
9- انقلاب شیعی سربداریه
10- مقالهای درباره دلایل کشف آمریکا بوسیله مسلمانان اشبیلیه
نام مقاله: آیا مسلمانان پیش از کریستف کلمب آمریکا را کشف کردهاند؟ (مجله فرهنگ 1336)
* * *
نوشتهها و ترجمههای پراکنده دکتر شریعتی که بصورت پلیکپی درآمده است:
1- هنر در انتظار موعود (کنفرانس دانشگاه مشهد)
2- ترجمه شعر چیست سارتر (قسمتی از ادبیات چیست؟)
3- مذهب علیه مذهب
4- علم و اسکولاستیک جدید (کنفرانس دانشکده پزشکی تهران)
5- تاریخ ادیان (نشریه پلیتکنیک)
6- چگونه باید امروز زن روز بودن (دستنویس)
7- الیناسیون
8- مبانی مسئولیت در انسان
* * *
مقدمه بر کتب و مقالهای در مجموعه مقالهها نوشته دکتر علی شریعتی
1- مقدمه بر کتاب حجربنعدی (حسن اکبری)
2- مقاله مناسک (گاهنامه آنزمان، اینزمان)
3- انسان بیخود (کتاب انسان و جهان چاپ شرکت انتشار)
4- مقاله از هجرت تا وفات (کتاب محمد خاتم پیامبران – جلد اول – چاپ ارشاد)
* * *
مقالهای در روزنامهها و مجلات داخل کشور بوسیله دکتر شریعتی:
1- سنگی از فلاخن دوست (مجله فردوسی سال 49 – 9 شهریور – شماره 977)
2- درباره صهیونیسم (26/9/52)
(در پاسخ مقاله ضدصهیونیسم و ضدامپریالیسم در شرق نوشته داریوش آشوری – مجله فردوسی 20 تیرماه 46)
3- شعر چیست سارتر (قسمتی از ادبیات چیست؟ روزنامه هیرمند – شماره 2 – 1346 – مشهد)
4- شماره ششم مجله فرهنگ (خراسان 1337) (مقاله من فکر میکنم پس هستم...)
5- ترجمه بدبینی و خوشبختی (مجله آستان قدس سال 40 بههمراه نامهای به محمدتقی شریعتی)
6- مقاله تاینبی و تاریخ (سال 1336 – روزنامه خراسان) مشهد.
7- مجله پیام – نشریه دانشجویان دانشکده نفت آبادان (مصاحبهای درباره الجزایر).
* * *
صورت کتابهائیکه بوسیله دکتر علی شریعتی به زبانهای غیرفارسی نوشته شده است.
1- (چاپ عکس پاریس)
2- (گفتگوی علمی باگیور در زندان سیته پاریس چاپ 1965 توگو)
3- (ترجمه نسخه خطی «فضائل بلخ» پاریس 1962)
4- (ژانپل سارتر – پاریس شماره اول – دوره آدم – نامه پارسی)
5- «کنفرانسهای دکتر شریعتی و آقای cande در کلیسای ژوزیثتهای پاریس با مقدمه پدر ستیف p.setif مسئول مؤسسه تحقیقات آزاد بینالملل و بینالمذاهب کلیسای مزبور».
6- سیمای محمد
7- (مقدمه بر کتاب «سرور جهشها» محمدرضا حکیمی چاپ شرکت انتشار)
* * *
نامهها
1- نامه دکتر به پسرش احسان
2- نامه دکتر به پدرش استاد شریعتی
3- نامه دکتر به پرویز خرسند
4- نامههای فرانتزفانون به دکتر شریعتی (خانم زهره دریف در تونس مکاتبات فانون را زیر چاپ دارد.)
5- نامه دکتر به مؤسسه ارشاد
6- نامه دکتر به آقای سید ابراهیم میلانی
* * *
صورت مقالات دکتر شریعتی در مطبوعات خارجی بزبان فارسی و خارجی
1- به کجا تکیه کنیم؟ (مقالات علمی چاپ پاریس 1961 – جمله پارسی)
2- ترجمه ادبیات چیست؟ سارتر (منتشر شده در اروپا – سال 1956)
3- مقدمه شعر چیست سارتر – ترجمه شریفی (نامه پارسی 1961، پاریس)
4- آخرین صفحه (مغضوبین زمین – مجله دانشجویان ایرانی سال 1961)
5- مجموعه مقالات در روزنامه المجاهد الجزایر
6- مرگ فرانتزفانون (پاریس 1962)
7- الامه فیالاسلام (کنفرانسی برای موتمر اسلامی مکه در 1348 که به جای ایراد آنرا چاپ کردند (مجله رابطه العالمالاسلامی)
8- (با همکاری چهار قمقی از هند و چین سابق – برزیل، لبنان، و جزیره مدریس)
"…آری تنها گناه من وگناه بسیار بزرگ من این است که صنعت نفت را ملی کرده ام و بساط استعمار و اعمال نفوذ منافع اقتصادی عظیم ترین امپراطوریهای جهان را ازاین مملکت برچیده ام و پنجه در پنجه مخوف ترین سازمانهای استعماری و جاسوسی بین المللی در افکنده ام و به قیمت ازدست رفتن خود و خانواده ام و به قیمت جان و عرض و مالم خداوند مرا توفیق عطا فرمود تا با همت واراده مردم آزاده این مملکت بساط این دستگاه وحشت انگیز را درنوردیدم. من طی این همه فشاروناملایمات ، این همه تهدید و تضییقات از علت اساسی و اصلی گرفتاری خودم غافل نیستم و به خوبی میدانم که سرنوشت من باید مایه عبرت مردانی بشود که ممکن است درآتیه در سراسرخاورمیانه درصدد گسیختن زنجیر بندگی و بردگی استعماربرآیند.من میخواهم برای آخرین باردرزندگی خود ملت رشید ایران را از حقایق این نبرد وحشت انگیز مطلع سازم و مژده بدهم: مصطفی را وعده داد الطاف حق / گربمیری تو نمیرد این ورق حیات و عرض و مال و موجودیت من و امثال من در برابر حیات و استقلال و عظمت و سرافرازی میلیونها ایرانی و نسلهای متوالی این ملت کوچک ترین ارزشی ندارد و ازآن چه برایم پیش آوردهاند هیچ تأسف ندارم و یقین دارم وظیفه تاریخی خود راتا سرحد امکان انجام داده ام و من به حس و عیان می بینم که این نهال برومند در خلال تمام مشقتهایی که امروز گریبان همه را گرفته بثمر رسیده و خواهد رسید عمر من و شما و هرکس چند صباحی دیر یا زود به پایان می رسد ولی آن چه می ماند حیات و سرافرازی یک ملت مظلوم و ستم دیده است. از مقدمات کار و طرز تعقیب و جریان دادرسی معلوم است که در گوشه زندان خواهم ماند و این صدا و حرارت را که همیشه درخیر مردم به کار برده ام خاموش خواهند کرد و دیگر جزدراین لحظه نمی توانم با هموطنان عزیز صحبت کنم. بدینوسیله از مردم رشید و عزیز ایران مرد و زن و پیروجوان تودیع میکنم و تاًکید مینمایم که در راه پرافتخاری که قدم برداشتهاند از هیچ حادثهای نهراسند و نهضت مقدس خود را ادامه دهند و یقین بدانند ، خدا یارو مدد کار آنها خواهد بود."
دکتر شریعتی