آشنایی با جنگنده PAC JF-17 Thunder ، ملقب به CAC FC-1 Xiaolong / بخش اول

[τοxικ]

این جنگنده در نیروی هوایی پاکستان با نام JF-17 Thunder شناخته میشود که کوتاه شده ی عبارت Joint Fighter-17 (جنگنده ی مشترک-17) است و در نیروی هوایی چین آنرا  * FC-1 Xiaolong که کوتاه شده ی عبارت Fighter China-1 *Fierce Dragon  (جنگنده چینی-1 اژدهای خروشان) است ، میخوانند.
*Xiaolong در چینی به معنای Fierce Dragon میباشد

پیش نیازهای طرح
در واقع JF-17 جهت رفع نیازهای نیروی هوایی پاکستان، به عنوان یک جنگنده ی مناسب و چند منظوره توسعه داده شد تا با Dassault Mirage III، بمب افکن های نانچانگ A-5 و رهگیرهای F-7 جایگزین شود.
در سال 1999، پاکستان و چین قراردادی مبنی بر تولید و توسعه FC-1/Super 7 امضا نمودند. ابتدا به علت تهیه ایونیک و پکیج راداری اروپایی برای این جنگنده، مشکلات متعددی به وجود آمد که البته در سال  2001، با ایجاد تغییراتی در ساختمان بدنه و ایونیک مرتفع گردید. این جنگنده اولین پرواز آزمایشی خود را در سال 2003 و در کشور چین انجام داد. نسخه پاکستانی این محصول که به Super-7 تغییر نام داده بود، در سال 2006 اولین تست های پروازی خود را پشت سر نهاد. شایان ذکر است که اولین اسکادران (اسکادران شماره 26) از این جنگنده در تاریخ 18 فوریه 2010 و با 14 فروند جنگنده، در نیروی هوایی پاکستان وارد خدمت شد.
هرفروند JF-17 قیمتی حدود 15 میلیون دلار دارد و نیروی هوایی پاکستان 150 فروند از این جنگنده را سفارش داده است ، البته برخی گفته ها حاکی از آن است که احتمال تغییر تعداد سفارش به 250 فروند وجود دارد. همچنین آذربایجان و زیمباوه نیز تعدادی از این پرنده را سفارش داده اند و تا کنون کشورهایی مانند میانمار، مصر، ایران، لبنان، مالزی، مراکش، نیجریه، سریلانکا و الجزیره علاقه خود را جهت خرید JF-17 نشان داده اند.

توسعه
مقدمه
در سال 1989 پاکستان پروژه صبر 2، طرحی که شرکت گرومن به همراه چین قصد اپگرید کردن F-7 را طی یک یرنامه مقرون بصرفه اقتصادی داشتند، رها کرد.در همان سال چین بهمراه شرکت گرومن پروژه جدید را بنام Super-7 آغاز کردند که طرح دیگری بر مبنای F-7 بود. گرومن پس از تظاهرات سال 1989 میدان" تیانان من" پروژه را رها کرد.پس از جدایی گرومن از طرح ، جنگنده Super-7 در سال 1991 رونمایی شد.
در این دوران پاکستان به شدت به هواپیمای حنگنده جدید جهت جایگزینی با هواپیماهای Mirage III/5، F-7 و Nanchang A-5 نیاز داشت. در سال 1995 پاکستان و چین تفاهم نامه ای جهت ساخت و طراحی مشترک یک جنگنده جدید امضا نمودند و طی سالهای بعد هر دو کشور بر روی جزئیات طرح کار کردند. این نکته نیز گفتنی است که کمپانی میکویان ( میگ) به عنوان پشتیبان طرح در ژوئن 1995 به پروژه ملحق شد.

تستهای پروازی و طراحی مجدد
ساخت اولین فروند از این جنگنده با کد PT-01 در 31 مه 2003 به پایان رسید و قرار بود در ژوئن همین سال به مرکز تست پرواز چنگدو جهت آماده سازی برای اولین پرواز منتقل شود که به علت شیوع ناگهانی سندرم حاد تنفسی در چین به تاخیر افتاد. 
سرانجام اولین پرواز JF-17 اواخر اوت 2003 انجام شد، ولی زمان دقیقی برای آن مشخص نیست. شایان ذکر است که اولین پرواز رسمی این جنگنده به تاریخ 2 یا 3 سپتامبر 2003 ثبت شده است. از این تاریخ تا اواخر سال 2004 صنایع هوافضای چین حدود 20 آزمایش پرواز توسط PT-01 انجام داد. 
این جنگنده در تاریخ 7 آوریل 2004 نیز برای اولین بار توسط نیروی هوایی پاکستان مورد آزمایش قرار گرفت. در آخر پاکستان تصمیم گرفت 200 فروند از این جنگنده برای نیروی هوایی خود تولید نماید.
سرانجام تصمیم نهایی ایجاد تعدادی تغییرات در طراحی JF-17 پس از تستهای پروازی متعدد، گرفته شد و در موسسه طراحی هوایی چنگدو استارت خورد. ورودی های هوای این هواپیما که مناسب موتورهای RD-93 نبودند، دچار تغییراتی شدند؛ همینطور بنا بر گزارش خلبانان تست، مشکلاتی در کنترل هواپیما وجود داشت که منجر به ایجاد تغییرات در لبه های هدایتگر بالهای هواپیما شد. بالچه عمودی هواپیما بزرگتر شد تا در انتهای این بالچه، ابزار جنگ الکترونیک گنجانده شوند. قرار شد نمونه های آزمایشی هواپیمای بهسازی شده، به تجهیزات الکترونیکی چینی مجهز شوند که بعدها با تجهیزات الکترونیکی غربی مورد نظر پاکستان، جایگزین شدند.درحالیکه تستهای پروازی نمونه های اصلی آزمایشی ادامه داشتند، اولین فروند از این جنگنده طی اواخر سال 2005 تا 2007 تحویل نیروی هوایی پاکستان شد. در این مرحله پاکستان در حال ارزیابی تجهیزات الکترونیکی فرانسوی ، ایتالیایی و بریتانیای برای جنگنده های خود بود و انتظار میرفت که برنده رقابت تا سال 2006 مشخص شود.
چهارمین نمونه آزمایشی  با کد PT-04 در اواسط اوریل 2006 تحویل شد و اولین پرواز خود را در 28 اوریل انجام داد. تصاویری که توسط CAC از این جنگنده منتشر شده اند، نشانگر ایجاد تغییرات در ورودی های هوا، لبه ها بزرگتر قسمت هدایتگر بال و بالچه عمودی بلندتر با زاویه کمتر نسبت به بدنه میباشد. همچنین تجهیزات جنگ الکرونیکی مستطیل  شکل در انتهای بالایی بالچه عمودی جای داده شده اند.

تولید، تحویل و توسعه بیشتر
پس از شکایت حقوقی پاکستان؛ هند، روسیه و چین قراردادی برای موتورهای RD-93 امضا کردند که چین را از صدور JF-17 به پاکستان منع میکرد. گرچه دولت روسیه در سال 2007 از تصمیم خود بازگشت و با صدور RD-93 به پاکستان و شش کشور دیگر موافقت کرد.
در 2 مارس 2007 تعداد کمی هواپیما تحویل پاکستان شد.این جنگنده ها اولین پروازهای خود را 8 روز بعد در 10 مارس 2007 انجام دادند، همینطور در قسمتی از نمایش هوایی رژه روز جمهوری که در تاریخ 23 مارس 2007 انجام شد، شرکت داشتند. نیروی هوایی پاکستان در صدد انجام سوختگیری هوایی JF-17، تعدادی از میراژ III خود را به لوله های IFR مجهز نموده است.مدل آموزشی دو سرنشینه نیز ابتدا قرار بود در سال 2006 تستهای پروازی را پشت سر بگذارد، درحالیکه این موضوع به تاخیر افتاد و به اواخر سال 2007 موکول شد، دقیقا زمانی که پاکستان تصمیم بر آموزش خلبانان زبده گرفت.
در نوامبر سال 2007 نیروی هوایی و سازمان هوافضای پاکستان سنجشهای پروازی هواپیمای پیش تولید را که از رادار NRIET KLJ-10، ساخت موسسه تحقیقات الکترونیکی نانجینگ چین و موشک های فعال راداری هوا به هوا به نام  LETRI SD-10 استفاده میکرد، اجرا کردند. البته پاکستان قصد تعویض این رادارها با رادارهای فرانسوی Thales RC400 و موشک هوا به هوای MICA را داشت و این بدان معناست که در اینده پاکستان توانایی استفاده مشترک از رادارها و تجهیزات و موشکهای چینی و فرانسوی را دارد.

اولین فروندهای تولیدی JF-17 در 30 ژوئن 2009 اسمبل نهایی شدند، انتظار میرفت تا اخر همین سال 4-6 فروند دیگر نیز عملیاتی شوند. سازمان هوافضای پاکستان طبق برنامه ریزی باید 12 هواپیما در سال 2010 تولید مینمود و 15-16 فروند هر سال پس از 2011 تحویل نیروی هوایی این کشور بدهد که قابلیت ارتقا به 25 فروند در هر سال را نیز دارند.
پس از نخستین 50 فروند ابتدایی تولیدی JF-17 متعلق به پاکستان، احتمالا باقی جنگنده ها به ایونیک پیشرفته، رادارها و تسلیحات اروپایی مجهز شوند. بطور کلی، JF-17 مجهز به ایونیک ایتالیایی Grifo S7 و نمونه فرانسوی  Thomson-CSF RC400(از نوع RDY-2) بهمراه موشکهای هوا به هوایMBDA MICA IR/RF میشود.
در اوایل سال 2010 گروه هوافضای ATE توسط نیروی هوایی پاکستان برگزیده شد تا تسلیحات و ایونیک مناسب JF-17 را از میان شرکتهای فرانسوی Thales, Sagem و MBDA انتخاب نماید. تغییراتی که توسط گروه ATE انتخاب شده بودند، در سال 2013 وارد فاز تولید و ارتقا میشوند. رادارهای فرانسوی RC-400 و موشکهای هوا به هوای MICA نیز جزئی از این تغییرات میباشند. شنیده ها حاکی از آن است که پاکستان با افریقای جنوبی مذاکراتی جهت خرید موشکهای هوا به هوای Denel A-darter انجام داده است.