پوکی استخوان

[Mᴏʙɪɴᴀ]

پوکی استخوان از جمله عواملی است که در سنین بالا به وجود می آید ما عوامل ایجاد و راه های مقابله با آن را توضیح می‌دهیم.

پوکی استخوان | Osteoporosis

 

 پوکی استخوان به معنی استخوان خلل و فرج دار است. استخوانها در سن سی سالگی بیشترین استحکام را دارند و سپس تراکم آنها شروع به کاهش می‌کند. بیش از ده میلیون نفر در آمریکا دچار پوکی استخوان هستند که به معنی کاهش قابل توجه تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی است. حدود نیمی از زنان در سن 50 سال و بالاتر، شکستگی مرتبط با پوکی استخوان را در طول عمرشان تجربه خواهند کرد.
 

علائم پوکی استخوان

 

 ممکن است تا زمانی که یک شکستگی یا تغییر مشهودی در شکل بدنتان ایجاد شود، خودتان متوجه نشوید که پوکی استخوان دارید. در حقیقت ممکن است بدون این که خود بدانید، تراکم استخوانتان کاهش قابل ملاحظه ای داشته باشد. کمر درد ایجاد شده به خاطر تغییر شکل در مهره ها، ممکن است اولین علامت آن باشد.
 

پوکی استخوان و شکستگی

پوکی استخوان علت ایجاد یک ونیم میلیون شکستگی در سال است. شکستگی فشاری ستون مهره ها شایعترین شکستگی است (شکستگی های ریز که باعث می‌شود مهره ها بر روی هم فرو ریخته و شکل ستون فقرات را تغییر دهند). شکستگی بالای ران می‌تواند باعث مشکلات حرکتی دائمی شده و حتی خطر مرگ را به دنبال داشته باشند. شکستگی مچ، لگن و سایر شکستگیها نیز در افراد دارای پوکی استخوان شایع است.
 

عامل پوکی استخوان چیست؟

 

 شک های سبز در تصویر مربوط به استئوکلاست است، که سلولی است که باعث تحلیل رفتن استخوان می شود.

استخوانهای ما دائما در طول زندگی بازسازی می‌شوند. استخوانها از کلاژن (پروتئینی که چارچوب اصلی آنها را تشکیل میدهد) و فسفات کلسیم (ماده معدنی که استخوانها را محکمتر می کند) تشکیل شده اند. با افزایش سن، استخوان بیشتر از میزانی که جایگزین می‌شود، از بین می رود. بیشترین تغییرات تراکم استخوان در زنان در پنج تا هفت سال پس از یائسگی اتفاق می افتد.
 

آیا همه به پوکی استخوان دچار می‌شوند؟

کاهش تراکم استخوان بخش طبیعی فرایند سالخوردگی است اما کاهش تراکم استخوان به حدی که به پوکی استخوان منجر شود در همه اتفاق نمی افتد. اگر چه هر قدر سن افزایش یابد، احتمال ابتلا به پوکی استخوان هم بیشتر می‌شود. استخوان زنان معمولاٌ نازکتر از مردان است و تراکم استخوان پس از یائسگی با سرعت بیشتری کاهش می‌یابد، به طوری که حدود هشتاد درصد از افراد مبتلا به پوکی استخوان در امریکا را زنان تشکیل می‌دهند.
 

عوامل خطرزایی که نمی‌توانید کنترل کنید

 

 احتمال پوکی استخوان در زنانی که لاغر هستند و استخوان بندی کوچکی دارند، بیشتر است. وراثت و نژاد نیز در این مشکل نقش دارد به طوری که پوکی استخوان در میان مردم آسیایی و سفید پوست بیشتر شایع است. برخی از بیماریها مانند دیابت نوع یک، روماتیسم مفصلی، بیماریهای التهابی روده و اختلالات هورمونی نیز با کاهش تراکم استخوان مرتبط هستند.
 

عوامل خطری که میتوانید کنترل کنید

 

 سیگار کشیدن، سبک زندگی بی تحرک و رژیم غذایی حاوی مقدار کلسیم و ویتامین دی کم، شما را در خطر بیشتر پوکی استخوان قرار می‌دهند. داروهای ضد التهاب و کورتیکواستروئیدها که برای درمان آسم و بیماریهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند، خطر کاهش تراکم استخوان را افزایش می‌دهند. اختلالات تغذیه ای (بی اشتهایی عصبی یا پرخوری روانی) نیز می‌تواند در سلامت استخوانها اشکال ایجاد کند.
 

آیا مردان هم به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند؟

 

 پوکی استخوان در زنان بسیار شایعتر است اما مردان نیز در خطر قرار دارند. در حقیقت حدود 25 درصد از مردان بالای 50 سال، شکستگی مرتبط با پوکی استخوان را تجربه می‌کنند. چون پوکی استخوان به عنوان بیماری زنان شناخته شده است ممکن است مردان برای آزمایش مراجعه نکرده و این بیماری در آنها بدون تشخیص باقی بماند.   
 

اسکن تراکم استخوان

 

 در شرایط زیر، پزشک ممکن است سنجش تراکم معدنی استخوان را توصیه کند:
- بیش از 50 سال سن دارید و دچار شکستگی استخوان شده اید  
- زنی بالای 60 سال یا مردی بالای 70 سال هستید
- در دوران یائسگی یا پس از یائسگی بوده و عوامل خطر را دارید
- مردی هستید در سنین 50 تا 69 سال که عوامل خطر پوکی استخوان را دارید.
 

آزمایش: معیار تی (T-Score) چیست؟

 

 آزمایش، تراکم معدنی استخوان شما را با یک فرد سالم سی ساله مقایسه می‌کند چون در این سن تراکم استخوان در اوج میزان خود قرار دارد. نتایج T-Score در گستره های زیر قرار میگیرد:
1- و بیشتر از آن تراکم استخوان طبیعی است
بین 1- و 2.5- تراکم کم استخوان (استئوپنی) را نشان میدهد اما پوکی استخوان نیست
2.5- یا کمتر از آن نشان دهنده پوکی استخوان است.
همراه با افزایش سن، تراکم استخوان کاهش می یابد و T-Score نیز کمتر می‌شود.
 

درمان: داروهای افزایش دهنده تراکم استخوان

 

 اگر پوکی استخوان شما تشخیص داده شده است، ممکن است یک بیوفسفنات برایتان تجویز شود، مانند اکتونل، بونیوا، فوزاماکس یا رکلاست. این داروها خطر کاهش تراکم استخوان و شکستگی را کاهش داده و به ساخت تراکم استخوان کمک می‌کنند. افرادی که به صورت خوراکی این داروها را مصرف می‌کنند ممکن است دچار مشکلات گوارشی مانند زخم مری، رفلاکس اسید و تهوع شوند. بیو فسفنات به صورت تزریقی یک تا چهار بار در سال استفاده می‌شود و ممکن است باعث علائمی مانند آنفلوانزا شود. بیو فسفنات ممکن است خطر استئونکروز فک را افزایش دهد.
 

درمان: هورمون

 

 کلسیتونین هورمونی است که به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و کاهش تراکم استخوان را آهسته می‌نماید. دو نسخه سنتزی آن، میاکلسیک (Miacalcin) و فورتیکال (Fortical ) برای پوکی استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها به صورت اسپری بینی یا تزریق، استفاده شده و میتوانند فرایند نازک شدن استخوان در زنان پس از یائسگی را آهسته کنند و خطر شکستگیهای ستون فقرات را کاهش دهند. عوارض آنها شامل آب ریزش بینی، سردرد، کمر درد یا خونریزی بینی است. تزریق می‌تواند موجب تهوع، واکنشهای آلرژیک یا جوشهای پوستی شود. فورتئو (Forteo) هورمون سنتزی پاراتیروئید است که باید روزانه تزریق شود تا استخوان جدید بسازد. گرفتگی پا و سرگیجه به عنوان عوارض این دارو گزارش شده است.
 

درمان: عامل استروژنی

 

 درمان جایگزینی هورمونی که به فراوانی به خاطر علائم یائسگی مورد استفاده قرار می‌گیرد، گزینه ای دیگر برای درمان پوکی استخوان است اما استفاده از آن کمتر از داروهای دیگر متداول است چون نگرانیهایی درباره افزایش خطر سرطان، لخته شدن خون، بیماری قلبی و سکته وجود دارد. اویستا (Evista) یک هورمون نیست اما می‌تواند تاثیر استحکام بخشی استخوانی مشابه استروژن را بدون خطر سرطان، داشته باشد. خطرات آن شامل لخته شدن خون و افزایش گر گرفتگی میباشد.
 

درمان: گزینه بیولوژیک

 

 پرولیا یک آنتی بادی تولید شده در آزمایشگاه است که تجزیه استخوان را آهسته می‌کند. به صورت تزریقی دو بار در سال برای زنان پس از یائسگی که در خطر بالای شکستگی قرار دارند و نمی‌توانند داروهای دیگر پوکی استخوان را تحمل کنند یا این داروها به آنها کمکی نکرده است، مورد استفاده قرار میگیرد. عوراض آن شامل کمر درد، درد عضله، درد استخوان، خطر بیشتر عفونت و کاهش سطح کلسیم است.

 

غذاهای استخوان ساز

 

 مصرف غذاهای غنی از کلسیم در هر سنی که باشید، می‌تواند به محافظت از استخوانها کمک کند. باید معادل حدود سه و نیم لیوان (لیوان 250 گرمی) شیر در روز بنوشید. ماهیهایی مانند سالمون، تن و هرینگ حاوی ویتامین دی هستند که به جذب کلسیم کمک می‌کند. سبزیجات برگ سبز منیزیوم دارند که به حفظ کیفیت استخوان کمک می‌کند. برخی از غذاها و نوشیدنیها نیز با کلسیم و ویتامین دی غنی می‌شوند.
 

غذاهایی که برای استخوان مضر هستند

 

 برخی از غذاها می‌توانند کلسیم بدن را کاهش دهند. غذاهای پر نمک مانند کنسروها و گوشتهای فراوری شده از این قبیل هستند. بسیاری از مردم سدیم بیشتر از حد نیازشان دریافت می‌کنند. کافئین میتواند جذب کلسیم را کاهش دهد اما این تاثیر جزئی است مگر این که بیش از سه فنجان قهوه در روز بنوشید. الکل نیز منجر به کاهش تراکم استخوان می‌شود.  
 

کدام غذا بیشترین کلسیم را دارد

 

 نوشیدن یک لیوان شیر غنی شده با ویتامین دی یکی از بهترین روشهای جذب کلسیم است. محصولات لبنی دیگر از نظر محتوای کلسیم متفاوت هستند. ماست و پنیر گزینه های بهتری نسبت به بستنی و ماست یخی هستند. ماهیهایی مانند ساردین و سالمون نیز منابع خوبی به شمار می آیند. غذاهای غنی شده مانند غلات صبحانه و آب پرتقال می‌توانند مقدار زیادی از کلسیم مورد نیاز بدن را تاُمین کنند.
 

مکملهایی برای سلامت استخوان

 

 بیشتر جمعیت امریکا به جز دختران 9 تا 18 ساله، کلسیم کافی دریافت می‌کنند. دو نوع مکمل کلسیم معمولا در دسترس است: کربنات کلسیم و سیترات کلسیم که به یک اندازه مفید هستند. تقسیم کردن دوز مصرفی به دو وعده در روز باعث جذب بهتر آن میشود. مصرف بیش از حد کلسیم می‌تواند منجر به سنگ کلیه شود. مصرف ویتامین دی به مقدار کافی، به جذب کلسیم کمک می‌کند.
 

با ورزشهای وزنی، استحکام استخوانها را تقویت کنید

 

 ورزشهای وزنی، می‌تواند به ساختن و حفظ استخوانها کمک کند. این ورزشها شامل پیاده روی، پیاده روی سریع، تنیس و فعالیتهای دیگر است که تمام وزن بدن را حرکت می‌دهد. استفاده از وزنه های سبک در بسیاری از فعالیتهای مختلف، به استخوانها کمک می‌کند. محققان دریافته اند زنانی که 1.5 کیلومتر در روز پیاده روی می‌کنند، استخوانهایشان چهار تا هفت سال بیشتر حفظ می‌شوند.
 

احتیاط در ورزش

 

 در حالی که یوگا و پیلاتس می‌تواند به تعادل کمک کند، حرکات چرخشی یا خمشی بیش از حد می‌تواند خطر شکستگی فشاری ستون مهره ها را در افرادی که پوکی استخوان دارند، افزایش دهد. فعالیتهای با فشار بالا نیز می‌تواند برای افراد با تراکم استخوان کم خطر آفرین باشد. شنا و دوچرخه سواری ورزشهای خوبی هستند اما جزء ورزشهای تحمل وزن نیستند و فواید زیادی برای سلامت استخوانها ندارند.
 

استئوپنی: مرز تراکم پایین استخوان

 

 اگر کاهش تراکم استخوان دارید اما به پوکی استخوان دچار نشده اید، ممکن است دچار وضعیتی به نام استئوپنی باشید که همانند پوکی استخوان علائم فیزیکی ندارد. استئوپنی ممکن است به پوکی استخوان تبدیل شود اما با تغییر در رژیم غذایی و ورزش میتوانید کاهش تراکم استخوان را آهسته تر نمایید. پزشک با ارزیابی وضعیت شما تشخیص می‌دهد نیاز به دارو دارید یا نه.
 

آیا پوکی استخوان را میتواند رفع کرد؟

بیشتر داروهای پوکی استخوان کاهش تراکم استخوان را کاهش داده یا تراکم استخوان را به طور جزئی افزایش می‌دهند. فورتئو به ساخت استخوان جدید کمک می‌کند اما نیاز به تزریق روزانه وجود دارد و به دلیل عوارض بالقوه ای که دارد، تنها به مدت دو سال استفاده می‌شود. با این وجود امید به معالجه پوکی استخوان وجود دارد. تحقیقات جدید در حیوانات نشان میدهد یک داروی آزمایشی که مانع سنتز شدن سروتونین در شکم می‌شود ، میتواند استخوان جدید ساخته و کاهش تراکم استخوان را رفع کند.
 

در جوانی استخوانهایتان را بسازید

 

 عادات سالم از سنین کودکی یا نوجوانی میتواند سالها استحکام استخوانها را تضمین کند. افراد در سنین جوانی میتوانند با تغذیه غذاهای غنی از کلسیم و دریافت مقدار کافی ویتامین دی (از طریق نور خورشید یا رژیم غذایی) و ورزش منظم استخوانهای خود را بسازند. مصرف روزانه توصیه شده کلسیم در سنین مختلف به شرح زیر است:
- زیر یک سال: 200 تا 260 میلی گرم  
- 1 تا 3 سال: 700 میلی گرم
 - 4 تا 8 سال: 1000 میلی گرم
– 9 تا 18 سال: 1300 میلی گرم
 - 19 تا 50 سال:1000 میلی گرم
  - مردان 51 تا 70 سال: 1000 میلی گرم  
- زنان بالای 50 سال: 1200میلی گرم  
- بالای 71 سال: 1200 میلی گرم  

 

پیشگیری از زمین خوردن

 

 اجتناب از شکستگی کلید حفظ سلامت استخوانها است. برای پیشگیری از زمین خوردن که ممکن است باعث ایجاد شکستگی شود، بر هم ریختگی منزل را به حداقل برسانید و از ثابت بودن فرش بر روی کف زمین مطمئن شوید. کفشهای محکم با کفی مناسب بپوشید که خطر افتادن را کاهش دهد.
 

هیچوقت برای حفظ سلامت استخوانها دیر نیست

 

 بسیاری از مردم از کاهش تراکم استخوانهایشان بی خبر هستند تا این که به سنین شصت سالگی می‌رسند. اما هنوز میتوان از فواید افزایش مصرف کلسیم تا سطح توصیه شده و ورزش منظم بهره برد. ورزشهایی مانند تای چای تعادل را بهبود می‌بخشند و به پیشگیری از افتادن کمک می‌کنند.  
 

زندگی با پوکی استخوان

 

 پوکی استخوان نباید در زندگی شما اخلالی ایجاد کند. در حقیقت بی تحرک یا غیر فعال بودن وضعیت سلامتی استخوانها را بدتر می‌کند. پس بلند شوید و قدم بزنید و از فعالیتهای اوقات فراغت لذت ببرید. برای حمل کیسه های سنگین خرید یا چیزهایی از این قبیل از دیگران کمک بگیرید و اگر نیاز به کمک برای حفظ ثبات دارید، از واکر یا عصا برای راه رفتن استفاده کنید.