زمانی برای دعا کردن

[bOoOoOy]

هر کار و هر چیزی برای خود دارای ارزش و مرتبه ای است. گاهی یک کار و یا یک چیز دارای منزلتی عظیم بوده و در مقابل کار و یا شیء دیگر دارای قدر و منزلتی پایین است. دعا نیز از این امر مستثنی خارج نیست، برخی دعاها آنقدر بزرگ و با ارزشند که به راحتی نمی توان قدر و منزلت آنان را تعیین نمود و برخی دعا ها نیز ارزش و عمری کوتاه دارند. در این میان می توان به عواملی که تعیین کننده قدر و منزلت دعا هستند اشاره کرد.


ارزش دعا به چیست؟

یکی از عوامل تعیین کننده ارزش دعا، متعلق دعا و خواسته است، اینکه داعی از خدا چه می خواهد، دنیا یا آخرت را. زمان و مکان نیز در این مورد نقش مهمی ایفا می کند، به همین دلیل است که زمان های خاصی از جمله شب های قدر و روز عرفه و مکان های مذهبی مانند صحرای عرفات ... دعا کردن مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است و در این میان شب نیز اهمیت قابل توجهی دارد. حدیث است که در هر شب جمعه، از اوّل شب تا طلوع فجر، فرشته ای از جانب خدا ندا می کند به بندگان خدا از فوق عرش که: آیا نیست بنده مومنی که بخواند مرا در این وقت و حاجتی از من خواهد، خواه حاجت دنیا و خواه حاجت آخرت، که تا من حاجت او را بر آرم و مطلب او را روا کنم؟ (مصباح الشریعه / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان / ۱۴۷)


ارزش دعا در شب

تیرانداز زمانی از کار خویش خشنود است که تیرش به هدف بخورد. یک سائل زمانی رضایت خاطر کسب می کند که به نیازهای او پاسخ داده شده و در جهت رفع مشکلاتش اقداماتی صورت گیرد. در موارد ذکر شده آنچه ارزشمند است تحقق یافتن خواسته و حاجت است. برآورده شدن خواسته فرد است که برای او ارزشمند می باشد چراکه این ذهنیت را برای او تداعی می کند که بدین وسیله یک گام به آنچه مطلوبش است نزدیک تر می گردد و در این بین برای رسیدن به خواسته و هدفش از بسیاری از تمایلات و لذت های خویش کاسته و آنها را در جهت رسیدن به هدف خویش فنا می کند. از جمله این موارد می توان به راز و نیاز در دل شب اشاره داشت. خواب در این دنیای پر از مشغله و استرس مقوله شیرینی است و حداقل منفعتی که دارد، جدا شدن از رنج ها و مرارتهای زندگی برای چندین ساعت و غرق شدن در خواب و خیالات فانتزی است. با این وجود هستند افرادی که با تمام خستگی ها و رنج هایی که در طی روز متحمل می شوند نیمه شب از خواب برخاسته و برای رسیدن به آرامش حقیقی روی به جانب خدا می کنند و با توجه به مفاد حدیثی که در بالا نقل شد این دعا لاجرم تیری است که به هدف می خورد و این دعای او در دل شب دعای ارزشمندی است چرا که در آن می توان چندین ویژگی و خصلت را یافت که همین ویژگی ها سبب ارزشمندی آن گشته است.


ارزشمندی دعای شب

۱) گذشتن از لذت دنیایی و رها کردن بستر نرم و گرم و برخاستن از خواب شیرین نشان از نهادینه بودن خواست ، اراده و هدف داعی دارد چرا که کسی او را مجبور نساخته نیمه شب حق مسلم خویش را که خواب و استراحت است رها کرده و به عبادت بپردازد. بنابراین این عمل او نشان از توجه او به مقام پروردگار در زندگی خویش دارد و بدین وسیله ساعتی از خلوت خویش را بدو اختصاص می دهد.۲) این گذشتن از خود، هوا و هوس و خواسته های نفسانی است که وجود حقیقی یعنی خدا را در برابر دیدگان معنوی قرار داده و موجب استجابت دعا می شود. بنابراین بزرگ ترین و مهم ترین رمز شب و با ارزش ترین سرمایه آن آزادی است، آزادی از قید تن و دنیای خودساخته و رها شدن از تعلقات، تعلقاتی که قفس روح گشته و مانع از پرواز او به سوی قله های کمال می گردد.

دست یافتن به برکت شب و شب زنده داری، عنایت و لطفی است که از جانب خداوند متوجه دوستدارانش می گردد و همین لطف خداوندی است که در آخر موجب لقای او و دست یافتن به برترینها می شود. و این یکی از مهم ترین ارزش های دعای شب است.۳) تنهایی و خلوتی که میان او و خدا حاصل می گردد موجب تفکر و اندیشه و فراغت فکر و دل او از دنیای فانی می شود و همین تفکر و اندیشه حقیقت بسیاری از مسائل را برای او روشن ساخته و او را به مقصد حقیقی رهنمون می سازد و اینجاست که داعی متوجه می شود چه باید بگوید و خواسته اش از خدای خویش چه باید باشد. ۴) خداوند کریم و بخشنده تر از آن است که سالکی نیمه شب در خانه او را به صدا درآورد و او سائل را رد کند، از این رو لاجرم او را پاسخ خواهد گفت. روایتی در این باب چنین می گوید: عمر بن اذینه گوید: شنیدم از حضرت صادق علیه السلام که می فرمود: همانا در شب ساعتی است که درک نکند آن را بنده مسلمانی که در آن نماز گزارد و خدای عزوجل را در آن ساعت بخواند (و به درگاهش دعا کند) جز اینکه اجابت شود (و دعایش مستجاب گردد) و این ساعت در هر شب هست، عرض کردم: خدایت خیر دهد بفرمایید آن چه ساعتی از شب است. فرمود: هنگامی که نیمی از شب بگذرد،شش یک از اول نیمه شب. (أصول الکافی/ ترجمه مصطفوی / ج ۴/ ۲۲۸) .سخن آخر اینکه ارزش یک دعا به ثمر و نتیجه ای است که با خود به همراه دارد و با توجه به چهار مورد ذکر شده می توان گفت از ثمرات دعا در شب و در حقیقت مهم ترین آن جدا شدن آدمی از خود و کنار زدن آن است، خودی که حجاب و پرده ای میان عاشق و معشوق است و این خود چیزی نیست جز هوای نفس که آدمی را از حقیقت خویش جدا ساخته و با دعای نیمه شب است که زمینه لقای الهی را فراهم می سازد و این دعاست که ارزشمند است چرا که رهاورد آن کمال و پیشرفت و گذشتن از خود و رسیدن به خود حقیقی است.