اطلاعاتی درباره سرطان کبد

[MOHSENEBRAHIMI]

سرطان کبد در بافت های کبد (بزرگ ترین اندام داخل بدن) آغاز می شود. هنگامی که سرطان از بخش های دیگر بدن به کبد سرایت پیدا می کند (مثلا از ریه، پستان، روده بزرگ، لوزالمعده)، سرطان کبد ثانویه (سرطان جابجا شده) نامیده می شود.
طبق اعلام انجمن ملی سرطان آمریکا، با وجود آنکه صدمات ناشی از سرطان کبد در آن کشور کم است ولی این سرطان در کشورهایی در آسیا و خاورمیانه شایع است. در آمریکا سن میانگین برای آغاز این بیماری، حدود 60 سالگی می باشد. ابتلاء به این بیماری در مردان دو برابر زنان است.
ارتباطی قوی بین بیماری های ویروسی هپاتیت مزمن B و C و سرطان یاخته های کبد وجود دارد که خود، دو سوم موارد سرطان کبد را تشکیل می دهد. کسانی که دارای ناراحتی کبدی cirrhosis هستند، احتمال بیشتری برای ابتلاء به سرطان کبد دارند. دیگر مشکلات کبدی این ها هستند: aflatoxin ، nitrosamines ، ترکیبات استروژن دهانی و ترکیبات شیمایی بسیار دیگر. برخی از قارچ ها که به هنگام انبار کردن غذا در بخش هایی از آفریقا و آسیا رشد می کنند، عوامل شناخته شده ای برای افزایش خطر ابتلاء به این سرطان بشمار می آیند.
اما یک پنجم از موارد سرطان کبد، cholangiocarcinoma بشمار می آیند که از شاخه هایی از مجاری صفرا واقع در درون کبد، ناشی می شوند. معلوم شده است که برخی از انگل های خاص کبدی، عوامل احتمالی برای پیدایش سرطان کبد می باشند و این به ویژه در بخش هایی از آسیای جنوب خاوری رایج است. Angiosarcoma ، سرطان نادری است که می تواند از رگ های خونی سرچشمه بگیرد، رگ های خونی که در درون کبد قرار دارند. این حالت، حدود یک درصد از موارد سرطان کبد را دربرمی گیرد. برخی از موارد نوع اخیر سرطان، در اثر قرار گرفتن در معرض ماده کلرید وینیل در صنایع رخ می دهد.
 
اطلاعات کلی درباره سرطان کبد
سرطان کبد چیست؟
سرطان کبد در بافت های کبد آغاز می شود، عضوی که در بخش بالای سمت راست بدن در زیر دیافراگم و بالای معده قرار دارد. کبد وظائف گوناگونی دارد. مواد مغذی را از غذاها می گیرد، به گوارش غذا کمک می کند و مواد سمی را از بدن جدا می کند.
سرطان کبد یکی از رایج ترین سرطان ها در جهان است که شیوع زیادی در آفریقا دارد. سرطان کبد در آمریکا کم تر شایع است.
انواع سرطان کبد
بر حسب یاخته هایی که سرطانی می شوند، انواع گوناگون سرطان کبد وجود دارد.

• سرطان Hepatocellular (HCC) که hepatoma هم نامیده می شود. HCC شایع ترین نوع سرطان کبد است که حدود 75 درصد از سرطان های کبد را دربرمی گیرد. HCC در اصلی ترین یاخته های کبد که یاخته های hepatocellular نامیده می شوند، آغاز می شود. بیشتر موارد HCC ، ناشی از عفونت هپاتیت B یا C و یا بیماری کبدی ناشی شده از مصرف زیاد الکل می باشد.
•  Fibrolamellar HCC- نوع کمیابی از HCC است که معمولا واکنشی به درمان انواع دیگر سرطان کبد می باشد.
•  Cholangiocarcinoma در مجاری لوله مانند صفرا در درون کبد بوجود می آید که صفرا را به کیسه صفرا منتقل می کند، این نوع سرطان، 20-10 درصد از همه سرطان های کبد را دربرمی گیرد. سرطان مجرای صفرای درون کبدی، در مجاری داخل کبد پدید می آید. سرطان مجرای صفرای برون کبدی در مجاری بیرون از کبد بوجود می آید.
•  Angiosarcoma که hemangiocarcinoma هم نامیده می شود، حدود یک درصد از سرطان های کبد را دربرمی گیرد. این سرطان در رگ های خونی کبد آغاز می شود و بسرعت رشد می کند. این نوع سرطان معمولا در مراحل پیشرفته آن تشخیص داده می شود.
  
  
  

 
نشانه ها و علائم سرطان کبد
نشانه های سرطان کبد کدامند؟
به مانند بسیاری از انواع سرطان، نشانه های سرطان کبد اغلب در مراحل اولیه ظاهر نمی شود. در نتیجه سرطان کبد را معمولا فقط در مراحل پیشرفته بیماری می توان تشخیص داد.
چون تست های غربال گیری گسترده ای برای سرطان کبد توصیه نمی شود، کسانی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، باید با پزشک خود مشورت کنند که چه گام هایی را طی کنند تا احتمال ابتلاء به بیماری را کاهش دهند.
علائم اخطار سرطان کبد
نشانه های سرطان کبد ممکنست برای هر شخصی متفاوت باشد و احتمال دارد هریک از این نشانه ها در اثر سایر موارد خوش خیم بوجود بیاید. در صورتی که سرطان کبد وجود داشته باشد، ممکنست همراه با علائم زیر باشد:

• کاهش وزن- بدون ارتباط با برنامه غذائی
• کاهش اشتها- یا احساس سیری پس از خوردن کمی غذا
• تهوع و استفراغ- بدون علت خاص
• ضعف عمومی و احساس خستگی- ضعف یا خستگی مداوم
• تب- بدون علت خاص
• درد- که در قسمت بالای شکم در سمت راست و یا نزدیک به کتف راست بوجود می آید.
• بزرگ شدن کبد- احساس توده ای در زیر دنده ها در سمت راست بدن
• بزرگ شدن طحال- احساس توده ای در زیر دنده های سمت چپ بدن
• تورم شکمی (ascites)- تورم در شکم می تواند به شکل ظاهر شدن یک توده بوجود بیاید.
• یرقان- زرد شدن پوست و چشم ها. یرقان هنگامی رخ می دهد که کبد بخوبی کار نکند.
  
  
  

 
عوامل احتمال ابتلاء به سرطان کبد
 هر چیزی که احتمال ابتلاء به سرطان کبد را افزایش دهد، یک عامل احتمالی ابتلاء می باشد. سن میانگین ابتلاء به این بیماری 63 سالگی است. مردان دو برابر زنان دچار این بیماری می شوند.
جز سن و جنسیت، عوامل احتمال ابتلاء به سرطان کبد اینها هستند:

• نژاد- سرطان کبد در نژادهای آسیایی بیشتر است. عفونت مزمن با ویروس هپاتیت B (HBV) و یا هپاتیت C (HCV) شایع ترین عامل ابتلاء به این بیماری می باشد. این عفونت ها منجر به بیماری کبدی می شود. هر دو نوع ویروس هپاتیت B و C ممکنست با استفاده از سوزن مشترک، از شخصی به شخص دیگر سرایت کند (از قبیل مصرف مواد مخدر)، رابطه جنسی نا ایمن و نیز تولد بچه. این بیماری از طریق انتقال خون نیز سرایت کند.
• مصرف زیاد الکل- مصرف الکل یکی از عوامل بیماری کبدی است که احتمال ابتلاء به سرطان کبد را افزایش می دهد.
• بیماری کبد در اثر مصرف الکل- این بیماری وقتی رخ می دهد که یاخته های کبدی آسیب می بینند و بافت ها آسیب می بینند. افراد دارای این بیماری، احتمال بیشتری برای ابتلاء به سرطان کبد دارند. در بیشتر موارد، افراد دارای HCC ، دچار بیماری الکلی کبد هستند. چندین نوع از این بیماری وجود دارد. علاوه بر مصرف الکل و عفونت های HBV و HCV ، steatohepatitis غیر الکلی (یک بیماری کبد چرب که اغلب در بین افراد چاقی دیده می شود که الکل کمی مصرف می کنند و یا اصلا مصرف نمی کنند)، انواع خاصی از بیماری های متابولیکی ارثی و بیماری های autoimmune می توانند سبب بیماری الکلی کبد شوند.
• بیماری های متابولیکی- انواع خاصی از بیماری های متابولیکی ارثی می توانند سبب تغییراتی شوند که منجر به سرطان کبد شود. hemochromatosis ژنتیکی (یک اختلال بالا بودن میزان آهن که سبب افزایش ذخیره آهن در همه بدن از جمله کبد می شود)، tyrosinemia (بالا رفتن سطح اسید آمینه)، کمبود alpha-1-antitrypsin ، porphyria cutanea tarda (کمبود ترکیب heme)، بیماری ذخیره شدن گلیکوژن و بیماری Wilson (بالا رفتن میزان فلز مس در کبد)، بیماری های نادری هستند که می توانند سبب آسیب رساندن به کبد شوند و احتمال ابتلاء به سرطان کبد را افزایش دهند.
• دیابت- داشتن دیابت نیز می تواند احتمال ابتلاء به سرطان کبد را افزایش دهد.
• چاقی- چاق بودن می تواند احتمال ابتلاء به سرطان کبد را افزایش دهد و احتمالا بوجود آمدن NASH و سرانجام، ناخوشی الکلی کبد را افزایش دهد.
• Anabolic steroids- که توسط ورزشکاران و برای تقویت حجم عضلات استفاده می شود، استفاده بلند مدت از این ماده (هورمون مردانه)، ممکنست تا حدودی احتمال ابتلاء به سرطان کبد را افزایش دهد. steroid های کورتیزون از قبیل هیدروکورتیزون، دکسامتازون و prednisone ، این احتمال را افزایش نمی دهند.
• آرسنیک- قرار گرفتن در معرض آرسنیک در منابع طبیعی از قبیل آب نوشیدنی (آلودگی برخی از چاه های آب)، احتمال ابتلاء به بعضی از انواع سرطان کبد را افزایش می دهد.
• aflatoxins- اینها مواد مولد سرطان هستند که توسط قارچ آلوده کننده گندم، ذرت، سویا، برنج و برخی از دانه های آجیل تولید می شود. معمولا آلودگی، ناشی از انبارش این مواد خوراکی در محیط های مرطوب و گرم می باشد که بیشتر در کشورهای گرمسیری رخ می دهد. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض aflatoxin ، یک عامل عمده در دچار شدن به این سرطان است، به ویژه در بین کسانی که عفونت های HBV یا HCV هستند.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی- قرار گرفتن در معرض کلرید وینیل (ماده ای شیمیایی که در ساخت پلاستیک استفاده می شود) و اکسید توریم (ماده ای شیمیایی که در برای عکس برداری با پرتو ایکس استفاده می شود)، می تواند ایجاد angiosarcoma کبد را افزایش دهد.
  
  
  

علاوه بر لیست بالا، برخی از عوامل از قبیل استفاده از وسائل خوراکی جلوگیری از آبستنی، ممکنست احتمال ابتلاء به سرطان کبد را افزایش دهد. پژوهش های مداومی برای تعیین نقش این عوامل در سرطان کبد در حال انجام است.
توجه: هر چیزی که احتمال ابتلاء به یک بیماری را افزایش می دهد، عاملی برای احتمال ابتلاء نامیده می شود. دارا بودن عوامل احتمال ابتلاء به سرطان بدین معنی نیست که شما حتما دچار این بیماری خواهید شد و نداشتن این عوامل بدان معنی نیست که شما به هیچ وجه دچار این بیماری نخواهید شد. اگر فکر می کنید که احتمال ابتلاء به این بیماری را دارید، آن را با پزشک خودتان در میان بگذارید.