سرطان کلورکتال

[Mᴏʙɪɴᴀ]

سرطان کلورکتال سومین سرطان فراوان در مردان و زنان  است و زمانی اتفاق میافتد که سلول‌های غیر طبیعی در آستر روده بزرگ (کلون) یا راست روده (رکتوم) ایجاد می‌شوند.

سرطان کلورکتال چیست؟

 

به جز سرطان پوست، سرطان کلورکتال سومین سرطان فراوان در مردان و زنان و دومین علت مرگ‌های ناشی از سرطان در بسیاری از کشورها است. اگر این سرطان زود هنگام تشخیص داده شود، کاملاُ قابل درمان است. سرطان کلورکتال زمانی اتفاق میافتد که سلول‌های غیر طبیعی در آستر روده بزرگ (کلون) یا راست روده (رکتوم) ایجاد می‌شوند. 

 

سرطان کلورکتال: چگونه شروع میشود؟

 

سرطان کلورکتال به صورت پولیپ شروع می‌شود (رشد توده خوش خیم در سطح داخلی روده بزرگ). دو نوع متداول تر پولیپ روده، پولیپ آدنوم و هایپرپلاستیک است. این پولیپ‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که در رشد سلولها و ترمیم آستر روده بزرگ اشکالاتی پیش بیاید. بیشتر پولیپ‌ها خوش خیم باقی می‌مانند اما برخی از آنها پتانسیل تبدیل شدن به سرطان را دارند. برداشتن زود هنگام پولیپ از سرطان کلورکتال پیشگیری می‌نماید. 

 

عوامل خطری که نمی‌توانید کنترل کنید

 

خطر سرطان کلورکتال در شما بستگی به سبک زندگی و ژنتیک در شما دارد. عواملی که نمی‌توانید آنها را کنترل کنید عبارتند از: 

سن – بیشتر بیماران بیش از 50 سال سن دارند 

بیماری التهاب روده یا پولیپ‌ها 

سابقه خانوادگی سرطان کلورکتال 

سابقه سرطان سینه یا تخمدان 

 

عوامل خطری که میتوانید کنترل کنید 

 

برخی از عواملی که خطر سرطان کلورکتال را افزایش میدهند در کنترل شما قرار دارند: 

رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی گوشت فراوری شده یا قرمز یا گوشتهای طبخ شده تحت دماهای بالا 

اضافه وزن (چربی اضافی اطراف کمر) 

ورزش خیلی کم 

مصرف سیگار یا الکل 

 

علائم هشدار دهنده سرطان کلورکتال

 

معمولاُ هیچ علامت هشدار دهنده‌ای در مراحل اولیه سرطان کلورکتال وجود ندارد به همین دلیل آزمایش غربالگری در آن مهم است. شناسایی زود هنگام سرطان به معنی قابل علاج تر بودن آن است. هنگامی که بیماری پیشرفت می‌کند، بیمار ممکن است متوجه خون در مدفوع، درد شکمی، تغییر در عادات روده (مانند یبوست یا اسهال)، کاهش وزن بی دلیل یا خستگی شود. هنگامی که این علائم ظاهر شوند، تومور بزرگتر شده و درمان آن مشکل تر است. 

 

غربالگری سرطان کلورکتال 

 

چون سرطان کلورکتال پنهان و بدون علامت است، غربالگری کلید شناسایی زود هنگام آن است. شروع غربالگری از سن 50سالگی است و بیشتر مردم باید هر ده سال یک بار کلونوسکپی انجام دهند. این آزمایش‌ها نه تنها تومورها را زود هنگام شناسایی می‌کند بلکه می‌تواند با برداشتن پولیپها از سرطان کلورکتال پیشگیری کند. 

 

کلونوسکپی  مجازی 

 

یک روش جایگزین برای کلونوسکپی وجود دارد که از تصاویر سی تی اسکن استفاده می‌کند تا مدل سه بعدی از روده بزرگ را بازسازی کند، به این روش کلونوسکپی مجازی می‌گویند. روشی که پولیپ‌ها یا ناهنجاری‌های دیگر را بدون وارد کردن دوربین به داخل بدن می‌تواند شناسایی کند. عیب اصلی این روش این است که اگر پولیپ وجود داشته باشد باید از کلونوسکپی واقعی برای برداشتن آن استفاده کرد. 

 

پرتوی ایکس روده بزرگ 

 

پرتوی ایکس روده بزرگ با استفاده از مایع گچی به نام باریوم (برای ایجاد تمایز)، به پزشک اجازه میدهد در داخل روده بزرگ و راست روده را مشاهده کند. بدین ترتیب پرتوی ایکس، روشی دیگر برای شناسایی پولیپ‌ها، تومورها و تغییرات بافت روده ای ارائه می‌دهد. همانند کلونوسکپی مجازی، هر ناهنجاری که در تصویر دیده شود، باید با روش کلونوسکپی مرسوم برای برداشتن آن اقدام کرد.  

 

تشئخیص سرطان کلورکتال 

 

اگر آزمایشها تومور محتملی را نشان دهند، قدم بعدی نمونه برداری است. در حین کلونوسکپی پزشک پولیپها را برداشته و از هر بخشی از روده بزرگ که غیر طبیعی به نظر برسد، نمونه بافت برمیدارد. این بافت زیر میکروسکپ بررسی میشود تا مشخص شود آیا سرطانی است یا خیر. 

 

مرحله بندی سرطان کلورکتال 

 

اگر سرطان تشخیص داده شود، مرحله بندی می‌شود تا مشخص شود سرطان چه مقدار گسترش یافته است. اندازه تومور ممکن است با مرحله سرطان مطابقت نداشته باشد. مرحله بندی پزشک را قادر میسازد که مشخص کند چه نوع درمانی باید اعمال شود. 

مرحله 0 – سرطان تنها در داخلی ترین لایه روده بزرگ یا راست روده وجود دارد. 

مرحله 1 – سرطان به فراتر از دیواره داخلی روده بزرگ یا راست روده گسترش نیافته است. 

مرحله 2 – سرطان به لایه ماهیچه‌ای روده بزرگ یا راست روده گسترش یافته است. 

مرحله 3- سرطان به یک یا چند گره لنفی در آن ناحیه گسترش یافته است. 

مرحله 4- سرطان به بخش‌های دیگری بدن از جمله کبد، ریه یا استخوان‌ها گسترش یافته است. این مرحله به عمق نفوذ تومور یا این که بیماری به گره های لنفاوی نزدیک تومور گسترش یافته است یا خیر بستگی ندارد. 

 

میزان نجات سرطان کلورکتال 

 

بهبودی شما بستگی به مرحله سرطان دارد. هر قدر سرطان در مرحله پیشرفته تری قرار داشته باشد، جدی تر خواهد بود. میزان نجات 5 ساله به درصد بیمارانی اشاره دارد که حداقل 5 سال پس از تشخیص سرطان زنده مانده‌اند. سرطان در مرحله یک، 74 درصد میزان نجات پنج ساله دارد در حالی که در مرحله چهار میزان نجات پنج ساله تنها 6 درصد است. 

 

جراحی سرطان کلورکتال 

در همه مراحل به جز مرحله آخر سرطان کلورکتال، درمان معمول، برداشتن تومور و بافت پیرامون آن از طریق جراحی است. در مورد تومورهای بزرگتر ممکن است نیاز به برداشتن کل روده بزرگ و یا راست روده است. خبر خوب این است که این جراحی میزان معالجه بسیار بالایی در مراحل ابتدایی دارد. اگر این سرطان به کبد، ریه‌ها یا سایر اندام‌های بدن گسترش یافته باشد، جراحی احتمالا معالجه در پی نخواهد داشت اما برداشتن تومورهای دیگر در صورتی که ممکن باشد ممکن است علائم را کاهش دهد. 

 

درمان سرطان کلورکتال پیشرفته 

 

زمانی که سرطان کلورکتال به یک یا چند گره لنفی گسترش یافته باشد (مرحله 3) گاهی اوقات هنوز ممکن است درمان شود. درمان معمولا شامل ترکیبی از جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی است. اگر سرطان پس از درمان اولیه بازگردد یا به اندام‌های دیگر گسترش یابد معالجه آن دشوارتر می‌شود اما هنوز شیمی درمانی و پرتو درمانی ممکن است علائم را تخفیف داده و به بیماران کمک کند طول عمر بیشتری داشته باشند. 

 

غلبه بر سرطان با شیمی درمانی 

 

شیمی درمانی از زمانی که معده افراد را آشفته می‌کرد، راه درازی را طی کرده است. داروهای جدیدتر کمتر این مشکل را ایجاد می‌کنند و در صورتی که تهوع اتفاق بیافتد داروهایی برای کنترل آن وجود دارند. آزمایش‌های بالینی برای تحقیق درباره داروهای شیمی درمانی که موثرتر و قابل تحمل تر باشند، ادامه دارد. 

 

ریشه کنی با فرکانس رادیویی 

 

ریشه کنی با فرکانس رادیویی از گرمای شدید استفاده می‌کند تا تومور را بسوزاند. پزشک با راهنمایی سی تی اسکن ابزار سوزن مانندی را وارد می‌کند که گرما را مستقیما به تومور و بافت‌های اطراف آن اعمال می‌کند. این روشی برای تخریب تومورهایی است که نمی‌توان آنها را از طریق جراحی برداشت. در بیماران دارای تعداد محدود متاستاز کبد که از طریق جراحی نمی‌توان آن را برداشت، شیمی درمانی گاهی اوقات با این روش ترکیب میشود تا تومور را از بین ببرد. 

 

پیشگیری از سرطان کلورکتال: رژیم غذایی 

 

اقداماتی وجود دارد که با انجام آنها می‌توانید احتمال سرطان کلورکتال را به طور چشمگیری کاهش دهید. محققان تخمین میزنند که مصرف رژیم غذایی حاوی مواد مغذی، ورزش کافی و کنترل چربی بدن می‌تواند تا 45 درصد از سرطان کلورکتال پیشگیری کند. موسسه ملی سرطان امریکا رژیم غذایی کم چرب حاوی مقدار زیادی فیبر و مصرف حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات در روز را توصیه می‌کند. 

 

پیشگیری از سرطان با ورزش 

 

مشخص شده است که فعالیت فیزیکی سلاح قدرتمندی در دفاع از بدن در مقابل سرطان کلورکتال است. در مطالعه ای مشخص شد که در شرکت کنندگان فعال نسبت به افراد با فعالیت کمتر 24 درصد کمتر احتمال سرطان وجود داشت. مهم نیست فعالیت در ارتباط با کار باشد یا تفریحی. انجمن سرطان امریکا حداقل سی دقیقه ورزش در روز و پنج روز (یا بیشتر) در هفته را توصیه می‌کند.