حدیث (1)
امام على علیه السلام :
اَلتَّوَكُلُّ عَلَى اللّه نَجاةً مِنْ كُلِّ سوءٍ وَحِرْزٌ مِنْ كُلِّ عَدُوٍّ؛
توكل بر خداوند، مایه نجات از هر بدى و محفوظ بودن از هر دشمنى است.
بحارالأنوار،
ج78، ص79، ح56
حدیث (2)
امام على علیه السلام :
مَنْ تَوكَّلَ عَلَى اللّه ذَلَّتْ لَهُ الصِّعابُ وَتَسَهَّلَتْ عَلَیْهِ
الأَْسْبابِ؛
هر كس به خدا توكل كند، دشوارى ها براى او آسان مى شود و اسباب برایش فراهم
مى گردد.
غررالحكم، ج5، ص425، ح9028
حدیث (3)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
مَنْ تَوَكَّلَ عَلَى اللّه كَفاهُ مَؤنَتَهُ وَرِزْقَهُ مِنْ حَیْثُ
لایَحْتَسِبُ؛
هر كس به خدا توكل كند، خداوند هزینه او را كفایت مى كند و از جایى كه گمان نمى برد
به او روزى مى دهد.
كنزالعمال،
ج3، ص103، ح5693
حدیث (4)
قال الصادق علیه السلام :
إِنَّ الغِنى وَالْعِزَّ یَجولانِ فَإِذا ظَفِرا بِمَوْضِعِ التَّوَكُّلِ أَوْطَنا؛
بى نیازى و عزّت به هر طرف مى گردند و چون به جایگاه توكل دست یافتند در آنجا قرار
مى گیرند.
كافى، ج2، ص65، ح3
حدیث (5)
قال الباقر علیه السلام :
مَنْ تَوَكَّلَ عَلَى اللّه لایُغْلَبُ وَمَنِ اعْتَصَمَ بِاللّه لایُهْزَمُ؛
هر كس به خدا توكل كند، مغلوب نشود و هر كس به خدا توسل جوید، شكست نخورد.
جامع الأخبار،
ص 322
حدیث (6)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
اَلتَّوَكُّلُ بَعْدَ الْكَیْسِ مَؤْعِظَةٌ؛
توكّل كردن (به خدا) بعد از به كار بردن عقل، خود موعظه است.
كنزالعمال، ج3،
ص103، ح5696
حدیث (7)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
اَلطِّیَرَةُ شِرْكُ وَمامِنّا إِلاّ وَلكِنَّ اللّه یُذْهِبُهُ بِالتَّوَكُّلِ؛
فال بد زدن شرك است و هیچ كس ازما نیست مگر این كه به نحوى دستخوش فال بد زدن مى شود،
اما خداوند با توكل به او آن را از بین مى برد.
سنن ابن ماجه،
ج2، ص1170، ح3538
حدیث (8)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
رَأى رَسولُ اللّه
صلى الله علیه و آله قَوْما لا یَزْرَعونَ قالَ: ما أَنْتُمْ؟
قالوُا: نَحْنُ الْمُتَوَكِّلونَ، قالَ: لا، بَلْ أَنْتُمْ المُتَّكِلونَ؛
رسول اكرم صلى الله علیه و آله گروهى را كه كشت و كار نمى كردند، دیدند و فرمودند:
شما چه كاره اید؟ عرض كردند ما توكل كنندگانیم. فرمودند: نه، شما سر بارید.
مستدرك الوسائل،
ج11، ص217، ح12789
حدیث (9)
قال الكاظم
علیه السلام :
لَمّا سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعالى: (وَمَنْ یَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه فَهُوَ
حَسْبُهُ) ـ : اَلتَّوَكُّلُ عَلَى اللّه دَرَجاتٌ، مِنْها أَنْ تَتَوَكَّلَ
عَلَى اللّه فى اُمورِكَ كُلِّها فَما فَعَلَ بِكَ كُنْتَ عَنْهُ راضیا تَعْلَمُ
اءَنَّهُ لایَألوكَ خَیْرا وَفَضْلاً وَتَعْلَمُ أَنَّ الْحُكْمَ فى ذلِكَ لَهُ
فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه بِتَفویضِ ذلِكَ إِلَیْهِ وَثِقْ بِهِ فیها وَفى
غَیْرِها؛
در پاسخ به سؤال از آیه «و هر كس به خدا توكل كند او براى وى بس است» توكل كردن بر
خدا درجاتى دارد: یكى از آنها این است كه در تمام كارهایت به خدا توكل كنى و هر چه
با تو كرد از او خشنود باشى و بدانى كه او نسبت به تو از هیچ خیر و تفضّلى كوتاهى
نمى كند و بدانى كه در این باره حكم، حكم اوست، پس با واگذارى كارهایت به خدا بر او
توكل كن و در آن كارها و دیگر كارها به او اعتماد داشته باش.
كافى، ج2، ص65، ح5
حدیث (10)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
یَقولُ اللّه عَزَّوَجَلَّ ما مِنْ مَخْلوقٍ یَعْتَصِمُ دونى إِلاّ قَطَعْتُ
أسْبابَ السَّماواتِ وَأسبابَ الأَْرْضِ مِنْ دونِهِ فَإِنْ سَأَلَنى لَمْ اُعْطِهِ
وَإِنْ دَعانى لَمْ اُجِبْهُ؛
خداوند عزوجل مى فرماید: هیچ مخلوقى نیست كه به غیر من پناه ببرد، مگر این كه دستش
را از اسباب و ریسمان هاى آسمانها و زمین كوتاه كنم، پس اگر از من بخواهد عطایش
نكنم و اگر مرا بخواند جوابش ندهم.
امالى طوسى، ص585،
ح1210
حدیث (11)
قال الكاظم
علیه السلام :
مَن أرادَ أن یکنَ أقوَی النّاسِ فَلیتَوکل عَلی اللهِ؛
هر که می خواهد
که قویترین مردم باشد
بر خدا توکل نماید.
بحار الانوار، ج7، ص143
حدیث (12) امام رضا علیه السلام :
ما حَدُّ التَّوکل؟ فَقال لی: اَن لا تَخافَ معَ اللهِ اَحَداً؛
حد توکل چیست؟ حضرت فرمودند: اینکه با وجود خدا از هیچ کس
نترسی
جهاد النفس،ح 292
حدیث (13) امام موسی کاظم علیه السلام :
مَن اَراد ان یکون اقوی الناس فلیتوکل علی الله؛هر که می خواهد که قویترین مردم باشد بر خدا توکل نماید .
بحاالانوار، ج71، ص143
حدیث (14) امام جواد علیه السلام :
الثِّقَةُ بِاللهِ ثَمَنٌ لِکٌلِّ
غالٍ و سُلَّمٌ اِلى کُلِّ عالٍ؛
اعتماد به خدا بهاى هر چیز گرانبها است و نردبانى به سوى هر
بلندایى.
بحارالانوار، ج۵، ص۱۴
حدیث (15) امام جواد علیه السلام :
ثَلاثٌ مَن کُنَّ فِیهِ لَم یَندَم:
تَرکُ العَجَلة ، وَ المَشوِرَة ، وَ التَّوَکُلُ عَلَی اللهِ عِندَ
العَزمِ؛
سه چیز است که هر کس آن را مراعات کند ، پشمیان نگردد : 1 - اجتناب از عجله ، 2 - مشورت
کردن ، 3 - و توکل بر خدا در هنگام تصمیم گیری .
مسند الامام الجواد، ص 247
حدیث (16) امام
علی علیه السلام :
مَن تَوکَّلَ عَلَی اللهِ ذَلَّت لَهُ
الصِّعابُ وَ تَسَهَّلَت عَلَیهِ الأسبابُ
هر که بر خدا توکل کند دشواریها برایش آسان شده و اسباب برایش فراهم
گردد.
غررالحکم ح3888 ص197
* امام صادق (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
به خداوند چنان امیدوار باش که تو را بر انجام گناهان بیپروا نکند و از خداوند چنان بترس که تو را از رحمت او نومید نسازد.
* امام صادق (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
پدرم
(ع) میفرمود: هیچ بنده مؤمنی نیست مگر آنکه در دلش دو نور است: نور ترس و
نورامید، که اگر هر یک از آنها وزن شود بر دیگری فزونی نیابد.
* امام علی (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
از ستم پروردگارتان نترسید ( زیرا او به کسی ستم نمیکند)، بلکه از ستم خود بر خویش بترسید.
* پیامبر خدا (ص) : دانشگاه علوم حدیث قم
خدای
تبارک و تعالی فرمود: به عزت و جلالم سوگند اگر بندهام در دنیا خود را از
من ایمن بداند در روز رستاخیز او را هراسان کنم و اگر در دنیا از من بترسد
در روز قیامت او را ایمن گردانم.
* امام علی (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
در
پاسخ به مردی که از آن حضرت خواهش کرد پند و اندرزی به او دهد - فرمودند:
چنان کسی مباش که بدون عمل، به آخرت ایمان دارد و با آرزوهای دراز، توبه
را به تأخیر میاندازد. در نکوهش دنیا چون پارسایان سخن میگوید، اما
رفتارش رفتار دنیا پرستان است.
* امام صادق (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
هنگامی
که به ایشان عرض شد: عدهای هستند که گناه میکنند و میگویند ما ( به
رحمت خدا) امیدواریم، و پیوسته در همین حالند تا مرگشان فرارسد، ایشان
فرمودند: اینها مردمانی هستند که در آرزوها و خیالات خود غرق هستند، دروغ
میگویند و آنها امیدوار نیستد، زیرا؛ هر که به چیزی امید داشته باشد در
طلب آن میکوشد و هر که از چیزی بترسد از آن میگریزد.
* امام علی (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
همه امیدتان به خدای سبحان باشد و به کسی جز او امید نبندید، زیرا؛ هیچکس به غیر خداوند متعال امید نبست مگر آن که نومید شد.
* امام سجاد (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
از اینکه کسی نجات یافته تعجب نیست، بلکه تعجب از هلاک شده است که چگونه با وجود رحمت گسترده خداوند هلاک گشته است؟
* پیامبر خدا (ص) : دانشگاه علوم حدیث قم
با فرمان بردن از اوامر خداوند، خود را در معرض رحمت او قرار دهید.
* امام صادق (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
هرگز از رحمت خداوند نا امید مشو که رحمت او از گناهان تو گستردهتر است.
خوف و رجاء یعنی:
نه آنقدر از خداوند و قهر او بترس که
از رحمتش ناامید شوی و نه آن قدر به رحمت و مهربانی خدا مغرور شو که دست از
اطاعت بکشی و به راحتی خطا کنی. و این معرفت و منطقی است که خداوند از یک
انسان موحد توقع دارد.
امام صادق (ع) در این باره فرموده اند :
هیچ بنده ی مؤمنی نیست مگر آن که در دلش دو نور است ، نور ترس و نور امید ،
که اگر هریک از آنها وزن شود بر دیگری فزونی نیابد. پس از خداوند چنان
بترس که تو را از رحمت او نومید نسازد و به خداوند چنان امیدوار باش که تو
را از انجام گناه بی پروا نکند.
امام على علیه السلام :
اَلتَّوَكُلُّ عَلَى اللّه نَجاةً مِنْ كُلِّ سوءٍ وَحِرْزٌ مِنْ كُلِّ عَدُوٍّ؛
توكل بر خداوند، مایه نجات از هر بدى و محفوظ بودن از هر دشمنى است.
بحارالأنوار،
ج78، ص79، ح56
حدیث (2)
امام على علیه السلام :
مَنْ تَوكَّلَ عَلَى اللّه ذَلَّتْ لَهُ الصِّعابُ وَتَسَهَّلَتْ عَلَیْهِ
الأَْسْبابِ؛
هر كس به خدا توكل كند، دشوارى ها براى او آسان مى شود و اسباب برایش فراهم
مى گردد.
غررالحكم، ج5، ص425، ح9028
حدیث (3)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
مَنْ تَوَكَّلَ عَلَى اللّه كَفاهُ مَؤنَتَهُ وَرِزْقَهُ مِنْ حَیْثُ
لایَحْتَسِبُ؛
هر كس به خدا توكل كند، خداوند هزینه او را كفایت مى كند و از جایى كه گمان نمى برد
به او روزى مى دهد.
كنزالعمال،
ج3، ص103، ح5693
حدیث (4)
قال الصادق علیه السلام :
إِنَّ الغِنى وَالْعِزَّ یَجولانِ فَإِذا ظَفِرا بِمَوْضِعِ التَّوَكُّلِ أَوْطَنا؛
بى نیازى و عزّت به هر طرف مى گردند و چون به جایگاه توكل دست یافتند در آنجا قرار
مى گیرند.
كافى، ج2، ص65، ح3
حدیث (5)
قال الباقر علیه السلام :
مَنْ تَوَكَّلَ عَلَى اللّه لایُغْلَبُ وَمَنِ اعْتَصَمَ بِاللّه لایُهْزَمُ؛
هر كس به خدا توكل كند، مغلوب نشود و هر كس به خدا توسل جوید، شكست نخورد.
جامع الأخبار،
ص 322
حدیث (6)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
اَلتَّوَكُّلُ بَعْدَ الْكَیْسِ مَؤْعِظَةٌ؛
توكّل كردن (به خدا) بعد از به كار بردن عقل، خود موعظه است.
كنزالعمال، ج3،
ص103، ح5696
حدیث (7)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
اَلطِّیَرَةُ شِرْكُ وَمامِنّا إِلاّ وَلكِنَّ اللّه یُذْهِبُهُ بِالتَّوَكُّلِ؛
فال بد زدن شرك است و هیچ كس ازما نیست مگر این كه به نحوى دستخوش فال بد زدن مى شود،
اما خداوند با توكل به او آن را از بین مى برد.
سنن ابن ماجه،
ج2، ص1170، ح3538
حدیث (8)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
رَأى رَسولُ اللّه
صلى الله علیه و آله قَوْما لا یَزْرَعونَ قالَ: ما أَنْتُمْ؟
قالوُا: نَحْنُ الْمُتَوَكِّلونَ، قالَ: لا، بَلْ أَنْتُمْ المُتَّكِلونَ؛
رسول اكرم صلى الله علیه و آله گروهى را كه كشت و كار نمى كردند، دیدند و فرمودند:
شما چه كاره اید؟ عرض كردند ما توكل كنندگانیم. فرمودند: نه، شما سر بارید.
مستدرك الوسائل،
ج11، ص217، ح12789
حدیث (9)
قال الكاظم
علیه السلام :
لَمّا سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعالى: (وَمَنْ یَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه فَهُوَ
حَسْبُهُ) ـ : اَلتَّوَكُّلُ عَلَى اللّه دَرَجاتٌ، مِنْها أَنْ تَتَوَكَّلَ
عَلَى اللّه فى اُمورِكَ كُلِّها فَما فَعَلَ بِكَ كُنْتَ عَنْهُ راضیا تَعْلَمُ
اءَنَّهُ لایَألوكَ خَیْرا وَفَضْلاً وَتَعْلَمُ أَنَّ الْحُكْمَ فى ذلِكَ لَهُ
فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه بِتَفویضِ ذلِكَ إِلَیْهِ وَثِقْ بِهِ فیها وَفى
غَیْرِها؛
در پاسخ به سؤال از آیه «و هر كس به خدا توكل كند او براى وى بس است» توكل كردن بر
خدا درجاتى دارد: یكى از آنها این است كه در تمام كارهایت به خدا توكل كنى و هر چه
با تو كرد از او خشنود باشى و بدانى كه او نسبت به تو از هیچ خیر و تفضّلى كوتاهى
نمى كند و بدانى كه در این باره حكم، حكم اوست، پس با واگذارى كارهایت به خدا بر او
توكل كن و در آن كارها و دیگر كارها به او اعتماد داشته باش.
كافى، ج2، ص65، ح5
حدیث (10)
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
یَقولُ اللّه عَزَّوَجَلَّ ما مِنْ مَخْلوقٍ یَعْتَصِمُ دونى إِلاّ قَطَعْتُ
أسْبابَ السَّماواتِ وَأسبابَ الأَْرْضِ مِنْ دونِهِ فَإِنْ سَأَلَنى لَمْ اُعْطِهِ
وَإِنْ دَعانى لَمْ اُجِبْهُ؛
خداوند عزوجل مى فرماید: هیچ مخلوقى نیست كه به غیر من پناه ببرد، مگر این كه دستش
را از اسباب و ریسمان هاى آسمانها و زمین كوتاه كنم، پس اگر از من بخواهد عطایش
نكنم و اگر مرا بخواند جوابش ندهم.
امالى طوسى، ص585،
ح1210
حدیث (11)
قال الكاظم
علیه السلام :
مَن أرادَ أن یکنَ أقوَی النّاسِ فَلیتَوکل عَلی اللهِ؛
هر که می خواهد
که قویترین مردم باشد
بر خدا توکل نماید.
بحار الانوار، ج7، ص143
حدیث (12) امام رضا علیه السلام :
ما حَدُّ التَّوکل؟ فَقال لی: اَن لا تَخافَ معَ اللهِ اَحَداً؛
حد توکل چیست؟ حضرت فرمودند: اینکه با وجود خدا از هیچ کس
نترسی
جهاد النفس،ح 292
حدیث (13) امام موسی کاظم علیه السلام :
مَن اَراد ان یکون اقوی الناس فلیتوکل علی الله؛هر که می خواهد که قویترین مردم باشد بر خدا توکل نماید .
بحاالانوار، ج71، ص143
حدیث (14) امام جواد علیه السلام :
الثِّقَةُ بِاللهِ ثَمَنٌ لِکٌلِّ
غالٍ و سُلَّمٌ اِلى کُلِّ عالٍ؛
اعتماد به خدا بهاى هر چیز گرانبها است و نردبانى به سوى هر
بلندایى.
بحارالانوار، ج۵، ص۱۴
حدیث (15) امام جواد علیه السلام :
ثَلاثٌ مَن کُنَّ فِیهِ لَم یَندَم:
تَرکُ العَجَلة ، وَ المَشوِرَة ، وَ التَّوَکُلُ عَلَی اللهِ عِندَ
العَزمِ؛
سه چیز است که هر کس آن را مراعات کند ، پشمیان نگردد : 1 - اجتناب از عجله ، 2 - مشورت
کردن ، 3 - و توکل بر خدا در هنگام تصمیم گیری .
مسند الامام الجواد، ص 247
حدیث (16) امام
علی علیه السلام :
مَن تَوکَّلَ عَلَی اللهِ ذَلَّت لَهُ
الصِّعابُ وَ تَسَهَّلَت عَلَیهِ الأسبابُ
هر که بر خدا توکل کند دشواریها برایش آسان شده و اسباب برایش فراهم
گردد.
غررالحکم ح3888 ص197
* امام صادق (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
به خداوند چنان امیدوار باش که تو را بر انجام گناهان بیپروا نکند و از خداوند چنان بترس که تو را از رحمت او نومید نسازد.
* امام صادق (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
پدرم
(ع) میفرمود: هیچ بنده مؤمنی نیست مگر آنکه در دلش دو نور است: نور ترس و
نورامید، که اگر هر یک از آنها وزن شود بر دیگری فزونی نیابد.
* امام علی (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
از ستم پروردگارتان نترسید ( زیرا او به کسی ستم نمیکند)، بلکه از ستم خود بر خویش بترسید.
* پیامبر خدا (ص) : دانشگاه علوم حدیث قم
خدای
تبارک و تعالی فرمود: به عزت و جلالم سوگند اگر بندهام در دنیا خود را از
من ایمن بداند در روز رستاخیز او را هراسان کنم و اگر در دنیا از من بترسد
در روز قیامت او را ایمن گردانم.
* امام علی (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
در
پاسخ به مردی که از آن حضرت خواهش کرد پند و اندرزی به او دهد - فرمودند:
چنان کسی مباش که بدون عمل، به آخرت ایمان دارد و با آرزوهای دراز، توبه
را به تأخیر میاندازد. در نکوهش دنیا چون پارسایان سخن میگوید، اما
رفتارش رفتار دنیا پرستان است.
* امام صادق (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
هنگامی
که به ایشان عرض شد: عدهای هستند که گناه میکنند و میگویند ما ( به
رحمت خدا) امیدواریم، و پیوسته در همین حالند تا مرگشان فرارسد، ایشان
فرمودند: اینها مردمانی هستند که در آرزوها و خیالات خود غرق هستند، دروغ
میگویند و آنها امیدوار نیستد، زیرا؛ هر که به چیزی امید داشته باشد در
طلب آن میکوشد و هر که از چیزی بترسد از آن میگریزد.
* امام علی (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
همه امیدتان به خدای سبحان باشد و به کسی جز او امید نبندید، زیرا؛ هیچکس به غیر خداوند متعال امید نبست مگر آن که نومید شد.
* امام سجاد (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
از اینکه کسی نجات یافته تعجب نیست، بلکه تعجب از هلاک شده است که چگونه با وجود رحمت گسترده خداوند هلاک گشته است؟
* پیامبر خدا (ص) : دانشگاه علوم حدیث قم
با فرمان بردن از اوامر خداوند، خود را در معرض رحمت او قرار دهید.
* امام صادق (ع) : دانشگاه علوم حدیث قم
هرگز از رحمت خداوند نا امید مشو که رحمت او از گناهان تو گستردهتر است.
خوف و رجاء یعنی:
نه آنقدر از خداوند و قهر او بترس که
از رحمتش ناامید شوی و نه آن قدر به رحمت و مهربانی خدا مغرور شو که دست از
اطاعت بکشی و به راحتی خطا کنی. و این معرفت و منطقی است که خداوند از یک
انسان موحد توقع دارد.
امام صادق (ع) در این باره فرموده اند :
هیچ بنده ی مؤمنی نیست مگر آن که در دلش دو نور است ، نور ترس و نور امید ،
که اگر هریک از آنها وزن شود بر دیگری فزونی نیابد. پس از خداوند چنان
بترس که تو را از رحمت او نومید نسازد و به خداوند چنان امیدوار باش که تو
را از انجام گناه بی پروا نکند.